ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές, είναι πώς θα μάθουν οι μαθητές τον τρόπο μελέτης, ώστε η προσπάθεια τους να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ο τρόπος της μελέτης είναι βασικός παράγοντας για την πρόοδο του μαθητή που συνεχώς αξιολογείται. Οι καλοί βαθμοί δεν εξαρτώνται από το πόσο κάθεται κανείς και μελετά, αλλά από το πώς μελετά. ΧΩΡΟΣ - ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο χώρος και ο χρόνος αποδεδειγμένα είναι σπουδαίοι παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της μελέτης κάθε ανθρώπου. ΧΩΡΟΣ: Καλό είναι ο ίδιος ο μαθητής να επιλέγει το χώρο της μελέτης του που θα είναι ένα ήσυχο δωμάτιο του σπιτιού του, μακριά από όλους εκείνους που μπορεί να τον ενοχλούν και ιδιαίτερα από τα μικρά παιδιά της οικογενείας. Στο γραφείο να είναι τακτοποιημένα τα βιβλία και ό,τι άλλο είναι απαραίτητο για το διάβασμα του συγκεκριμένου μαθήματος. Αναμνηστικά, φωτογραφίες, τηλέφωνο, ραδιόφωνο, τηλεόραση και κάθε άσχετο αντικείμενο με το διάβασμα αντικείμενο πρέπει να μην υπάρχουν στο γραφείο την ώρα της μελέτης, όσο κι αν μας αρέσει η νομίζουμε ότι δεν εμποδίζουν τη μελέτη μας. Ο φωτισμός πρέπει να πέφτει από πίσω αριστερά ή από μπροστά και διαγώνια. Το βιβλίο να απέχει από τα μάτια 25-30 εκατοστά. Τα μάτια πρέπει να ξεκουράζονται κατά διαστήματα για μερικά δευτερόλεπτα, κοιτάζοντας σε μακρινή απόσταση η ανοιγοκλείνοντας τα. Επίσης η σπονδυλική στήλη να είναι κάθετη προς το κάθισμα. Μελέτη ξαπλωμένος(η) δεν γίνεται. Κατά τα διαλείμματα είναι απαραίτητο να γίνεται αλλαγή του χώρου. ΧΡΟΝΟΣ: Ο καθένας άνθρωπος έχει ορισμένες ώρες κατά τις οποίες είναι πιο αποδοτικός. Ο μαθητής όμως έχει περιορισμένο χρόνο μελέτης, γι' αυτό δεν πρέπει να τον σπαταλά άσκοπα ούτε να αναβάλει τη μελέτη για αργότερα, γιατί ο χαμένος χρόνος δεν κερδίζεται με βιαστικό διάβασμα. Καλό είναι η μελέτη να γίνεται την ημέρα παρά τη νύκτα 1 / 5
και να υπάρχουν ορισμένες ώρες μελέτης. Κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνο προσαρμογής. Το διάλειμμα είναι απαραίτητο και βοηθάει τη μάθηση, αλλά πρέπει να είναι προκαθορισμένης και μικρής διάρκειας και να τηρείται. Κατά τα διαλείμματα οι δραστηριότητες πρέπει να είναι διαφορετικές από το διάβασμα αλλά όχι κουραστικές ή τέτοιες που δύσκολα διακόπτονται. Η σωματική ευεξία είναι προϋπόθεση για την αποδοτική μελέτη, γι' αυτό χρειάζεται κατάλληλη υγιεινή διατροφή και τα γεύματα να είναι σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το άδειο στομάχι όσο και το παραφορτωμένο είναι σοβαρός εχθρός της μελέτης. Επίσης είναι απαραίτητη η κίνηση και η κανονική γυμναστική που δεν κουράζει. Απαραίτητος είναι ο αρκετός ύπνος για την αναζωογόνηση του σώματος. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Για την επιτυχία κάθε δουλειάς χρειάζεται η κατάλληλη μέθοδος και ο καλός σχεδιασμός. Το χρονοδιάγραμμα της μελέτης μας βοηθάει να κάνουμε σωστή δουλειά σε σύντομο χρονικό διάστημα, γι αυτό καλό είναι πριν αρχίσουμε τη μελέτη, να προγραμματίσουμε: -Ποιο μάθημα θα μελετήσουμε πρώτο, δεύτερο, κ.λ.π. Συνήθως αρχίζουμε από το ευκολότερο, αλλά αυτό είναι εντελώς προσωπικό, και γι' αυτό πρέπει τα δυσκολότερα μαθήματα να τα αφήνουμε για τις ώρες που το μυαλό μας είναι ακμαίο. Όποια και να είναι η σειρά που θα ακολουθηθούνε πρέπει να την τηρούμε καθημερινά. -Τελειώνοντας τη μελέτη κάθε μαθήματος πρέπει να μην υπάρχουν αμφιβολίες γι' αυτό προσπαθούμε να τις ξεδιαλύνουμε κατά βάθος, έτσι δεν θα χρειάζεται να ασχοληθούμε αργότερα πάλι με αυτή. Στη μελέτη δεν χρειάζεται βιασύνη και εκνευρισμός. -Όταν το πρόγραμμα δεν εκπληρώνεται πρέπει να αναρωτηθούμε εάν πρέπει να καλυφθεί το κενό με μείωση του ελεύθερου χρόνου. Σε περίπτωση που συνεχίζεται η αποτυχία εκπλήρωσης του προγράμματος, πρέπει να αναζητηθεί ο λόγος και να γίνει νέος προγραμματισμός. Στις περιπτώσεις αυτές οι καθηγητές μπορούν να βοηθήσουν το μαθητή/τρια να βρει τα αίτια να τα καταπολεμήσει και νά προχωρήσει στον κατάλληλο προγραμματισμό. ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΗΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 2 / 5
Όταν έχουμε συγκεκριμένη ύλη και χρόνο, όπως στις εξετάσεις, τότε για τον προγραμματισμό μας πρέπει να λογαριάσουμε: -Πόσες ώρες έχουμε διαθέσιμες και πόσες μπορούμε να μελετήσουμε κάθε μέρα. -Πόσες σελίδες κατά μέσο όρο μπορούμε να διαβάσουμε σε μια χρονική περίοδο [ ημέρα, εβδομάδα]. -Σε πόσες ώρες μπορούμε να διαβάσουμε μια φορά όλη την ύλη. -Σε πόσες ώρες μπορούμε να κάνουμε μια επανάληψη. -Πόσος χρόνος χρειάζεται για την τελική επανάληψη. -Στον προγραμματισμό υπολογίζουμε και χρόνο για τυχαία γεγονότα ΜΕΘΟΔΟΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Προεπισκόπηση - ερωτήσεις: Προτού αρχίσουμε τη μελέτη κοιτάζουμε πόσες σελίδες είναι η ύλη που έχουμε για μελέτη και από πόσα κεφάλαια αποτελείται. Tι λένε οι επικεφαλίδες. Ποιο είναι το αναμενόμενο περιεχόμενο. Τι φαίνεται να είναι σημαντικό. Έτσι θα αποκτήσουμε μια πρώτη εικόνα του μαθήματος. Διάβασμα: Ενεργητική ανάγνωση με σκοπό την κατανόηση του μαθήματος. Γι αυτό πρέπει να έχουμε το νου μας στο βασικό νόημα της ενότητας που μελετάμε και όχι στον τρόπο της διατύπωσης της. Διαλογισμός - Σκέψη: Πως δένουν αυτά που διαβάσαμε με αυτά που γνωρίζουμε. Απόδοση: Όταν νομίσουμε ότι μάθαμε το μάθημα προσπαθούμε να το αποδώσουμε ελεύθερα εφαρμόζοντας την κριτική μέθοδο και όχι τη μηχανική της αποστήθισης. Αν διαπιστώσουμε ότι δεν μπορούμε τότε πρέπει να ξαναδιαβάσουμε το μάθημα μας μέχρι να μπορέσουμε να το αποδώσουμε. Ανασκόπηση: Στο στάδιο αυτό της μελέτης ξαναφέρνουμε στο νου μας τα κύρια σημεία κάθε κεφαλαίου, θέτουμε ερωτήσεις στον εαυτό μας και τις απαντούμε. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι όσο και να μελετήσαμε, όσο και να μάθαμε ένα μάθημα κάτι θα ξεχνούμε, γι' αυτό χρειάζονται οι επαναλήψεις και όσο πιο νωρίς τις ξεκινήσουμε τόσο πιο λίγες θα χρειαστούν. ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ? ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ Μερικές φορές αναγκαζόμαστε να κρατήσουμε σημειώσεις από τα μαθήματα που διαβάζουμε. Το κράτημα σημειώσεων είναι μια διαδικασία κατά την οποία επισημαίνουμε τα ουσιώδη και παραλείπουμε τα επουσιώδη. Αυτή δε η διαδικασία είναι εξαιρετικά χρήσιμη γιατί μας βοηθάει αφ' ενός να αποταμιεύουμε και να αφομοιώνουμε γνώσεις και αφ' ετέρου να οξύνουμε τη κριτική ικανότητα μας. Για να κρατήσουμε σημειώσεις πρέπει σε γενικές γραμμές να: 3 / 5
-Διαβάσουμε το μάθημα μας προσεκτικά μέχρι να το κατανοήσουμε. Προσπαθούμε να το διηγηθούμε με κλειστό το βιβλίο μας. -Σημειώνουμε στο τετράδιο μας με δικά μας λόγια εκείνα που ενδιαφέρουν απολύτως το θέμα μας. -Δεν παραλείπουμε τίποτα αλλά και δεν γράφουμε περιττά. -Aν θέλουμε πιο πλήρεις σημειώσεις, την παραπάνω εργασία πρέπει να την κάνουμε κατά παραγράφους. Έτσι αν συγκεντρώσουμε τις σημειώσεις μας από κάθε παράγραφο θα έχουμε τα κύρια σημεία ολοκλήρου του μαθήματος. Εάν αντιγράφουμε φράσεις από το βιβλίο τις τοποθετούμε σε εισαγωγικά. Οι σημειώσεις να είναι λιγόλογες γι' αυτό διαλέγουμε καίριες και περιεκτικές λέξεις Διαβάζουμε τις σημειώσεις που κρατήσαμε αν είναι περιεκτικές. Να μη ξεχνάμε να γράφουμε αυτά που καταλαβαίνουμε και να μη προσπαθούμε να μιμηθούμε το ύφος του συγγραφέα. ΦΟΒΟΙ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ Συχνά ο λίγος φόβος μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε διάφορες για μας δύσκολες καταστάσεις π.χ. εξετάσεις, αθλητικούς αγώνες κ.λ π. Πέρα όμως από ένα όριο ο φόβος μας "παραλύει" κατά τέτοιο τρόπο που σε γραπτές εξετάσεις να αποτυγχάνουμε ενώ είμαστε καλοί στις σχολικές επιδόσεις. Η φύση του άγχους: Η φοβία έχει τέσσερες διαστάσεις: την ψυχολογική, την ψυχοφυσική, της συμπεριφοράς και την κοινωνική. Το άγχος αποτελεί την ψυχολογική διάσταση. Το άγχος δημιουργεί διάφορα εσωτερικά συναισθήματα, εξωτερικές συμπεριφορές και βιολογικές αντιδράσεις. Μερικές από αυτές είναι: Ταχυκαρδία, αυξημένη εφίδρωση, δύσπνοια, αϋπνία, δυσφορία στο πεπτικό σύστημα, στεναχώρια, θυμός, κόμπος στο λαιμό, τρέμουλο, ακόμη κα ακινησία και λιποθυμία. Όλα τα παραπάνω είναι φυσιολογικές αντιδράσεις που τις έχουμε όλοι μας, αλλά έχουν αρνητικές επιδράσεις στην υγεία μας και τη ζωή μας. Αλλά ας μη ξεχνάμε ότι τα πάντα στη ζωή έχουν και τη θετική τους πλευρά και εξαρτάται από εμάς να τα χρησιμοποιήσουμε για το δικό μας όφελος. Πως θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις φοβίες και το άγχος μας προς όφελος μας; Τι πρέπει να κάνουμε; 1. Να κατανοήσουμε καλύτερα αυτά που μας συμβαίνουν και να κάνουμε συγκεκριμένο αυτό που μας αγχώνει και έτσι να φτάσουμε στην αίτια του άγχους. 2. Να αντιμετωπίσουμε το άγχος με θετικό τρόπο και έτσι το ίδιο το άγχος θα εντείνει την παρατηρητικότητα μας και θα μας βοηθήσει να επανεκτιμήσουμε τους στόχους μας και με αυτό τον τρόπο θα αποφύγουμε να κάνουμε τα ίδια λάθη. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ -Όταν έρχεται ο φόβος, σταματήστε για λίγο τις προσπάθειες σας και συνεχίστε 4 / 5
αργότερα. Ο πανικός δε βοηθάει εντείνει το άγχος. -Προγραμματίστε τη δράση σας και εφαρμοστέ την με αργά και σταθερά βήματα. -Συγκεντρωθείτε στο παρόν. Στο τι πρέπει να κάνετε σήμερα, αυτή περίοδο. Διαθέστε χρόνο για τον εαυτό σας και χαλαρώστε. -Πηγαίνετε μια βόλτα, ακούστε μουσική ή ό,τι άλλο σας ευχαριστεί και σας ξεκουράζει. -Αναζητήστε τους φίλους και τους ανθρώπους εκείνους που μπορούν να σας βοηθήσουν και συζητήστε σχετικά με τις καταστάσεις που προκαλούν το άγχος σας, για να εκμεταλλευτείτε προς όφελος σας το άγχος σας. Τέλος, H μάθηση δυσχεραίνεται: -Εάν μαθαίνουμε μέσω παθητικού διαβάσματος και προσπαθούμε να αποστηθίσουμε. -Εάν χανόμαστε στις λεπτομέρειες. -Εάν αποφεύγουμε τις επαναλήψεις. -Εάν απλώς αναγνωρίζουμε την ύλη. -Εάν διαβάζουμε χωρίς χρονικό και μαθησιακό πλαίσιο. -Εάν αφήνουμε την όρεξη να επηρεάζει το πότε θα ξεκινήσουμε το διάβασμα. H μάθηση διευκολύνεται: -Με την ενεργητική μάθηση θέτοντας ερωτήσεις στον εαυτό μας και αναζητώντας τις απαντήσεις. -Με το να μπορούμε να ξεχωρίσουμε το σημαντικό από το ασήμαντο. -Με τις συχνές επαναλήψεις της ύλης. -Με την ελεύθερη απόδοση της ύλης. -Με την επεξεργασία ενός προγράμματος. -Εάν ξεκινούμε το διάβασμα ακόμη και όταν αυτό μας φαίνεται στην αρχή δύσκολο ΠΗΓΗ: www.mathsforyou.gr 5 / 5