ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 23.12.2002 COM(2002) 750 τελικό 2002/0301 (COD) Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώµατα διακόσµησης και βερνίκια και σε προϊόντα φανοποιίας αυτοκινήτων και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/13/EΚ (υποβληθείσα από την Επιτροπή)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Έκτο Πρόγραµµα ράσης Στο Έκτο πρόγραµµα δράσης για το περιβάλλον 1 (6ο Π Π) αναγνωρίζεται ότι πρέπει να καταβληθούν σηµαντικές ακόµη προσπάθειες για µείωση των εκποµπών προκειµένου όλοι οι πολίτες της Κοινότητας να αναπνέουν αέρα απαλλαγµένο από ρύπους. Για το λόγο αυτό, η ποιότητα του αέρα αποτελεί ένα από τα πεδία για τα οποία το 6ο Π Π προβλέπει τη θέσπιση θεµατικής στρατηγικής. Αυτή θα αναπτυχθεί στο πλαίσιο του προγράµµατος «Clean Air For Europe (CAFE)» το οποίο εξήγγειλε η Επιτροπή το 2001 2. Κύριοι στόχοι είναι να προσδιοριστούν οι ελλείψεις στις πολιτικές που ήδη εφαρµόζονται και οι προτεραιότητες για λήψη πρόσθετων µέτρων, ιδίως για τα αιωρούµενα σωµατίδια και το τροποσφαιρικό όζον («φωτοχηµικό νέφος»), λαµβάνοντας υπόψη τους κινδύνους για τις ευαίσθητες οµάδες του πληθυσµού. Το πρόγραµµα CAFE θα επανεξετάσει και, εάν είναι αναγκαίο, θα προσαρµόσει τα υφιστάµενα πρότυπα ποιότητας του αέρα και τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών και θα αναπτύξει καλύτερα συστήµατα συλλογής πληροφοριών, µοντελοποίησης και πρόγνωσης. Επιδιώκεται να επιτευχθούν επίπεδα ποιότητας του αέρα που δεν δηµιουργούν απαράδεκτες επιπτώσεις και κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον. Η παρούσα πρόταση υποβάλλεται σε συνάρτηση µε το πρόγραµµα CAFE. Από τα ανωτέρω προκύπτει σαφώς ότι, αφού οι πτητικές οργανικές ενώσεις συµβάλλουν στο σχηµατισµό τροποσφαιρικού όζοντος, θα πρέπει να µειωθούν περισσότερο οι εκποµπές τους ώστε να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι που έχουν τεθεί και να προωθηθεί, µακροπρόθεσµα, η περαιτέρω βελτίωση του περιβάλλοντος. Η ανάγκη αυτή αναγνωρίστηκε επίσης από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο το οποίο, κατά την έγκριση της κοινής θέσης για οδηγία σχετικά µε τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών, 3 κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει νοµοθετικές προτάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν την επίτευξη των σηµερινών και µελλοντικών υποχρεώσεων µείωσης των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων. Ιστορικό Επιστηµονική βάση Οι πτητικές οργανικές ενώσεις εκπέµπονται στον αέρα από τις διαδικασίες κατά τις οποίες χρησιµοποιούνται ή παράγονται: στις µεταφορές δηµιουργούνται εκποµπές από την εξάτµιση των καυσίµων που περιέχουν υδρογονάνθρακες και από τα καυσαέρια των οχηµάτων καθώς και από τη χρήση προϊόντων που περιέχουν διαλύτες. Αυτές οι εκποµπές λαµβάνουν µέρος 1 2 3 ΕΕ L 242, 10.9.2002, σ.1 COM (2001) 245, 4.5.2001 H ουσιαστική µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων θα είναι απαραίτητη για να επιτευχθoύν, έως το 2010, οι ενδιάµεσοι περιβαλλοντικοί στόχοι που προβλέπονται στο άρθρο 5 της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για ορισµένους ρύπους. Για τον λόγο αυτό, το Συµβούλιο Περιβάλλοντος παροτρύνει την Επιτροπή να προτείνει κοινοτικούς κανόνες για τα προϊόντα, ώστε να µειωθούν οι εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων. Αυτοί οι κανόνες θα πρέπει να αρχίσουν να ισχύουν έως το 2004, ώστε η εν λόγω µείωση να ληφθεί υπόψη κατά την αξιολόγηση της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών (δήλωση του Συµβουλίου στο παράρτηµα 4 της έκθεσης για την 2278η συνεδρίαση του Συµβουλίου "Περιβάλλον", Λουξεµβούργο, 22 Ιουνίου 2000). 2
στην ατµόσφαιρα σε χηµικές αντιδράσεις οι οποίες έχουν ορισµένες έµµεσες επιπτώσεις, ιδίως το σχηµατισµό φωτοχηµικών οξειδωτικών παραγόντων όπως το τροποσφαιρικό όζον. Σε υψηλές συγκεντρώσεις στον ατµοσφαιρικό αέρα, το όζον µπορεί να βλάψει την υγεία του ανθρώπου και να προκαλέσει ζηµίες στα δάση, στη βλάστηση και στις καλλιέργειες, µειώνοντας την απόδοσή τους. Το όζον αποτελεί επίσης ισχυρό αέριο «θερµοκηπίου». Οι πτητικές οργανικές ενώσεις προκαλούν επεισόδια σχηµατισµού όζοντος σε τοπική και περιφερειακή κλίµακα στα οποία ενέχονται πρόδροµοι ουσίες και φωτοχηµικοί οξειδωτικοί παράγοντες που µεταφέρονται σε µεγάλες αποστάσεις. Ρύπανση από τροποσφαιρικό όζον στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα Η ρύπανση από τροποσφαιρικό όζον συνιστά εκτεταµένο και χρόνιο πρόβληµα στην Κοινότητα. Τα στοιχεία που υποβάλλουν τα κράτη µέλη στην Επιτροπή στο πλαίσιο της οδηγίας 92/72/ΕΟΚ 4 δείχνουν ότι, κατά τους θερινούς µήνες, σηµειώνεται σε όλα τα κράτη µέλη υπέρβαση της τιµής κατωφλίου για την προστασία της υγείας του ανθρώπου (110µgm -3, υπολογιζόµενη ως µέση τιµή οκταώρου) και ότι, στις αστικές περιοχές, υπολογίζεται σε περισσότερα από 40 εκατοµµύρια ο αριθµός των ατόµων που εκτίθενται σε εν δυνάµει επιβλαβείς συγκεντρώσεις αυτού του απειλητικού ρύπου. Παροµοίως, τα στοιχεία παρακολούθησης δείχνουν ότι υπάρχει υπέρβαση της τιµής κατωφλίου για την προστασία της βλάστησης (65µgm -3, υπολογιζόµενη ως µέση τιµή 24ώρου) σε όλα τα κράτη µέλη. Η οδηγία 2002/3/ΕΚ 5 θέτει ακόµη πιο φιλόδοξες τιµές κατωφλίου και τιµές στόχου. Τα κράτη µέλη πρέπει να έχουν µεταφέρει την εν λόγω οδηγία έως τον Σεπτέµβριο του 2003. Ως αποτέλεσµα της ρύπανσης από όζον, τα ευαίσθητα άτοµα του πληθυσµού είναι δυνατόν να αισθανθούν συµπτώµατα όπως ερεθισµό των µατιών και του λαιµού και να αντιµετωπίσουν αναπνευστικά προβλήµατα. Στο περιβάλλον, η ρύπανση από όζον επιδρά στη φωτοσύνθεση, προκαλώντας αλλοιώσεις και αποχρωµατισµό των φύλλων, επηρεάζοντας εποµένως αρνητικά την απόδοση ορισµένων καλλιεργειών. Επιπλέον της οδηγίας πλαισίου για την εκτίµηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος, πρόσφατα εγκρίθηκε νέα οδηγία η οποία θεσπίζει στόχους για την ποιότητα του αέρα και τιµές στόχους για το όζον 6. Τα κράτη µέλη οφείλουν να θεσπίσουν προγράµµατα διαχείρισης της ποιότητας του αέρα στα οποία να καθορίζουν τα µέτρα που πρόκειται να λάβουν για να επιτύχουν τις τιµές στόχου και τους στόχους που θέτει η οδηγία. Παρόλο που τα κράτη µέλη θα επωφεληθούν από την ισχύουσα κοινοτική νοµοθεσία για τη µείωση των εκποµπών οργανικών πτητικών ενώσεων, είναι σαφές ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν περαιτέρω µέτρα σε κοινοτικό επίπεδο. Κοινοτική νοµοθεσία για τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων Υπάρχει ήδη πλούσια νοµοθεσία στην Κοινότητα για τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων στον αέρα. Η οδηγία 96/61/ΕΚ 7 για την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης ασχολείται µε τη µείωση των εκποµπών σε όλα τα µέσα από µεγάλο αριθµό βιοµηχανικών κλάδων. Η οδηγία 1999/13/EK 8 για τον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε ορισµένες δραστηριότητες και εγκαταστάσεις, ασχολείται συγκεκριµένα µε τις εκποµπές πτητικών 4 5 6 7 8 ΕΕ L 297, 13.10.1992, σ.1 ΕΕ L 67, 9.3.2002, σ.14 ΕΕ L 67, 9.3.2002, σ.14 ΕΕ L 257, 10.10.1996, σ.26 ΕΕ L 85, 29.3.1999, σ.1 3
οργανικών ενώσεων από βιοµηχανικούς κλάδους που είναι σηµαντικοί χρήστες διαλυτών θέτοντας οριακές τιµές για τις εκποµπές µέσω καπνοδόχου και τις ανεξέλεγκτες εκποµπές. Επιπλέον, η οδηγία προωθεί τη µετάβαση σε καθαρότερες διαδικασίες παραγωγής προτείνοντας σχέδια µείωσης των εκποµπών διαλυτών ως εναλλακτική µέθοδο συµµόρφωσης σε σχέση µε τη συµβατική µέθοδο, δηλαδή τη χρήση εξοπλισµού µείωσης της ρύπανσης. Στον τοµέα των µεταφορών, το πρόγραµµα Auto Oil I οδήγησε σε αυστηρότερα πρότυπα εκποµπών από τα οχήµατα (οδηγία 98/69/ΕΚ) 9, σε συνδυασµό µε τις βελτιώσεις της ποιότητας των καυσίµων 10 που ήταν απαραίτητες για να εξασφαλιστεί η αποτελεσµατικότητα του προηγµένου εξοπλισµού µείωσης των εκποµπών από τις εξατµίσεις οχηµάτων. Η οδηγία 94/63/ΕΚ 11 επίσης επιδιώκει τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων από τον κλάδο των µεταφορών επιβάλλοντας απαιτήσεις ανάκτησης του ατµού σε διάφορα σηµεία της αλυσίδας διανοµής καυσίµων. Στον πίνακα 1 δίνεται η αναλυτική κατανοµή των εκποµπών της ΕΕ για το 2010 κατά κατηγορία πηγής. Η ισχύουσα κοινοτική νοµοθεσία έχει συµβάλει στη µείωση κατά 50% όλων των προβλεπόµενων ανθρωπογενών εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων το 2010 σε σύγκριση µε την τιµή αναφοράς του 1990. Οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών Επειδή ο σχηµατισµός τροποσφαιρικού όζοντος έχει διασυνοριακή διάσταση, η Επιτροπή πρότεινε οδηγία που προβλέπει εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών, σύµφωνα µε την οποία οι εθνικές εκποµπές διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου, πτητικών οργανικών ενώσεων και αµµωνίας θα πρέπει να έχουν περιοριστεί σε συγκεκριµένα ανώτατα όρια σε κάθε κράτος µέλος κατά το έτος 2010. Η ανάλυση πάνω στην οποία στηρίζεται η εν λόγω πρόταση έλαβε υπόψη τη γεωγραφική κατανοµή των πηγών εκποµπών σε όλη την Κοινότητα, την πτυχή της µεταφοράς σε µεγάλες αποστάσεις, την αποτελεσµατικότητα ως προς το κόστος της µείωσης των εκποµπών για κάθε ρύπο σε κάθε κράτος µέλος και την ανάγκη της ταυτόχρονης επίτευξης περιβαλλοντικών στόχων τόσο για την οξίνιση όσο και για το τροποσφαιρικό όζον (επειδή το οξείδιο του αζώτου συµβάλλει τόσο στο σχηµατισµό τροποσφαιρικού όζοντος όσο και στο φαινόµενο της οξίνισης). Παρόλο που οι εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων στην Κοινότητα προβλέπεται να ελαττωθούν από 14,1 εκατ. τόνους το 1990 σε 7,1 εκατ. τόνους έως το 2010, η ανάλυση της Επιτροπής 12 έδειξε ότι θα είναι απαραίτητο να µειωθούν οι εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων σε 5,5 εκατ. τόνους το 2010 προκειµένου να επιτευχθούν έστω και οι ενδιάµεσοι περιβαλλοντικοί στόχοι για τον ρύπο αυτό. Σύµφωνα µε τις σχετικές µελέτες (βλ. υποσηµείωση 12), για να εξασφαλιστεί πλήρης προστασία της δηµόσιας υγείας και της βλάστησης, θα πρέπει οι εκποµπές να µειωθούν ακόµη περισσότερο µακροπρόθεσµα. Μετά από µακροχρόνιες και δύσκολες διαπραγµατεύσεις στο Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη µέλη κατόρθωσαν να δεσµευθούν σε εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για το 2010 τα οποία συνδυαζόµενα δίνουν ένα κοινοτικό ανώτατο όριο εκποµπών 6,5 εκατ. 9 10 11 12 Οδηγία 98/69/EΚ (ΕΕ L 350, 28.12.1998, σ.1) σχετικά µε τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν κατά της ατµοσφαιρικής ρύπανσης από τις εκποµπές µηχανοκίνητων οχηµάτων Οδηγία 98/70/EΚ (ΕΕ L 350, 28.12.1998, σ.58) σχετικά µε την ποιότητα των καυσίµων βενζίνης και ντήζελ. Τροποποιήθηκε από την οδηγία 2000/71/EΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 287, 28.11.2000, σ.46) για να προσαρµοστούν οι µέθοδοι µέτρησης. ΕΕ L 365, 31.12.1994, σ.24 Cost-effective control of acidification and ground-level ozone (reports 1 to 8, IIASA) 4
τόνους 13. Με τον τρόπο, αυτό τα κράτη µέλη έκαναν φανερή τη δυσκολία που αντιµετωπίζουν για τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων και ζήτησαν από την Επιτροπή να υποβάλει περαιτέρω προτάσεις σε αυτόν τον τοµέα, ιδίως σχετικά µε την περιεκτικότητα των προϊόντων σε πτητικές οργανικές ενώσεις (βλέπε πίνακα 2). 2. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΠΤΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι εκποµπές από προϊόντα χρησιµοποιούµενα στη βιοµηχανία τα οποία περιέχουν πτητικές οργανικές ενώσεις καλύπτονται εν µέρει από την κοινοτική νοµοθεσία. Η οδηγία 1999/13/EK - για τον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε ορισµένες δραστηριότητες και εγκαταστάσεις - έχει εφαρµογή για σειρά κλάδων που χρησιµοποιούν διαλύτες. Η οδηγία καλύπτει επίσης τις εκποµπές από τη χρήση προϊόντων που περιέχουν πτητικές οργανικές ενώσεις και χρησιµοποιούνται στη φανοποιία αυτοκινήτων. Ωστόσο, καθώς η οδηγία 1999/13/EK βασίζεται σε σύστηµα χορήγησης αδείας για τη µείωση των εκποµπών από εγκαταστάσεις, υπήρχαν πρακτικοί περιορισµοί σχετικά µε την εφαρµογή και την επιβολή της λόγω του µικρού µεγέθους και του µεγάλου αριθµού των εγκαταστάσεων που θα έπρεπε να ενταχθούν στο σύστηµα χορήγησης αδείας. Για το λόγο αυτό καθορίστηκαν κατώφλια κατανάλωσης κάτω από τα οποία δεν έχει εφαρµογή η οδηγία ώστε να αποφευχθεί ο υπερβολικός διοικητικός φόρτος για µικρό περιβαλλοντικό όφελος. Η Επιτροπή κλήθηκε λοιπόν να διερευνήσει τη δυνατότητα εφαρµογής προσεγγίσεων βασιζόµενων στα προϊόντα, ιδίως ως εναλλακτικής λύσης για τον κλάδο της φανοποιίας αυτοκινήτων 14. Βασιζόµενη σε µια σειρά µελετών, 15,16,17 η Επιτροπή προσδιόρισε τους ακόλουθους κλάδους ως µεγάλους χρήστες πτητικών οργανικών ενώσεων και ως κλάδους οι οποίοι, προς το παρόν, είτε πλήρως είτε εν µέρει, δεν εµπίπτουν στο πεδίο της κοινοτικής νοµοθεσίας περιορισµού των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων: Βιοµηχανία χρωµάτων: η ετήσια χρήση διαλυτών εκτιµάται σε 1,5 εκατοµµύρια τόνους. Περίπου 50% αυτών των προϊόντων είναι «χρώµατα διακόσµησης» τα οποία πωλούνται στη λιανική σε ιδιώτες ή επαγγελµατίες διακοσµητές. Οι εκποµπές από τη χρήση αυτών των προϊόντων δεν ελέγχονται από την οδηγία 1999/13/ΕΚ του Συµβουλίου. Βιοµηχανία µελάνης: η ετήσια χρήση διαλυτών εκτιµάται σε 125 κιλοτόνους, κυρίως σε εγκαταστάσεις που καλύπτονται από την οδηγία του Συµβουλίου 1999/13/ΕΚ. 13 14 15 16 17 Οδηγία 2001/81/EΚ σχετικά µε εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για ορισµένους ατµοσφαιρικούς ρύπους, ΕΕ L 309, 27.11.1999, σ.22 Το Συµβούλιο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει, ως εναλλακτική λύση για τον έλεγχο του τµήµατος 6 του παραρτήµατος ΙΙΑ της παρούσας οδηγίας, ως πρώτο βήµα, την πρότασή της για κανονισµό µέσω προσέγγισης βασιζόµενης στο προϊόν, το συντοµότερο δυνατόν, και, κατά συνέπεια, την προσαρµογή ή απάλειψη αυτού του τµήµατος από το πεδίο της οδηγίας. - Προσθήκη στα πρακτικά του 2165ης συνεδρίασης του Συµβουλίου για το περιβάλλον η οποία πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 11 Μαρτίου 1999. Study on the potential for reducing emissions of volatile organic compounds (VOC) due to the use of decorative paints and varnishes for professional and non-professional use (Chemiewinkel, Enterprise Ireland and Wetenschappelijk instituut voor milieu-management, June 2000). Reducing VOC emissions from the vehicle-refinishing sector (Entec UK Limited and the paint research Association, August 2000). Study to identify reductions in VOC emissions due to the restrictions in the VOC content of products (Bipro, AFC consult and DFIU-IFARE, February 2002) 5
Καλλυντικά, προϊόντα περιποίησης, αρώµατα: η ετήσια χρήση διαλυτών εκτιµάται σε 200 κιλοτόνους ανά έτος. Οι εκποµπές από τη χρήση αυτών των προϊόντων δεν ελέγχονται από την οδηγία 1999/13/ΕΚ του Συµβουλίου. Προϊόντα καθαρισµού και στίλβωσης: το φάσµα αυτών των προϊόντων ποικίλλει σηµαντικά, αλλά ορισµένα ενδέχεται να περιέχουν µεγάλες ποσότητες πτητικών οργανικών ενώσεων. Η ετήσια χρήση διαλυτών εκτιµάται σε 300 κιλοτόνους ανά έτος. Προϊόντα που χρησιµοποιούνται στον κλάδο φανοποιίας αυτοκινήτων: η ετήσια χρήση διαλυτών εκτιµάται σε 45 κιλοτόνους ανά έτος. Είναι φανερό από τα ανωτέρω ότι τα χρώµατα και τα σχετικά προϊόντα που πωλούνται στη λιανική αντιπροσωπεύουν σηµαντική πηγή εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων παρόλο που, ακόµη και χωρίς νοµοθεσία, έχει ήδη σηµειωθεί σηµαντική µετατόπιση από τα χρώµατα µε διαλύτη στα υδατοχρώµατα. ύο µελέτες της Επιτροπής εξέτασαν ειδικότερα τα προϊόντα «χρώµατα διακόσµησης» 18 και τα προϊόντα φανοποιίας αυτοκινήτων 19. Και οι δύο µελέτες κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι, βάσει των διαγραφόµενων τάσεων σε αυτούς τους κλάδους για χρήση προϊόντων µικρότερης περιεκτικότητας σε διαλύτες, θα ήταν τεχνικά και οικονοµικά δυνατό να µειωθεί περισσότερο η περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις εντός ρεαλιστικού χρονικού πλαισίου και χωρίς να διακυβευθεί η ποιότητα των προϊόντων. Στις µελέτες αναφέρεται ότι, µειώνοντας την περιεκτικότητα σε διαλύτη των χρωµάτων διακόσµησης και των βερνικιών, οι εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων θα µειώνονταν κατά 280 κιλοτόνους περίπου έως το 2010 (βλέπε πίνακα 3 - φάση ΙΙ), και µειώνοντας την περιεκτικότητα σε διαλύτη των προϊόντων φανοποιίας αυτοκινήτων οι εκποµπές θα µειώνονταν κατά 15 κιλοτόνους περίπου έως το 2010. Αυτές οι µελέτες επισήµαναν κάποιες αβεβαιότητες σχετικά µε την τεχνική σκοπιµότητα και την οικονοµική βιωσιµότητα για σηµαντική βελτίωση σε ορισµένες κατηγορίες προϊόντων. Το στοιχείο αυτό αντανακλάται στις οριακές τιµές για τη µέγιστη περιεκτικότητα που προβλέπονται στην πρόταση. Η δυνατότητα µείωσης της περιεκτικότητας σε διαλύτη άλλων οµάδων προϊόντων είναι, προς το παρόν, µικρότερη. Για ορισµένες οµάδες προϊόντων, οι πτητικές οργανικές ενώσεις χρησιµοποιούνται στα συστήµατα προώθησης για να αντικαταστήσουν ουσίες που ελαττώνουν τη στοιβάδα του στρατοσφαιρικού όζοντος. Η Επιτροπή εποµένως αποφάσισε ότι απαιτείται µεγαλύτερη εξέταση πριν προταθούν µέτρα για τις εν λόγω οµάδες προϊόντων, προκειµένου να εξασφαλιστεί η συνέπεια µεταξύ των µέτρων που αποβλέπουν στην επίτευξη αυτών των συγκεκριµένων στόχων περιβαλλοντικής πολιτικής. Κλάδος φανοποιίας αυτοκινήτων Η οδηγία 1999/13/EK θέτει οριακές τιµές εκποµπών για τον κλάδο φανοποιίας αυτοκινήτων οι οποίες εφαρµόζονται στις µονάδες των οποίων η κατανάλωση διαλυτών υπερβαίνει τους 0,5 τόνους ετησίως. Η προτεινόµενη προσέγγιση βασίζεται στο προϊόν και θα µειώσει τις εκποµπές από τον κλάδο στο σύνολό του, ενώ οι ισχύουσες διατάξεις της οδηγίας 18 19 Study on the potential for reducing emissions of volatile organic compounds (VOC) due to the use of decorative paints and varnishes for professional and non-professional use (Chemiewinkel, Enterprise Ireland and Wetenschappelijk instituut voor milieu-management, June 2000). Reducing VOC emissions from the vehicle-refinishing sector (Entec UK Limited and the paint research Association, August 2000). 6
1999/13/EK επιτρέπουν την εξαίρεση µονάδων που χρησιµοποιούν ποσότητες µικρότερες των 0,5 τόνων διαλυτών ανά έτος. Ωστόσο, θα αποτελούσε αλληλεπικάλυψη να θέτει η Κοινότητα µέγιστα επίπεδα περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις για τα προϊόντα που χρησιµοποιούνται στον εν λόγω κλάδο και ταυτοχρόνως να θέτει οριακές τιµές εκποµπών για τις εγκαταστάσεις όπου χρησιµοποιούνται αυτά τα προϊόντα. Προτείνεται εποµένως η κατάργηση των σχετικών διατάξεων της οδηγίας 1999/13/EK. 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ Αυστρία Η νοµοθεσία περιορίζει την περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις για τα επιχρίσµατα διακόσµησης, τις λάκες και τα βερνίκια που χρησιµοποιούνται για την επίχριση ξύλινων πατωµάτων. Επιβάλλει απαγόρευση της πώλησης ορισµένων καταναλωτικών προϊόντων και απαγόρευση της χρήσης άλλων προϊόντων που προορίζονται για επαγγελµατίες χρήστες. ανία Υπάρχει ήδη νοµοθεσία για την προστασία της υγείας των εργαζοµένων η οποία βασίζεται στο σύστηµα επισήµανσης «MAL-code» και απαγορεύει την πώληση ορισµένων προϊόντων. Ετοιµάζεται νοµοθεσία για την περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις των χρωµάτων που προορίζονται για τους καταναλωτές. Κάτω Χώρες Έχουν απαγορευθεί τα χρώµατα υψηλής περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις για χρήση σε εσωτερικούς χώρους από επαγγελµατίες βαφείς από την 1/1/2000 λόγω ανησυχιών για την υγεία των εργαζοµένων. Σουηδία Παρόµοιοι περιορισµοί µε αυτούς των Κάτω Χωρών ισχύουν από το 1987. Γαλλία Στη Γαλλία έχει εισαχθεί το οικολογικό σήµα «NF Environnement» για χρώµατα και βερνίκια. Γερµανία Είναι υπό εξέταση η εκπόνηση νοµοθεσίας σχετικά µε την περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις των χρωµάτων. Υπάρχει ένα εθνικό οικολογικό σήµα, το «Blaue Engel» για τα χρώµατα. Ισπανία Στην Ισπανία υπάρχει οικολογικό σήµα για χρώµατα και βερνίκια, το «AENOR medio ambiente», από το 1994. 7
Η Ελλάδα, η Ιταλία, το Λουξεµβούργο, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Φινλανδία και το Βέλγιο δεν διαθέτουν ειδική νοµοθεσία για τον έλεγχο της περιεκτικότητας των προϊόντων σε πτητικές οργανικές ενώσεις για περιβαλλοντικούς σκοπούς, παρόλο που το Βέλγιο πρόσφατα κοινοποίησε στην Επιτροπή την πρόθεσή του να θεσπίσει σχετική νοµοθεσία. Αιτιολόγηση της κοινοτικής δράσης Μια απόφαση της Επιτροπής 20 ορίζει ήδη οικολογικά κριτήρια, τα οποία περιλαµβάνουν την περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις, για την απονοµή του κοινοτικού οικολογικού σήµατος σε χρώµατα και βερνίκια. Το κοινοτικό οικολογικό σήµα απονέµεται βάσει ανάλυσης του κύκλου ζωής η οποία περιλαµβάνει την παραγωγή, τον περιορισµό των επιβλαβών για το περιβάλλον και την υγεία ουσιών, τη µείωση της ρύπανσης του αέρα, τον περιορισµό του δυναµικού παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων και την επισήµανση σε θέµατα υγείας και περιβάλλοντος προς ενηµέρωση των καταναλωτών. Το κριτήριο του οικολογικού σήµατος για την περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις είναι πιο φιλόδοξο από τις υποχρεωτικές τιµές που προβλέπονται στο παρόν, αλλά η συµµόρφωση είναι εθελοντική. Όπως προαναφέρεται, οι εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων µπορούν να συµβάλουν στο σχηµατισµό τροποσφαιρικού όζοντος, τόσο στα κράτη µέλη όπου εκπέµπονται όσο και σε άλλα, λόγω της διασυνοριακής µεταφοράς τους σε µεγάλες αποστάσεις. Εποµένως, ενώ τα κράτη µέλη είναι σε θέση να λάβουν, σε εθνικό επίπεδο, ορισµένα µέτρα µείωσης των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων για να αντιµετωπίσουν τον σχηµατισµό τροποσφαιρικού όζοντος, κανένα κράτος µέλος δεν µπορεί να ελέγξει συνολικά την έκθεσή του σε αυτόν τον ρύπο. Και το κυριότερο, η νοµοθεσία σε κοινοτικό επίπεδο που είναι προσανατολισµένη προς τα προϊόντα αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την επίτευξη του προτεινόµενου περιβαλλοντικού στόχου µε αποτελεσµατικό ως προς το κόστος τρόπο και µε προστασία της εσωτερικής αγοράς. Η διασυνοριακή διάσταση και η ανάγκη συντονισµένης δράσης καλύπτονται σαφώς από το πρόσφατα εγκριθέν πρωτόκολλο του Γκέτεµποργκ, στο πλαίσιο της Σύµβασης της Γενεύης για τη διασυνοριακή ρύπανση της ατµόσφαιρας σε µεγάλες αποστάσεις στην οποία είναι συµβαλλόµενα µέρη τα κράτη µέλη και η Κοινότητα 21. Συνεπώς, η Επιτροπή θεωρεί ότι αιτιολογείται η λήψη µέτρων σε κοινοτικό επίπεδο προκειµένου να εξασφαλιστεί συντονισµένη απάντηση εντός της Κοινότητας και να καταστεί δυνατό στην Κοινότητα να συµβάλει στην καταπολέµηση αυτού του ρύπου στο ευρύτερο γεωγραφικό πεδίο που καλύπτει η Οικονοµική Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για την Ευρώπη, στην οποία είναι συµβαλλόµενα µέρη πολλές υποψήφιες για προσχώρηση χώρες. Επιλογή νοµικού µέσου Παρόλο που, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν επείγοντες λόγοι για λήψη κοινοτικών µέτρων στο πεδίο αυτό, εξετάστηκε σειρά προσεγγίσεων πριν αποφασιστεί ποιο θα ήταν το αποτελεσµατικότερο µέσο. 20 21 C(1998) 4257 ΕΕ L 5, 9.1.1999, σ.77 Πρωτόκολλο για την καταπολέµηση της οξίνισης, του ευτροφισµού και του τροποσφαιρικού όζοντος, όπως τροποποιήθηκε στο Γκέτεµποργκ στις 30 Νοεµβρίου 1999 από το εκτελεστικό γραφείο της Σύµβασης για τη διασυνοριακή ρύπανση της ατµόσφαιρας σε µεγάλες αποστάσεις. 8
Οι εθελούσιες δεσµεύσεις των παραγόντων της βιοµηχανίας, παρόλο που είχαν ήδη ως αποτέλεσµα να υπάρξει µετατόπιση προς προϊόντα χαµηλής περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις, θεωρήθηκε ότι δεν επαρκούν για να εξασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων, καθώς ο αριθµός των παραγωγών στον κλάδο είναι µεγάλος και υπάρχουν ορισµένες δυσκολίες για την παρακολούθηση και την επιβολή της συµµόρφωσης. Αντιστοίχως, ένας κοινοτικός κανονισµός, ενώ θα εξασφάλιζε ότι η εφαρµογή θα ήταν ενιαία σε όλα τα κράτη µέλη, δεν θεωρήθηκε πρακτικά δυνατός, λόγω των υφιστάµενων δοµών και σχετικών κανόνων στα κράτη µέλη. Καθώς η τιµή των διαλυτών αποτελεί µικρό ποσοστό της συνολικής τιµής των χρωµάτων, η αποτελεσµατικότητα των φορολογικών κινήτρων θα ήταν περιορισµένη, δεδοµένου ότι οι καταναλωτές θεωρούν σηµαντικούς πολλούς άλλους παράγοντες, επιπλέον της τιµής (π.χ. ποιότητα του προϊόντος). Μια οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου εποµένως αποτελεί τη µέση οδό, καθώς εξασφαλίζει την εναρµονισµένη και συνεκτική προσέγγιση σε όλη την Κοινότητα, ενώ ταυτοχρόνως επιτρέπει στα κράτη µέλη κάποια ευελιξία όσον αφορά τις λεπτοµέρειες που απαιτούνται για να εξασφαλιστεί η κατάλληλη εφαρµογή και τους επιτρέπει να στηριχθούν στα µέτρα που εφαρµόζουν ήδη. 4. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ Καθώς η βασική προτεινόµενη οδηγία αποβλέπει κυρίως στον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων µέσω της προσέγγισης των τεχνικών προδιαγραφών, ως νοµική βάση για την προτεινόµενη οδηγία χρησιµοποιήθηκε το άρθρο 95 λόγω της διάστασης της εσωτερικής αγοράς. Στόχος των διατάξεων της πρότασης είναι η προσέγγιση της νοµοθεσίας. Παρόλο που στην οδηγία περιλαµβάνονται τιµές για την µέγιστη περιεκτικότητα ορισµένων προϊόντων σε πτητικές οργανικές ενώσεις, τα κράτη µέλη µπορούν να διατηρήσουν ή να επιβάλλουν αυστηρότερες οριακές τιµές εάν µπορούν να αιτιολογήσουν τους λόγους γι αυτά τα µέτρα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 95 παράγραφοι 4 και 5 της Συνθήκης. 5. ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ Η µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων έχει ήδη αιτιολογηθεί, σε οικονοµικούς όρους, στην πρόταση της Επιτροπής για οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών (NEC). 22 Η οικονοµική ανάλυση που διενεργήθηκε για την εν λόγω πρόταση 23 έδειξε ότι τα οφέλη από τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων σε 5,5 εκατοµµύρια τόνους το 2010 υπερκεράζουν το κόστος, ακόµη και χωρίς να περιληφθεί η αποφευχθείσα ζηµιά στα οικοσυστήµατα. Καθώς τα κράτη µέλη έχουν δεσµευθεί να µειώσουν τις εκποµπές µόνο σε 6,5 εκατοµµύρια τόνους έως το 2010, αυτή η διαφορά του 1 εκατοµµυρίου τόνων εµπίπτει στο εύρος µείωσης που έχει ήδη θεωρηθεί ως αιτιολογηµένο από άποψη κόστους/οφέλους. 22 23 COM (1999) 125 τελικό Στη µελέτη «Economic evaluation of air quality targets for tropospheric ozone» που εκτελέστηκε από τις IIASA, AEA, DNMI και RIVM, τα συµπεράσµατα δείχνουν ότι οι εκτιµήσεις των συνολικών ωφελειών φαίνεται να υπερβαίνουν το κόστος, σε όλα τα σενάρια που εξετάστηκαν. 9
Για να αξιολογηθεί η τεχνική δυνατότητα µείωσης των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων από τα χρώµατα διακόσµησης και τα προϊόντα φανοποιίας αυτοκινήτων, οι υπηρεσίες της Επιτροπής διενέργησαν δυο µελέτες (βλ. υποσηµειώσεις 13 και 14). Αυτές οι µελέτες έδειξαν ότι το κόστος µείωσης των εκποµπών µε µέτρα όπως αυτά που προτείνονται στη συνέχεια εµπίπτει στο εύρος του κόστους των µέτρων µείωσης των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων που προβλέπονται για όλα τα κράτη µέλη στο πλαίσιο της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών. Οι µελέτες αυτές χρησιµοποιήθηκαν ως βάση για την ανάλυση κόστους/οφέλους 24 της προτεινόµενης οδηγίας. Η συνολική ετήσια µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων εκτιµάται σε 280 χιλιάδες τόνους το 2010, και το κόστος µεταξύ 108 εκατοµ. ευρώ και 157 εκατοµ. ευρώ ετησίως το 2010. Το µέσο κόστος µείωσης της περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις των χρωµάτων εκτιµάται ότι κυµαίνεται µεταξύ 387 και 563 ανά τόνο µείωσης πτητικών οργανικών ενώσεων. Η διαφορά στις εκτιµήσεις κόστους προέρχεται από την αβεβαιότητα για το πρόσθετο κόστος για τα χρώµατα εξωτερικής χρήσης 25. Το εύρος του κόστους µείωσης ανά τόνο µειωθέντων πτητικών οργανικών ενώσεων (από 387 έως 563 ) είναι µικρότερο από το µέσο όρο των αποτελεσµατικών ως προς το κόστος επιλογών για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών (687 ανά µειωθέντα τόνο πτητικών οργανικών ενώσεων). Έχει εκτιµηθεί ότι η αφαίρεση 280 χιλιάδων τόνων πτητικών οργανικών ενώσεων στην ΕΕ θα επέφερε οφέλη σχετικά µε την υγεία ανερχόµενα σε 582 εκατοµµύρια ανά έτος. Πρέπει να σηµειωθεί ότι ορισµένα οφέλη δεν έχουν αποτιµηθεί σε χρηµατική αξία 26. Στον πίνακα 4 παρουσιάζονται συνοπτικά το κόστος και τα οφέλη ανά κράτος µέλος. Τα οφέλη από την προτεινόµενη οδηγία εκτιµήθηκαν σε τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερα από το κόστος σε όλα τα κράτη µέλη. Συνολικά, η προτεινόµενη οδηγία θα επιφέρει σηµαντικά οφέλη, ακόµη και εάν έχει κάπως υποτιµηθεί το κόστος ή έχουν υπερτιµηθεί τα οφέλη. Λόγω έλλειψης στοιχείων, δεν είναι δυνατό να περιληφθούν οι υποψήφιες χώρες στην ανάλυση κόστους/οφέλους. Ωστόσο, το δυναµικό µείωσης των πτητικών οργανικών ενώσεων που περιέχονται στα χρώµατα δεν είναι πιθανό να διαφέρει από αυτό των κρατών µελών. Εάν υπάρχουν τυχόν διαφορές, αυτές πιθανώς θα συνίστανται σε µειωµένο κόστος σε αυτές τις χώρες σε σύγκριση µε το κόστος στα κράτη µέλη. Σε κάθε περίπτωση, το πρόβληµα του σχηµατισµού όζοντος απασχολεί εξίσου. Εποµένως, η σχέση κόστους/οφέλους για τη λήψη των µέτρων που προτείνονται στην οδηγία είναι κατά πάσα πιθανότητα τουλάχιστον εξίσου ευνοϊκή στις υποψήφιες χώρες. 24 25 26 Για λεπτοµέρειες, βλ. The costs and benefits of the reduction of volatile organic compounds from paints". Εκπονήθηκε από τη Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος, Μονάδα "Αέρας και θόρυβος", 2 Μαΐου 2002. Το υψηλότερο κόστος αναφέρεται ως «απαισιόδοξη» περίπτωση. Σε αυτήν θεωρείται ότι οι τιµές όλων των κατηγοριών χρωµάτων για εξωτερικούς τοίχους ορυκτού υποστρώµατος, για εσωτερικής/εξωτερικής χρήσης χρώµατα για τελειώµατα και επενδύσεις από ξύλο και µέταλλο θα αυξηθούν λόγω της τεχνολογικής µετατόπισης η οποία, µεταξύ άλλων, θα αυξήσει την τιµή των πρώτων υλών. Στην «αισιόδοξη» περίπτωση, ως µοναδικό πρόσθετο κόστος θεωρούνται οι αυξηµένες δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη. Οι επενέργειες που δεν έχουν αποτιµηθεί σε χρηµατική αξία είναι η υγεία των βαφέων (λόγω µικρότερης έκθεσης σε διαλύτες) και τα οφέλη για το οικοσύστηµα (λόγω χαµηλότερων συγκεντρώσεων όζοντος). 10
6. ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η πρόταση αποσκοπεί στον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων µέσω της θέσπισης µέγιστων τιµών περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις ορισµένων κατηγοριών χρωµάτων διακόσµησης και προϊόντων φανοποιίας αυτοκινήτων, τιµές οι οποίες θα αποτελούν τις οριακές τιµές που δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα εν λόγω προϊόντα για να επιτρέπεται η εµπορική κυκλοφορία τους στην ΕΕ. Ωστόσο, βάσει της αρχής της επικουρικότητας, παρέχεται κάποια ευελιξία, για παράδειγµα, επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών µελών ο σχεδιασµός και η εφαρµογή των µηχανισµών επιτήρησης της αγοράς. Τα κύρια χαρακτηριστικά της πρότασης έχουν ως εξής: Άρθρο 1 Στο πρώτο άρθρο προβλέπεται ο σκοπός και το πεδίο της πρότασης. Σκοπός της προτεινόµενης οδηγίας είναι η προστασία της δηµόσιας υγείας και του περιβάλλοντος από τις άµεσες και έµµεσες επιπτώσεις των εκποµπών οργανικών διαλυτών. Η προστασία της υγείας κατά την εργασία δεν αποτελεί κύριο στόχος της πρότασης, αλλά εξετάστηκαν τα σχετικά µε την υγεία οφέλη από τη µείωση των επιπέδων τροποσφαιρικού όζοντος. Άρθρο 2 Το άρθρο περιέχει τους απαραίτητους ορισµούς. Εξετάστηκαν τρεις τρόποι ορισµού της «πτητικής οργανικής ένωσης». Ο πρώτος αντανακλά το γεγονός ότι οι πτητικές οργανικές ενώσεις είναι πρόδροµες ουσίες του τροποσφαιρικού όζοντος και αυτός ο ορισµός θα ευθυγραµµιζόταν µε αυτόν της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών (2001/81/EΚ). Ο δεύτερος µετρά την πτητικότητα χρησιµοποιώντας τη φυσική ιδιότητα της πίεσης του ατµού και είναι αυτός που χρησιµοποιείται στην οδηγία 1999/13/EΚ για τον περιορισµό των εκποµπών διαλυτών από ορισµένες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις. Ο τρίτος βασίζεται σε µια άλλη φυσική ιδιότητα, το σηµείο βρασµού. Λαµβάνοντας υπόψη τη βασική απαίτηση της οδηγίας, η Επιτροπή επέλεξε να βασίσει τον ορισµό στο σηµείο βρασµού, το οποίο παρέχει µια απλή και αποτελεσµατική µέθοδο για την έλεγχο της συµµόρφωσης. Οι ορισµοί των κατηγοριών προϊόντων περιέχονται στο παράρτηµα Ι. Άρθρο 3 Το άρθρο αυτό υποχρεώνει τα κράτη µέλη να εξασφαλίσουν ότι οι κατηγορίες προϊόντων που εµπίπτουν στο πεδίο της οδηγίας µπορούν να τεθούν σε εµπορική κυκλοφορία µόνο εάν συµµορφώνονται προς τις προδιαγραφές του παραρτήµατος ΙΙ. Άρθρο 4 Προβλέπεται απαίτηση επισήµανσης για να εξασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές είναι επαρκώς πληροφορηµένοι για τα περιβαλλοντικά εχέγγυα του προϊόντος όταν το αγοράζουν. εδοµένου ότι για το σχεδιασµό του σήµατος και την εφαρµογή του πρέπει να εξεταστεί σηµαντικός αριθµός λεπτοµερειών, προτείνεται να ανατεθεί αυτό το καθήκον στην επιτροπή που θεσπίζεται στο πλαίσιο του άρθρο 12 της οδηγίας. Άρθρα 5, 6 και 7 Αυτά τα άρθρα απαιτούν από τα κράτη µέλη να αναπτύξουν σύστηµα επιτήρησης της αγοράς προκειµένου να εκτιµηθεί και να ελεγχθεί η αποτελεσµατική εφαρµογή της οδηγίας. Θα απαιτηθεί επίσης από τα κράτη µέλη να συνοψίζουν τα αποτελέσµατα των δραστηριοτήτων 11
επιτήρησης που αναπτύσσουν ανά τριετία και να υποβάλλουν επίσηµες ετήσιες εκθέσεις αποτελεσµάτων στην Επιτροπή µόνον εφόσον τους ζητείται. Για να διευκολυνθεί η υποβολή εκθέσεων, θα αναπτύξει η Επιτροπή κοινό σχήµα έκθεσης µέσω µιας διαδικασίας επιτροπής. Άρθρο 8 Αυτό το άρθρο δηλώνει ότι πρέπει να τηρείται η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας για τα προϊόντα που καλύπτονται από την οδηγία τα οποία είναι σε συµµόρφωση προς τις απαιτήσεις της. Άρθρο 9 Το άρθρο εισάγει µια ρήτρα επανεξέτασης για να αποφασισθεί η επιτρεπόµενη περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις για το 2010, για την ειδική υποκατηγορία «επιχρίσµατα εσωτερικής/εξωτερικής χρήσης για τελειώµατα και επενδύσεις από ξύλο και µέταλλο» (παράρτηµα ΙΙ.Α). Προς το παρόν οι τεχνικού και οικονοµικού χαρακτήρα θεωρήσεις δεν καθιστούν απολύτως σαφή τη σχέση των πλεονεκτηµάτων ως προς τα µειονεκτήµατα ώστε να προβλεφθούν αυστηρότερα όρια για το 2010 για την εν λόγω κατηγορία. Η Επιτροπή θα εκτελέσει την επανεξέταση πριν το τέλος του 2006 ώστε να υποβάλει πρόταση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συµβούλιο το 2006 για την τιµή που θα πρέπει να εφαρµοστεί από το 2010. Η επανεξέταση θα βασιστεί σε µελέτη η οποία θα λάβει υπόψη όλα τα στοιχεία που άπτονται της αειφόρου ανάπτυξης: το επιπρόσθετο περιβαλλοντικό όφελος σε σχέση µε την οριακή τιµή του 2007, αλλά και τις οικονοµικές επιπτώσεις, στις οποίες συµπεριλαµβάνονται ο αντίκτυπος στις ΜΜΕ, οι συνέπειες για την απασχόληση και η τεχνική σκοπιµότητα. Άρθρο 10 Πρόκειται για επαναλαµβανόµενο άρθρο το οποίο απαιτεί από τα κράτη µέλη να θεσπίσουν κατάλληλες κυρώσεις για τη µη συµµόρφωση. Άρθρο 11 Η κανονιστική επιτροπή που συστήνεται βάσει του άρθρου 12 θα βοηθά την Επιτροπή να αποφασίζει σχετικά µε την επιβολή της χρήσης των µεθόδων ISO ή CEN, µόλις καθίστανται διαθέσιµες, για τη δοκιµή της περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις των προϊόντων που καλύπτονται από την οδηγία. Άρθρο 12 Στο άρθρο προτείνεται η σύσταση κανονιστικής επιτροπής η οποία θα λειτουργήσει σύµφωνα µε την απόφαση του Συµβουλίου για τον καθορισµό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρµοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή 27. Θα παρέχει τεχνική βοήθεια στην Επιτροπή και θα βοηθά στη λήψη αποφάσεων για την εφαρµογή της οδηγίας, όπως το κοινό σχήµα υποβολής στοιχείων. 27 Απόφαση 1999/468 του Συµβουλίου της 28ης Ιουνίου 1999, ΕΕ L 184, 17.7.1999, σ.23 12
Άρθρο 13 Το άρθρο καταργεί τις διατάξεις της οδηγίας 99/13/EΚ που θέτουν οριακές τιµές εκποµπών για τον κλάδο της φανοποιίας αυτοκινήτων προς όφελος της βασισµένης στο προϊόν προσέγγισης που περιέχεται στην παρούσα πρόταση. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι η πρόταση δεν καταργεί τις διατάξεις που αφορούν τους διαλύτες που χρησιµοποιούνται στην επίστρωση νέων οχηµάτων. Για τον λόγο αυτό, καταργείται µόνο η πρώτη υποπαράγραφος του παραρτήµατος Ι της οδηγίας 1999/13/EΚ: «η επίστρωση οδικών οχηµάτων όπως ορίζονται στην οδηγία 70/156/EΟΚ, ή µέρους αυτών, που πραγµατοποιείται ως µέρος της επισκευής του οχήµατος, της συντήρησής του ή της διακόσµησής του, εκτός των εγκαταστάσεων παραγωγής, ή». Στο παράρτηµα II A.I, οι λέξεις «φανοποιία αυτοκινήτων» αφαιρούνται επίσης από το τµήµα 6 της στήλης " ραστηριότητα". Άρθρα 14, 15 και 16 Τα άρθρα αυτά περιέχουν τις συνήθεις διατάξεις για την έναρξη ισχύος και τη µεταφορά στην εθνική νοµοθεσία. Παράρτηµα I Στο παράρτηµα ορίζονται οι κατηγορίες και υποκατηγορίες χρωµάτων διακόσµησης και προϊόντων φανοποιίας αυτοκινήτων που καλύπτονται από την πρόταση. Παράρτηµα II Στο παράρτηµα αυτό προβλέπονται οι προτεινόµενες οριακές τιµές περιεκτικότητας. Η µέγιστη οριακή τιµή για την υποκατηγορία A.δ στο παράρτηµα II: Εσωτερικής/εξωτερικής χρήσης για τελειώµατα και επενδύσεις από ξύλο και µέταλλο, σε διαλύτη δεν έχει συµπληρωθεί για το 2010. Βλ. σχετικό σχόλιο στο άρθρο 7. 7. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, Ι ΙΩΣ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 7.1. Πρόταση: - Περιορισµός της περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις ορισµένων κατηγοριών προϊόντων Η κοινοτική νοµοθεσία σε αυτό το πεδίο είναι απαραίτητη για την προστασία της δηµόσιας υγείας, ιδίως µέσω της µείωσης των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων ώστε να µειωθεί η έκθεση του πληθυσµού και της βλάστησης σε φωτοχηµικούς οξειδωτικούς παράγοντες. Προτείνεται µια προσέγγιση σε δυο φάσεις για τη µείωση της περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις των χρωµάτων διακόσµησης που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας, ώστε να δοθεί επαρκής χρόνος στους σχετικούς κλάδους για να προσαρµοστούν χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο το µακροπρόθεσµο περιβαλλοντικό όφελος. Η πρώτη φάση θα αρχίσει να ισχύει την 1η Ιανουαρίου 2007 και η δεύτερη την 1η Ιανουαρίου 2010. Στην περίπτωση των προϊόντων φανοποιίας αυτοκινήτων, ισχύουν µόνο οι προβλεπόµενες για το 2007 τιµές. 13
7.2. Επίπτωση στις επιχειρήσεις - Ποιος θίγεται από την πρόταση; Οι παραγωγοί χρωµάτων διακόσµησης και η αλυσίδα παραγωγής αυτών των προϊόντων Η πρόταση επηρεάζει την παραγωγή χρωµάτων διακόσµησης και την αλυσίδα παραγωγής αυτών των προϊόντων. Αυτή περιλαµβάνει την ίδια τη βιοµηχανία χρωµάτων καθώς και τη βιοµηχανία ρητίνης, τη βιοµηχανία διαλυτών και την παραγωγή συγκολλητικών ουσιών και πιγµέντων. Παρά τη συνεχιζόµενη συγκέντρωση στον κλάδο, αυτός περιλαµβάνει περίπου 1.300 µεγάλους παραγωγούς χρωµάτων και πάνω από 3.200 µικρότερες επιχειρήσεις, συµπεριλαµβανοµένων των επιχειρήσεων σε έξι υποψήφιες για προσχώρηση χώρες 28. Ο κλάδος απασχολεί περίπου 120.000 άτοµα. Οι δέκα µεγαλύτεροι παραγωγοί χρωµάτων αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% της συνολικής παραγωγής. Ο µεγαλύτερος αριθµός µικρών επιχειρήσεων παραγωγής βρίσκεται στη νότια Ευρώπη. Πάνω από 200 προµηθευτές πρώτων υλών προµηθεύουν την ευρωπαϊκή βιοµηχανία χρωµάτων. Οι πολυεθνικές χηµικές εταιρείες κυριαρχούν στις αγορές συνδετικών ουσιών, πιγµέντων και διαλυτών, ενώ η αγορά ρητινών αλκυδίων περιλαµβάνει πολύ µεγάλο αριθµό µικρών κατασκευαστών. Κλάδος φανοποιίας αυτοκινήτων Η πρόταση επηρεάζει επίσης τις µονάδες φανοποιίας αυτοκινήτων. Οι µονάδες των οποίων η ετήσια κατανάλωση διαλυτών υπερβαίνει τα 500 χιλιόγραµµα ανά έτος καλύπτονται ήδη από την οδηγία 1999/13/EΚ του Συµβουλίου. Ωστόσο, από την εποχή έγκρισης της εν λόγω οδηγίας, έχει γίνει αποδεκτό ότι για τον υπόψη κλάδο η νέα, στηριζόµενη στο προϊόν προσέγγιση είναι καταλληλότερη για την επίτευξη µείωσης των εκποµπών σε σύγκριση µε µια προσέγγιση στηριζόµενη στην οριακή τιµή εκποµπών η οποία απαιτεί τη χρήση εξοπλισµού µετριασµού των εκποµπών. Από τις διαβουλεύσεις µε τους παράγοντες της βιοµηχανίας έχει προκύψει ότι αυτή η αλλαγή κανονιστικού καθεστώτος (η παρούσα πρόταση σε συνδυασµό µε την κατάργηση των σχετικών διατάξεων της οδηγίας 99/13/EK) δεν σηµαίνει ότι οι επενδύσεις για συµµόρφωση προς την οδηγία 99/13/EΚ ήταν περιττές, δεδοµένου ότι τα προϊόντα χαµηλότερης περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις είχαν ήδη θεωρηθεί από τον κλάδο ως το καλύτερο µέσο για συµµόρφωση µε την ισχύουσα ήδη νοµοθεσία. Η πρόταση θα µπορούσε να επηρεάσει περίπου 50 000 βιοµηχανικές µονάδες στην Κοινότητα, πολλές εκ των οποίων απασχολούν λιγότερους από 5 εργαζοµένους. Η πρόταση θα επηρεάσει επίσης την αγορά τροφοδότησης µε προϊόντα, παρόλο που αυτή φαίνεται κατάλληλα προετοιµασµένη για την πρόταση. Επτά εταιρείες καλύπτουν το 90% της αγοράς, ενώ το υπόλοιπο 10% καλύπτεται από µικροµεσαίες επιχειρήσεις. 28 Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τουρκία και Τσεχική ηµοκρατία 14
- Τι θα πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις για να συµµορφωθούν µε την πρόταση; Κόστος συµµόρφωσης Τα προϊόντα που πωλούνται στην αγορά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας θα πρέπει να τηρούν τη µέγιστη περιεκτικότητα σε πτητικές οργανικές ενώσεις που καθορίζεται στην πρόταση. Αυτό σε µερικές περιπτώσεις σηµαίνει κόστος εξοπλισµού (π.χ. για τους παραγωγούς χρωµάτων και τους πωλητές λιανικής. Οι τελευταίοι θα πρέπει να τροποποιήσουν ή να αλλάξουν τα µηχανήµατα µίξης που χρησιµοποιούν), δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (π.χ. στον κλάδο των ρητινών) ή έξοδα συνδεόµενα µε την υποχρέωση χρησιµοποίησης προϊόντων υποκατάστασης (π.χ. για τον κλάδο φανοποιίας αυτοκινήτων). Αυτές οι δαπάνες θα κατανεµηθούν σε σειρά ετών, δεδοµένου ότι το χρονοδιάγραµµα συµµόρφωσης φθάνει έως το 2010. Όσον αφορά τον συνολικό όγκο πωλήσεων, η αγορά χρωµάτων δεν θα µεταβληθεί αλλά είναι αβέβαιο εάν θα σηµειωθεί αναδιανοµή µεταξύ των επαγγελµατιών και των ερασιτεχνών χρηστών. Στα καταστήµατα λιανικής οι πωλήσεις ενδέχεται να αυξηθούν ή να µειωθούν. Για τους επαγγελµατίες χρήστες, η επίπτωση πιθανώς θα σχετίζεται µε την αλλαγή του τρόπου εφαρµογής των νέων προϊόντων στην προς βαφή επιφάνεια. ιοικητικός φόρτος Η παρακολούθηση και η υποβολή εκθέσεων είναι απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχή εφαρµογή της πρότασης. Ωστόσο, τα κράτη µέλη θα διαθέτουν κάποια διακριτική ευχέρεια να καθορίζουν τις πρακτικές λεπτοµέρειες εφαρµογής. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει την εξέλιξη της κατάστασης σε αυτόν τον τοµέα και, όπου χρειάζεται, θα υποβάλει µελλοντικά προτάσεις για µεγαλύτερη εναρµόνιση της προσέγγισης. - Ποιες ενδέχεται να είναι οι οικονοµικές επιπτώσεις της πρότασης; Κλάδος χρωµάτων διακόσµησης Γενικά, το κόστος µείωσης των εκποµπών έχει εκτιµηθεί σε 500 ανά κιλοτόνο µείωσης. Ως προς την κατανάλωση, η αγορά χρωµάτων αναµένεται να παραµείνει σταθερή. εν αναµένεται καµία σηµαντική εξέλιξη στον κλάδο των χρωµάτων, παρόλο το προβλεπόµενο κόστος για έρευνα, για αλλαγή της σύστασης των προϊόντων και για επενδύσεις σε εξοπλισµό από ανοξείδωτο χάλυβα καθώς και το κόστος ανάπτυξης νέων ρητινών. Το κόστος των χρωµάτων θα αυξηθεί πιθανώς κατά 1-1,5% για τον τελικό καταναλωτή. Η βιοµηχανία έχει ήδη επιτύχει µεγάλη µετατόπιση από τα προϊόντα µε διαλύτη στα υδατοχρώµατα και η παρούσα πρόταση επωφελείται από αυτή τη διαδικασία. Η µείωση της κατανάλωσης διαλυτών θα µειώσει τις εισπράξεις της βιοµηχανίας διαλυτών κατά 65 εκατοµµύρια ετησίως. Ωστόσο, αυτή η επίπτωση είναι σχετικά περιορισµένη σε σχέση µε την οικονοµική ισχύ των σχετικών επιχειρήσεων, αλλά οι σταθερές δαπάνες θα πρέπει να κατανεµηθούν σε περιορισµένο όγκο παραγωγής εάν δεν αναπτυχθούν προϊόντα υποκατάστασης. Τα καταστήµατα λιανικής πώλησης χρωµάτων και οι επαγγελµατίες του κλάδου ενδεχοµένως φοβούνται ότι η αύξηση των τιµών µπορεί να οδηγήσει σε µείωση των πωλήσεων. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πιθανό να συµβεί δεδοµένου ότι το κόστος των 15
υλικών δεν επηρεάζει σηµαντικά την απόφαση των χρηστών να ξεκινήσουν ή όχι εργασίες βαφής (το κόστος των υλικών αντιπροσωπεύει µόνο το 15-25% του συνολικού κόστους των εργασιών). Ωστόσο, ορισµένοι πωλητές λιανικής θα πρέπει να προσαρµόσουν τον εξοπλισµό τους και οι επαγγελµατίες βαφείς θα πρέπει να προσαρµόσουν τις µεθόδους εργασίας και το πρόγραµµά τους στα νέα προϊόντα. εν αναµένεται σηµαντική επίπτωση στην απασχόληση, καθώς η συνολική ζήτηση της αγοράς δεν αναµένεται να µεταβληθεί. Ωστόσο, θα υπάρξει εσωτερική ανακατανοµή η ελάττωση της ζήτησης προϊόντων µε διαλύτη θα αντισταθµιστεί από την αύξηση της ζήτησης υδατοχρωµάτων. Ενώ η πρόταση δεν αναµένεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο σύνολο της αλυσίδας παραγωγής, ίσως να έχει σοβαρή επίπτωση στον κλάδο των ΜΜΕ, ιδίως αυτών που στηρίζονται µόνον στην παραγωγή προϊόντων µε διαλύτη. Η ανάγκη για επενδύσεις, επανεκπαίδευση και προσαρµογή θα είναι µεγαλύτερη για τις ΜΜΕ, δεδοµένου ότι λειτουργούν σε µικρότερη κλίµακα. Ωστόσο, τα προτεινόµενα χρονικά πλαίσια θα πρέπει να τους επιτρέψουν να προσαρµοστούν δεδοµένου ότι το επιπλέον κόστος θα καταβληθεί τελικά από τον τελικό καταναλωτή. - Περιέχει η πρόταση µέτρα µε τα οποία να λαµβάνεται υπόψη η ειδική κατάσταση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων; Οι µεταβατικές περίοδοι που προβλέπονται στην πρόταση επιτρέπουν στις διάφορες παραγωγικές µονάδες του κλάδου να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις όσον αφορά την τεχνολογία και τη χρηµατοδότηση. Οι βαφές µε διαλύτη θα εξακολουθήσουν να επιτρέπονται για ένα µεγάλο αριθµό εφαρµογών ώστε η αλλαγή να γίνει µε πιο σταδιακό τρόπο από αυτόν που θα απαιτούνταν εάν δινόταν µεγαλύτερη έµφαση στις τεχνολογίες υδατοχρωµάτων. Οι οριακές τιµές περιεκτικότητας που προβλέπονται στην πρόταση δεν λαµβάνουν υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία. Ο λόγος για τον οποίο δεν εφαρµόζονται οι αυστηρότερες προδιαγραφές που υπάρχουν διαθέσιµες στην αγορά είναι για να διευκολυνθούν οι ΜΜΕ να προχωρήσουν στην αλλαγή. Η πρόταση επίσης προβλέπει την επανεξέταση, το 2010, µιας από τις οριακές τιµές περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις καθώς, προς το παρόν, δεν είναι επαρκώς σαφής η σχέση κόστους/οφέλους για αυτήν. Η επανεξέταση θα λάβει υπόψη την ιδιαιτερότητα των ΜΜΕ. Απόψεις των κρατών µελών και των ενδιαφεροµένων φορέων Υπήρξε εκτεταµένη διαβούλευση µε τους παράγοντες της βιοµηχανίας κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της πρότασης, η οποία διήρκεσε σχεδόν δύο έτη. Αυτοί γενικά υποστηρίζουν τη λήψη περαιτέρω µέτρων µε σκοπό τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων, αλλά εξέφρασαν αµφιβολίες ως προς το εάν όλες οι τιµές που προτείνονται για το 2010, για τη µέγιστη περιεκτικότητα των χρωµάτων σε διαλύτη, είναι πράγµατι δυνατό να επιτευχθούν σε εµπορική κλίµακα (CEPE, 29 ERMA 30 ). Οι φορείς της βιοµηχανίας εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά µε την ανάλυση κόστους οφέλους κατά την οποία, κατά τη γνώµη τους, δεν λήφθηκαν 29 30 Ευρωπαϊκή Συνοµοσπονδία των ενώσεων κατασκευαστών βαφών, χρωµάτων τυπογραφίας, µελάνης και καλλιτεχνικών χρωµάτων European Resin Manufacturers Association (Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγών Ρητίνης) 16
καταλλήλως υπόψη ορισµένοι παράγοντες και υποτιµήθηκαν ορισµένες δαπάνες. Άλλοι (ESIG 31 ) αναρωτιούνται εάν αυτός ο κλάδος είναι ο καταλληλότερος, από άποψη σχέσης κόστους/αποδοτικότητας, για την εφαρµογή νοµοθετικής ρύθµισης για τη µείωση των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων. Φοβούνται ότι η πρόταση είναι πρώιµη και θεωρούν ότι θα ήταν προτιµότερο να υπάρξει µια περίοδος αναµονής των αποτελεσµάτων του προγράµµατος CAFE. Η επίπτωση της πρότασης στις ΜΜΕ ανησυχεί ορισµένες ενώσεις εκπροσώπησης του κλάδου. Η UNIEP 32, η UEAPME 33 και η Union Chimica Confapi 34 ανέφεραν τις δυσκολίες που συνάντησαν τα µέλη τους για να συµµορφωθούν προς την προτεινόµενη νοµοθεσία, λόγω της έλλειψης πόρων, της έλλειψης ικανότητας έρευνας και ανάπτυξης και της οξύτητας που λαµβάνουν αυτά τα προβλήµατα λόγω του περιορισµένου µεγέθους των σχετικών βιοµηχανιών. Η ιδέα του περάσµατος σε µια προσέγγιση βασιζόµενη στο προϊόν στον κλάδο της φανοποιίας αυτοκινήτων έτυχε καλής υποδοχής εκ µέρους των εκπροσώπων της βιοµηχανίας. Γενικά, τα κράτη µέλη διάκεινται ευνοϊκά στην πρόταση, αλλά η Ιταλία και η Ισπανία διατύπωσαν επιφυλάξεις όσον αφορά τις ΜΜΕ (Ιταλία) και την αύξηση του κανονιστικού φορτίου (Ισπανία). 31 32 33 34 European Solvent Industry Group (Ευρωπαϊκός Όµιλος Βιοµηχανιών ιαλυτών) Union Internationale des Entrepreneurs de Peinture ( ιεθνής Ένωση Επιχειρηµατιών Βαφέων) European Association of craft, small and medium-sized enterprises (Ευρωπαϊκή Ένωση µικροµεσαίων επιχειρήσεων χειροτεχνίας) Unione nazionale piccola e media industria chimica, conciaria, materie plastiche, gomma, vetro, ceramica e prodotti affini (Εθνική ένωση µικροµεσαίων επιχειρήσεων χηµικών προϊόντων, δέρµατος, πλαστικών υλών, καουτσούκ, γυαλιού, κεραµικών και σχετικών ειδών) 17
Πίνακας 1: Εκτιµήσεις εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων (2010) κατά κλάδο (καταµερισµός SNAP) Πηγή: Εκτιµήσεις βασιζόµενες σε ανεξάρτητες µελέτες που εκπονήθηκαν για την Επιτροπή Εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων στην ΕΕ - 15 (%) Εκτιµήσεις 2010 Χρήση διαλυτών και άλλων προϊόντων 26% Οδικές µεταφορές 22% Παραγωγικές διεργασίες 14% Εξόρυξη και διανοµή ορυκτών 12% καυσίµων/γεωθερµική ενέργεια Άλλες κινητές πηγές και µηχανήµατα 12% Μη βιοµηχανικές µονάδες καύσης 8% Επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων 3% Καύση στις βιοµηχανίες ενέργειας και 2% µεταποίησης Καύση στην κατασκευαστική βιοµηχανία 1% Πίνακας 2: Εκτιµώµενες εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων το 2010 ανά κράτος µέλος Πρόταση της Επιτροπής για εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών Οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών Αυστρία 129 159 Βέλγιο 102 139 ανία 85 85 Φινλανδία 110 130 Γαλλία 932 1050 Γερµανία 924 995 Ελλάδα 173 261 Ιρλανδία 55 55 Ιταλία 962 1159 Λουξεµβούργο 6 9 Κάτω Χώρες 156 185 Πορτογαλία 102 180 Ισπανία 662 662 Σουηδία 219 241 ΗΒ 964 1200 EΕ-15 5581 6510 18
Πίνακας 3. Εκτιµώµενη µείωση ως αποτέλεσµα της πρότασης για το 2010 Πηγή: Εκτίµηση των υπηρεσιών της Επιτροπής Οριακές τιµές Εκτιµώµενη µείωση g/l Υποκατηγορία προϊόντος Φάση I (2007) Φάση II (2010) Μείωση σε Ktons το 2010 α) Εσωτερικής χρήσης µατ για τοίχους και Υ 55 30 85,5 οροφές (Στιλπνότητα <25@60 ) 350 30 34,6 β) Εσωτερικής χρήσης στιλπνά για τοίχους Υ 150 100 18,5 και οροφές (Στιλπνότητα >25@60 ) 350 100 34,5 γ) Για εξωτερικούς τοίχους ορυκτού Υ 60 40 27,8 υποστρώµατος 450 430 4,3 δ) Εσωτερικής/εξωτερικής χρήσης για Υ 130 130 3 τελειώµατα και επενδύσεις από ξύλο και 250 250 35 µέταλλο ε) Εσωτερικής/εξωτερικής χρήσης βερνίκια Υ 140 100 2,9 και προϊόντα χρώσης ξύλου για τελειώµατα 500 400 17,1 στ) Eσωτερικής/εξωτερικής χρήσης προϊόντα Υ 150 130 0,6 χρώσης ξύλου χωρίς σχηµατισµό υµενίου 700 700 0,6 ζ) Αστάρια Υ 50 30 1,7 450 350 0 η) Συνδετικά αστάρια Υ 50 30 1,2 750 750 0 θ) Ειδικά επιχρίσµατα ενός συστατικού Υ 140 140 0,3 600 500 1,2 ι) Ειδικά επιχρίσµατα δύο συστατικών Υ 140 140 1,6 για ειδικές τελικές χρήσεις όπως δάπεδα 550 500 0 ια) Επιχρίσµατα πολλών χρώσεων Υ 150 100 0,6 400 100 3,8 ιβ) Επιχρίσµατα διακοσµητικού Υ 300 200 1,3 αποτελέσµατος 500 200 3,8 Υποσύνολο Υ 145 135 Σύνολο 280 Πίνακας 4: Κόστος και οφέλη από την προτεινόµενη οδηγία στα κράτη µέλη το 2010 Πηγή: "The costs and benefits of the reduction of volatile organic compounds from paints" εκπονήθηκε από τη Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος, Μονάδα "Αέρας και θόρυβος", 2 Μαΐου 2002 Συνολικά οφέλη (εκατ. ) Κόστος (εκατ. ) Οφέλη/κόστος (εκατ. ) Οφέλη/κόστος (εκατ. ) Αισιόδοξη Απαισιόδοξη Αισιόδοξη Απαισιόδοξη Αισιόδοξη Απαισιόδοξη Αυστρία 7,3 1,6 2,6 5,7 4,7 4,5 2,8 Βέλγιο 21,6 2,2 3,6 19,3 18 9,6 6,1 ανία 34,3 1,5 2,4 32,8 31,9 23,1 14,5 Φινλανδία 1,4 0,9 1,5 0,5 0 1,6 1 Γαλλία 99,2 36,8 43,8 62,4 55,4 2,7 2,3 Γερµανία 174 19,4 30,8 154,6 143,2 9 5,7 Ελλάδα 8,7 2,9 4,7 5,8 4,1 3 1,9 Ιρλανδία 5,1 1,2 2 3,9 3,2 4,2 2,6 Ιταλία 79,5 8,9 14,1 70,7 65,5 9 5,7 Λουξεµβούργο 0,8 0,1 0,1 0,7 0,7 9,3 5,9 Κάτω Χώρες 34,9 4,5 7,2 30,4 27,7 7,7 4,8 Πορτογαλία 14,2 3 4,7 11,3 9,5 4,8 3 Ισπανία 39,7 14,1 22,4 25,7 17,4 2,8 1,8 Σουηδία 3,8 1,7 2,8 2,1 1 2,2 1,4 ΗΒ 57,1 9,4 14,9 47,7 42,2 6,1 3,8 Σύνολο 581,8 108,3 157,2 473,5 424,6 5,4 3,7 19
2002/0301 (COD) Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώµατα διακόσµησης και βερνίκια και σε προϊόντα φανοποιίας αυτοκινήτων και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/13/EΚ (Κείµενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 95, την πρόταση της Επιτροπής, 35 τη γνώµη της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής, 36 Ενεργώντας σύµφωνα µε τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 251 της Συνθήκης, 37 Εκτιµώντας τα εξής: (1) Η Κοινότητα και τα κράτη µέλη της αποτελούν συµβαλλόµενα µέρη στο Πρωτόκολλο του Γκέτεµποργκ της 1ης εκεµβρίου 1999 της Σύµβασης για τη ιασυνοριακή Ρύπανσης της Ατµόσφαιρας σε µεγάλες αποστάσεις της Οικονοµικής Επιτροπής για την Ευρώπη των Ηνωµένων Εθνών (UNECE) η οποία αποσκοπεί στη µείωση της οξίνισης, του ευτροφισµού και του τροποσφαιρικού όζοντος. Το Πρωτόκολλο του Γκέτεµποργκ προβλέπει ανώτατα όρια εκποµπών για τις πτητικές οργανικές ενώσεις, καθώς και οριακές τιµές εκποµπών για τις πτητικές οργανικές ενώσεις από σταθερές πηγές. (2) Οι πτητικές οργανικές ενώσεις µεταφέρονται στην ατµόσφαιρα σε µεγάλες αποστάσεις και αντιπροσωπεύουν µια από τις κύριες πηγές διασυνοριακής ρύπανσης του αέρα. Ειδικά όσον αφορά το όζον στον αέρα του περιβάλλοντος, οι πτητικές οργανικές ενώσεις συνιστούν «πρόδροµη ουσία του όζοντος» κατά την έννοια της οδηγίας 2002/3/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 12ης Φεβρουαρίου 2002 σχετικά µε το όζον στον ατµοσφαιρικό αέρα 38, η οποία καλεί την Επιτροπή να εξετάσει εάν χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω µέτρα σε κοινοτικό επίπεδο για τη µείωση των εκποµπών των ουσιών που αποτελούν προδρόµους του όζοντος. 35 36 37 38 ΕΕ C,, σ.. ΕΕ C,, σ.. Γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της (ΕΕ ), Κοινή θέση του Συµβουλίου της (ΕΕ ). ΕΕ L 67, 9.3.2002, σ. 14. 20