Α ΓΕΛ 12 / 04 / 2018 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Θουκυδίδου Ἱστορίαι (Βιβλίο 3, Κεφ. 78) ΚΕΙΜΕΝΟ Καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι κακῶς τε καὶ κατ' ὀλίγας προσπίπτοντες ἐταλαιπώρουν τὸ καθ' αὑτούς οἱ δ' Ἀθηναῖοι φοβούμενοι τὸ πλῆθος καὶ τὴν περικύκλωσιν ἁθρόαις μὲν οὐ προσέπιπτον οὐδὲ κατὰ μέσον ταῖς ἐφ' ἑαυτοὺς τεταγμέναις, προσβαλόντες δὲ κατὰ κέρας καταδύουσι μίαν ναῦν. Καὶ μετὰ ταῦτα κύκλον ταξαμένων αὐτῶν περιέπλεον καὶ ἐπειρῶντο θορυβεῖν. Γνόντες δὲ οἱ πρὸς τοῖς Κερκυραίοις καὶ δείσαντες μὴ ὅπερ ἐν Ναυπάκτῳ γένοιτο, ἐπιβοηθοῦσι, καὶ γενόμεναι ἁθρόαι αἱ νῆες ἅμα τὸν ἐπίπλουν τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο. Οἱ δ' ὑπεχώρουν ἤδη πρύμναν κρουόμενοι καὶ ἅμα τὰς τῶν Κερκυραίων ἐβούλοντο προκαταφυγεῖν ὅτι μάλιστα, ἑαυτῶν σχολῇ τε ὑποχωρούντων καὶ πρὸς σφᾶς τεταγμένων τῶν ἐναντίων. Ἡ μὲν οὖν ναυμαχία τοιαύτη γενομένη ἐτελεύτα ἐς ἡλίου δύσιν. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο». (Μονάδες: 30) Σελίδα 1 από 5
Β1. «φοβούμενοι δείσαντες»: οι δύο αιτιολογικές μετοχές δηλώνουν το φόβο των δύο παρατάξεων. Αφού βρείτε σε ποια παράταξη αναφέρεται η κάθε μία μετοχή, να αναλύσετε τον τρόπο δράσης της κάθε παράταξης. Β2. «Η περιγραφή της ναυμαχίας από τον Θουκυδίδη αναδεικνύει την εξαιρετική εμπειρία και επιδεξιότητα των Αθηναίων στη θάλασσα και κάνει αισθητή τη σύγχυση που επικράτησε στο κερκυραϊκό στρατόπεδο.» Να τεκμηριώσετε την παραπάνω θέση με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο. Β3. Να διαγράψετε το ήθος του Αθηναίου στρατηγού Νικόστρατου όπως αυτό διαφαίνεται από τις ενέργειές του στο παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα του κειμένου. ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ (Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 75,1-4) «Την επόμενη μέρα, ο Νικόστρατος ο γιος του Διειτρέφη, Αθηναίος στρατηγός, φτάνει σε βοήθεια από τη Ναύπακτο με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους Μεσσήνιους οπλίτες διαπραγματευόταν μια συμφωνία και (τελικά) τους πείθει να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν δέκα άνδρες, τους πρωταίτιους, οι οποίοι δεν έμειναν πλέον εκεί (δηλ. στην Κέρκυρα), και οι υπόλοιποι να παραμείνουν (στο νησί), αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους. Κι εκείνος αφού πέτυχε αυτά, ετοιμαζόταν να αποπλεύσει οι αρχηγοί τότε των δημοκρατικών τον πείθουν να τους αφήσει πίσω πέντε από τα πλοία του, ώστε να αποθαρρυνθούν οι αντίπαλοί τους να κάνουν κίνημα, ενώ (του υπόσχονται) ότι οι ίδιοι θα στείλουν μαζί του ίσο αριθμό (πλοίων) επανδρωμένων με δικά τους πληρώματα. Εκείνος συμφώνησε, όμως αυτοί στρατολογούσαν για πληρώματα τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Επειδή όμως εκείνοι φοβήθηκαν μήπως τους στείλουν στην Αθήνα, καταφεύγουν ως ικέτες στο ιερό των Διόσκουρων. Ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει (από εκεί) και να τους καθησυχάσει. Επειδή όμως δεν τους έπειθε, οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν με την πρόφαση αυτή γιατί κατά τη γνώμη τους αυτοί δεν είχαν τίποτα καλό στο μυαλό τους με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί (με τον Νικόστρατο), πήραν από τα σπίτια (των ολιγαρχικών) τα όπλα τους και ορισμένους από αυτούς που έτυχε να συναντήσουν θα τους σκότωναν, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος». Β4. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές ή Λάθος: Ο Θουκυδίδης μεγάλωσε σε φτωχική και ταπεινή οικογένεια. Σελίδα 2 από 5
Δάσκαλοι του Θουκυδίδη υπήρξαν ο φιλόσοφος Δημόκριτος και ο ρήτορας Λυκούργος. Κατά την έναρξη του πελοποννησιακού πολέμου (431 π. Χ.) ο Θουκυδίδης δεν πίστευε στη μεγάλη αξία του Περικλή. Ο Περικλής επέζησε του λοιμού, αλλά ο Θουκυδίδης πέθανε από αυτόν το τρίτο έτος του πολέμου. Η εξιστόρηση των γεγονότων του πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη φτάνει ως το 411 π.χ., όχι ως το τέλος του πολέμου (404 π.χ.) Γ1. Να μεταφέρετε τους παρακάτω τύπους στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό: τὸ πλῆθος, τὴν περικύκλωσιν, ναῦν, ταῦτα, ὅπερ. (Μονάδες: 5) Γ2. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις στη φωνή που βρίσκεται: προσπίπτοντες: το γ ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β περιέπλεον: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα προσβαλόντες: το β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα τεταγμένων: το β πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου προκαταφυγεῖν: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα (Μονάδες: 5) Δ1. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις ως σωστές ή λανθασμένες: Σωστό Λάθος τὸ καθ' αὑτούς: αντικείμενο στο ἐταλαιπώρουν τὸ πλῆθος: αντικείμενο στο οὐ προσέπιπτον κατὰ κέρας: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο προσβαλόντες Σελίδα 3 από 5
ἐν Ναυπάκτῳ: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο γένοιτο τοῖς Ἀθηναίοις: δοτική προσωπική χαριστική στο ἐποιοῦντο προκαταφυγεῖν: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ἐβούλοντο (Μονάδες: 6) Δ2. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: μίαν: είναι. στο... ἁθρόαι: είναι. στο... τῶν ἐναντίων: είναι. στο... τοιαύτη: είναι. στο... (Μονάδες: 4) Δ3. Να βρείτε μία λέξη του κειμένου που να συνδέεται ετυμολογικά με τις ακόλουθες: πληθυσμός, πειραματόζωο, επίγνωση, δέος, απόκρουση, ηλιόλουστος. (Μονάδες: 6) Δ4. Από τις παρακάτω λέξεις να σχηματίσετε μία ομόρριζη, απλή ή σύνθετη, στη νέα ελληνική με την κατάληξη που σας δίνεται. προσπίπτοντες ἐβούλοντο προσβαλόντες δύσιν -μα -ία -ος -ικός (Μονάδες: 4) Σελίδα 4 από 5
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: δυο (2) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: Μία (1) από την έναρξη της εξέτασης. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ Σελίδα 5 από 5