Οι επιπτώσεις των περιοριστικών πολιτικών την εποχή των μνημονίων σε επιμέρους τομείς του Δημοσίου και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο

Αθήνα, 5 Σεπτεμβρίου 2014 Ε Κ Τ Ε Λ Ε Σ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Φ Ι Λ Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν & Ψ Υ Λ Λ Α 2 1 0 5 5 7 ΑΘ Η Ν Α Τ η λ 2 1 3. 1 6. 1 6. 9 0 0 F a x 2 1 0 3 2 4 6 1 6 5 E m a i l : a d e d y@ a d e d y. g r, a d e d y1 @ a d e d y. g r Οι επιπτώσεις των περιοριστικών πολιτικών την εποχή των μνημονίων σε επιμέρους τομείς του Δημοσίου και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο Τ α μέτρα που εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που περιλαμβάνονται στα μνημόνια επικεντρώθηκαν κυρί ως στη μείωση των δαπανών λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών με τη θέσπιση και εφαρμογή μέτρων που επηρέασαν αρκετές διαστάσεις της ποσοτικής και ποιοτικής τους επάρκειας. Σε αυτά τα μέτρα περιλαμβάνονται: - το πάγωμα μισθών, την οριζόντια περικοπή αποδοχ ών, τη σταδιακή μείωση και κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού και την καθιέρωση του ενιαίου μισθολογίου με όρους γενικής υποβάθμισης. Από τα τελευταία διαθέ σιμα εθνικολογιστικά στοιχεία προκύπτει ότι συνεχίζεται σταθερά η μείωση των δαπανών του Δημοσίου για αμοιβέ ς και εισφορέ ς. Συγ κεκριμέ να, σύμφωνα με τους τελ ευταίους τριμηνιαίους μη χρηματοοικονομικούς λ ογαριασμούς της Γενικής Κυβέ ρνησης, που δημοσιοπο ιεί η Ελληνική Στατιστικ ή Αρχή, στο πρώτο τρίμηνο του 2014 οι αμοιβέ ς εξαρτημέ νης εργασίας στην Γενική Κυβέ ρνηση ανήλθαν σε 5,177 δισ. ευρώ (26,4% των συνολ ικών δαπανών), από 5,406 δισ. ευρώ (23,4% των δαπανών) το πρώτο τρίμηνο 2013 και 5,597 δισ. ευρώ (24,4% των δαπανών) το πρώτο τρίμηνο 2012. Αντίθετα, οι φόροι που επιβάλλονται στο εισόδημα, αυξήθηκαν σε 3,525 δισ. ευρώ (21,2% των συνολικών εσόδων) το πρώτο τρίμηνο 2014, από 2,930 δισ. ευρώ (17,8% των εσόδων) το πρώτο τρίμηνο 2013 και 3,371 δισ. ευρώ (17,8% των εσόδων) το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012. 1

(ακολουθούν στοιχεία για μισθούς από τη μελέτη του ΚΠ, Επιπτώσεις των περιοριστικών πολιτικών στις δημόσιες υπηρεσίες, δημόσια αγαθά και ανθρώπινο δυναμικό της δημόσιας διοίκησης..) Οι μεγαλύτερες μειώσεις από την αρχή της κρίσης ση μειώνονται στην περίοδο 2009-12 όπου οι δαπάνες γ ια μισθούς και εισφορέ ς μειώθηκαν συνολικά κατά 7,1 δισ. ευρώ. Χωρίς να συνυπολογ ίζεται η ανάλ ογ η σημαντική μείωση που έλαβε χώρα στη διάρκεια του 2013, η μείωση αυτή ανήλ θε συνολικά στο 29,9%, οδήγ ησε τις μισθολ ογικέ ς δαπάνες του Δημοσίου στα επίπεδα του 2004 Το συμπέ ρασμα αυτό επαληθεύεται και από τα ταμιακά στοιχεία του Κρατικού Προϋπολογ ισμού αλλά και από τις σημαντικέ ς ανακατατάξεις στην καταγ ραφή των απασχολ ουμέ νων με βάση τα κλιμάκια των αμοιβών τους από τα στοιχεία των Ερευνών Εργ ατικού Δυναμικού. Με βάση τις εκτιμήσεις της παρούσας μελέ της η εξαιρετικά σημαντική, περίπου κατά 30%, μείωση των μισθολ ογικών δαπανών του Δημόσιου τομέ α που έ λαβε σταδιακ ά χώρα σε ολόκλ ηρη την περίοδο 2009-12, και συνεχίσθηκε με ανάλ ογ η έ νταση το 2013 και το 2014 μπορεί να αναλυθεί σε δύο κυρίως συνιστώσες. Πρώτον, στη σημαντική μείωση της απασχόλησης στο σύνολο του δημόσιου τομέα, γεγονός που καταδεικνύει και την πρόωρη κ αι πλ ήρη ικανοποίηση του μνημονιακού στόχου για την συρρίκνωση της απασχόλ ησης στο Δημόσιο (κατά 150 χιλιάδες) έ ως το 2015. Δεύτερον, σε ανάλ ογη σημαντική μείωση των αμοιβών στο Δημόσιο τομέ α, που είχαν ως αποτέ λεσμα την απώλεια πάνω από το 1/3 από το πρα γματικό διαθέ σιμο εισόδημα των εργαζομέ νων στο δημόσιο. Στην απώλεια αυτή σημαντική συνεισφορά είχαν και οι πρόσθετες άμεσες και έ μμεσες φορολ ογικέ ς επιβαρύνσεις τόσο για τους εργαζομέ νους στο δημόσιο όσο και για το σύνολ ο των εργαζομέ νων. Μεταξύ των επιβαρύνσεων αυτών, η αύξηση των φορολ ογικών συντελεστών μέ σω των αλλαγών στην φορολογική κλίμακα, η αύξηση του ΦΠ Α και των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης στα καύσιμα, στα ποτά και τα τσιγάρα, η αύξηση των φόρων επί των ακινήτων (ΕΕΤΗΔΕ, ΦΑΠ κ.ά.), η κατάργ ηση όλων σχεδόν των φοροαπαλλαγών.» - οι περικοπές στις συντάξεις, η μείωση και κατάργηση επιδομάτων. Η Ελλάδα αποτελώντας εξαίρεση μεταξύ των κρατών - μελών του ΟΟΣΑ, μείωσε, στο πλαίσιο των πολ ιτικών της εσωτερικής 2

υποτίμησης, τις κοινωνικέ ς δαπάνες (συντάξεις, δ απάνες υγείας και προνοιακέ ς μεταβιβάσε ις) από 23,9% του ΑΕΠ (55,2 δισ. ευρώ) το 2009 σε 22% του ΑΕΠ (40,3 δισ. ευρώ) το 2013, δηλαδή μια μείωση της τάξης του 26,99%, ανάλ ογη με τη μείωση του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2009-2013 1. - οι μειώσεις στο εφάπαξ και η υποχρηματοδότηση των ταμείων. Η συνολική μείωση από το 2009 έως το 2012 στο εφάπαξ που χορηγεί το ΤΠΔΥ, με βάση τα στοιχεία σχετικής έ κθεσης που συνέ ταξε η ΠΟΠΟΠΚ ανέ ρχεται στο 38,13%. Ενώ ο νέ ος υπολ ογισμό ς που εφαρμόζεται με την Υ. Α για τον Ανασχεδιασμό της τεχνικής βάσης των εφάπαξ παροχών ( Αριθ. Φ.80000/1093/26 12/2/2014) θα επιφέ ρει νέ ες μειώσεις και σε ορισμέ νες περιπτώσεις τον εκμηδενισμό τους. Ιδιαίτερα η προσθήκη του "συντελεστή βιωσιμότητας" οδηγεί σε μειώσεις μέχρι και 80%. Σύμφωνα με την ΠΟΠΟΚΠ, τα ελλείμματα για το ΜΤΠΥ ανέ ρχονται σε 91,3 εκατ. Ευρώ, για το ΤΠΔΥ σε 66,2 εκατ. ευρώ, για το (ΕΤΑΑ) ΤΣ ΑΥ 39,5 εκατ. ευρώ και για το ΕΤΕΑ 274 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, το ύψος της κρατικής επιχορήγ ησης μειών εται σταδιακά, και από 13,443 δισ. ευρώ το 2012, έ φθασε στα 11,540 δισ. ευρώ το 2013 και στα 9,848 δισ. ευρώ το 2014. - η αύξηση τω ν συνταξιοδοτικών ορίων ηλικίας. - η εντατικοποίηση της εργασίας των στελεχών του δημοσίου με αύξηση των καθημερινών καθηκόντων τους, με μείωση αδειών και με αύξηση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας. Τ αυτόχρονα ενισχύθηκαν οι μηχανισμοί επιτήρησης και επιβολής πειθαρχικών μέτρων περιορίζοντας την διάθεση ανάληψης πρωτοβουλιών και αξιοποίησης των δυνατοτήτων διακριτικής ευ χέρειας στο χειρισμό των καθημερινών προβλημάτων. - ο μεγάλος αριθμητικός περιορισμός του απασχολούμενου προσωπικού παρά την αύξηση των αρμοδιοτήτων που ανατέθηκαν 1 στοιχεία ΟΟΣΑ, 2013 στην Ετήσια Έκθεση ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση, 2013. 3

κυρίως στις υπηρεσίες «πρώτης γραμμής» οι οποίες σχετίζονται άμεσα στην εξυπηρέτηση του πολί τη (εκπαίδευση, υγεία, πρόνοια), Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέ ρνησης προκύπτει ότι στο διάστημα 2009-2013, ο αριθμός των απασχολ ούμενων στο δημόσιο στο σύνολ ό του μειώθηκε κατά 267.095 (από 942.625 στις 31.12.2009 σε 675.530 στις 31.12.2013 ). Στο Στενό δημόσιο τομέ α με βάση τα ίδια στοιχεία η μείωση προσωπικού ήταν για το ίδιο διάστημα 229.815 (από 865.153 στις 31.12.2009 σε 635.338 στις 31.12.2013). Εξέλιξη της απασχόλησης στο Δημόσιο Τομέα (31.12.2009-31.12.2013) 1/ 31.12.2009 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2013 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 942.625 866.658 772.460 735.561 675.530 Στενός δημόσιος τομέας 865.153 796.947 715.686 682.289 635.338 Τακτικό Προσωπικό 2/ 692.907 667.374 646.657 629.114 599.207 Έκτακτο Προσωπικό (Με επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό) 3/ 148.634 105.961 54.590 38.807 12.196 Προσωπικό καθαριότητας σχολικών μονάδων 4/ Μετακλητοί 5/ 1.844 1.844 1.844 1.855 1.901 Αιρετοί 6/ 21.286 21.286 12.113 12.031 13.252 Πρόεδροι / Μέλη Δ.Σ./Όργανα Διοίκησης 7/ 482 482 482 482 662 Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (εκτός ΔΕΚΟ κεφ.β' ) 8/ 77.472 69.711 56.774 53.272 40.192 8.120 ΑΝΑΛΥΣΗ Σύνολο προσωπικού ΝΠΙΔ εντός γενικής κυβέρνησης 42.820 38.531 31.380 29.445 22.215 Τακτικό Προσωπικό 37.327 33.588 27.355 25.667 19.365 Έκτακτο Προσωπικό (Με επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμο) 4.453 4.007 3.263 3.062 2.310 Πρόεδροι / Μέλη Δ.Σ./Όργανα Διοίκησης 1.040 936 762 716 540 Σύνολο προσωπικού υπόλοιπων ΝΠΙΔ εντός δημοσίου τομέα 34.652 31.180 25.394 23.827 17.977 Τακτικό Προσωπικό 25.364 22.761 18.570 17.938 13.734 Έκτακτο Προσωπικό (Με επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμο) 6.530 5.916 4.797 4.149 3.042 Πρόεδροι / Μέλη Δ.Σ./Όργανα Διοίκησης 2.758 2.503 2.027 1.740 1.201 Προσωπικό και λοιπές κατηγορίες χωρίς επιβάρυνση στη συνολική μισθολογική δαπάνη (απασχολούμενοι σε ΕΣΠΑ, αυτοχρηματοδοτούμενα και ανταποδοτικού χαρακτήρα προγραμματα, λοιπές ειδικές κατηγορίες φυσικών προσώπων και ΔΕΚΟ κεφ. Β') Προσωπικό Απασχολούμενο σε συγχρηματοδοτούμενα ΕΣΠΑ, αυτοχρηματοδοτούμενα 4

Στενός δημόσιος τομέας και ανταποδοτικού χαρακτήρα προγράμματα 9/ 7.894 7.894 10.244 15.343 44.659 Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (εκτός ΔΕΚΟ κεφ.β) 13.989 12.638 10.267 9.184 6.817 Στενός δημόσιος τομέας Ειδικές κατηγορίες φυσικών προσώπων 10/ 3.304 3.304 3.304 3.413 8.361 Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (εκτός ΔΕΚΟ κεφ. Β) 2.327 2.102 1.708 1.528 1.134 ΔΕΚΟ ΚΕΦ. Β 11/ ΔΕΚΟ ΚΕΦ. Β 56.295 56.295 52.138 41.189 34.714 Πηγή: Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Διεύθυνση ΔΕΚΟ του Υπουργείου Οικονομικών ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 Με βάση τα τελ ευταία μηνιαία δεδομέ να του μητρώου μισθοδοτούμενων, τον Απρίλιο του 2014 συνολικά οι αποχωρήσεις και οι εισαγωγέ ς στο δημόσιο κατά κατηγορία, είχαν ως εξής: Συνολικά - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Αποχωρήσεις (Παραιτ - Συνταξιοδ) Τακτικό προσωπικό Πηγή: Μητρώο Μισθοδοτούμενων Ελληνικού Δημοσίου Αποχωρήσεις Μετακιν στο Στενό Δημόσιο Τομέα Μετακινήσεις σε καθεστώς Κινητ ή Αργίας Συνολικά Προσλήψεις Μετακ από τον Ευρύτερο ΔΤ Εισαγωγές Μετακ από τον Στενό ΔΤ Μετακ από καθεστώς κινητικ ή Αργίας Συνολικά ΣΥΝΟΛΙΚΑ 596.347 4.169 5.741 1.524 11.434 150 28 1.999 5.261 7.438 - η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών, - η κατάργηση ή υποβάθμιση ολόκληρων τομέων των υπηρεσιών ή τμημάτων τους (σχολικές μονάδες, ολοήμερα τμήματα σχολείων, επαγγελματική εκπαίδευση, ενισχυτική διδασκαλία, νοσοκομεία, δημοτική αστυνομία, φύλαξη σχολικών κτιρίων), - η ανάθεση μέρους των δημοσίων υπηρεσιών σε ιδιώτες ( υγεία, μακροχρόνια φροντίδα, επαγγελματική κατάρτιση, παιδικοί σταθμοί, καθαριότητα, υπηρεσίες φύλαξης και ασφάλειας) ή/και η οικονομική πριμοδότησή τους έναντι των αντίστοιχων δημοσίων υπηρεσιών( π.χ. ιδιωτικές κλινικές), - η μερική αντικατάσταση του αποχωρούντος προσωπικού με εν μέρει ασφαλισμένους και περιστασιακής εργασίας ανέργους που αμείβονται μέσω διαφόρων μορφών κοινωνικά επιδόματα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων(κοινωφελής εργασία, voucher). 5

Τ α παραπάνω μέτρα αγγίζουν όλο το δημόσιο αλλά οι αρνητικές τους επιδράσεις είναι οξύτερες στην υγεία, την εκπαίδευση και της υπηρεσίες των δήμων. Στη συνέχεια θα επικεντρωθούμε ειδικά σ αυτούς τους τομείς διότι είναι οι τομείς του δημοσίου που απασχολούν μεγάλο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων, το έργο τους συνδέεται άμεσα με την εξυπηρέτηση των πολιτών και τ ις συνθήκες διαβίωσης των εργαζομένων και οι παρεχόμενες υπηρεσίες τους συνιστούν θεμελιώδη κοινωνικά αγαθά. Εκπαίδευση* - Μείωση των δημοσίων δαπανών για την παιδεία κατά 33% (2009 2013) και κατά 47% μέχρι το 20 16. Ο προϋπολογισμός για την παιδεία είναι 2,51% του ΑΕΠ το 2013 και θα φτάσει στο 2,15% το 2016. Ο προϋπολ ογισμός του 2014 για την Παιδεία διαμορφώνεται σε 5.090 εκατομμύρια, από τα οποία τα 4.600 είνα ι από τον Τακτικό Προϋπολ ογισμό και τα 490 από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Το 2013 είχε προϋπολογιστεί το ύψος του σε 5.820 (5.226 από ΤΠ και 594 από ΠΔΕ). Με βάσ η τα παραπάνω στοιχεία έ χουμε μείωση 730 εκατ. από τα προϋπολ ογισθέ ντα για το 2013 και 306 εκατ. λιγ ότερα και από τα υλοποιημέ να στο χρόνο που πέ ρασε. Ιδιαίτερα προβλ ήματα θα δημιουργηθούν από την προδιαγ ραφόμενη στην εισηγ ητική έ κθεση περαιτέ ρω μείωση δαπανών προσωπικού και από την ουσιαστική εγ κατάλειψη των σχολικών υποδομών από το κράτος καθώς και από τις περαιτέ ρω μειώσεις στη χρηματοδότηση των ΑΕΙ με βάση τις πρόσφατες δηλώσεις Λοβέ ρδου. - 30.000 λιγότεροι εκπαιδευτικοί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πο υ σημαίνει μείωση 30% από τον Ιούνη του 2010. (15.000 από αυτούς μέσα στο καλοκαίρι του 2013). Από 102.360 το 2010, 72.428 το 2013. - Απολύσεις 10.000 αναπληρωτών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μόλις 320 αναπληρωτές προσλήφθηκαν φέτος στη δ ευτεροβάθμια εκπαίδευση από 3757 το 2012-13 (91% μείωση) και 5527 το 2011-12 (94 % μείωση). 6

- Κλείσιμο σχολείων και κατάργηση των εκπαιδευτικών υποστηρικτικών δομών (βιβλιοθήκες, ενισχυτική, ΠΔΣ, Συμβουλευτικοί σταθμοί, δομές ΣΕΠ κ.λπ). Πάνω από 1200 σχολε ία στην ΠΕ και ΔΕ από το 2011 και, προσφάτως, 102 ΕΠΑΣ έκλεισαν. - Κατάργηση τριών σημαντικών τομέων στα δημόσια επαγγελματικά λύκεια και στις επαγγελματικές σχολές (υγείας -πρόνοιας, εφαρμοσμένων τεχνών, αισθητικής -κομμωτικής) με αποτέλεσμα 20.000 μαθητές να μη βρίσκουν την ειδικότητά τους και να τεθούν σε διαθεσιμότητα - απόλυση 2122 εκπαιδευτικο ί και 302 σε υποχρεωτική μετάταξη σε διοικητικές θέσεις. - Μείωση των μισθών των εκπαιδευτικών έως και 45% για τους νεοδιοριζόμενους εκπαιδευτικούς. Εισαγωγικός μι σθός 640 ευρώ από 1070 και καταληκτικός 1400 ευρώ από 1600 καθαρά. Μείωση των συντάξεων και του εφάπαξ. - Υποχρεωτική μετάταξη 5.000 εκπαιδευτικών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και σε διοικητικές θέσεις. - Αύξηση του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών κατά 2 ώρες με αποτέλεσμα χιλιάδες εκπαιδευτικοί να χαρακτηρίζονται υπεράριθμοι στην περιοχή τους. - Αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα στους 30. Μετακινήσεις μαθητών σε άλλα σχολεία για να μη δημιουργούνται μικρότερα τμήματα. - Καθιέρωση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που θα σχετίζεται με τη μισθολογική και τη βαθμολογική εξέλιξη αλλά και τις επιδόσεις των μαθητών και θα οδηγεί στη χειραγώγηση αλλά ακόμα και σε απολύσεις εκπαιδευτικών. - Αυταρχικό πλέγμα νόμων (νέο πειθαρχικό, ηλεκτρονικό παρουσιολόγιο, αξιολόγηση κ.λπ.) που μαζί με τις διαθεσιμότητες, απολύσεις, υποχρεωτικές μετακινήσεις δημιουργούν ένα κλίμα φόβου και ανασφάλειας διαλύοντας συγχρόνως και κάθε συλλογικότητα στο σχολείο. - Η κυβέρνηση ψήφισε το νέο νόμο 4186/13 για το λύκειο χωρίς διάλογο, εγκαθιστώντας ένα σκληρό, εξετασιοκεντρικό σύστημα με πανελλαδικού τύπου εξετάσεις σε όλες τις τάξεις τόσο στο γενικό όσο και το επαγγελματικό λύκειο, που θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μαθητικής διαρροής και των φροντιστηρίων και θα ο δηγήσει ένα μεγάλο τμήμα μαθητών στην πρόωρη, στενή και φτηνή κατάρτιση (με τη δημιουργία των ΣΕΚ μετά των Γυμνάσιο). Παραχωρείται ένα μέρος 7

της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στους ιδιώτες και εισάγεται η μαθητεία δηλ. η απλήρωτη και ανασφάλιστη εργασία ακόμα και ανηλίκων η οποία θα αντικαταστήσει την εκπαιδευτική διαδικασία. *(Από το κείμενο για τη συνέντευξη τύπου (21-10-13) της ΟΛΜΕ οι σημαντικότερες επιπτώσεις της πολιτικής των μνημονίων στην εκπαίδευση ) ΥΓΕΙΑ Δαπάνες: Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που δίνει το Σύστημα Λογαριασμών Υγείας για τα έ τη 2009-2012 (βλ. Δ.Τ ΕΛΣΤΑΤ), η συνολική τρέ χουσα δαπάνη υγείας ως προς το ΑΕΠ, παρουσιάζει σταθερή πτωτική τάση από 10.03%, 9.34%, 9.67% σε 9.16% του ΑΕΠ για τα έ τη 2009, 2010, 2011 και 2012 αντίστοιχα, ενώ οι συνολικέ ς δημόσιες τρέ χουσες δαπάνες υγείας σημείωσαν μείωση κατά 2.0% το έ τος 2011 έ ναντι του 2010 και κατ ά 12.6% το 2012 σε σχέ ση με τις δαπάνες του έ τους 2011. Σύμφωνα πάλι με τα ίδια στοιχεία, η συμβολ ή του δημόσιου τομέ α στην συνολ ική τρέ χουσα δαπάνη, παρ ουσιάζε ι μείωση από 69,5% το έ τος 2009 σε 68.0% το έ τος 2012. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Esynet, oι λειτουργ ικέ ς δαπάνες έ χουν μειωθεί κατά 52,8% την περίοδο 2009-2013 Φαρμακευτική δαπάνη : η έ κθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Μελετών (ΙΟΒΕ) (Ιούλιος 2014) με τον τίτλο: «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Στοιχεία και Γεγονότα 2013» δείχνει ότι οι δαπάνες για υγειονομικό υλικό, φάρμακα, ορθοπαιδικό υλικό, χημικά αντιδραστήρια και υπηρεσίες από ιδιωτικέ ς εταιρείες (αφορούν την ασφάλεια, την καθαριότητα, τη σίτιση και εστίαση, τη συντήρηση κ.λ π.) μειώθηκαν, κατά 52,8% την περίοδο 2009 2013 (από 2,807 δισ. ευρώ το 2009 σε 1,324 δισ. ευρώ το 2013). Ο μέ σος ετήσιος ρυθμός μείωσης, με βάση το 2009 - ήταν 17,13%. Προσωπικό: Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει η ΠΕΔΗΝ: Το προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία είναι κάτω των ορίων ασφαλ είας. «Οι 2.900 προσλήψεις που ανακοινώθηκαν φαίνεται να είναι έ να εκλογικό «πυ ροτέ χνημα» (όπως οι 2.900 του έ τους 2011 8

και οι 2.500 του έ τους 2012), αφού ακόμη δεν προκηρύχθηκαν παρά τις δεσμεύσεις του Υπουργ ού από τον Απρίλιο, (από την προκήρυξη απαιτείται έ να έ τος έ ως την ολοκλ ήρωση). Ακ όμη όμως και εάν προχωρήσουν είναι σταγ όνα σ τον ωκεανό, αφού αποχώρησαν προς συνταξιοδότηση 15.000 υγειονομικοί τα τελευταία τέ σσερα έ τη και έ ως τέ λους του έ τους θα αποχωρήσουν άλλοι 5.000 εξαιτίας την επικείμενων δυσμενών αλλαγών στο ασφαλιστικό.» Οι σημαντικότερες αλλαγές που σημειώθηκαν στον τομέ α της υγείας είναι: - η μείωση της αμοιβής του προσωπικού, - η μείωση του αριθμού των κλινών στα δημόσια νοσοκομεία και η περίπου αντίστοιχη αύξηση των κλινών στις ιδιωτικές κλινικές, - η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης στα νοσοκομεία και τον ΕΟΠΥΥ, - η εφαρμογή του Κλειστού Ενοποιημένου Νοσηλίου για την τιμολόγηση της νοσηλείας στα νοσοκομεία με ταυτόχρονη πριμοδότηση των ιδιωτικών κλινικών κατά 20% έναντι των δημόσιων νοσοκομείων. - η αύξηση των χρημάτων που καταβάλουν οι ασφαλισμένοι για την πρόσβασ η στις ιατρικές υπηρεσίες (ιατρικές επισκέψεις), την εκτέλεση διαγνωστικών εξετάσεων και τη φαρμακευτική αγωγή. Η Ελλάδα των μνημονίων είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο όπου εφαρμόζεται, ταυτόχρονα, υποχρεωτική συνταγογράφηση βάσει ονόματος δραστικής ουσίας και υποχρέωση χορήγησης από τον φαρμακοποιό του φτηνότερου γενόσημου φαρμάκου της συγκεκριμένης δραστικής ουσίας. - Στην επιβολή ανώτατου πλαφόν στην ποσότητα και το κόστος χρήσης υγειονομικού και αναλώσιμου υλικού καθώς και τις δαπάνες μετακινήσεων των χρονίως πασχόντων (π.χ. αιμοκαθάρσεις, αεροθεραπείες, φυσικοθεραπείες), - Στη μείωση της αμοιβής αλλά και του αριθμού των συμβεβλημένων προμηθευτών πρωτοβάθμιας υγείας. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω μέτρων που προστέθηκαν στη μείωση του εισοδήματος των νοικ οκυριών, το 2011 οι ιατρικές επισκέψεις στα δημόσια κέντρα υγείας αυξήθηκαν κατά 22%, οι εργαστηριακές εξετάσεις κατά 18% και οι νοσηλευθέντες κατά 9% συγκριτικά με το 9

2010 αλλά οι δαπάνες για φάρμακα, υγειονομικό και ορθοπεδικό υλικό και χημικά αντιδραστή ρια μειώθηκαν κατά 21,22%. Επίσης ο αριθμός των κλινών στα δημόσια νοσοκομεία κατά τη διετία 2010-11 μειώθηκε κατά 1.078 κλίνες ( - 2,8%) ενώ στις ιδιωτικές κλινικές αυξήθηκε κατά 893 κλίνες(+6%). Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η κρίση οδήγησε αρχικά στη μείω ση των κλινών στις ιδιωτικές κλινικές, μετά την έναρξη εφαρμογής των μνημονίων και τη θέσπιση των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων από τον Κανονισμό Παροχών Υγείας του ΕΟΠΥΥ επανέκαμψαν και αύξησαν σημαντικά τις διαθέσιμες κλίνες, ξεπερνώντας τα επίπεδα του 2009 (Πιν. 2.4 ή Διάγραμμα 1) Όσον αφορά στο στελεχιακό δυναμικό της υγείας, το ιατρικό προσωπικό περιορίστηκε, αρχικά, κατά 457 άτομα και στη συνέχεια αυξήθηκε κατά 100 άτομα. Έτσι η αναλογία των γιατρών στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι 2,6 γιατροί ανά 1.000 κατοίκους και αν συνυπολογίσουμε στους γιατρούς του ΕΣΥ τους 5.504 συμβεβλημένους γιατρούς με τον ΕΟΠΥΥ, η αναλογία είναι 3 γιατροί του δημόσιου συστήματος υγείας ανά 1.000 κατοίκους (Πιν. 2.4 και 2.5). Αντίστοιχα, στους νοσ ηλευτές/ριες παρόλο που ο αριθμός τους παραμένει λίγο ως πολύ σταθερός, η αναλογία τους ανά 1.000 κατοίκους είναι κάτω από το 50% του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ( 3,8 και 8,7 αντίστοιχα) (Πιν. 2.5). Όπως ήδη αναφέρθηκε, μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της κρίσης είναι η μεγ άλη μείωση των δαπανών υγείας. Κατά το διάστημα 2009-2011 οι κατά κεφαλή δημόσιες δαπάνες υγείας μειώθηκαν κατά - 24,5% και οι κατά κεφαλή ιδιωτικές δαπάνες κατά -13,6% ενώ αντίθετα αυξήθηκε η κατά κεφαλή φαρμακευτική δαπάνη παρά τη γενικευμένη εφαρμογή μέτρων για τον περιορισμό της (Πιν. 2.5). Η κατάσταση στις υπηρεσίες υγείας επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο μετά το 2011. Σύμφωνα με τη μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, η δημόσια δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά 30%, η ιδιωτική δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά 25% και ο ανασφάλιστος πληθυσμός αυξήθηκε 100% ή κατά 1,5 εκατομμύρια αγγίζοντας συνολικά τον αριθμό των 3 εκατομμυρίων. Οι αρνητικές επιπτώσεις είναι περισσότερο έντονες στην κατάσταση της υγείας και τις υπηρεσίες που παρέχονται προς τους μακροχρόνια ασθενείς. Οι περιορισμοί που τέθηκαν αναφορικά με τη δωρεάν κατανάλωση αναλώσιμων υλικών, φαρμάκων και τις μετακινήσεις για την πραγματοποίηση των αναγκαίων θεραπειών με την επιβολή 10

ανώτατων πλαφόν, είχαν ως αποτέλεσμα το 64% των πασχόντων από χρόνια νοσήματα να αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε γιατρό και ιατρικές υπηρεσίες λόγω οικονομικών/εισοδηματικών περιορισμών και το 60% λόγου κόστους χρόνου (μεγάλες λίστες αναμονής). Επίσης περιορίστηκαν οι προσυμπτωματικοί έλεγχοι και τα check -up, με αποτέλεσ μα μόλις το 7,4 των χρονίως πασχόντων να διαπιστώνει το πρόβλημα στην υγεία του μέσω προσυμπτωματικού ελέγχου και μόλις το 14% με το καθιερω μένο check-up. Ο Κανονισμός Παροχών Υγείας του ΕΟΠΠΥ θέσπισε το δωρεάν προληπτικό έλεγχο μόνο για ορισμένες μορφές καρκίνου (μαστού, μήτρας και προστάτη) αγνοώντας την αξία της πρόληψης στην αντιμετώπιση των περισσότερων μακροχρόνια ασθενειών της εποχής μας. Τέλος το 19,2% των χρονίως πασχόντων μείωσε τις δαπάνες υγείας (κυρίως για ιατρικές επισκέψεις) και το 3% τις μείωσε για να εξασφαλίσει πόρους για την εκπαίδευση ή τις σπουδές κάποιου από τα μέλη της οικογένειάς του ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Οικονομικά Η τοπική αυτοδιοίκηση τα τελευταία τέ σσερα χρόνια αντιμετωπίζει πρωτοφανή περικοπή των κρατικών επιχορηγ ήσεων, που φθάνει το 60%. Συγ κεκριμέ να με την μείωση των ΚΑΠ, πολλοί δήμοι αδυνατούν να καλύψουν τις βασικέ ς λειτουργικέ ς τους δαπάνες (μισθοδοσία και γενικά λειτουργικά έ ξοδα). Ουσιαστικά το σύστημα κατανομής των ΚΑΠ έ χει εξουδετερωθεί και καλύπτεται πλέ ον μόνο το κριτήριο του ελαχίστου κόστους λειτουργίας (τμήμα της μισθοδοσίας και των λειτουργικών εξόδων). Από την άλλη, η μείωση της Σ ΑΤ Α σ τα επίπεδα προ του 2000 δεν μπορεί να καλύψει ούτε τις αναγ καίες συντηρήσεις των υποδομών ενώ στο νέ ο ΕΣΠ Α 2014-2020 θα είναι μειωμέ νο το μερίδιο των υποδομών, ειδικά των τοπικών. Η οικονομική κατάσταση των δήμων επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από την μεταβίβαση στους δήμους σημαντικού μέρους των αρμοδιοτήτων και ευθυνών του κράτους προς τους πολίτες με ταυτόχρονη μετάταξη προσωπικού σε αυτούς -αρχικά- αλλά στη 11

συνέχεια με συρρίκνωσή του (παιδικοί, βρεφικοί σταθμοί, δημόσια υγεία, πρόνοια, ΚΕΠ). Προσωπικό Με βάση τα προσωρινά στοιχεία του Μητρώου Μισθοδοτούμενων Ελληνικού Δημοσίου για το 2013, το τακτικό προσωπικό των ΟΤΑ έ φθανε τα 84.177 άτομα από τα οποία πρέ πει να αφαιρεθούν οι σχολικοί φύλακες (2.234) και η δημοτική αστυνομία (3.660), με τελικό αριθμό τα 78.343 άτομα. Δηλαδή μέ σα σε τρία χρόνια (2011-2013), το προσωπικό των Δήμων μειώθηκε κατά 10.768 άτομα (12%). (στοιχεία από την μελέτη του ΚΠ, Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση: τα οικονομικά της, η εκχώρηση αρμοδιοτήτων της και οι επιπτώσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και στα δημόσια αγαθά) - Η κατάργηση υπηρεσιών που φροντίζουν για το δημόσιο συμφέρον (δημοτική αστυνομία, φύλαξη σχολικών κτιρίων) ή εξυπηρετούν άμεσα τους πολίτες και ανάθεση μεγάλου μέρους του έργου που επιτελούσαν σε ιδιώτες (π.χ. καθαριότητα, φύλαξη. Επίσης οι ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί φροντίζουν με δημόσια χρηματοδότηση (ΕΣΠΑ) το 34% των παιδιών που είναι στους παιδικούς/βρεφικούς σταθμούς ). - Η υποκατάσταση της εργασίας των δημοτικών υπαλλήλων με επιδοτούμενους ανέργους των π ρογραμμάτων κοινωφελούς εργασίας. Από την Εκτελεστική Επιτροπή της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. 12