ΑΡΧΑΙΑ Β ΛΥΚ. ΠΡΟΕΤ. Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ Β ΛΥΚ. ΠΡΟΕΤ. Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 18 03 2018 ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΒΕΛΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ Α Α. Να αποδοθεί το κείμενο στη νέα ελληνική. (Μονάδες: 20) Ότι βέβαια, άνδρες Αθηναίοι, αν απομακρύνονταν οι Λακεδαιμόνιοι, ενάντια σε εσάς πρώτα - πρώτα θα εκστράτευαν οι Θηβαίοι, νομίζω ότι αυτό είναι φανερό σε όλους γιατί από τους άλλους (Έλληνες) μόνο εσείς νομίζουν ότι θα μπορούσατε να σταθείτε εμπόδιο στο να γίνουν αυτοί ηγεμόνες των Ελλήνων. Αν λοιπόν αυτά έχουν έτσι (ισχύουν), εγώ τουλάχιστον θεωρώ ότι, αν εσείς εκστρατεύσετε, δε θα προσφέρατε βοήθεια καθόλου περισσότερο στους Λακεδαιμονίους απ ό,τι σε εσάς τους ίδιους. Γιατί το να γίνουν οι Θηβαίοι, οι οποίοι είναι εχθρικοί σε εσάς και κατοικούν γειτονικά, ηγεμόνες των Ελλήνων, νομίζω ότι θα μπορούσε να φανεί σε εσάς (τώρα) πολύ πιο επικίνδυνο, παρά όταν είχατε μακριά τους αντιπάλους σας. Ασφαλώς, όμως, πιο αποτελεσματικά θα μπορούσατε να βοηθήσετε τους εαυτούς σας, όσο υπάρχουν ακόμη αυτοί που θα συμμαχούσαν (με εσάς), παρά αν, αφού καταστραφούν αυτοί (οι Λακεδαιμόνιοι), βρισκόσασταν στην ανάγκη μόνοι να πολεμάτε εναντίον των Θηβαίων. Εάν όμως μερικοί φοβούνται μήπως, εάν τώρα γλιτώσουν οι Λακεδαιμόνιοι, κάποτε (στο μέλλον) συνεχίζουν να δημιουργούν ακόμη προβλήματα σε εσάς, να αναλογιστείτε ότι πρέπει κανείς να φοβάται μήπως αποκτήσουν κάποτε μεγάλη δύναμη όχι αυτοί που ενδεχομένως κάποιος ευεργετεί, αλλά αυτοί που ίσως κάποιος τους συμπεριφέρεται εχθρικά. Β1. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: τῶν Ἑλλήνων: τη δοτική του ίδιου αριθμού: τοῖς Ἕλλησι(ν) δυσμενεῖς: τον υπερθετικό βαθμό του παράγωγου επιρρήματος: δυσμενέστατα ὁμόρους: τη γενική ενικού αριθμού του θηλυκού γένους: τῆς ὁμόρου γένοιντο: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου: γενοῦ 1

ὄντας: το τρίτο ενικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα: ἔσται ἀναγκάζοισθε: το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή: ἠναγκασμένοι εἰσί(ν) παρέχωσιν: το τρίτο ενικό πρόσωπο της ευκτικής αορίστου β στην ίδια φωνή: παράσχοι (Μονάδες: 7) Β2. ἐνθυμήθητε ὅτι οὐχ οὓς ἂν εὖ ἀλλ οὓς ἂν κακῶς τις ποιῇ, φοβεῖσθαι δεῖ μή ποτε μέγα δυνασθῶσιν: να μεταφερθούν οι κλιτοί τύποι των προτάσεων στον αντίθετο αριθμό. (Μονάδες: 3) ἐνθυμήθητι ὅτι οὐχ ὃν ἂν εὖ ἀλλ ὃν ἂν κακῶς τινες ποιῶσι, φοβεῖσθαι δεῖ μή ποτε μεγάλα δυνασθῇ. Βαθμολόγηση: κάθε τύπος βαθμολογείται με 0,5 (ο τύπος ὃν θα βαθμολογηθεί κάθε φορά με 0,25) Γ1. Να χαρακτηριστούν συντακτικά πλήρως οι παρακάτω λέξεις του κειμένου, αναφέροντας ποιον όρο του κειμένου προσδιορίζουν: Ἀθηναῖοι, μόνους, στρατεύσαντας, φοβεῖσθαι, μέγα. (Μονάδες: 5) Ἀθηναῖοι: ομοιόπτωτος ονοματικός επιθετικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό «ἄνδρες» μόνους: ομοιόπτωτος ονοματικός κατηγορηματικός προσδιορισμός στην αντωνυμία «ὑμᾶς» στρατεύσαντας: επιρρηματική υποθετική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του δυνητικού ειδικού απαρεμφάτου «ἂν βοηθῆσαι» ( ὑμᾶς). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης στο δυνητικό απαρέμφατο «ἂν βοηθῆσαι» φοβεῖσθαι: άναρθρο τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος «δεῖ» μέγα: σύστοιχο αντικείμενο στο ρήμα «δυνασθῶσιν» (προέκυψε από τη φράση «μεγάλην δύναμιν δυνασθῶσιν», με παράλειψη του σύστοιχου αντικειμένου «δύναμιν» και με μετατροπή του παραμένοντος επιθετικού προσδιορισμού «μεγάλην» σε ουδέτερο γένος ενικού αριθμού) Βαθμολόγηση: κάθε όρος βαθμολογείται με 1 μονάδα 2

Γ2. Εἰ δέ τινες φοβοῦνται: δίνεται η υπόθεση του συγκεκριμένου υποθετικού λόγου της τελευταίας περιόδου του κειμένου. α) Να βρείτε την απόδοσή του (μονάδα 1), να αναγνωρίσετε το είδος του (μονάδες 2) και β) να τον μετατρέψετε, ώστε να δηλώνει το αντίθετο του πραγματικού (μονάδες 2). (Μονάδες: 5) ΥΠΟΘΕΣΗ: Εἰ δέ τινες φοβοῦνται (εἰ + οριστική ενεστώτα) ΑΠΟΔΟΣΗ: ἐνθυμήθητε (προστακτική παθητικού αορίστου) ΕΙΔΟΣ: απλός, ανεξάρτητος υποθετικός λόγος που δηλώνει το πραγματικό ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΥΠΟΘΕΣΗ: Εἰ δέ τινες ἐφοβοῦντο (εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου / παρατατικού) ΑΠΟΔΟΣΗ: ἂν ἐνεθυμήθητε (δυνητική οριστική) ΜΕΡΟΣ Β [Σημείωση: Το κείμενο επανεξετάζεται σε μια λογική «προφορικής» εξέτασης. Κάθε περίοδος εξετάζεται χωριστά με ερωτήσεις που καλύπτουν γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα]. Ὅτι μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐὰν ἐκποδὼν γένωνται Λακεδαιμόνιοι, ἐπὶ πρώτους ἂν ὑμᾶς στρατεύσαιεν οἱ Θηβαῖοι, πᾶσιν οἶμαι τοῦτο δῆλον εἶναι 1. πρώτους: το συγκεκριμένο επίθετο είναι βαθμού: Α. συγκριτικού Β. θετικού Γ. υπερθετικού 2. στρατεύσαιεν: το ίδιο πρόσωπο στην προστακτική παρακειμένου της άλλης φωνής είναι: Α. ἐστρατευκότες ἔστων (ὄντων/ ἔστωσαν) Β. ἐστρατεύσθων (ἐστρατεύσθωσαν) Γ. ἐστρατεύσθω 3

Δ. σεστρατεύσθων (σεστρατεύσθωσαν) 3. πᾶσιν: να γραφεί η γενική και των δύο αριθμών στο θηλυκό γένος. πάσης, πασῶν 4. Να καταγραφούν οι δευτερεύουσες προτάσεις της ημιπεριόδου και να αναγνωριστεί το είδος τους. Ὅτι μὲν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ πρώτους ἂν ὑμᾶς στρατεύσαιεν οἱ Θηβαῖοι: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση ἐὰν ἐκποδὼν γένωνται Λακεδαιμόνιοι: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση Βαθμολόγηση: κάθε πρόταση βαθμολογείται με 1 μονάδα τῶν γὰρ ἄλλων μόνους ἂν ὑμᾶς οἴονται ἐμποδὼν γενέσθαι τοῦ ἄρξαι αὐτοὺς τῶν Ἑλλήνων. 5. Να προσδιορίσετε τη συντακτική λειτουργία των γενικών: τῶν ἄλλων, τῶν Ἑλλήνων. Τῶν ἄλλων: γενική διαιρετική ως ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός στο «μόνους» τῶν Ἑλλήνων: αντικείμενο στο έναρθρο απαρέμφατο «τοῦ ἄρξαι» Βαθμολόγηση: κάθε όρος βαθμολογείται με 1 μονάδα 6. ἄρξαι: να γραφεί ο ίδιος τύπος στον παθητικό αόριστο α και στο μέσο παρακείμενο. ἀρχθῆναι, ἦρχθαι 7. Να βρεθούν τα υποκείμενα όλων των απαρεμφάτων της ημιπεριόδου. 4

ὑμᾶς: υποκείμενο στο δυνητικό ειδικό απαρέμφατο «ἂν γενέσθαι» αὐτούς: υποκείμενο στο έναρθρο απαρέμφατο «τοῦ ἄρξαι» Βαθμολόγηση: κάθε όρος βαθμολογείται με 1 μονάδα 8. Το δυνητικό ἂν της περιόδου αποδίδεται: Α. στο «οἴονται» (δυνητική οριστική) Β. στο απαρέμφατο «γενέσθαι» (δυνητικό απαρέμφατο) Γ. στο έναρθρο απαρέμφατο «τοῦ ἄρξαι» (έναρθρο δυνητικό απαρέμφατο) Εἰ δ οὕτως ἔχει, ἐγὼ μὲν οὐδὲν μᾶλλον Λακεδαιμονίοις ἂν ὑμᾶς ἡγοῦμαι στρατεύσαντας βοηθῆσαι ἢ καὶ ὑμῖν αὐτοῖς. 9. οὕτως: το συγκεκριμένο επίρρημα είναι: Α. τροπικό Β. χρονικό Γ. ποσοτικό 10. Η δοτική Λακεδαιμονίοις συντακτικά πρέπει να χαρακτηριστεί: Α. δοτική προσωπική χαριστική Β. δοτική προσωπική αντιχαριστική Γ. αντικείμενο στο «στρατεύσαντας» Δ. αντικείμενο στο «ἂν βοηθῆσαι» 11. ὑμῖν αὐτοῖς: να γραφεί η συγκεκριμένη αντωνυμία στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού και στα τρία πρόσωπα που αυτή διαθέτει. (Μονάδες: 3) Α ΠΡΟΣΩΠΟ: ἐμαυτῷ Β ΠΡΟΣΩΠΟ: σεαυτῷ ( & σαυτῷ) Γ ΠΡΟΣΩΠΟ: ἑαυτῷ (& αὑτῷ) 5

(οι δεύτεροι τύποι είναι προαιρετικοί) 12. ἡγοῦμαι: να γραφεί το δεύτερο ενικό πρόσωπο υποτακτικής και προστακτικής ενεστώτα. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ: ἡγῇ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ: ἡγοῦ Τὸ γὰρ δυσμενεῖς ὄντας ὑμῖν Θηβαίους καὶ ὁμόρους οἰκοῦντας ἡγεμόνας γενέσθαι τῶν Ἑλλήνων πολὺ οἶμαι χαλεπώτερον ἂν ὑμῖν φανῆναι ἢ ὁπότε πόρρω τοὺς ἀντιπάλους εἴχετε. 13. δυσμενεῖς: η κλητική του άλλου αριθμού στο ίδιο γένος είναι: Α. (ὦ) δυσμενὲς Β. (ὦ) δυσμενὴς Γ. (ὦ) δύσμενες Δ. (ὦ) δυσμένες 14. Η αντωνυμία ὑμῖν (το 1ο της παραπάνω περιόδου) συντακτικά πρέπει να χαρακτηριστεί: Α. δοτική αντικειμενική στο «δυσμενεῖς» Β. κατηγορούμενο στο «Θηβαίους» Γ. δοτική αντικειμενική στο «ἡγεμόνας» Δ. τίποτε από τα παραπάνω 15. δυσμενεῖς, ὁμόρους, ἡγεμόνας: να χαρακτηριστεί το είδος των παραπάνω κατηγορουμένων (μονάδες 2) και να δηλωθούν οι λέξεις στις οποίες αποδίδονται (μονάδες 3). (Μονάδες: 5) 6

δυσμενεῖς: απλό κατηγορούμενο (0,5 μονάδα), το οποίο αποδίδεται στο υποκείμενο του συνδετικού ρηματικού τύπου «ὄντας», δηλαδή στο «Θηβαίους» (1 μονάδα) ὁμόρους: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τόπου (1 μονάδα) αποδίδεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου «οἰκοῦντας», δηλαδή στο «Θηβαίους» (0,5 μονάδα) και προσδιορίζει τη μετοχή «οἰκοῦντας» (0,5 μονάδα) ἡγεμόνας: απλό κατηγορούμενο (0,5 μονάδα), το οποίο αποδίδεται στο υποκείμενο του συνδετικού ρηματικού τύπου «γενέσθαι», το οποίο είναι το «Θηβαίους» (1 μονάδα) 16. Η λέξη ὁμόρους συνδέεται ετυμολογικά με τη λέξη: Α. τὸ ὄρος Β. ὁ ὅρος (= όριο, σημείο ιδιοκτησίας) 17. ἡγεμόνας: η κλητική ενικού αριθμού του συγκεκριμένου ουσιαστικού είναι: Α (ὦ) ἡγεμόνα Β. (ὦ) ἡγεμὸν Γ. (ὦ) ἡγεμὼν Δ. (ὦ) ἥγεμον 18. φανῆναι: να γραφεί το δεύτερο ενικό πρόσωπο των εγκλίσεων του ίδιου χρόνου. (Μονάδες: 4) ΟΡΙΣΤΙΚΗ: ἐφάνης ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ: φανῇς ΕΥΚΤΙΚΗ: φανείης ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ: φάνηθι Συμφορώτερόν γε μέντοι ἂν ὑμῖν αὐτοῖς βοηθήσαιτε, ἐν ᾧ ἔτι εἰσὶν οἳ συμμαχοῖεν ἂν ἢ εἰ ἀπολομένων αὐτῶν μόνοι ἀναγκάζοισθε διαμάχεσθαι πρὸς τοὺς Θηβαίους. 7

19. βοηθήσαιτε: να γραφεί το απαρέμφατο ενεστώτα και το α πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού στην ενεργητική φωνή. ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ: βοηθεῖν ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ (α πληθ. πρόσωπο): ἐβοηθοῦμεν 20. εἰσίν: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου είναι: Α. ἴθι Β. ἔστε Γ. ἴσθι Δ. ἔστω 21. ἀπολομένων: το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου είναι: Α. ἀπώλοντο Β. ἀπόλοντο Γ. ἀπωλέσαντο Δ. ἀπώλεσαν 22. Η γενική αὐτῶν συντακτικά πρέπει να χαρακτηριστεί: Α. γενική διαιρετική στο «μόνοι» Β. υποκείμενο στη μετοχή «ἀπολομένων» Γ. αντικείμενο στη μετοχή «ἀπολομένων» Εἰ δέ τινες φοβοῦνται μή, ἐὰν νῦν ἀναφύγωσιν οἱ Λακεδαιμόνιοι, ἔτι ποτὲ πράγματα παρέχωσιν ὑμῖν, ἐνθυμήθητε ὅτι οὐχ οὓς ἂν εὖ ἀλλ οὓς ἂν κακῶς τις ποιῇ, φοβεῖσθαι δεῖ μή ποτε μέγα δυνασθῶσιν. 23. ἀναφύγωσιν να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι: 8

Α. το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα (απαιτούνται και οι δύο τύποι) Β. το δεύτερο ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β Γ. τη μετοχή του παρακειμένου (στην ονομαστική πληθυντικού του αρσενικού και ουδετέρου γένους) (Μονάδες: 4) Α. ἀναφεύξονται & ἀναφευξοῦνται Β. ἀνάφυγε Γ. ἀναπεφευγότες, ἀναπεφευγότα Βαθμολόγηση: οι δύο τύποι της οριστικής μέλλοντα βαθμολογούνται με 0,5 μονάδα υπόλοιποι όροι: 0,5Χ3 24. μέγα: να γραφεί η αιτιατική ενικού αριθμού αρσενικού γένους στο συγκριτικό βαθμό (απαιτούνται και οι δύο τύποι). τὸν μείζονα / μείζω 25. κακῶς τις ποιῇ: ο αντίστοιχος τύπος στην παθητική διάθεση είναι: Α. κακῶς τις ποιῆται Β. κακῶς τις πάσχῃ Γ. κακῶς τις πάθῃ 26. Να βρείτε το είδος της κύριας πρότασης της περιόδου και στη συνέχεια να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Α. κρίσεως Β. επιθυμίας Γ. επιφωνηματική ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ: Πρόκειται για κύρια πρόταση επιθυμίας, εφόσον εκφέρεται με προστακτική έγκλιση. 9