ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΝΕOΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΓΕΛ) Α1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο συγγραφέας (επιφυλλιδογράφος) πραγματεύεται το θέμα της σχέσης παιδείας και εκπαίδευσης. Αρχικά, επισημαίνει τη σύγχυση μεταξύ των συγκεκριμένων όρων και της πολυπλοκότητας του όρου παιδεία. Μάλιστα, παρουσιάζει ότι η δεύτερη εξελίσσεται στους αρχαίους φιλοσόφους σε αρετή ή συνδυάζεται με την παιδική ηλικία, διαφοροποιούμενη από την εκπαίδευση, που συνάδει με τη διδασκαλία και την άσκηση. Στη συνέχεια, τονίζει τον ετυμολογικό και πρακτικό συσχετισμό μεταξύ παιδείας και εκπαίδευσης. Επίσης, σημειώνει ότι οι δυο αυτές έννοιες έχουν ως ομοιότητα την παροχή της κλιμακούμενης γνώσης στα πλαίσια των εκπαιδευτικών φορέων. Τέλος, υπογραμμίζει ότι η παιδεία είναι θεωρητική, γενικώς αδέσμευτη και αρμόζει να είναι προαιρετική, ενώ η εκπαίδευση πρακτική, έχει συγκεκριμένο καθήκον/στόχο και θεωρείται ορθώς αναγκαστική/δεσμευτική. Β1. α) ΛΑΘΟΣ β) ΛΑΘΟΣ γ) ΣΩΣΤΟ δ) ΛΑΘΟΣ ε) ΣΩΣΤΟ Β2α. ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ Σύγκριση-Αντίθεση : Ένας τρόπος ανάπτυξης που εντοπίζεται στην τελευταία παράγραφο είναι αυτός της σύγκρισης-αντίθεσης. Το ζεύγος σύγκρισης που παρουσιάζεται είναι η παιδεία με την εκπαίδευση. Οι διαφορές εντοπίζεται στο χωρίο : Η παιδεία...υποχρεωτική. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τις χαρακτηριστικές λέξεις διαφορές και αντίθετα. Β2β. Ωστόσο:αντίθεση Επομένως: συμπέρασμα Προκειμένου:σκοπός Που πάει να πει ότι: επεξήγηση Κυρίως: Έμφαση
Β3α. ανιχνεύονται: εντοπίζονται, παρουσιάζονται συνάπτεται:σχετίζεται, συνδέεται εμφανίζεται:παρουσιάζεται, προκύπτει, προβάλλεται συντελεστών:παραγόντων προφανείς:φανερές, ευδιάκριτες, ξεκάθαρες Β3β. αναβαθμίζεται: υποβαθμίζεται μεταγενέστερη:προγενέστερη επιτρέπουν :απαγορεύουν ιδιωτική:δημόσια διαφορές:ομοιότητες Β4α. εναλλάσσονται, ανιχνεύονται, αναβαθμίζεται, αναδεικνύεται, θεωρείται, συνάπτεται Β4β. Η παθητική φωνή προσδίδει έμφαση στο ρήμα αντί να δώσει έμφαση στο υποκείμενο που ενεργεί. Προσδίδει στο ύφος επισημότητα και το καθιστά απρόσωπο, αντικειμενικό και ουδέτερο. Γ1. ΕΚΘΕΣΗ Άρθρο: Τίτλος Επικαιρικός χαρακτήρας, αφόρμηση: «Με αφορμή διάλογο που έχει ανοίξει στη σχολική κοινότητα». Δεδομένο: ο μορφωτικός ρόλος του σχολείου στον 21ο αιώνα Α Ζητούμενο: Το σχολείο οφείλει να ασκεί παιδευτική λειτουργία 1. Διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου, οξύνει την κρίση του, ισχυροποιεί τη θέλησή του. Επιτρέπει στο άτομο να εμβαθύνει στον εαυτό του. 2. Καλλιεργεί και αξιοποιεί όλες τις πνευματικές δυνάμεις του ατόμου, όπως η μνήμη, η αντίληψη, η φαντασία, η προσοχή, η παρατηρητικότητα, με συνέπεια την άνοδο του πνευματικού επιπέδου του και γενικότερα την πρόοδο του. 3. Προσφέρει γνώσεις, εξευγενίζει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, εκλεπτύνει τα αισθήματα του, ευαισθητοποιεί την ψυχή του και τον στρέφει στις ανώτερες αξίες της ζωής και τα υψηλά ιδανικά, το αγαθό και το ωραίο. 4. Δημιουργεί ηθική προσωπικότητα, δηλ. ηθικό χαρακτήρα.
5. Διαμορφώνει δυνατούς και υπεύθυνους ανθρώπους, τους ετοιμάζει για τον αγώνα στη ζωή (πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό). 6. Καλλιεργεί τον κριτικό στοχασμό και την ανεπηρέαστη σκέψη. 7. Με τις γνώσεις που παρέχει οδηγεί τον άνθρωπο στην αυτογνωσία και την αυτοκριτική. 8. Οπλίζει το άτομο με αγωνιστικότητα και πίστη στις ηθικές αξίες. 9. Καλλιεργεί κοινωνικές αρετές (αγάπη, συνεργασία, αλληλεγγύη, συναδέλφωση, δικαιοσύνη, ελευθερία, αυτοσεβασμός, αυτοπειθαρχία), που είναι παράγοντες επιτυχίας στη ζωή. 10. Κατευθύνει τον άνθρωπο σε όλους τους τομείς της ζωής και τον βοηθά στην επίλυση των διάφορων προβλημάτων. 11. Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για δημιουργία ανώτερης κοινωνίας, γιατί αφυπνίζει τα ανώτερα συναισθήματα του ανθρώπου και τον κάνει κοινωνικά καλλιεργημένο και καλό πολίτη. 12. Αποτελεί κόσμημα για την ευτυχία και καταφύγιο για τη δυστυχία, γιατί τα σωματικά, πνευματικά και ψυχικά εφόδια, με τα οποία η παιδεία οπλίζει τον άνθρωπο τον βοηθούν: α. στην επαγγελματική αποκατάσταση και δράση. β. στη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης, χρησιμοποιώντας το διάλογο και την πειθώ. γ. στην πνευματική ωριμότητα. δ. στη βελτίωση των όρων της ζωής. ε. στη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στο σύνολο. 13. Εξευγενίζει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, τον απαλλάσσει από τα πάθη, τις αδυναμίες και τον οπλίζει με αρετές, με προτερήματα και με ανώτερα αισθήματα, απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής. Αυτό το πετυχαίνει φέρνοντας το άτομο σε επαφή με τις αιώνιες ηθικές αξίες, όπως είναι η εσωτερική ελευθερία, η πνευ ματική ελευθερία, η εντιμότητα, η συνέπεια, η ευθύνη, η ακεραιότητα, η αγάπη, η δικαιοσύνη, ο αλτρουισμός, η αλληλοβοήθεια και η αλληλεγγύη. 14. Η παιδεία μεταβιβάζει στις νεότερες γενιές τις αξίες και στοιχεία της παράδοσης και της εθνικής κληρονομιάς (Φ. Κόντογλου: "Ένας λαός που έχει χάσει την παράδοση του, είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χάσει το μνημονικό του»). 15. Απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου. 16. Βοηθάει τον άνθρωπο να βρει το «χρυσό κανόνα» της ζωής. Αναπτύσσει βιοθεωρία και αποκτά αντίληψη για τον κόσμο. 17. Μεταδίδει τις πολιτιστικές κατακτήσεις της ανθρωπότητας, και τις παλαιότερες και τις σύγχρονες. Καλλιεργεί τις αξίες του πολιτισμού. 18. Καλλιεργούνται οι ιδιότητες και δεξιότητες του ατόμου, έτσι ώστε να τείνει προς την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του, αναπτύσσοντας όλα τα στοιχεία της (σωματικά, νοητικά, ψυχικά, ηθικά).
19. Συμβάλλει στη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης και ανθρωπιστικών προσανατολισμών, ορθών αρχών και αξιών. Έτσι ο άνθρωπος μπορεί κάθε φορά να ξεχωρίζει το καλό από το κακό, το δίκαιο από το άδικο, την αλήθεια από το ψέμα, την ομορφιά από την ασχήμια και να προχωρεί σταθερά στην ηθικοπνευματική του τελείωση, το «κατ' άρετήν ζην». 20. Με τις γνώσεις που παρέχει η παιδεία ο άνθρωπος καλλιεργεί τη λογική, την κριτική ικανότητα, τη σύνεση, τον προβληματισμό, τον ανθρωπισμό, γιατί έρχεται σ' επαφή με τον ορθό λόγο, τους ανθρώπους του πνεύματος, την επιστημονική γνώση, την αλήθεια και την αντικειμενικότητα. Έτσι αποφεύγει τη μονομέρεια, αναπτύσσει ελεύθερο τρόπο σκέψης. 21. Βοηθάει την οικονομική ανάπτυξη, την επιστήμη και τον πολιτισμό. «Χωρίς προηγούμενη παιδεία δεν υπάρχει προηγούμενη οικονομία, αλλά και χωρίς προηγούμενη οικονομία δεν υπάρχει προηγούμενη παιδεία» (Ε. Παπανούτσου: «Δρόμοι της Ζωής», σελ. 182). Β Ζητούμενο: Τρόποι με τους οποίους εκπαιδευτικοί και μαθητές μπορούν να συβάλλουν στην ενίσχυση του παιδευτικού ρόλου του σχολείου. θα μπορούσαν όμως, οι φιλόλογοι κυρίως -αλλά και οι άλλες ειδικότητες-να εμφυσήσουν στους νέους μας τα ανθρωπιστικά ιδεώδη -εφόσον βέβαια και οι ίδιοι είναι μυημένοι, σ' αυτά και πιστεύουν μέσω αυτών στην ευτυχία του ανθρώπου. Με το να δίνουν στους μαθητές τους παραδείγματα απ' τη ζωή, παραθέματα φιλοσόφων, αποκόμματα εφημερίδων, σκίτσα, κ.ά. πάντα μέσα στα πλαίσια του μαθήματος τους. Πρέπει να εκπονηθεί για κάθε κλάδο εξειδίκευσης, ειδικό βιβλίο φιλοσοφίας που θα διδάσκεται με τα μαθήματα κορμού. Στο τμήμα Η/Υ, για παράδειγμα, πρέπει ο σπουδαστής να συνειδητοποιεί ότι η χρήση του κομπιούτερ συνεπάγεται την αποξένωση απ' το ανθρώπινο περιβάλλον, την ταύτιση με το μηχάνημα και κυρίως την αφασία όπου ο λόγος νεκρώνεται κυριολεκτικά. Η αισθητική αγωγή -σαν πράξη- θα μπορούσε να γίνεται σε ειδικά «εργαστήρια» -είτε στα δημόσια ή ιδιωτικά θέατρα, ωδεία και μουσεία, είτε στα σχολεία και στους χώρους εργασίας, από «εξειδικευμένους» όμως (κυριολε κτικά) δασκάλους. Έτσι θα εξισορροπηθούν όλες οι τάσεις.
Προώθηση διαλόγου, μαθητοκεντρική προσέγγιση του μαθήματος με εμπειρικές και βιωματικές μεθόδους( χρήση Τ.Π.Ε.). Εθελοντικές δράσεις σε συνεργασία με τοπικούς φορείς