ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Μάθηµα 2ο: Διακρίσεις των επιχειρήσεων Γιατί µας ενδιαφέρουν? Κριτήρια για την διάκριση των επιχειρήσεων είναι: (α) ο τοµέας της οικονοµίας στον οποίον δραστηριοποιείται (β) η νοµική µορφή (γ) το µέγεθος της επιχείρησης (δ) ο κλάδος δραστηριότητας (ε) η σύνθεση των παραγωγικών συντελεστών (στ) ο βαθµός συνεργασίας (ζ) η γεωγραφική εξάπλωση 2 1
(α) Κριτήριο: Τοµέας της Οικονοµίας i. Πρωτογενής τοµέας: επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την καλλιέργεια γης, την εκµετάλλευση φυσικού πλούτου, π.χ. γεωργικές, κτηνοτροφικές επιχειρήσεις. ii. Δευτερογενής τοµέας: επιχειρήσεις που µεταποιούν προϊόντα του πρωτογενούς τοµέα σε προϊόντα τελικής κατανάλωσης, π.χ. βιοτεχνίες, βιοµηχανίες. iii. Τριτογενής τοµέας: επιχειρήσεις ασχολούνται µε διάθεση & διανοµή προϊόντων και µε παροχή υπηρεσιών π.χ. Εµπορικές εταιρίες, τράπεζες, ξενοδοχεία. 3 (β) Κριτήριο: Ιδιοκτησιακό καθεστώς I. Δηµόσιες επιχειρήσεις: ιδιοκτήτης θεωρείται το κοινωνικό σύνολο, το οποίο εκπροσωπείται από το κράτος. II. Ιδιωτικές επιχειρήσεις: ιδιοκτήτες είναι ιδιώτες III. Μικτές επιχειρήσεις: ανήκουν τόσο στο κράτος, όσο και σε ιδιώτες, π.χ. ΔΕΚΟ 4 2
(γ) Κριτήριο: Σύνθεση Παραγωγικών Συντελεστών 5 6 (δ) Κριτήριο: Νοµική Μορφή I.K.E 3
(δ) Κριτήριο: Νοµική Μορφή (συνέχεια) I. Ατοµικές επιχειρήσεις: Ιδρυτής και ιδιοκτήτης είναι ένα µόνο άτοµο, που ασκεί µία επαγγελµατική δραστηριότητα κι έχει την ευθύνη όλων των αποφάσεων και των συνεπειών τους. Η επιχ/ση συνδέεται στενά µε το πρόσωπο του ιδιοκτήτη. II. Εταιρικές επιχειρήσεις: Σύµπραξη τουλάχιστον δύο ατόµων. Διακρίνονται σε: προσωπικές κεφαλαιουχικές 7 i. Προσωπικές Εταιρίες α. Οµόρρυθµη Απαιτούνται τουλάχιστον δύο εταίροι, οι οποίοι προσφέρουν τα προσωπικά τους κεφάλαια, των οποίων το ύψος δεν καθορίζεται από το νόµο, αλλά από τους ίδιους τους εταίρους. Οι όροι συνεργασίας των εταίρων (αρχικό κεφάλαιο, αντικείµενο της δραστηριότητας, κ.λπ.) καθορίζονται στο καταστατικό της εταιρίας. Απεριόριστη ευθύνη των εταίρων: κάθε εταίρος ευθύνεται µε όλη του την περιουσία εταιρική και προσωπική για τις υποχρεώσεις (χρέη) της εταιρίας προς τρίτους. Στη διοίκηση της εταιρίας συµµετέχουν ισότιµα όλοι οι εταίροι, παρά το γεγονός ότι µπορεί να έχουν άνισα µερίδια 8 4
i. Προσωπικές Εταιρίες β. Ετερόρρυθµη Απαρτίζεται από δύο ή περισσότερους εταίρους για τους οποίους ισχύει διαφορετικός βαθµός ευθύνης. Οµόρρυθµοι εταίροι: έχουν την πλήρη και απεριόριστη ευθύνη για τις υποχρεώσεις της εταιρίας Ετερόρρυθµοι εταίροι: ευθύνονται περιορισµένα, δηλ. µόνο ως προς το ύψος των κεφαλαίων που συνεισέφεραν στην εταιρία. Οι οµόρρυθµοι εταίροι έχουν το δικαίωµα διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρίας, ενώ οι ετερόρρυθµοι εταίροι δεν το έχουν. 9 ii. Κεφαλαιουχικές Εταιρίες α. Ανώνυµη Εταιρία (Α.Ε.) Ιδρύεται από τουλάχιστον δύο άτοµα, τα οποία ευθύνονται για τις υποχρεώσεις της εταιρίας περιορισµένα, δηλαδή µε το χρηµατικό ποσό που έχουν εισφέρει στην εταιρία. Το συνολικό κεφάλαιο της εταιρίας διαιρείται σε µετοχές, οι οποίες αποτελούν τίτλους ιδιοκτησίας. Τα κέρδη των µετόχων προέρχονται: α) από τα κέρδη της Α.Ε. από τα οποία εισπράττουν µέρισµα και β)από την αύξηση της χρηµατιστηριακής τιµής της µετοχής Διοικείται από το Διοικητικό Συµβούλιο, το οποίο εκλέγεται από την ετήσια Γενική Συνέλευση των µετόχων, στην οποία κάθε µέτοχος διαθέτει τόσες ψήφους, όσες είναι οι µετοχές του. 10 5
ii. Κεφαλαιουχικές Εταιρίες (συν.) β. Εταιρία Περιορισµένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε) Ανήκει σε εταίρους, των οποίων η ευθύνη είναι περιορισµένη ως προς το ποσό, που έχουν εισφέρει στην εταιρία. Το συνολικό κεφάλαιο της εταιρίας αποτελείται από ίσα εταιρικά µερίδια, τα οποία µοιράζονται στους εταίρους σύµφωνα µε το ποσό που έχουν προσφέρει. Τα µερίδια αυτά δεν µετατρέπονται σε µετοχές, αλλά µπορούν να µεταβιβασθούν µέσω πώλησης, κληροδοτήµατος ή δωρεάς µε συµβολαιογραφική πράξη. Για την ίδρυσή της Ε.Π.Ε. απαιτείται χαµηλότερο ελάχιστο κεφάλαιο και εφαρµόζονται απλούστερες διαδικασίες διαχείρισης από ότι στην ανώνυµη εταιρία 11 (ε) Κριτήριο: Μέγεθος Σύµφωνα µε την Ε.Ε. : Ως µεσαία επιχείρηση ορίζεται η επιχείρηση η οποία απασχολεί λιγότερους από 250 εργαζοµένους και της οποίας ο κύκλος εργασιών δεν υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισµού δεν υπερβαίνει τα 43 εκατ. ευρώ. Ως µικρή επιχείρηση ορίζεται η επιχείρηση η οποία απασχολεί λιγότερους από 50 εργαζοµένους και ο κύκλος εργασιών της ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισµού δεν υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ. Ως πολύ µικρή επιχείρηση ορίζεται η επιχείρηση η οποία απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζοµένους και της οποίας ο κύκλος εργασιών ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισµού δεν υπερβαίνει τα 2 εκατ. ευρώ. 12 6
(στ) Κριτήριο: Βαθµός Συνεργασίας Συγκέντρωση επιχειρήσεων: Κάθετη συγκέντρωση Οριζόντια συγκέντρωση Συµπληρωµατική συγκέντρωση 13 (ζ) Κριτήριο: Γεωγραφική Επέκταση Ø Εθνικές Επιχειρήσεις: αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους µόνο σε µία χώρα. Ø Πολυεθνικές Επιχειρήσεις: επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε πολλές χώρες του κόσµου. 14 7
Franchising Ο Θεσµός της Δικαιοχρησίας (Franchising) ü Δικαίωµα χρήσης του ονόµατος προϊόντος ή υπηρεσίας που χορηγείται από τον κάτοχο στο λήπτη, µε αντάλλαγµα ένα ποσοστό επί των πωλήσεων, ενώ επιτρέπει στο δικαιούχο να διατηρεί την ανεξαρτησία του. ü Γνωρίζει µεγάλη ανάπτυξη τελευταία τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη (κυρίως επιχειρήσεις λιανικής πώλησης) ü Ποιος διοικεί σε µια εταιρία franchising? 15 8