ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Διδάσκουσα: Αθανασία Καρακίτσιου, PhD

Transcript

1 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Διδάσκουσα: Αθανασία Καρακίτσιου, PhD

2 Σκοπός του Μαθήματος Το µάθηµα ασχολείται µε τις βασικές έννοιες οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και οργανισµών και τη σχέση τους µε τη τεχνολογία. Σκοπός του είναι η κατανόηση της σημασίας των τεχνικών της Διοικητικής Επιστήμης και των Τεχνολογιών Πληροφορικής στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον, και η αξιοποίηση τους στην λήψη σωστών διοικητικών αποφάσεων.

3 Η Επιχείρηση

4 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Οικονομική μονάδα Οικονομική μονάδα. θεωρείται ο συστηματικός συνδυασμός των παραγωγικών συντελεστών (εργασία, κεφάλαιο, γη) με στόχο την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών για την άμεση ή έμμεση κάλυψη των απεριόριστων αναγκών του ανθρώπου.

5 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό τα κύρια χαρακτηρίστηκα των οικονομικών μονάδων είναι: (α) Συστηματικός συνδυασμός των συντελεστών παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί ο οποιοσδήποτε συνδυασμός των τριών συντελεστών παραγωγής αλλά αυτός πρέπει να είναι συστηματικός, δηλαδή να έχει οργάνωση, προοπτική διάρκειας και να αποβλέπει σε σαφείς και προκαθορισμένους στόχους. (β) Κύριος σκοπός τους είναι η παραγωγή αγαθών για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική μονάδα εξυπηρετεί τον άνθρωπο με την ικανοποίηση των αναγκών του. (γ) H Οικονομική Μονάδα διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία για την εκτέλεση των βασικών λειτουργιών, της παραγωγής και της διανομής, για την παραγωγή των αγαθών και διανομή τους, ώστε τα παραγόμενα αγαθά σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη.

6 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Διακρίσεις των Οικονομικών Μονάδων Οι οικονομικές μονάδες διακρίνονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες: Εξισωτικές, οι οποίες αποβλέπουν με τα έσοδα τους να καλύπτουν τα έξοδα τους για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν συνήθων οι οργανισμοί που έχουν δημόσιο χαρακτήρα π.χ. κρατικά νοσοκομεία. Κτητικές ή προσαυξητικές, οι οποίες επιδιώκουν με τα έσοδα τους να καλύπτουν τα έξοδα τους άλλα και να επιτυγχάνουν και μια διαφορά υπέρ των εσόδων, που τους επιτρέπει να επεκτείνονται και να αναπτύσσονται, π.χ κοινωφελές ιδρύματα. Ποριστικές ή κερδοσκοπικές, οι οποίες επιδιώκουν το κέρδος ως διαφορά μεταξύ των εσόδων και των εξόδων το οποίο αποτελεί το κέρδος των φορέων που τους διαθέτουν το απαραίτητο για την λειτουργία τους κεφάλαιο. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι επιχειρήσεις.

7 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Μικροοικονομική θεώρηση της επιχείρησης Η επιχείρηση (Business, enterprise) αποτελεί μια από τις πολλές μορφές των οικονομικών μονάδων που λειτουργεί ως αυτόνομο ανοικτό σύστημα, αξιοποιεί και συνδυάζει παραγωγικούς συντελεστές για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών τα οποία διαθέτει στην κοινωνία.

8 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Κοινωνική θεώρηση της επιχείρησης Η ιδιομορφία της επιχείρησης, που την ξεχωρίζει από τους άλλους οικονομικούς οργανισμούς εντοπίζεται στα εξής: Το κεφάλαιο για την σύσταση της, το διαθέτει άμεσα ή έμμεσα (με την έννοια ότι αν δεν έχει δικό του βρίσκει ξένο, δανειακό) ένα πρόσωπο (ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου) που είναι ο φορέας της επιχείρησης. Ο φορέας επιδιώκει κέρδος ως διαφορά μεταξύ εσόδων και εξόδων το οποίο περιέχεται σε αυτόν και αποτελεί την ανταμοιβή του για το κεφάλαιο που διέθεσε, την επιχειρηματικότητα που δείχνει και τον κίνδυνο που διατρέχει αντί για κέρδος να υποστεί ζημίες.

9 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Στα παραπάνω χαρακτηριστικά της επιχείρησης θα πρέπει να προστεθούν και τα εξής: Η επιχείρηση ως οικονομικός οργανισμός έχει Οικονομική αυτοτέλεια Διοικητική αυθυπαρξία Σχετική νομική αυτονομία

10 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Συστημική θεώρηση της επιχείρησης Η επιχείρηση εκτός από κερδοσκοπικός οργανισμός στην πράξη και την λειτουργία της αποτελεί ένα σύστημα. Είναι δηλαδή ένα οργανωμένο σύνολο αποτελούμενο από επιμέρους στοιχεία τα οποία βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση στην επιδίωξη των σκοπών της. Τα στοιχεία αυτά είναι τα συστατικά της επιχείρησης τα οποία διαιρούνται σε 2 μεγάλες κατηγορίες: Τις εισροές (inputs) που αποτελούν τους απαραίτητους πόρους για την λειτουργία της επιχείρησης π.χ α ύλες, εργασία, εξοπλισμός Τις εκροές (outputs) δηλαδή τα παραγόμενα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που είναι το αποτέλεσμα του μετασχηματισμού των εισροών μέσω της διαδικασίας της οργάνωσης.

11 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Η οργάνωση ως σύστημα εισροών-εκροών ΕΙΣΡΟΕΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΜΟΣ ΕΚΡΟΕΣ Πρώτες ύλες Εργασία Ενέργεια Χρημ. Πόροι Εξοπλισμός Πληροφορίες Παραγωγή Μεταποίηση Επεξεργασία Προϊόντα Υπηρεσίες νέα υλικά κέρδη

12 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Πιθανές καταστάσεις που αντιμετωπίζει μια επιχείρηση Εισροές > Εκροές : Η επιχείρηση έχει ζημία Εισροές = Εκροές : Η επιχείρηση βρίσκεται στο νεκρό σημείο Εισροές < Εκροές : Η επιχείρηση έχει κέρδος

13 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Τρία είναι τα σημαντικότερα στοιχεία που δίνουν την δυναμική διάσταση της επιχείρησης: α. Η κινητικότητα και οι μεταβολές στην δομή, στις αποφάσεις, στις εισροές, στις διαδιακασίες παραγωγής κ.α β. Η αντίδραση και η προσαρμογή. Κάθε επιχείρηση δέχεται επιδράσεις από το εξωτερικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται. Επομένως είναι απαραίτητη η ανάγκη συνεχούς αντίδρασης και προσαρμογής του συστήματος στα νέα δεδομένα προκειμένου να επιβιώσει. γ. Η ανατροφοδότηση (Feedback). O μηχανισμός αυτός δίνει την δυνατότητα συνεχούς αυτοελέγχου. Γίνονται συγκρίσεις της πραγματικής με την επιθυμητή απόδοση και ακολουθούν διορθωτικές ενεργείες στην λειτουργία της

14 Οικονομική Μονάδα και Επιχείρηση Διοίκηση του συστήματος ΕΙΣΡΟΕΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΜΟΣ ΕΚΡΟΕΣ Ανατροφοδότηση

15 Διακρίσεις Τυπολογία των Επιχειρήσεων Τα ποιο συνηθισμένα κριτήρια για την διάκριση των επιχειρήσεων είναι: (α) ο τομέας της οικονομίας στον οποίον δραστηριοποιείται (β) η νομική μορφή (γ) το μέγεθος της επιχείρησης (δ) ο κλάδος δραστηριότητας (ε) ο φορέας εκμετάλλευσης (στ)η σύνθεση των παραγωγικών συντελεστών (ζ) ο επιδιωκόμενος σκοπός (η) η γεωγραφική εξάπλωση (θ) ο βαθμός συνεργασίας με άλλες επιχειρήσεις

16 Διακρίση με Κριτήριο τον Τομέα της Οικονομίας Τρεις είναι οι τομείς της οικονομίας στους οποίους δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις. Ο πρωτογενής τομέας. Οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας ασχολούνται με την καλλιέργεια γης, την εκμετάλλευση φυσικού πλούτου, π.χ. γεωργικές, κτηνοτροφικές επιχειρήσεις. Ο δευτερογενής τομέας, στον οποίο εντάσσονται επιχειρήσεις που μεταποιούν προϊόντα του πρωτογενούς τομέα σε προϊόντα τελικής κατανάλωσης, π.χ. βιοτεχνίες, βιομηχανίες. Ο τριτογενής τομέας στον οποίον εντάσσονται οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής υπηρεσιών π.χ. τράπεζες, ξενοδοχεία

17 Διακρίση με Κριτήριο τη Νομική Μορφή Ατομικής Μορφής Εταιρικής Μορφής προσωπικού χαρακτήρα ΟΕ, ΕΕ, Συν/σμός Κεφαλαιουχικού χαρακτήρα ΕΠΕ, ΑΕ.

18 Διακρίση με Κριτήριο τη Νομική Μορφή H ατομικής μορφής επιχείρηση ιδρύεται και διοικείται από ένα άτομο, που ευθύνεται για την επιχείρηση για όλη του την περιούσια. Πλεονεκτήματα: ευέλικτη μορφή, προσαρμόζεται εύκολα στις αλλαγές της αγοράς Μειονεκτήματα: δεν μπορεί να αναλάβει μεγάλα έργα δεν διαθέτει υψηλή πιστοληπτική ικανότητα η φερεγγυότητα της περιορίζεται στο πρόσωπο του επιχειρηματία ο κύκλος ζωής της ακολουθεί συνήθως αυτόν του επιχειρηματία

19 Διακρίση με Κριτήριο τη Νομική Μορφή H εταιρικής μορφής, ονομάζονται οι επιχειρήσεις που για την ίδρυση και λειτουργία τους συμπράτουν δύο οι περισσοτέρα άτομα ή ακόμα και επιχειρήσεις. Δικρίνονται σε (α) προσωπικές και (β) κεφαλαιουχικές ανάλογα με το αν κυριαρχούν στην λειτουργία τους τα προσώπα ή τα κεφαλαία. Προσωπικές Εταιρίες Ομόρυθμος Εταιρεία (Ο.Ε), είναι εκείνη που τα μέλης ευθύνονται απεριοριστά και με την προσωπική τους περιουσία για τυχόν οφειλές της επιχείρησης, ανεξάρτητα από τα κεφάλαια που εισέφερε. Ετερόρρυθμος Εταιρεία (ΕΕ). Στην νομική αυτή μορφή τουλάχιστον ένας εταίρος ευθύνεται προσωπικά και απαιριόριστα για ολοκλήρες τις υποχρεώσεις της επιχειρησης. Αφανής Εταιρεία. Αφορά την συμφωνία μεταξύ εταιρών. Η εταιρεία δεν είναι εμφανής στο κοίνο μαζί του συναλλάσεται ο εμφανης εταίρος.

20 Διακρίση με Κριτήριο τη Νομική Μορφή (β) κεφαλαιουχικές Εταιρίες - Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε). Έχει χαρακτήρα τόσο της προσωπικής όσο και της κεφαλαιουχικής εταιρείας. Η δίοικηση ασκείται από την γενική συνέλευση. Τα κεφάλαια της διαιρουνται σε μερίδια και όχι μετοχες. Η ευθύνη των εταιρών περιορίζεται μέχρι του ποσό της συμμετοχής τους. Υπάρχει δυνατότητα μεταβίβασης των μεριδίων. - Ανώνυνη Εταιρεία (Α.Ε). Είναι η πίο σημαντική κεφαλαιουχικού τύπου εταιρία, η οποία μπορεί να συγκεντρώση σημαντικά κεφάλαια, με την μορφή μετοχών. Οι μετοχές μεταβιβάζονται σε τρίτα πρόσωπα.από άποψης διοίκησης της ΑΕ διακρίνουμε την γενική συνέλευση των μετόχων, το ΔΣ και τους ελεγκτές. Η ευθύνη των εταιρών περιορίζεται μέχρι του ποσό της συμμετοχής τους.

21 Διακρίση με Κριτήριο το Μέγεθος Μια ακόμη διάκριση των επιχειρήσεων μπορεί να γίνει με κρίτηριο το μέγεθος, σε μικρές-μεσαίες-μεγάλες. -Σύμφωνα με την γενική κατάταξη της Ε.Ε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θεωρούνται αύτες που πληρούν ταυτόχρονα τις κάτωθι υποθέσεις: (α) Έχουν αριθμό εργαζομένων έως 250 άτομα (μικρές κάτω των 50 και πολύ μικρές κάτω των 10). (β) Έχουν ανεξαρτησία τουλάχιστον 75% των συνολικών κεφαλαίων. (γ) Έχουν κύκλο εργασιών έως και 40 εκ. ευρώ.

22 Διακρίση με Κριτήριο το Φορέα Εκμετάλλευσης και Διοίκησης Διακρίνουμε επιχειρήσεις --- Ιδιωτικές, όταν τα κεφάλαια ή η διοίκηση ή και τα δύο ενοικούν αποκλειστικά στους ιδιώτες, π.χ. εργοστάσια κ.α ---Δημόσιες, όταν τα κεφάλαια ή η διοίκηση ή και τα δύο αν οικούν αποκλειστικά στο κράτος, π.χ. Δημόσιες Υπηρεσίες, πανεπιστήμια κ.α. ---Μικτές όταν οι διοικητικές δραστηριότητες και τα κεφάλαια ανήκουν και στους δύο παραπάνω φορείς. Η ιδιαιτερότητα αυτή γίνεται επιβεβλημένη σε ορισμένες περιπτώσεις όπου το κράτος χρειάζεται η συμβολή ιδιωτικών κεφαλαίων για να επίτευξη των στόχων του.

23 Διακρίση με Κριτήριο την Σύνθεση Παραγωγικών Συντελεστων Σύνθεση παραγωγικών συντελεστών Εντάσεως Εργασίας Εντάσεως α' υλών Εντάσεως κεφαλαίου εντάσεως κυκλοφ κεφ. εντάσεως παγίων

24 Οι Λειτουργίες της Επιχείρησης Ανεξάρτητα από το μέγεθος και την φύση της επιχείρησης διακρίνουμε πάντα τις παρακάτω λειτουργίες - Εφοδιασμός-Προμήθειες-Αποθήκες - Παραγωγή-Συντήρηση-Ποιότητα - Εμπορία-Πωλήσεις - Διοίκηση-Λογιστήριο-Προσωπικό

25 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η λειτουργία του Εφοδιασμού Τροφοδοτεί την επιχείρηση με οτιδήποτε χρειάζεται από το εξωτερικό περιβάλλον για να λειτουργήσει. - Διαπίστωση των αναγκών για προμήθειες α' υλών, εξαρτημάτων κτλ. - Παρακολούθηση της στάθμης των αποθεμάτων. Διερεύνηση της αγοράς για την εύρεση προμηθευτών. - Προγραμματισμός των αγορών. - Παραλαβή, έλεγχος, ταξινόμηση, παρακολούθηση εισροών-εκροών. - Εσωτερική διανομή.

26 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η λειτουργία του εφοδιασμού στις σύγχρονες επιχειρήσεις αποκτά ιδιαίτερη σημασία για δύο λόγου. (α) είναι έντονη η τάση μείωση των αποθεμάτων εξαιτίας του υψηλού διαχειριστικού κόστους που αυτά συνεπάγονται. (β) στην σύγχρονη εποχή έχουν διαμορφωθεί τεχνολογίες και προγράμματα αυτόματης παρακολούθησης των αποθεμάτων με συνέπεια την μείωση της αναγκαίας κάθε στιγμή στάθμη τους. Επιπλέον οι τεχνολογίες αυτές φέρνουν την επιχείρηση σε απ' ευθείας σύνδεση με τους προμηθευτές της ώστε η λειτουργία του εφοδιασμού να γίνεται γρήγορα με ακρίβεια, στο σωστό χρόνο στην σωστή τιμή.

27 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η σύγχρονη μορφή της λειτουργίας του εφοδιασμού ονομάζεται ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ή Logistic Management Στα πλαίσια της βρίσκουν εφαρμογή σύγχρονα λογισμικά όπως 1. Πρόγραμμα Συνεχούς Αναπλήρωσης (Continuous Replenishment Project-CPR) 2. Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων ( Electronic Data Interchange- EDI) 3. Αποτελεσματική Διανομή Προϊόντων (Flow Through Distribution-FTD)

28 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η λειτουργία της Παραγωγής Η λειτουργία της παραγωγής αναφέρεται στην μετατροπή των πρώτων υλών σε τελικά προϊόντα, μπορεί να αποτελείται από διάφορα τμήματα/φάσεις παραγωγής στο καθένα από τα οποία γίνεται κάποια επεξεργασία υλικού. - Προγραμματισμός της παραγωγής - Εσωτερικη διακίνηση των πρώτων υλών - Χειρισμός του μηχανικού εξοπλισμού - Διαδικασία μεταποίησης, συναρμολόγησης, επεξεργασίας

29 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η λειτουργία της Πώλησης Η λειτουργία των πωλήσεων αφορά στην διάθεση των παραγώμενων προϊόντων στους πελάτες και την είσπραξη της αξίας τους - Αναζήτηση και συλλογή παραγγελιών προϊόντων - Παρακολούθηση της ζήτησης των πελατών - Πρόβλεψη της ζήτησης για το άμεσο μέλλον - Εξυπηρέτηση Πελατών,δημόσιες σχέσεις - Διαφήμηση

30 Το περιεχόμενο των Λειτουργιών Η λειτουργία της Διοίκησης Η διοίκηση οργανώνει τις δραστηριότητες της επιχείρησης, διακινεί πληροφορίες, αξιολογεί τα αποτελέσματα. Οι δραστηριοτήτες που εντάσσονται σε αυτή την λειτουργία είναι: - Οι οικονομικές υπηρεσίες - Το λογιστηρίο - Το γραφείο προσωπικού - Η υπηρεσία ασφαλείας