ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Τα βασικά μεγέθη της εκπαίδευσης 2012-2013 Αποτύπωση των βασικών μεγεθών της εκπαίδευσης Το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς Δομικά χαρακτηριστικά των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Ο φοιτητικός πληθυσμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση Μεγέθη εισροών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Μεγέθη εκροών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Ευρύτερα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Σύνθεση αποτελεσμάτων
Αποτύπωση των βασικών μεγεθών της εκπαίδευσης Πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Νηπιαγωγεία Πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Δημοτικά Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Γυμνάσια Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Γενικά Λύκεια Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Επαγγελματική Εκπαίδευση Τριτοβάθμια εκπαίδευση: Ανώτατα Εκπαιδευτικά και Τεχνολογικά Ιδρύματα Χρηματοδότηση της εκπαίδευσης
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ Σύνολο μαθητικού πληθυσμού 158.290 159.502 150.079 Αριθμός σχολικών μονάδων 6.064 145.513 144.653 143.637 143.716 142.305 142.369 141.008 5.979 5.768 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 5.624 5.628 5.670 5.646 5.676 5.672 5.693 Σύνολο διδακτικού προσωπικού 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 10.085 10.682 11.246 11.543 12.012 12.334 12.717 13.242 13.652 13.931 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΔΗΜΟΤΙΚΑ Σύνολο μαθητικού πληθυσμού 654.780 639.932 648.487 646.331 647.543 643.200 639.961 637.309 637.476 635.935 Αριθμός σχολικών μονάδων 6.094 5.989 5.925 5.854 5.778 5.675 5.594 5.546 5.496 5.440 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Σύνολο διδακτικού προσωπικού 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 52.090 54.320 56.135 60.770 62.882 64.420 67.342 68.043 69.018 70.475 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΓΥΜΝΑΣΙΑ Σύνολο μαθητικού πληθυσμού 348.758 336.150 343.765 341.107 341.315 336.938 334.235 Αριθμός σχολικών μονάδων 321.681 323.333 327.578 1.946 1.958 1.957 1.968 1.965 1.918 1.920 1.870 1.867 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1.819 Σύνολο διδακτικού προσωπικού 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 39.667 40.892 40.987 43.924 45.805 46.923 49.101 50.200 51.858 52.605 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ Σύνολο μαθητικού πληθυσμού 247.441 241.214 238.975 241.726 239.652 233.723 235.097 232.926 230.165 228.747 Αριθμός σχολικών μονάδων 1.352 1.361 1.369 1.367 1.361 1.289 1.290 1.312 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1.268 1.238 Σύνολο διδακτικού προσωπικού 25.381 25.409 25.598 26.503 28.034 30.271 29.166 30.158 30.683 31.018 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σύνολο μαθητικού πληθυσμού 156.258 160.451 153.311 145.020 134.623 124.141 110.622 108.459 108.010 108.933 Αριθμός σχολικών μονάδων 649 640 641 635 637 628 608 616 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 596 593 Σύνολο διδακτικού προσωπικού 23.276 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 21.276 22.421 22.816 22.159 21.858 21.880 20.609 19.903 20.444 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σύνολο φοιτητικού πληθυσμού Σύνολο διδακτικού προσωπικού 160.582 165.686 169.188 168.660 170.629 166.960 165.463 163.516 165.443 147.798 137.991 144.153 143.033 146.380 133.987 120.169 123.020 111.175 104.293 102.341 10.438 9.402 11.133 10.997 11.631 10.464 12.009 12.049 11.074 11.794 12.684 11.906 13.143 13.328 13.722 11.131 11.235 11.278 13.299 11.771 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 AEI ΑΤΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ, Επαγγελματικές & Εκκλησιαστικές Σχολές 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 AEI ΑΤΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ, Επαγγελματικές & Εκκλησιαστικές Σχολές Στο φοιτητικό πληθυσμό δεν περιλαμβάνονται οι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους σε κανονικά εξάμηνα σπουδών αλλά οφείλουν μαθήματα (Κατηγορία: Φοιτητές πέραν των κανονικών εξαμήνων) Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Χρηματοδότηση ΥΠΕΠΘ (σε εκατ. ) Δαπάνη ανά μαθητή/φοιτητή 2.135,3 2.605,8 2.241,1 2.775,0 2.050,7 2.510,0 3.876,8 4.886,9 4.125,5 5.172,7 3.702,0 4.607,3 1.409,8 1.420,9 1.233,8 2.711,9 2.816,2 2.578,1 2008 2009 2010 Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια 2008 2009 2010 Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τριτοβάθμια Πηγή: α) Υπουργείο Οικονομικών ΓΛΚ Κρατικός Προϋπολογισμός & β) Ελληνική Στατιστική Αρχή
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς Η διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και η επίδοση της Ελλάδας Η Ευρωπαϊκή Ένωση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Σύνοδοι κορυφής Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ) αποτελείται από 47 χώρες: τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ και τις: Αλβανία, Ανδόρρα, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Γεωργία, Βατικανό, Ισλανδία, Καζακστάν, Λιχτενστάιν, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Ρωσία, Σερβία, Ελβετία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Τουρκία, Ουκρανία Η δεκαετής και πλέον, Διαδικασία της Μπολόνια αναφέρεται στην εναρμόνιση των πολιτικών των χωρών στους ακόλουθους πέντε τομείς προτεραιότητας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση: τη διάκριση σε κύκλους σπουδών την αναγνώριση τίτλων σπουδών, περιόδων φοίτησης και διδακτικών ωρών, τη διασφάλιση ποιότητας, τα διαπανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών και τη δια βίου μάθηση. Μπολόνια Βερολίνο Λονδίνο Βουδαπέστη/ Βιέννη 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πράγα Μπέργκεν Λουβαίν/ Λουβαίν λα Νέβ Βουκουρέστι
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1999 - Σύνοδος της Μπολόνια Το 1999 οι Υπουργοί Παιδείας 29 ευρωπαϊκών χωρών υπογράφοντας τη Διακήρυξη της Μπολόνια συμφωνούν να συντονίσουν τις πολιτικές τους, προκειμένου να επιτύχουν μέσα στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα τη διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (European Area of Higher Education). Ο βασικός άξονας της Διαδικασίας της Μπολόνια στηρίζεται σε διαρθρωτικές αλλαγές των εθνικών συστημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο ενός συνεκτικού και αποδοτικού ευρωπαϊκού συστήματος με βασικό στόχο, όχι τη σύγκλιση των εθνικών συστημάτων της ανωτάτης εκπαίδευσης, αλλά τη διασφάλιση καλύτερης συμβατικότητας και πληρέστερης συγκρισιμότητας μέσα από τη διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου διάρθρωσης και λειτουργίας επικεντρώνοντας στα ακόλουθα σημεία: υιοθέτηση δύο κύκλων σπουδών (προπτυχιακό και μεταπτυχιακό) γενίκευση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS) υιοθέτηση του Παραρτήματος Διπλώματος (Diploma Supplement), που διευκολύνει την αναγνωσιμότητα και τη συγκρισιμότητα των τίτλων προώθηση της κινητικότητας του φοιτητικού πληθυσμού, αλλά και του διδακτικού, ερευνητικού και διοικητικού προσωπικού προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας με σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας με την υιοθέτηση συγκρίσιμων μεθόδων και κριτηρίων προώθηση της ευρωπαϊκής διάστασης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (διαπανεπιστημιακές συνεργασίες)
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2001 - Σύνοδος της Πράγας Στη Διακοίνωση της Πράγας γίνεται η πρώτη αναφορά στην «κοινωνική διάσταση» της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αναφορικά, ωστόσο, μόνο για το ζήτημα της κινητικότητας και της δια βίου μάθησης, χωρίς να περιγράφεται το περιεχόμενό της. Επιπλέον, οι στόχοι της Διαδικασίας της Μπολόνια διευρύνονται με τα ακόλουθα σημεία: αναγνώριση της σημασίας της δια βίου μάθησης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, των ίσων ευκαιριών και της ποιότητας της ζωής. ανάγκη για ενεργό συμμετοχή των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και του φοιτητικού πληθυσμού στη διαμόρφωση του ΕΧΑΕ ενίσχυση της ελκυστικότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου της Ανώτατης Εκπαίδευσης
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2003 - Σύνοδος του Βερολίνου Οι υπουργοί συμφωνούν ότι τα εθνικά συστήματα διασφάλισης της ποιότητας θα πρέπει μέχρι το 2005 να έχουν ορίσει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων μερών-φορέων, να έχουν διαμορφώσει σύστημα αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών ή των ιδρυμάτων (εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση, με τη συμμετοχή των φοιτητών και με δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων) και να έχουν προβεί σε διεθνείς συνεργασίες και δικτυώσεις. Οι υπουργοί, επιπλέον, αναγνωρίζουν τη σημασία της έρευνας και την ανάγκη για στενότερη σύνδεση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανωτάτης Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και συμφωνούν στη υιοθέτηση και τρίτου κύκλου σπουδών, ο οποίος θα περιλαμβάνει τις διδακτορικές και μεταδιδακτορικές σπουδές.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2005 - Σύνοδος του Μπέργκεν Διατυπώνονται οι πρώτες προτάσεις που αποβλέπουν στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Συγκεκριμένα, οι υπουργοί αναγνωρίζουν ότι η «κοινωνική διάσταση» της Διαδικασίας της Μπολόνια θα πρέπει να αποτελεί συστατικό μέρος του ΕΧΑΕ και απαραίτητη προϋπόθεση για την ελκυστικότητα και ανταγωνιστικότητά του, δηλώνοντας τη δέσμευσή τους προκειμένου να καταστήσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση προσβάσιμη σε όλους, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για την εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών ώστε το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των φοιτητών να μην αποτελεί εμπόδιο για την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Στην έννοια της κοινωνικής διάστασης περιλαμβάνονται μέτρα που λαμβάνονται από τις εθνικές κυβερνήσεις για την οικονομική στήριξη, κυρίως των κοινωνικά μειονεκτούντων φοιτητών, καθώς και για την παροχή συμβουλευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών στο πλαίσιο της διεύρυνσης της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, υιοθετούνται οι αρχές και κατευθυντήριες οδηγίες για τη διασφάλιση της ποιότητας στον ΕΧΑΕ που προτάθηκαν από σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ENQA). Τέλος, οι υπουργοί υιοθετούν το πλαίσιο προσόντων του ΕΧΑΕ (QF-EHEA), το οποίο περιλαμβάνει τρεις κύκλους σπουδών, περιγραφικούς δείκτες κάθε κύκλου βασισμένους στα μαθησιακά και τις δεξιότητες, ενώ δεσμεύονται να διαμορφώσουν μέχρι το 2010 εθνικά πλαίσια προσόντων τα οποία θα συνάδουν με το γενικό πλαίσιο προσόντων του ΕΧΑΕ.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2007 - Σύνοδος του Λονδίνου Γίνεται η πιο ξεκάθαρη διασύνδεση της έννοιας της «κοινωνικής διάστασης» με το ρόλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι υπουργοί αναγνωρίζουν ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να διαδραματίσει ισχυρό ρόλο στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής, στη μείωση των ανισοτήτων και στην αύξηση του επιπέδου των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων της κοινωνίας. Σε αυτή τη σύνοδο των υπουργών αποτυπώνεται με σαφήνεια ότι «οι πολιτικές πρέπει να στοχεύσουν στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των ατόμων όσον αφορά την προσωπική τους ανάπτυξη αλλά και τη συμβολή τους σε μια βιώσιμη, δημοκρατική και βασισμένη στη γνώση κοινωνία. Μοιραζόμαστε την κοινωνική φιλοδοξία ότι το σώμα των φοιτητών που εισέρχονται, μετέχουν και ολοκληρώνουν την ανώτατη εκπαίδευση, σε όλα τα επίπεδα, πρέπει να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία και τη διαφορετικότητα του πληθυσμού». Οι υπουργοί δεσμεύονται να συνεχίσουν τις προσπάθειες για παροχή κατάλληλων υπηρεσιών στους φοιτητές, για δημιουργία περισσότερο ευέλικτων τρόπων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και για διεύρυνση της συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα στη βάση της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2009 - Σύνοδος της Λουβαίν/ Λουβαίν λα Νέβ Οι χώρες-μέλη για πρώτη φορά καλούνται να ορίσουν μετρήσιμους στόχους για τη διεύρυνση της συμμετοχής συνολικά, αλλά και την αύξηση της συμμετοχής των υποεκπροσωπούμενων ομάδων στην ανώτερη εκπαίδευση, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν επιτευχθεί έως το 2020. Ως προς την κινητικότητα του φοιτητικού πληθυσμού ορίζεται για πρώτη φορά ένας συγκεκριμένος και μετρήσιμος στόχος ως το 2020 να επιτύχουν ότι το 20% τουλάχιστον εκείνων που αποφοιτούν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση του ΕΧΑΕ να έχουν πραγματοποιήσει ένα μέρος των σπουδών τους στο εξωτερικό. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για ισορροπημένη κινητικότητα, δηλαδή ισορροπία μεταξύ του πλήθους των φοιτητών που εξέρχονται από μια χώρα (χώρα αποστολής) και του πλήθους των φοιτητών που εισέρχονται (χώρα υποδοχής). Τέλος, οι υπουργοί δεσμεύονται για την πλήρη εφαρμογή των Εθνικών Πλαισίων Προσόντων της Ανώτατης Εκπαίδευσης μέχρι το 2012.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2010 - Σύνοδος της Βουδαπέστης/Βιέννης Η διακήρυξη της Βουδαπέστης-Βιέννης σημαίνει την επίσημη έναρξη λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπως είχε προβλεφτεί από το κείμενο της Διακήρυξης της Μπολόνια το 1999. Οι υπουργοί δεσμεύονται στην πλήρη και ορθή εφαρμογή των στόχων που υιοθετήθηκαν κατά την προηγούμενη διάσκεψη (Leuven/ Louvain-la-Neuve, 2009) για την επόμενη δεκαετία 2010.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2012 - Σύνοδος του Βουκουρεστίου Οι υπουργοί δεσμεύονται να διασφαλίσουν το ανώτατο δυνατό επίπεδο χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συμφωνούν στους ακόλουθους κοινούς στόχους: παροχή υψηλού επιπέδου και με διασφαλισμένη ποιότητα τριτοβάθμια εκπαίδευση για όλους, διευρύνοντας την πρόσβαση σε αυτήν, αναπτύσσοντας την κοινωνική της διάσταση και προωθώντας την επικεντρωμένη στο φοιτητή μάθηση. ενίσχυση της δυνατότητας για απασχόλησης των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω της ανάπτυξης συνεργασιών μεταξύ εργοδοτικών φορέων, φοιτητών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, προγραμμάτων σπουδών που θα ενισχύουν τις καινοτομικές, επιχειρηματικές και ερευνητικές ικανότητες των αποφοίτων, της προώθησης της δια βίου μάθησης για τη μεταφορά γνώσης ενίσχυση της κινητικότητας Τέλος, αναγνωρίζουν την ανάγκη έναρξης του διαλόγου για τη χρηματοδότηση αλλά και τη διακυβέρνηση της ανώτατης εκπαίδευσης.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Κατανομή των χωρών του ΕΧΑΕ στη βαθμολογική κλίμακα των εννέα δεικτών παρακολούθησης της Διαδικασίας της Μπολόνια το έτος 2010/11 Μέση τιμή των 47 χωρών Βαθμός Ελλάδας 1 ος δείκτης: Στάδιο εφαρμογής των 2 κύκλων σπουδών (2010/11) 55,3% 27,7% 4,3% 8,5% 4,3% 1,8 1 2 ος δείκτης: Πρόσβαση στο δεύτερο κύκλο σπουδών (2010/11) 78,7% 19,1% 2,1% 1,2 1 3 ος δείκτης: Εφαρμογή του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (2010/11) 21,3% 27,7% 38,3% 4,3% 8,5% 2,5 5 4 ος δείκτης: Στάδιο ανάπτυξης του συστήματος της εξωτερικής αξιολόγησης (2010/11) 38,3% 12,8% 36,2% 12,8% 2,2 3 5 ος δείκτης: Βαθμός συμμετοχής των φοιτητών στη διασφάλιση της ποιότητας (2010/11) 23,4% 23,4% 27,7% 10,6% 14,9% 2,7 3 6 ος δείκτης: Βαθμός διεθνούς συμμετοχής στην εξωτερική αξιολόγηση (2011/12) 17,0% 23,4% 21,3% 23,4% 14,9% 3,0 3 7 ος δείκτης: Στάδιο εφαρμογή τους Παραρτήματος Διπλώματος (2010/11) 53,2% 29,8% 10,6% 6,4% 1,7 3 8 ος δείκτης: Στάδιο εφαρμογής του συστήματος ECTS (2010/11) 48,9% 23,4% 21,3% 6,4% 1,9 3 9 ος δείκτης: Αναγνώριση πρότερης μάθησης (2010/11) 27,7% 14,9% 23,4% 8,5% 25,5% 2,9 5 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 2 3 4 5 Οι δείκτες παίρνουν τιμή από 1 έως 5, όπου το 5 αντιστοιχεί σε χαμηλό βαθμό εφαρμογής της κάθε πολιτικής και το 1 αντιστοιχεί στην πλήρη εφαρμογή της Πηγή: EACEA 2012
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010 Για την υλοποίηση των στόχων της Στρατηγικής της Λισσαβόνας συγκροτήθηκε ένα πλήρες πρόγραμμα εργασίας με τίτλο «Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010», για την παρακολούθηση του οποίου υιοθετούνται 5 μετρήσιμοι στόχοι (επίπεδα αναφοράς μέσων ευρωπαϊκών επιδόσεων). Από τους πέντε στόχους μόνο ένας αφορούσε άμεσα την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερεις την αφορούσαν έμμεσα: «Μέχρι το 2010 θα πρέπει ο συνολικός αριθμός των αποφοίτων των σχολών μαθηματικών, θετικών επιστημών και τεχνολογίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 15%, και παράλληλα να μειωθεί στις σχολές αυτές η ανισορροπία μεταξύ των φύλων» Παρά την μικρή, τελικά, πρόοδο των κρατών-μελών ως προς την εξισορρόπηση των φύλων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο συγκεκριμένος στόχος (benchmark) δεν διατηρήθηκε για την επόμενη δεκαετία (Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020). Επιπλέον, στο Συμβούλιο της Βαρκελώνης (2002) η Ένωση έθεσε ως στόχο την αύξηση της χρηματοδότησης για την έρευνα & ανάπτυξη και την καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2010, με τα δύο τρίτα της επένδυσης να προέρχονται από ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ατζέντα εκσυγχρονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Η ανάγκη για μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκεται υψηλά στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία χρόνια. Το 2006, σε ανακοίνωση της Επιτροπής αναλύεται διεξοδικά το θέμα του εκσυγχρονισμού των πανεπιστημίων στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας, όπου προτείνονται οι ακόλουθοι εννέα βασικοί άξονες αλλαγής: Αύξηση της γεωγραφικής και της διατομεακής κινητικότητας στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Μπολόνια Αύξηση της αυτονομίας και πλήρη θεσμική λογοδοσία των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο για τις επιδόσεις τους με νέα συστήματα εσωτερικής διακυβέρνησης Παροχή κινήτρων για σύναψη συνεργασιών με την επιχειρηματική κοινότητα Αναδιαμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών για καλύτερη αντιστοίχηση επαγγελματικών προσόντων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων και αναγκών της αγοράς εργασίας, για την ενίσχυση της δυνατότητα για απασχόληση, την τόνωση της επιχειρηματικότητας των αποφοίτων και την προώθηση της δια βίου μάθησης Αύξηση της βασικής χρηματοδότησης (δημόσιας και ιδιωτικής) στο 2% του ΑΕΠ, αλλά και προσέλκυση επιπλέον χρηματοδότησης με βάση τα παραγόμενα Προώθηση της διεπιστημονικότητας και της υπερεπιστημονικότητας Μετάδοση της γνώσης στο κοινωνικό σύνολο με ενθάρρυνση του διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων ομάδων Προσέλκυση των καλύτερων επιστημόνων και ερευνητών Ενίσχυση της ελκυστικότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης & έρευνας
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αποτελεσματικότητα και δικαιότητα στην εκπαίδευση Ο ορισμός των ισότιμων συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δίνεται για πρώτη φορά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 14ης Νοεμβρίου 2006 σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη δικαιότητα στην εκπαίδευση, όπου τα κράτη-μέλη καλούνται να διασφαλίσουν ισότιμα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης «προορισμένα να παρέχουν ίσες ευκαιρίες, πρόσβαση, αντιμετώπιση και ανεξάρτητα από το κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο ή άλλους παράγοντες που ενδέχεται να οδηγούν σε εκπαιδευτική υποβάθμιση» (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2006). Είναι σαφής η διάκριση τριών επιπέδων της έννοιας της ισότητας: ισότητα στην πρόσβαση με την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους, ισότητα στην αντιμετώπιση με την παροχή εξατομικευμένης στήριξης με βάση τις ανάγκες του καθενός και ισότητα στα παραγόμενα με το επίπεδο των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αναπτύσσονται και αποκτώνται να μην επηρεάζεται από το κοινωνικοοικονομικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020 Το Μάιο του 2009 το Συμβούλιο των Υπουργών Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθετεί ένα νέο επικαιροποιημένο στρατηγικό πλαίσιο με τίτλο «Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020» που και αυτό με τη σειρά του θέτει 4 στρατηγικούς στόχους: την υλοποίηση της δια βίου μάθησης και κινητικότητας, τη βελτίωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης, την προαγωγή της ισοτιμίας, της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά, και την ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας καθώς και του επιχειρηματικού πνεύματος σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι παραπάνω στρατηγικοί στόχοι συνοδεύονται από πέντε νέα επίπεδα αναφοράς (benchmarks) ευρωπαϊκών επιδόσεων ως μέσα για την παρακολούθηση της προόδου κατά την περίοδο 2010-2020, εκ των οποίων το ένα αφορά άμεσα την τριτοβάθμια εκπαίδευση: «Μέχρι το 2020 το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών με τριτοβάθμιο μορφωτικό επίπεδο θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 40%»
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Κοινωνική διάσταση Όσον αφορά την «κοινωνική διάσταση» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2010β), τα κράτη-μέλη καλούνται: να προωθήσουν τη διεύρυνση της πρόσβασης, παραδείγματος χάρη μέσω της ενδυνάμωσης της οικονομικής ενίσχυσης των φοιτητών και μέσω ευέλικτων και διαφοροποιημένων τρόπων μάθησης, να αναπτύξουν πολιτικές που στοχεύουν στην αύξηση των ποσοστών ολοκλήρωσης με την ενδυνάμωση της εξατομικευμένης στήριξης και καθοδήγησης των φοιτητών, να συνεχίσουν την προσπάθεια εξάλειψης των εμποδίων, διεύρυνσης των ευκαιριών και βελτίωσης της ποιότητας της μαθησιακής κινητικότητας παρέχοντας ταυτόχρονα τα κατάλληλα κίνητρα για την κινητικότητα των φοιτητών με μειονεκτικό υπόβαθρο, να προωθήσουν ειδικά προγράμματα για ενήλικους φοιτητές και ειδικότερα για τους μη παραδοσιακούς εκπαιδευόμενους. Στο συγκεκριμένο κείμενο συμπερασμάτων φαίνεται πως δίνεται από την ΕΕ ένας ορισμός της κοινωνικής διάστασης της εκπαίδευσης : «[ ] εξασφαλίζοντας ότι παρέχονται σε όλους, νέους και ενηλίκους, οι δυνατότητες να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους [ ] ανεξαρτήτως της κοινωνικοοικονομικής τους προέλευσης ή της προσωπικής τους κατάστασης.»
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Διεθνοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Επιπλέον στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου του 2010 περιλαμβάνονται προτάσεις για τη διεθνοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2010α), με τις οποίες τα κράτη-μέλη καλούνται να συντονίσουν τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ώστε: Να κατοχυρώσουν μια πραγματικά διεθνή παιδεία με την προαγωγή του τριγώνου της γνώσεως (συνεργασίες και δικτυώσεις μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, του χώρου της έρευνας και του επιχειρηματικού τομέα), την προώθηση της κινητικότητας (φοιτητών, διδασκόντων, ερευνητών), την παροχή της κατάλληλης κατάρτισης και δεξιοτήτων, της πρόσληψης σε διεθνή κλίμακα πεπειραμένου προσωπικού, της διασφάλισης της ποιότητας, τη δημιουργία κατάλληλου θεσμικού κλίματος και την εκπόνηση στρατηγικών διεθνοποίησης σε επίπεδο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Να αυξήσουν τη διεθνή ελκυστικότητα των ιδρυμάτων με την προαγωγή της ακαδημαϊκής αριστείας, τη βελτίωση της ποιότητας των υποστηρικτικών υπηρεσιών, τη ανάπτυξη διεθνών συνεργιών, την προώθηση διεθνικών συγχορηγούμενων, διπλών και πολλαπλών πτυχίων και την εξάλειψη την εμποδίων στην αναγνώριση προσόντων και περιόδων σπουδών. Να προάγουν την παγκόσμια διάσταση και ευαισθητοποίηση όσον αφορά την κοινωνική ευθύνη των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με την προώθηση καινοτόμων μορφών διακρατικής συνεργασίας, τη βελτίωση της ισοτιμίας στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια και τη μεταλαμπάδευση των γνώσεων στην κοινωνία.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Συνοπτικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει ενεργά τη Διαδικασία της Μπολόνια αναφορικά με τη δια βίου μάθηση, την επικεντρωμένη στο φοιτητή μάθηση, τη διασφάλιση της ποιότητας, τη διαφάνεια, την κινητικότητα, την αναγνώριση πτυχίων και το διεθνές άνοιγμα μέσα την εφαρμογή των διεθνών προγραμμάτων Erasmus, Tempus και Erasmus Mundus, Marie Curie κ.α. Πέρα από αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επικεντρωθεί και σε επιπλέον ζητήματα: στη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων, το οποίο θα συνδέει τα εθνικά πλαίσια και συστήματα με ένα κοινό ευρωπαϊκό πρότυπο στη μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης της ανώτατης εκπαίδευσης, με αύξηση της αυτονομίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και αύξηση της λογοδοσίας στη μεταρρύθμιση του τρόπου χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης με αύξηση της χρηματοδότησης από άλλες πηγές (πχ. Επιχειρήσεις, ερευνητικά κονδύλια) αλλά και των νοικοκυριών, αύξηση της οικονομικής αυτονομίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων
Δομικά χαρακτηριστικά των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη Δημόσιος & Ιδιωτικός τομέας Τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Δίδακτρα και οικονομική υποστήριξη των φοιτητών Αυτονομία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Γεωγραφική προσβασιμότητα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Κινητικότητα φοιτητικού πληθυσμού
ΔΗΜΟΣΙΟΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Τα κράτη-μέλη της ΕΕ διαφοροποιούνται σημαντικά ως προς τον τύπο των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο σύνολο της ΕΕ-27 το 72,2% των σπουδαστών φοιτά σε δημόσια ιδρύματα, το 16,4% σε ιδιωτικά εξαρτώμενα από το κράτος ιδρύματα και το 11,4% σε ανεξάρτητα ιδιωτικά ιδρύματα. Στην Ελλάδα, την Ολλανδία και τη Μάλτα η τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα του δημόσιου τομέα. Στον αντίποδα βρίσκεται το Ηνωμένο Βασίλειο με το Λουξεμβούργο, όπου το σύνολο των ιδρυμάτων είναι ιδιωτικά αλλά εξαρτώμενα από το κράτος. Η Κύπρος εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό σπουδαστών σε ιδιωτικά ανεξάρτητα ιδρύματα (70,1%). Ας σημειωθεί ότι από την ανάλυση της παρούσας μελέτης προέκυψε πως τα συστήματα με υψηλά ποσοστά φοίτησης σε ανεξάρτητα ιδιωτικά ιδρύματα τείνουν να παρουσιάζουν και χαμηλά συνολικά παραγόμενα και αντιστρόφως. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη σχέση είναι ισχυρότερη στην περίπτωση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
ΔΗΜΟΣΙΟΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Φοιτητικός πληθυσμός (ISCED 5-6) ανά τύπο ιδρύματος (δημόσιο, ιδιωτικό) στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ το έτος 2010 Ολλανδία 100,0% Ουγγαρία 83,4% 16,6% Μάλτα 100,0% Φινλανδία 81,2% 18,8% Ελλάδα 100,0% Γαλλία 80,3% 3,1% 16,6% Δανία 98,2% 1,7% Βουλγαρία 78,0% 22,0% Ιρλανδία 95,5% 4,5% Πορτογαλία 76,6% 23,4% Ιταλία 91,5% 8,5% Ε.Ε.-27 72,2% 16,4% 11,4% Σουηδία 91,3% 8,7% Πολωνία 67,1% 32,9% Λιθουανία 88,2% 11,8% Ρουμανία 62,5% 37,5% Γερμανία 87,5% 12,5% Βέλγιο 43,5% 56,5% Σλοβενία 86,6% 6,0% 7,4% Κύπρος 29,9% 70,1% Ισπανία 85,2% 12,7% Εσθονία 16,2% 67,9% 16,0% Τσεχία 84,8% 13,1% Λετονία 6,2% 62,9% 30,9% Αυστρία 83,7% 16,3% Ην.Βασίλειο 100,0% Σλοβακία 83,5% 16,3% Λουξεμβούργο 100,0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Δημόσια ιδρύματα Ιδιωτικά ιδρύματα επιδοτούμενα από το κράτος Ανεξάρτητα ιδιωτικά ιδρύματα 0% 20% 40% 60% 80% 100% Δημόσια ιδρύματα Ιδιωτικά ιδρύματα επιδοτούμενα από το κράτος Ανεξάρτητα ιδιωτικά ιδρύματα Πηγή: Eurostat UOE
ΚΥΡΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Τα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των 27 κρατών-μελών διαφοροποιούνται ως προς τον τρόπο εισαγωγής των υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επηρεάζεται από την επιβολή περιορισμού στον αριθμό των εισακτέων (numerus clausus), η οποία εφαρμόζεται στην πλειονότητα των κρατών-μελών, αλλά και από τα κριτήρια ή τις διαδικασίες επιλογής των υποψηφίων για εισαγωγή (εθνικές εξετάσεις, τεστ δεξιοτήτων, συνέντευξη κλπ.). Μόλις στο 10,7% των κρατών-μελών της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ο αριθμός εισακτέων στον 1ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθορίζεται από τις κεντρικές/ περιφερειακές αρχές, ενώ στο 39,3% ο αριθμός των θέσεων καθορίζεται από κοινού από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις εκπαιδευτικές αρχές. Στην πλειονότητα των κρατών-μελών (53,6%) τα εκπαιδευτικά ιδρύματα διαμορφώνουν τα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων στον 1ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Ελλάδα ανήκει στο 21,4% των χωρών όπου διεξάγονται εθνικές/ περιφερειακές απολυτήριες/εισαγωγικές εξετάσεις με κοινά κριτήρια αξιολόγησης. Ας σημειωθεί πως από την ανάλυση της παρούσας έκθεσης προέκυψε ότι τα κράτημέλη όπου τα εκπαιδευτικά ιδρύματα θέτουν τα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων παρουσιάζουν υψηλότερα παραγόμενα (εκπαιδευτικά και ερευνητικά) σε σύγκριση με τα υπόλοιπα συστήματα (όπου είτε δεν προβλέπεται καμία διαδικασία επιλογής, είτε λειτουργεί εθνικό σύστημα εξετάσεων για την εισαγωγή των υποψηφίων).
ΜΑΛΤΑ Πηγή: Ευρυδίκη (2012) ΚΥΡΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Καθορισμός αριθμού εισακτέων στον 1 ο κύκλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ το έτος 2010/11 39,3% Ο αριθμός των θέσεων καθορίζεται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις εκπαιδευτικές αρχές 10,7% Ο αριθμός θέσεων καθορίζεται από τις εκπαιδευτικές αρχές 28,6% Ο αριθμός θέσεων καθορίζεται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα 21,4% Κανένας περιορισμός στον αριθμό των θέσεων ΙΡΛΑΝΔΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΚΟΤΙΑ) ΔΑΝΙΑ ΣΟΥΗΔΙΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΑΓΓΛΙΑ, ΟΥΑΛΙΑ, Β.ΙΡΛΑΝΔΙΑ) ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΣΕΧΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ
ΜΑΛΤΑ Πηγή: Ευρυδίκη (2012) ΚΥΡΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Κριτήρια εισαγωγής των υποψηφίων στον 1 ο κύκλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ 21,4% Σύστημα εθνικών εξετάσεων ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 25,0% Καμία διαδικασία επιλογής 53,6% Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ορίζουν κριτήρια επιλογής Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΚΟΤΙΑ) ΔΑΝΙΑ ΣΟΥΗΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΑΓΓΛΙΑ, ΟΥΑΛΙΑ, Β.ΙΡΛΑΝΔΙΑ) ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΣΕΧΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Το 2009 οι χώρες του ΕΧΑΕ συμφώνησαν να καθορίσουν μετρήσιμους εθνικούς στόχους για τη διεύρυνση συνολικά της συμμετοχής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα για την αύξηση της συμμετοχής των υποεκπροσωπούμενων σε αυτήν ομάδων, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν επιτευχθεί έως το 2020. Μέχρι σήμερα μόνο 4 χώρες (Αυστρία, Ιρλανδία, Φινλανδία και Νορβηγία) έχουν ορίσει μετρήσιμους εθνικούς στόχους στην κατεύθυνση αυτή. Παρόλα αυτά, σε πολλές χώρες εφαρμόζονται στοχευμένες πολιτικές για υποεκπροσωπούμενες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κοινωνικές ομάδες με στόχο να αμβλυνθούν τα αδιέξοδα στο σύστημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με την προαγωγή της δια βίου μάθησης και των πολιτικών για τη διεύρυνση της συμμετοχής. Μια από αυτές είναι η πρόβλεψη εναλλακτικών τρόπων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι οποίοι απευθύνονται σε υποψήφιους φοιτητές που δεν πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις πρόσβασης στο σύστημα (κύριος τρόπος εισαγωγής). Οι εναλλακτικοί τρόποι εισαγωγής παρέχουν τη δυνατότητα φοίτησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε κοινωνικοοικονομικές, ηλικιακές, ειδικές και άλλες ομάδες, που παραδοσιακά αποκλείονταν, ή υποεκπροσωπούνταν, σε αυτήν. Στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής, τόσο στον ΕΧΑΕ, όσο και στην ΕΕ, όπου κατέχει κυρίαρχη θέση η προαγωγή της ιδέας «κανένα ταλέντο δεν πρέπει να μένει πίσω», το ζήτημα των εναλλακτικών τρόπων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία.