ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Στελεχιαία αναισθησία Ενδείξεις και εφαρμογές Ν. Θεολόγη-Λυγιδάκη, Επικ. Καθηγήτρια ΣΓΠΧ
Στελεχιαία αναισθησία Είναι η τοπική αναισθησία ενός μεγάλου νευρικού στελέχους Συνήθως το αναισθητικό ενίεται σε απόσταση από την περιοχή της επέμβασης (πιο κεντρικά) Αναισθητοποιείται όλη η περιοχή που νευρώνει το εν λόγω νευρικό στέλεχος Στην άνω γνάθο: άνω γναθικό και κλάδοι του, στην κάτω γνάθο: κάτω γναθικό και κλάδοι του
Στελεχιαίες αναισθησίες άνω γνάθου 1) Υποκόγχιο ν. 2) Μέσα γναθικά ν. 3) Οπίσθια άνω γναθικά ν. 4) Ρινοϋπερώιο ν. 5) Μείζον (ή πρόσθιο) υπερώιο ν. 6) Άνω γναθικό ν.
1) Στελεχιαία υποκογχίου ν. Αναισθητοποιούνται: τα πρόσθια άνω φατνιακά ν., το κάτω βλεφαρικό ν., το πλάγιο ρινικό και το άνω χειλικό (τα 3 τελευταία: κλάδοι του υποκογχίου ν.). Περιοχή αναισθησίας: κεντρικός, πλάγιος, κυνόδοντας (στην μέση γραμμή απαιτείται και εμπότιση). Προστομιακό οστικό τμήμα της ίδιας περιοχής, προστομιακά ούλα και περιόστεο, βλεννογόνος και δέρμα άνω χείλους, κάτω βλέφαρο, τμήμα πλάγιου ρινικού τοιχώματος
Εντόπιση του υποκογχίου τρήματος
1) Υποκόγχιο ν. Ενδείξεις εφαρμογής Για πολφική αναισθησία στα 3 πρόσθια δόντια Για επέμβαση στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου Όταν φλεγμονή στην περιοχή, δεν επιτρέπει την εμπότιση Όταν η εμπότιση δεν εξασφαλίζει ικανοποιητική αναισθησία
1) Υποκόγχιο ν. Γίνεται με απλή και σχετικά ασφαλή τεχνική Ο ασθενής νοιώθει το μούδιασμα στο κάτω βλέφαρο και στο πλάι της μύτης καθώς και στα δόντια και το άνω χείλος Η στελεχιαία του υποκογχίου ν. γίνεται και με εξωστοματική έμπαρση της βελόνης (σπάνια)
Οι κλάδοι και η περιοχή που αναισθητοποιούνται
2) Στελεχιαία μέσων άνω φατνιακών ν. Τα νεύρα αυτά νευρώνουν τους 2 προγόμφιους και την εγγύς παρειακή ρίζα του 1 ου γομφίου Σε ποσοστό περίπου 50% δεν υπάρχουν σαν χωριστός κλάδος και τότε: η νεύρωση των προαναφερθέντων δοντιών γίνεται από τα πρόσθια και τα οπίσθια άνω φατνιακά ν. Συχνότερα στην περιοχή εφαρμόζεται αναισθησία με εμπότιση
Η πορεία των μέσων άνω φατνιακών ν.
3) Στελεχιαία οπίσθιων άνω φατνιακών ν. Αναισθητοποιούνται: Οι 3 γομφίοι της άνω γνάθου Το προστομιακό τμήμα της φατνιακής απόφυσης που περιλαμβάνει τους 3 γομφίους και το γναθιαίο κύρτωμα Οι μαλακοί ιστοί (ούλα, βλεννογόνος, περιόστεο) που καλύπτουν προστομιακά την προαναφερθείσα περιοχή
3. Στελεχιαία οπίσθιων άνω φατνιακών ν. Ενδείξεις εφαρμογής Για αναισθησία πολφού των 3 γομφίων άνω Για εκτεταμένη επέμβαση στην περιοχή (π.χ. σε στοματοκολπική επικοινωνία) Όταν φλεγμονή στην περιοχή, δεν επιτρέπει την εμπότιση Όταν η εμπότιση (που συχνά γίνεται και αρκεί στην περιοχή) δεν εξασφαλίζει ικανοποιητική αναισθησία
Η θέση έγχυσης του αναισθητικού, τα νεύρα και η περιοχή που αναισθητοποιείται
Η θέση έμπαρσης της βελόνης
3. Στελεχιαία οπίσθιων άνω φατνιακών ν.: αντενδείξεις εφαρμογής Όταν η οδοντιατρική θεραπεία αφορά μόνο ένα γομφίο Όταν υπάρχει φλεγμονή στην περιοχή έμπαρσης της βελόνας Σε ασθενείς με προβλήματα πήξεως του αίματος
3. Στελεχιαία οπίσθιων άνω φατνιακών ν. πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Είναι αποτελεσματική Δεν είναι επώδυνη (ενίεται στους μαλακούς ιστούς και η βελόνη δεν έρχεται σε επαφή με το οστούν- περιόστεο) Αναισθητοποιείται μεγάλη περιοχή με σχετικά μικρή ποσότητα αναισθητικού Κίνδυνος ανάπτυξης αιματώματος (πτερυγοειδές φλεβώδες πλέγμα) Αυξημένη πιθανότητα ενδοαγγειακής έγχυσης Ανάγκη συμπληρωματικής αναισθησίας για την εγγύς ρίζα του 1 ου γομφίου
4) Στελεχιαία του ρινοϋπερωίου ν. Αναισθητοποιούνται: Το πρόσθιο τμήμα της σκληρής υπερώας Οι μαλακοί ιστοί που καλύπτουν την περιοχή (δεν αρκεί για εξαγωγή του κυνόδοντα και (δεν αρκεί για εξαγωγή του κυνόδοντα και απαιτείται συμπληρωματική εμπότιση σε οπισθιέστερη θέση στην υπερώα)
Το ρινουπερώιο τρήμα
Τα νεύρα και η περιοχή που αναισθητοποιείται
4) Στελεχιαία του ρινοϋπερωίου ν. Ενδείξεις εφαρμογής Για επέμβαση στους σκληρούς και μαλακούς ιστούς της πρόσθιας περιοχής της υπερώας (και εκτεταμένη περιοδοντική θεραπεία στα 6 πρόσθια δόντια) Για εξαγωγές των πρόσθιων δοντιών (σε συνδυασμό με την κατάλληλη προστομιακή αναισθησία)
4) Στελεχιαία του ρινοϋπερωίου ν. πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Αποτελεσματική αναισθησία με μικρή ποσότητα αναισθητικού Μικρή πιθανότητα ενδοαγγειακής έγχυσης Είναι επώδυνη
5) Στελεχιαία του μείζονος υπερωίου ν. Ενδείξεις και αντενδείξεις εφαρμογής Λέγεται και στελεχιαία του πρόσθιου υπερώιου ν. Για επέμβαση στην αντίστοιχη περιοχή της σκληρής υπερώας Σαν συμπληρωματική αναισθησία για την εξαγωγή των προγομφίων και γομφίων (γίνεται αναισθησία και παρειακά) Δεν γίνεται σε φλεγμονή της περιοχής έγχυσης Δεν γίνεται για περιορισμένης έκτασης οδοντιατρική θεραπεία (γίνεται εμπότιση)
Το υπερώιο τρήμα και η θέση έμπαρσης της βελόνης
5) Στελεχιαία του μείζονος υπερωίου ν. Οι αναισθητοποιούμενες περιοχές είναι: Το οπίσθιο τμήμα της σκληρής υπερώας, από τον κυνόδοντα μέχρι την μαλακή υπερώα και από την φατνιακή ακρολοφία μέχρι την μέση γραμμή της υπερώας. Οι μαλακοί ιστοί που καλύπτουν την προαναφερθείσα περιοχή
Το νεύρο και η αναισθητοποιούμενη περιοχή
5) Στελεχιαία του μείζονος υπερωίου ν. πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Υψηλό ποσοστό επιτυχίας (> 95%) Ελάχιστη πιθανότητα ενδοαγγειακής έγχυσης Έμπαρση σε μία θέση και μικρότερη ποσότητα αναισθητικού (από όση σε εμπότιση) Είναι αρκετά επώδυνη
6) Στελεχιαία του άνω γναθικού ν. Δεν χρησιμοποιείται στην καθημερινή οδοντιατρική πράξη αλλά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις Για εκτεταμένες χειρουργικές επεμβάσεις στην άνω γνάθο (μεγάλες κύστεις, όγκοι, έγκλειστοι 3 οι γομφίοι πολύ ψηλά) Για μεγάλες φλεγμονές Για νευραλγία ή καυσαλγία του τριδύμου (διαγνωστικά) Η θέση έμπαρσης της βελόνας είναι ίδια με εκείνη του μείζονος υπερωίου ν.
Στελεχιαίες αναισθησίες κάτω γνάθου 1) Κάτω φατνιακό ν. 2) Γενειακό ν. 3) Τομικό ν. 4) Γλωσσικό ν. 5) Βυκανητικό ν.
Το κάτω γναθικό νεύρο
1) Στελεχιαία του κάτω φατνιακού ν. Ενδείξεις Για την πολφική αναισθησία των δοντιών της κάτω γνάθου Για εξαγωγή τους (σε συνδυασμό με αναισθησία του γλωσσικού ή του βυκανητικού ν.) Για χειρουργική επέμβαση στην περιοχή Για διαγνωστικούς λόγους σε περίπτωση νευραλγίας ή καυσαλγίας
1) Στελεχιαία του κάτω φατνιακού ν. Αντενδείξεις Σε οξεία φλεγμονή της περιοχής που θα γίνει η έμπαρση της βελόνας Στα πρόσθια δόντια, όπου αρκεί η εμπότιση Σε μικρά παιδιά και ειδικούς ασθενείς που μπορεί να αυτοτραυματιστούν δαγκώνοντας το μουδιασμένο χείλος τους Σε ασθενείς με αιμορραγική διάθεση (κίνδυνος αιματώματος)
Το κάτω φατνιακό και η αναισθητοποιούμενη περιοχή
Η θέση έμπαρσης της βελόνας. Η έγχυση του αναισθητικού γίνεται στον πτερυγογναθιαίο χώρο γύρω από το αντίστοιχο στέλεχος του νεύρου, πριν εισέλθει στο έσω γναθιαίο τρήμα
1) Στελεχιαία του κάτω φατνιακού ν. Πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα Αναισθητοποιείται με μία ένεση εκτεταμένη περιοχή Αυτό είναι υπερβολικό κάποιες φορές (για οδοντιατρική πράξη σε ένα δόντι ή σε μικρή περιοχή) Ποσοστό ανεπαρκούς αναισθησίας: 15-20% Πιθανότητα ενδοαγγειακής έγχυσης αναισθητικού Μη επιθυμητή αναισθητοποίηση γλώσσας και χείλους Όχι πάντα αξιόπιστα ανατομικά οδηγά σημεία
2) Στελεχιαία του γενειακού ν. Ενδείξεις και αντενδείξεις Για επέμβαση στην περιοχή που μουδιάζει δηλαδή στο μισό του κάτω χείλους και τους μαλακούς ιστούς που καλύπτουν την φατνιακή απόφυση προστομιακά από τον 1 ο προγόμφιο μέχρι και τον πλάγιο τομέα Σε οξεία φλεγμονή στην περιοχή έμπαρσης
Το νεύρο και η αναισθητοποιούμενη περιοχή
2) Στελεχιαία του γενειακού ν. πλεονεκτήματα -μειονεκτήματα Επιτυγχάνει πάντα Εύκολη και ανώδυνη τεχνική Μικρός κίνδυνος δημιουργίας αιματώματος
3) Στελεχιαία του τομικού ν. Πρόκειται για μικρό στέλεχος Αναισθητοποιείται η ίδια περιοχή με εκείνη του γενειακού ν. και επιπλέον ο πλάγιος, ο κυνόδοντας και ο 1 ος προγόμφιος Η έμπαρση γίνεται στο γενειακό τρήμα
Το γενειακό τρήμα και η θέση έμπαρσης της βελόνης
4) Στελεχιαία του γλωσσικού ν. Το γλωσσικό ν. περνώντας μεταξύ του κλάδου της κάτω γνάθου και του έσω πτερυγοειδή μυ, πορεύεται γλωσσικά κάτω από τον βλεννογόνο αντίστοιχα προς την επιφάνεια των ριζών του 3 ου γομφίου
4) Στελεχιαία του γλωσσικού ν. Ενδείξεις (περιοχή που μουδιάζει) Επέμβαση στα γλωσσικά ούλα και το περιόστεο από τον 3 ο γομφίο μέχρι τον κεντρικό τομέα. Επέμβαση στα πρόσθια 2/3 του σύστοιχου ημιμορίου της γλώσσας Επέμβαση στον υπογλώσσιο σιαλογόνο αδένα Επέμβαση στο έδαφος της στοματικής κοιλότητας σύστοιχα Για εξαγωγή δοντιών του ημιμορίου της γνάθου, σε συνδυασμό με παρειακή αναισθητοποίηση
4) Στελεχιαία του βυκανητικού ν. Νευρώνει τα οπίσθια προστομιακά ούλα, τον βλεννογόνο και το δέρμα της παρειάς Πορεύεται εκ των έσω προς την παρειά, 1 cm πάνω από το μασητικό επίπεδο του 3 ου γομφίου Συνήθως μουδιάζει μαζί με το κάτω φατνιακό χωρίς να το επιθυμούμε γιατί είναι στην πορεία που γίνεται η έγχυση Εύκολη και ανώδυνη τεχνική με υψηλό ποσοστό επιτυχίας
Η πορεία του νεύρου και η αναισθητοποιούμενη περιοχή
5) Στελεχιαία του βυκανητικού ν. Ενδείξεις και αντενδείξεις Για επέμβαση στους μαλακούς ιστούς που καλύπτουν την φατνιακή απόφυση προστομιακά, από το οπισθογόμφιο τρίγωνο μέχρι τον 2 ο προγόμφιο Συμπληρωματικά για την επέμβαση στο οστό της περιοχής (χειρ. αφαίρεση 3 ων γομφίων) Αντένδειξη: φλεγμονή της περιοχής
Οι στελεχιαίες αναισθησίες Άνω γνάθος Κάτω γνάθος Υποκόγχιο ν. Κάτω φατνιακό ν. Μέσα γναθικά ν. Γενειακό ν. Οπίσθια άνω γναθικά ν. Τομικό ν. Ρινοϋπερώιο ν. Γλωσσικό ν. Μείζον (ή πρόσθιο) υπερώιο ν. Βυκανητικό ν. Άνω γναθικό ν.