1 η ΗΜΕΡΙ Α ΜΕ ΘΕΜΑ: «Οι µορφές βίας κατά των παιδιών στη σύγχρονη κοινωνία» Πρακτικές Συµβουλές για Ασφαλή Χρήση του ιαδικτύου Γιάννης Νάνος Καθηγητής Mediterranean College Τµήµα Πληροφορικής
Ερωτήσεις προς γονείς : Θα αφήνατε το παιδί σας να µπει στη θάλασσα αν δεν το είχατε µάθει πρώτα να κολυµπά; Θα αφήνατε το παιδί σας να δει στην τηλεόραση ένα έργο που δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία του; Θα αφήνατε το παιδί σας µόνο του τη νύχτα στην πόλη; Θα αφήνατε το παιδί σας να συναναστρέφεται µε άτοµα που ούτε εσείς, αλλά ούτε και εκείνο, γνωρίζετε; Θα δίνατε τα προσωπικά σας στοιχεία σε κάποιον που θα γνωρίζατε τυχαία κάπου; Θα µοιράζατε στο δρόµο φωτογραφίες από την ιδιωτική σας ζωή; Θα αφήνατε το παιδί σας να παίζει σε µια χαρτοπαικτική λέσχη;
Αλήθεια, πόσοι από εµάς : Έχουµε λάβει όλα τα µέτρα για την προστασία του υπολογιστή µας (antivirus, firewall, ενηµερώσεις λειτουργικού κλπ.)? Έχουµε κάνει τις ρυθµίσεις Γονικού Ελέγχου στον υπολογιστή µας? Έχουµε ελέγξει τις σελίδες τις οποίες επισκέφθηκε το παιδί µας στο διαδίκτυο, αλλά και τους διαδικτυακούς του φίλους? Έχουµε δώσει τα στοιχεία µας για να γραφτούµε σε κάποιο διαδικτυακό forum ή σε κάποιον online διαγωνισµό? Έχουµε κάνει αγορά µέσω του Internet χωρίς να «τσεκάρουµε» εάν η συγκεκριµένη ιστοσελίδα είναι ασφαλής? Έχουµε δηµοσιοποιήσει προσωπικά µας δεδοµένα (φωτογραφίες κλπ.) σε µέσα κοινωνικής δικτύωσης? Έχουµε συζητήσει µε τα παιδιά µας, µε τους δασκάλους τους αλλά και µε τους υπόλοιπους γονείς για την ορθή χρήση του διαδικτύου?
Παρόλα αυτά όµως εν πρέπει να «δαιµονοποιούµε» το Internet. Το Internet είναι ένα εργαλείο, η χρησιµότητα ή η επικινδυνότητα του οποίου εξαρτάται από τον τρόπο µε τον οποίο το χρησιµοποιούµε. Για κάθε «κακή» ιστορία χρήσης του διαδικτύου (απάτες, εκφοβισµός κλπ.) υπάρχουν πολλαπλάσιες «καλές» ιστορίες, όπου το Internet αξιοποιήθηκε µε αξιοθαύµαστα αποτελέσµατα! Σε κάθε περίπτωση, οφείλουµε να είµαστε ενηµερωµένοι για τους κινδύνους που µπορεί να συναντήσουµε εµείς ή κάποιο µέλος της οικογένειάς µας, καθώς και τα µέτρα πρόληψης και αντιµετώπισης αυτών των κινδύνων.
Εκφοβισµός, παρενόχληση κλπ. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΙΝ ΥΝΩΝ Απάτες (ισπανικό λόττο, θησαυρός από Νιγηρία κλπ.) Υποκλοπή προσωπικών δεδοµένων µέσω ηλεκτρονικού ψαρέµατος (phishing) Προσβολή-µόλυνση του υπολογιστή από ιούς/malware/spyware Επιβάρυνση/επιβράδυνση της λειτουργίας του υπολογιστή «Κλείδωµα» ή διακοπή της λειτουργίας του υπολογιστή Απώλεια αρχείων-προσωπικών δεδοµένων Απώλεια χρηµάτων ή/και προσωπικών στοιχείων (π.χ. αριθµός πιστωτικής κάρτας) από µη ασφαλείς αγορές στο διαδίκτυο ηµοσίευση προσωπικών µας δεδοµένων από άτοµα ή/και ιστοσελίδες που δεν γνωρίζουµε και το κυριότερο, χωρίς να έχουµε δώσει την έγκρισή µας.
Παράδειγµα Malware «Συλλαµβάνεσαι» από την «Αστυνοµία» για να ξεκλειδώσει ο υπολογιστής πρέπει να πληρώσεις 100 ευρώ!!!
Παράδειγµα Phishing Μια «πραγµατική» τράπεζα αφενός θα έστελνε επιστολή, αφετέρου θα είχε στοιχεία επικοινωνίας και θα παρέπεµπε σε κάποιο κατάστηµά της.
Παράδειγµα Phishing (2) Πολλά ορθογραφικά και συντακτικά λάθη Περίεργο e-mail αποστολέα
Παράδειγµα Phishing (3) Ανύπαρκτος Οργανισµός!!!
Μέτρα προστασίας για το Phishing εν απαντάµε σε «περίεργα» e-mail που ζητούν εξακρίβωση των προσωπικών µας στοιχείων και δεν κάνουµε κλικ στα links που υπάρχουν µέσα σε αυτά τα µηνύµατα εν παίρνουµε τηλέφωνο στα νούµερα που υποδεικνύουν αυτά τα µηνύµατα κίνδυνος για πολύ υψηλές χρεώσεις Στην εφαρµογή διαχείρισης ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που χρησιµοποιούµε, χαρακτηρίζουµε τα συγκεκριµένα µηνύµατα και τους αποστολείς τους ως «Ανεπιθύµητους» Γενικά, δεν ανοίγουµε και δεν απαντάµε σε e-mails από άγνωστους παραλήπτες, ιδιαίτερα µάλιστα όταν αυτά συνοδεύονται από επισυναπτόµενα αρχεία.
Συµβουλές για Προστασία του υπολογιστή και των δεδοµένων µας Εγκαθιστούµε πρόγραµµα προστασίας από ιούς (antivirus), κατά προτίµηση κάποιο µε έξτρα λειτουργίες και φίλτρα γονικού ελέγχου (parental control) και φροντίζουµε για την καθηµερινή ενηµέρωσή του (updates) Ενεργοποιούµε το τείχος προστασίας του λειτουργικού µας συστήµατος και εγκαθιστούµε και κάποιο έξτρα firewall Φροντίζουµε για την τακτική ενηµέρωση του λειτουργικού µας συστήµατος (security updates) ιαγράφουµε προγράµµατα τα οποία δεν χρησιµοποιούµε Αποφεύγουµε να κατεβάζουµε προγράµµατα, ταινίες, µουσική κλπ. από δικτυακούς τόπους που δεν είναι ασφαλείς-αξιόπιστοι Κάνουµε ανά τακτά χρονικά διαστήµατα συντήρηση και εκκαθάριση του υπολογιστή µας, µέσω ειδικών προγραµµάτων (software) Παίρνουµε ανά τακτά διαστήµατα αντίγραφα ασφαλείας των αρχείων µας (backup) σε εξωτερικό µέσο αποθήκευσης.
Συµβουλές για Ασφαλή Περιήγηση στο ιαδίκτυο ηµιουργούµε ξεχωριστούς λογαριασµούς χρήστη (administrator, user) για εµάς και τα παιδιά µας, µε κωδικούς (passwords) Κάνουµε τις ρυθµίσεις που αφορούν το Γονικό Έλεγχο (περιορισµοί πρόσβασης σε σελίδες, χρονικό όριο παιχνιδιώνinternet κλπ.) εν δίνουµε τα προσωπικά µας στοιχεία σε ιστοσελίδες µη αξιόπιστες εν κάνουµε αγορές µέσω πιστωτικής κάρτας εάν το ηλεκτρονικό κατάστηµα δεν πληροί όλα τα εχέγγυα ασφαλούς συναλλαγής (τεχνολογία κρυπτογράφησης δεδοµένων, ψηφιακό πιστοποιητικό, τήρηση προσωπικών δεδοµένων κλπ.) Για εγγραφή σε κάποιο site, forum κλπ., προσέχουµε ιδιαίτερα τον κωδικό που θα επιλέξουµε. Για παράδειγµα, ένα password του τύπου 123456 ή 20021980 (ηµεροµηνία γέννησης) είναι αδύναµα και εύκολα ανιχνεύσιµα. Αντίθετα, ένα password του τύπου 20#02@80$$ είναι σαφώς πιο δύσκολο στο να «σπάσει». Όταν δούµε κάτι περίεργο, ζητούµε βοήθεια.
Έναρξη Πίνακας Ελέγχου Windows update Έλεγχος συστήµατος ηµιουργία λογαριασµών χρηστών Ρυθµίσεις γονικού ελέγχου ηµιουργία αντιγράφου ασφαλείας
Συναλλαγές στο διαδίκτυο χρήση πιστωτικής κάρτας και υποβολή προσωπικών στοιχείων Ελέγχουµε εάν η ιστοσελίδα είναι ασφαλής (https και ύπαρξη λουκέτου) Ελέγχουµε την ύπαρξη και την ισχύ ψηφιακών πιστοποιητικών Ψάχνουµε για σαφή διατύπωση των όρων πληρωµής και της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων
Συµβουλές για Ασφαλή Περιήγηση στο ιαδίκτυο Τακτική εξέταση του ιστορικού περιήγησης εν επιτρέπουµε σε παιδιά κάτω των 13 ετών να γίνουν µέλη του Facebook και αναφέρουµε εάν κάτι τέτοιο υποπέσει στην αντίληψή µας. εν κάνουµε αποδεκτά αιτήµατα φιλίας από άτοµα που δεν γνωρίζουµε, από άτοµα που δεν χρησιµοποιούν το πραγµατικό τους όνοµα και από άτοµα που δεν έχουν την πραγµατική τους φωτογραφία στο προφίλ τους Αποφεύγουµε να δηµοσιοποιούµε µέσω κοινωνικών δικτύων κάθε λεπτοµέρεια από την προσωπική µας ζωή (πού είµαστε, τι κάνουµε κλπ.) Εφιστούµε την προσοχή στα παιδιά να µην δίνουν προσωπικά ή οικογενειακά στοιχεία σε ξένους Εάν το παιδί είναι µικρό, είναι καλό ο υπολογιστής να βρίσκεται στο σαλόνι ή στην κρεβατοκάµαρα των γονιών Εάν το παιδί είναι µεγαλύτερο, προσπαθούµε να «τσεκάρουµε» τους διαδικτυακούς του φίλους Παρατηρούµε το παιδί για ύποπτα συµπτώµατα στη συµπεριφορά του Επικοινωνούµε µε τον δάσκαλο, τους άλλους γονείς, αλλά κυρίως, µε το ίδιο το παιδί µας!
Ας προσπαθήσουµε να ξεκολλήσουµε τα παιδιά µας από το internet και από τις παιχνιδοµηχανές! Ας ενθαρρύνουµε τα παιδιά µας στο να βγαίνουν από το σπίτι, να έχουν παρέες, να γυµνάζονται, να ασχολούνται µε κάποιο χόµπι κλπ. Ας αφιερώσουµε χρόνο µαζί τους!
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ www.saferinternet.gr www.cyberkid.gov.gr www.internet-safety.sch.gr www.youth-health.gr www.safeline.gr www.yousmile.gr www.microsoft.com/security
Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Γιάννης Νάνος inanos@medcollege.edu.gr