ΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Μια πρακτική βοήθεια Τι πολεµάει κανείς; Πώς γίνεται µια καλή προσπάθεια; Βοηθάει ο βελονισµός; Νικόλαος Χαιρετάκης Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός www. heretis. gr
Σε όσους κάνουν προσπάθεια να κόψουν το κάπνισµα Στον δάσκαλό µου Μιλτιάδη Καράβη
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ - ΜΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ... 5 Ποιος και γιατί καπνίζει... 6 Η δράση της νικοτίνης στον εγκέφαλο... 7 Βιοχηµική εξάρτηση στις ουσίες του καπνού... 9 Σύνδροµο στέρησης... 11 Το τσιγάρο ως καταναλωτικό προϊόν... 12 ηµογραφικά χαρακτηριστικά... 13 Επιπτώσεις στην υγεία... 14 Οφέλη από τη διακοπή του καπνίσµατος... 17 Στρατηγικές διακοπής του καπνίσµατος... 18 Πώς γίνεται µια καλή προσπάθεια απεξάρτησης... 19 Πώς οργανώνει κανείς µια προσπάθεια διακοπής του καπνίσµατος... 20 Πώς διαχειρίζεται ο καπνιστής που κόβει το κάπνισµα το στρες των πρώτων ηµερών... 20 Ο βελονισµός στη διακοπή του καπνίσµατος... 21 Εφαρµογή του βελονισµού - Συνεδρίες... 21 εδοµένα από την πρακτική του βελονισµού στις απεξαρτήσεις... 22 Στοιχεία που προάγουν το θετικό αποτέλεσµα του βελονισµού... 23 Ενδεικτικές αναφορές σε κλινικές µελέτες... 24 3 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ... 25 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΝΑΦΟΡΕΣ... 37 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΙΚΟΤΙΝΗ (Fagerström Test)... 38
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια ΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ - ΜΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Τι πολεµάει κανείς; Πώς γίνεται µια καλή προσπάθεια; Βοηθάει ο βελονισµός; Το έντυπο αυτό σκοπό έχει να ενηµερώσει και να βοηθήσει εκείνον/η που επιθυ- µεί να σταµατήσει το κάπνισµα. Παραθέτει τα επιστηµονικά δεδοµένα για τα προϊόντα καπνού κι εκθέτει στοιχεία από την εµπειρία αντικαπνιστικής δράσης δεκαετιών. Ακολούθως, δίνει απαντήσεις σε ερωτήµατα που απασχολούν όποιον σκέφτεται ή ξεκινάει αυτήν την προσπάθεια απεξάρτησης. Ο πολιτισµός του καπνού, ένα τσιγάρο δρόµος Το φυτό Nicotiana Tabacum άφησε αναµφισβήτητα τη σφραγίδα του στη σύγχρονη κουλτούρα. Αν η Ευρώπη έδωσε θρησκείες και µικρόβια στη λατινική Αµερική, αυτή έδωσε καπνό και πατάτες. Ο καπνός είναι ένα προϊόν που έχει πρωταγωνιστήσει για περισσότερα από εκατό χρόνια στο Νεοελληνικό βίο. Σε κάθε έκφραση πολιτισµού (τραγούδι, µουσική, θέατρο, κινηµατογράφος) υπάρχει πάντοτε η φιγούρα ενός προσώπου που καπνίζει. Αυτό το πρόσωπο σκέφτεται, δουλεύει, χαίρεται, λυπάται µέσα από ένα τσιγάρο που δε σβήνει και το οποίο συντελεί στην αύξηση της αίσθησης. Αν πάει κανείς πίσω στην ιστορία, θα δει την πορεία απελευθέρωσης της κοινωνίας. Οι απολαύσεις στην εποχή της φεουδαρχίας ήταν µόνο για την ανώτερη τάξη. Στα χρόνια που ακολουθούν τη Γαλλική Επανάσταση, το άτοµο αρχίζει να κυριαρχεί Αργότερα, µετά τον πόλεµο, τη δεκαετία του 60, δίνονται ελευθερίες, η ηθική της κοινωνίας χαλαρώνει, τα µέλη της αποφασίζουν για την χειραφέτησή τους, διασκεδάζουν, καπνίζουν. Στις ηµέρες µας, όπου η κυρίαρχη αντίληψη για το κάπνισµα αλλάζει και η µάχη ενάντια στο τσιγάρο έχει κορυφωθεί, η αντιπαράθεση αφορά από τη µία την προστασία της υγείας του ατόµου και από την άλλη τον έλεγχο της ικανοποίησης και την ελεύθερη διαχείριση του τρόπου ζωής του καπνιστή. Τελικά ο αγώνας διαµορφώνεται µέσα από την προσπάθεια για οικονοµικό όφελος από ένα αναµφισβήτητα πολύ πετυχηµένο καταναλωτικό προϊόν. 5
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός Ποιος και γιατί καπνίζει 6 Το κάπνισµα αποτελεί κοινωνική πανδηµία. Καπνίζει το 1/4 του παγκοσµίου πληθυσµού (Βόρεια και Λατινική Αµερική, Ευρώπη, Αραβικές χώρες, Αφρική, Ρωσία, Κίνα, Ινδία). Η Ελλάδα κατέχει µια από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε ποσοστό καπνιστών, µε το 38% του πληθυσµού να καπνίζει καθηµερινά. Ο µέσος ετήσιος κατά κεφαλή αριθµός τσιγάρων που καταναλώνονται στην Ελλάδα είναι διπλάσιος από αυτόν στη Γερµανία, Γαλλία και Μ. Βρετανία και πενταπλάσιος από αυτόν στη Νορβηγία. Από την άλλη, παρ όλη τη µείωση στη χρήση προϊόντων καπνού που παρατηρείται σε κράτη µε ισχυρή αντικαπνιστική πολιτική, η κατανάλωση στις αναπτυσσόµενες χώρες έχει αυξηθεί αντισταθµιστικά περισσότερο. Τα τελευταία 20 έτη η χρήση καπνού στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική αυξήθηκε κατά 60%, ενώ η γοργά αναπτυσσόµενη Κίνα καταναλώνει το 40% της ετήσιας παραγωγής. Όταν καπνίζει κανείς, επιβαρύνονται σχεδόν όλα τα όργανα του σώµατος, ένα όµως, ο εγκέφαλος, ωφελείται. Μέσα στο σύννεφο ουσιών που εισπνέονται -πάνω από τέσσερις χιλιάδες χηµικές ουσίες- οι περισσότερες ρύπος για τον οργανισµό, υπάρχουν κάποιες που έχουν ευεργετική δράση στον εγκέφαλο. Κύριος εκπρόσωπος των ουσιών αυτών είναι η νικοτίνη, περιέχεται στον καπνό και είναι εξίσου εθιστική µε ουσίες όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη. Η νικοτίνη είναι ένα φυσικό συστατικό, που απαντάται σε σχετικά µεγάλες ποσότητες στα φύλλα του καπνού (Nicotiana Tabacum) και σε πολύ µικρότερες ποσότητες σε άλλα φυτά ως φυσικό εντοµοκτόνο. Είναι µια διεγερτική ουσία για τον οργανισµό, ενώ παράλληλα έχει χαλαρωτική δράση στο µυϊκό σύστηµα. Το κάπνισµα είναι ένας πολύ αποτελεσµατικός τρόπος απόδοσης νικοτίνης στον οργανισµό και η πρόσληψή της αποτελεί τον κύριο λόγο χρήσης προϊόντων καπνού. Το τσιγάρο περιέχει κατά µέσο όρο 8-9 mg νικοτίνης, από τα οποία ο καπνιστής εισπνέει περίπου το 10%. Η νικοτίνη απορροφάται από τους βλεννογόνους του ανώτερου αναπνευστικού (µύτη, στόµα, λάρυγγα, φάρυγγα) και τους πνεύµονες. Με την κυκλοφορία του αίµατος, φτάνει στον εγκέφαλο σε 5-7 sec, όπου συνδέεται και ενεργοποιεί τους νικοτινικούς υποδοχείς και έτσι εκδηλώνεται η δράση της. Η επαναλαµβανόµενη πρόσληψη νικοτίνης προκαλεί ψυχική και σωµατική εξάρτηση στη χρήση. Ο εθισµός αυτός δηµιουργεί συχνά άγχος στους καπνιστές. Ενώ ανησυχούν για την υγεία τους, αισθάνονται ανήµποροι να διακόψουν το κάπνισµα.
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια Η δράση της νικοτίνης στον εγκέφαλο Φυσιολογικά στο νευρικό ιστό παράγονται συνεχώς, εκκρίνονται και δεσµεύονται ουσίες απαραίτητες για την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων και τη λειτουργία του οργανισµού (νευροδιαβιβαστές - χηµικοί αγγελιοφόροι). Η ακετυλοχολίνη (ACh) είναι ένας από αυτούς τους νευροδιαβιβαστές, ενώ µια κατηγορία υποδοχέων της ACh αναφέρονται ως νικοτινικοί υποδοχείς (η νικοτίνη µπορεί και συνδέεται µε αυτούς τους υποδοχείς). Ο εγκέφαλος, φυσιολογικά, διαθέτει νευρώνες οι οποίοι εκκρίνουν εκατοντάδες χιλιάδες φορές την ηµέρα ποσότητες ακετυλοχολίνης που δεσµεύονται στους αντίστοιχους νικοτινικούς υποδοχείς και αυξάνουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου (νικοτινεργική δράση). Ο οργανισµός ελέγχει τόσο την παραγωγή της ACh, όσο και τη δράση της. Αυτή την ισορροπία διαταράσσει η σύνδεση των νικοτινικών υποδοχέων µε τη νικοτίνη (εξωγενής χορήγηση). Υπάρχει µια ουσιώδης διαφορά µεταξύ των δύο δραστικών ουσιών (αγωνιστών): ενώ η ακετυλοχολίνη αποδοµείται µε ενζυµική υδρόλυση στο περιβάλλον των νευρώνων σε χρόνο λίγων χιλιοστών του δευτερολέπτου, η νικοτίνη µεταβολίζεται στο ήπαρ από τα κυτοχρωµικά ενζυµα P450 (CYP2A6 και CYP2B6), διαδικασία που απαιτεί χρόνο. Η µέγιστη δράση της νικοτίνης στον οργανισµό διαρκεί 20-30 λεπτά, η περιεκτικότητά της στο αίµα µειώνεται σταδιακά και υποδιπλασιάζεται µετά από 2-3 ώρες. Στο διάστηµα αυτό ο καπνιστής νιώθει την ανάγκη να καπνίσει. 7 Η νικοτίνη στο νευρικό ιστό δρα συγχρόνως σε διαφορετικές περιοχές. Ανάλογα µε την περιοχή του εγκεφάλου που διεγείρεται και τον υπο-τύπο του νικοτινικού υποδοχέα που ενεργοποιείται, εκδηλώνεται και διαφορετική απάντηση: Ακετυλοχολινεργική δράση µε αύξηση της συνολικής δραστηριότητας του εγκεφάλου και αίσθηση ενεργοποίησης του οργανισµού Απελευθέρωση αδρεναλίνης, ετοιµότητα για µάχη (εγρήγορση) Έκλυση ντοπαµίνης στo κύκλωµα ανταµοιβής-επιβράβευσης του εγκεφάλου (reward system), ενός νευροδιαβιβαστή που προκαλεί ευφορία και ικανοποίηση, αισθήµατα που ενθαρρύνουν την επανάληψη. Έκλυση γλουταµινικών, νευροδιαβιβαστών που εµπλέκονται στους µηχανισµούς µάθησης και µνήµης. ηµιουργείται ένας βρόγχος µνήµης ευχάριστων συναισθηµάτων, έτσι το κάπνισµα καταγράφεται εκεί που καταγράφονται οι ευχάριστες στιγµές και πάντα θα αποτελεί µια ευχάριστη ανάµνηση.
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός Ο τόπος, ο χώρος, η φυσική και η ψυχική κατάσταση του ατόµου, µπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο µε τον οποίο θα επιδράσει το κάθε τσιγάρο στη διάθεση του καπνιστή. Τελικά, η νικοτίνη στον οργανισµό µπορεί να έχει δράση διεγερτική, ευφορική, αντικαταθλιπτική, αγχολυτική, να αυξάνει την προσοχή, τη µνήµη, την αντίληψη, τη συγκέντρωση, τα αντανακλαστικά, την κοινωνικότητα, τις αντοχές στην κόπωση και στο ξενύχτι και να µας κρατά σε εγρήγορση. 8 Όταν η νικοτίνη φτάνει στον εγκέφαλο, αυτός φωτίζεται. Η ανταπόκριση στις ευχάριστες αισθήσεις πραγµατοποιείται στον πρόσθιο προµετωπιαίο φλοιό, µέσω της απελευθέρωσης ντοπαµίνης και µπορεί να προκαλέσει ισχυρή (θετική) διέγερση στην αµυγδαλή, έδρα των συγκινήσεων. Ο εγκέφαλος ερωτεύεται το τσιγάρο σε τέτοιο βαθµό που συµβαίνει το εξής παράδοξο: ενώ φυσιολογικά προστατεύει το άτοµο και δε θα το οδηγούσε ποτέ σε αυτοτραυµατισµό, στον καπνιστή αποφασίζει να θυσιάζει το υπόλοιπο σώµα για να ωφελείται η λειτουργία του. Το κάπνισµα βραχυκυκλώνει τον οργανισµό και είναι αυτοκαταστροφικό. εν υπάρχει καπνιστής που να µην του αρέσει να καπνίζει. Ίσως να αγανακτεί µε αυτή την καθ' έξιν συµπεριφορά και η λογική να του λέει να σταµατήσει, όµως το τσιγάρο (οι νευροδραστικές ουσίες που αυτό περιέχει) δεν απευθύνεται στον σκεπτόµενο-νοήµονα εγκέφαλο (δεν µπορείς να το ελέγξεις), επιδρά σε µια περιοχή εξελικτικά πιο αρχαία (αρχέγονη), εκεί που εδράζουν λειτουργίες που αφορούν την επιβίωση, τον µεσεγκέφαλο. Εκεί επιδρά στο συναίσθηµα (κάπνισε, µου αρέσει). Στη σύγκρουση µεταξύ λογικής και συναισθήµατος κερδίζει πάντα το συναίσθηµα. Γι αυτόν το λόγο η προσπάθεια στήριξης του καπνιστή πρέπει να επικεντρώνεται στην ψυχολογία του, αφορά τη συναισθη- µατική του πλευρά, το πώς αισθάνεται κανείς και λιγότερο το πώς σκέφτεται.
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια O καπνιστής θα βρει πολλούς τρόπους εκλογίκευσης για να µην κόψει την αγαπηµένη του συνήθεια ή για να την ξαναρχίσει: είναι ωραίο να καπνίζεις - Το κάπνισµα είναι εθισµός, δεν µπορείς να το ελέγξεις, απλά σου αρέσει. η κατάσταση απαιτεί τσιγάρο - Το κάπνισµα δε λύνει προβλήµατα, αντίθετα συµβάλλει στη δηµιουργία νέων. σήµερα είναι δύσκολη µέρα. Το κόβω αύριο - Η µέρα που θα φανούν τα πρώτα προβλήµατα υγείας λόγω του καπνίσµατος θα είναι πολύ πιο δύσκολη. κάνε ό,τι σου καπνίσει - Έχει στοιχεία ανταρσίας και ελευθερίας, συµβολικά αφορά τη διαχείριση των ηδονών του κάθε ατόµου. Στην αρχή ίσως, τελικά όµως το κάπνισµα αποτελεί τη µεγαλύτερη ανελευθερία του ατόµου. εν έχει επιλογή να µην καπνίσει! κάπνιζε σα φουγάρο και έζησε µέχρι τα βαθιά γεράµατα - Είναι βέβαιο ότι ο κάθε αιωνόβιος καπνιστής θα ζούσε περισσότερα χρόνια καλά, αν δεν κάπνιζε. αν είναι να πεθάνεις, θα πεθάνεις - Αν ισχύει, τότε γιατί λέει κανείς στα παιδιά να προσέχουν όταν περνούν τον δρόµο; Πώς θα ακουγόταν αν απαντούσαν µε το ίδιο µοτίβο; ο αέρας που ανασαίνουµε είναι επιβλαβής - Το τσιγάρο είναι πολύ πιο καρκινογόνο και τοξικό από την οποιαδήποτε µολυσµένη ατµόσφαιρα. στην κακή ζωή καλύτερα ο θάνατος - Η ζωή είναι πολύ καλύτερη χωρίς τσιγάρο αλλά δυστυχώς ο καπνιστής είναι δέσµιος της χηµείας του καπνού σε τέτοιο βαθµό που δεν µπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήµατα και τον χρόνο του χωρίς αυτό. ούτως ή άλλως από κάτι θα πεθάνουµε - Προφανώς, αλλά µπορεί να ζήσει κανείς πιο ποιοτικά για περισσότερα χρόνια. τι αξίζει η ζωή χωρίς τσιγάρο; - Αξίζει πολλά, τα οποία ένας καπνιστής κινδυνεύει να χάσει! 9 Βιοχηµική εξάρτηση στις ουσίες του καπνού Η διακοπή της συνήθειας του καπνίσµατος αποτελεί σηµαντικό βήµα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόµου, αλλά η διαδικασία απεξάρτησης µπορεί να είναι δύσκολη και δυσάρεστη εµπειρία.
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός 10 Όταν ξεκινάει κάποιος να καπνίζει, µεταβάλλεται η χηµική ισορροπία του νευρικού ιστού. Ο εγκέφαλος γρήγορα προσαρµόζεται (µαθαίνει) στην εξωτερική χορήγηση ουσιών (από το τσιγάρο) που δε χρειάζεται να συνθέσει, να κάνει κόπο και να σπαταλήσει ενέργεια για να παράγει, στέλνει το χέρι και τροφοδοτεί τον οργανισµό µε ισοδύναµα δραστικές ουσίες. Μετά από µακροχρόνια έκθεση στον καπνό αναπτύσσεται ανοχή στη δράση της νικοτίνης (µειωµένη απάντηση). Αποτέλεσµα: απαιτείται όλο και µεγαλύτερη διέγερση ώστε να υπάρχει η ίδια απάντηση. Αντισταθµιστικά, ο οργανισµός για να διατηρήσει µια ευνοϊκή εγκεφαλική λειτουργία αυξάνει τον αριθµό των νικοτινικών υποδοχέων (από 60 µέχρι 200 δισεκατοµµύρια υποδοχείς). ηµιουργείται έτσι µια έξη για κάπνισµα περισσότερων τσιγάρων που θα προσφέρουν τη ζητούµενη ευεξία. Μέχρι πρότινος ήταν κοινή πεποίθηση ότι ευθύνεται µόνο η νικοτίνη για την εξάρτηση στο τσιγάρο. Η αλήθεια είναι ότι µέσα στον καπνό που εισπνέει ο καπνιστής υπάρχουν περισσότερες νευροδραστικές ουσίες, εξίσου εθιστικές. Έχει πλέον αποδειχτεί ότι κάποιες από αυτές έχουν αντικαταθλιπτική δράση ανάλογη των φαρµακευτικών σκευασµάτων που χορηγούνται στην κατάθλιψη (αναστολείς ΜΑΟ). Το κάπνισµα µπορεί να θεωρηθεί µια ενέργεια που γίνεται για ευχαρίστηση. Η πλειοψηφία όµως των καπνιστών (82%) είναι εξαρτηµένοι στη λήψη νικοτίνης και τείνουν να λαµβάνουν σταθερές δόσεις σε καθηµερινή βάση. Φαίνεται ότι έχουν ανάγκη για συγκεκριµένα επίπεδα πρόσληψης που τους επιτρέπουν να έχουν την βέλτιστη λειτουργικότητα. Αν η προσφορά νικοτίνης µειωθεί κάτω από το όριο της ικανοποίησης, τότε ο καπνιστής πρόθυµα αναζητά περισσότερη. Έτσι το κάπνισµα µετατρέπεται σε ένα µέσο αυτορρύθµισης της βιοχηµείας του οργανισµού.
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια Σύνδροµο στέρησης Η έλλειψη της νικοτίνης και των άλλων ευεργετικών ουσιών που περιέχει το τσιγάρο, διαταράσσει την οµαλή νευρωνική λειτουργία του εγκεφάλου: Ο καπνιστής που κόβει το κάπνισµα αναπτύσσει σύνδροµο στέρησης: νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ανησυχία, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, µειωµένη αντίληψη, κεφαλαλγία, διαταραχές στον ύπνο, βουλιµία, θλίψη µέχρι και πένθος συµπτώµατα που αντανακλούν τη φυσική εξάρτηση. Εκδηλώνεται λοιπόν αυτή η συµπεριφορά που οδηγεί σε υψηλό βαθµό ανταµοιβής και έκφρασης αυτών των νευρωνικών κυκλωµάτων που ρυθµίζουν τη διάθεση ώστε να αισθανθεί κανείς φυσιολογικά ή ακόµη κι ευτυχισµένα. Προς αποφυγή λοιπόν του συνδρόµου στέρησης (αρνητική ενίσχυση) αλλά κυρίως για επανάληψη των ευχάριστων βιωµάτων (θετική ενίσχυση) οι εξαρτηµένοι από τα συστατικά του καπνού συνεχίζουν να καπνίζουν. 11 Ως εξάρτηση ορίζεται η ανεξέλεγκτη παρόρµηση του ατόµου για χρήση µιας ουσίας ή συµπεριφοράς, µε σκοπό τη µεταβολή της συναισθηµατικής του κατάστασης, αδιαφορώντας για την όποια δυνητική συνέπεια από τη χρήση. Τα άτοµα αρνούνται να παραδεχτούν την εξάρτησή τους και ενεργούν σα να µην έχουν επίγνωση της κατάστασης. Η εξάρτηση δεν είναι µειονέκτηµα του χαρακτήρα, αδυναµία της λογικής ή έλλειψη θέλησης. Βασίζεται σε δοµές αρχέγονες που εξουσιάζουν το πνεύµα και αφορούν το συναίσθηµα. Η εξάρτηση έχει τις ρίζες της στη µεταβολή της χηµείας του εγκεφάλου. Είναι επακόλουθο γενετικής προδιάθεσης και επίδρασης στη λειτουργία των νευρωνικών κυκλωµάτων. Η επιστροφή της χηµικής ισορροπίας στον εγκέφαλο είναι εφικτή: βασίζεται στην αποχή. υστυχώς, η αποχή αρχικά είναι ένας ισχυρά στρεσογόνος παράγοντας µε σωµατικές και συναισθηµατικές εκδηλώσεις. Ο ασθενής χάνει κάτι που αντιλαµβάνεται ως αγαπητό (την πηγή της ευχαρίστησής του, το παυσίπονό του, το συναισθηµατικό του δεκανίκι).
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός 12 Ο εγκέφαλος προσαρµόζεται σε ένα σταθερό βιοχηµικό περιβάλλον και αντιδρά στις µεταβολές που επηρεάζουν τη λειτουργία του. Στους καπνιστές ο εγκέφαλος έχει µάθει στην εξωγενή χορήγηση νικοτίνης και αντλεί ευχαρίστηση από τη χρήση. Η καθηµερινότητα δυσκολεύει όταν αποφασίζει να κόψει κανείς το κάπνισµα για να σώσει το σώµα. Από την πρώτη στιγµή, ενώ όλα τα όργανα ευεργετούνται, ο εγκέφαλος δυσαρεστείται - απορυθµίζεται. Τι συµβαίνει λοιπόν: σταµατάει η εξωτερική παροχή νικοτίνης αλλά οι νευρώνες του εγκεφάλου δεν είναι έτοιµοι να παράγουν ενδογενώς ικανή ποσότητα νικοτινεργικών ουσιών για να στηρίξουν την οµαλή λειτουργία του. Αυτό που βιώνει ο καπνιστής που αποφασίζει να κόψει το κάπνισµα είναι η αντίδραση του οργανισµού στην έλλειψη µιας ουσίας. Εκδηλώνεται αυτό που ονοµάζεται σύνδροµο στέρησης και είναι µια προσπάθεια να πιεστεί το άτοµο να καπνίσει ώστε ο εγκέφαλος ν ανακτήσει τα επίπεδα ουσιών µε τα οποία ανατροφοδοτείται τόσον καιρό. Εάν υποκύψει; Θα συνεχίσει να είναι καπνιστής! Αν δεν υποκύψει; Θα πιεστεί, θα ζοριστεί (οι πρώτες 72 ώρες είναι οι πιο δύσκολες) όµως µετά από µερικές εβδοµάδες η λειτουργία του εγκεφάλου αρχίζει να αποκαθίσταται και να προσαρµόζεται στην ενδογενή παραγωγή νικοτινεργικών ουσιών. Μόνο µετά από 6-8 µήνες µπορεί να πει κανείς ότι ο εγκέφαλος του πρώην καπνιστή λειτουργεί σαν αυτόν ενός µη καπνιστή, ανεξάρτητος από εξωγενώς χορηγούµενη ουσία. Μετά το διάστηµα αυτό µπορεί να υπάρξουν στιγµές που η µνήµη θα ξαναγυρίζει (θα θυµάται το τσιγάρο), αλλά τότε δεν θα υπάρχει σύνδροµο στέρησης. Σίγουρα το τσιγάρο δεν είναι φτιαγµένο για να το κόβει κανείς εύκολα. Αντίθετα ο σκοπός είναι: η δέσµευση του εγκεφάλου, η συνεχής και αυξανό- µενη χρήση και η δια βίου εξάρτηση. Από την άλλη, κανείς δε γεννήθηκε µ ένα τσιγάρο στο στόµα, αλλά µ έναν εγκέφαλο που λειτουργεί παράγοντας δικές του ουσίες. Η αποχή από την εξωγενή χορήγηση αποτελεί την κινητήριο δύναµη για να ξαναλειτουργήσει ο εγκέφαλος σύµφωνα µε τη φύση του! Το τσιγάρο ως καταναλωτικό προϊόν Τα καπνά καλλιεργούνται σε πολλά µέρη του κόσµου και νόµιµα διακινούνται και εµπορεύονται σε όλες τις χώρες. Το τσιγάρο είναι ένα καταναλωτικό προϊόν πολύ επιτυχηµένο και καλά µελετηµένο. Όσο αυξάνουν οι γνώσεις για τη νευρο-φυσιολογία
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια του εγκεφάλου, τόσο καλύτερα και στοχευµένα προϊόντα διατίθενται για να αυξάνει η κατανάλωση. H χηµική σύνθεση των τσιγάρων έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία 50 χρόνια και θα συνεχίσει να αλλάζει. Σήµερα περισσότερες από 500 ουσίες προστίθενται στα τσιγάρα για τη βελτίωση του προϊόντος. Για τους καπνιστές τα προϊόντα καπνού αποτελούν έναν συµβιβασµό µεταξύ αφενός προβληµάτων υγείας και αφετέρου της γεύσης και της απόλαυσης που προσφέρουν. ηµογραφικά χαρακτηριστικά Η συχνότητα του καπνίσµατος στον πληθυσµό εξαρτάται από δηµογραφικά ή µη χαρακτηριστικά: ηλικία, φύλο, φυλή, µόρφωση και από άλλα. Μόνο το 50% του πληθυσµού δεν έχει καπνίσει ποτέ (WHO 2008). Η έναρξη του καπνίσµατος συνήθως γίνεται κατά την εφηβεία, λίγοι αρχίζουν το κάπνισµα σε ηλικία άνω των 20 ετών (10%). Από την άλλη, το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών παρατηρείται στις ηλικίες 25-35 ετών. Τα ανησυχητικά στοιχεία των τελευταίων χρόνων δείχνουν την αύξηση του καπνίσµατος στις νεαρές ηλικίες (11 µε 17 ετών). Ο πειραµατισµός αποτελεί έναν από τους κυριότερους λόγους έναρξης στην εφηβική ηλικία. Υποστηρίζεται από το κοινωνικό µοντέλο, το περιβάλλον και την ψυχολογική κατάσταση του χρήστη. Ο ένας στους δύο έφηβους αναφέρει ότι έχει καπνίσει κάποια στιγµή και ο ένας στους δέκα καπνίζει τακτικά (SDD 2007). Σε αυτή την ηλικία το κάπνισµα αποτελεί µια συµβολική πράξη επανάστασης, περνά το µήνυµα της ενηλικίωσης. Το ποσοστό καπνιστών είναι ψηλότερο στους άνδρες σε σχέση µε τις γυναίκες, όµως οι διαφορές τείνουν να εξαλειφθούν. Σύµφωνα µε διαθέσιµα στοιχεία, το κάπνισµα εξαρτάται άµεσα από το κοινωνικο-οικονο- µικό επίπεδο. Το 2002, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οµάδες µε το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών ήταν οι άνεργοι (54%) και οι χειρωνάκτες εργάτες (51%) έναντι ενός µέσου όρου 35% (European Commission 2003). Στα χαµηλότερα κοινωνικο-οικονοµικά στρώµατα παρατηρείται χαµηλή συµµετοχή σε αντικαπνιστικά προγράµµατα και σε πρωτοβουλίες αγωγής υγείας. 13
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός Το επάγγελµα συνδέεται σε σηµαντικό βαθµό µε την επικράτηση της καπνιστικής συνήθειας. Αυξηµένα ποσοστά παρατηρούνται σε επαγγελµατίες οδηγούς, µεταξύ των εργαζοµένων στις κατασκευές, στους εργαζόµενους σε ξενοδοχεία και στην εστίαση. Αντίθετα, επαγγέλµατα µε χαµηλό ποσοστό καπνιστών είναι οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόµενοι σε ανώτερες διοικητικές θέσεις, ο χρηµατο-οικονοµικός και ασφαλιστικός τοµέας και οι υπηρεσίες επιστήµης και τεχνολογίας. Επιπλέον, υπάρχουν επαγγελµατικές οµάδες που παρουσιάζουν µεγάλη αντίσταση στο να κόψουν το κάπνισµα, όπως οι µουσικοί, οι δηµοσιογράφοι και γενικώς επαγγέλ- µατα που απαιτούν αυξηµένη δηµιουργικότητα µέσα σε στενά χρονικά περιθώρια. Τέλος, υπάρχουν πληθυσµοί που εµφανίζουν ιδιαίτερη σχέση µε το τσιγάρο. Η συνήθεια του καπνίσµατος είναι δυο φορές πιο πιθανή στα άτοµα µε κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή και µέχρι τρεις φόρες πιο πιθανή σε ασθενείς µε σχιζοφρένεια. Επιπτώσεις στην υγεία 14 Ενώ όλοι γνωρίζουν ότι το κάπνισµα είναι επιβλαβές, δεν αντιλαµβάνεται κανείς το ίδιο καλά το µέγεθος του κινδύνου. Με κάθε εισπνοή καπνού εισέρχονται στον οργανισµό ουσίες όπως: ακετόνη (ασετόν), αµµωνία, αρσενικό, βενζόλιο, βενζοπυρένιο, βαρέα µέταλλα (χρώµιο, κάδµιο, µόλυβδος), κυανίδια, µονοξείδιο του άνθρακα, µεθανόλη, νιτροζαµίνες, πολώνιο 210, υδροκυάνιο, φορµαλδεΰδη, φαινόλες ουσίες που µέσω των πνευµόνων και µε την κυκλοφορία του αίµατος φτάνουν σε κάθε όργανο του σώµατος και προκαλούν κυτταρική βλάβη και µικροφλεγµονές σε επίπεδο ιστών-οργάνων. Τελικά περισσότερες από 4.000 γνωστές χηµικές ουσίες απελευθερώνονται µε την καύση στον καπνό του τσιγάρου. Από αυτές εκατοντάδες είναι τοξικές και οι 70 είναι αποδεδειγµένα καρκινογόνες. Με κάθε εισπνοή καπνού ο οργανισµός κινητοποιεί µηχανισµούς αποτοξίνωσης και επιδιόρθωσης της βλάβης (αντιφλεγµονώδης δράση), το ανοσοποιητικό σύστηµα ωθείται σε υπερλειτουργία, ενώ το συνεχές οξειδωτικό στρες βλάπτει την ικανότητα του οργανισµού για αυτοΐαση. Τελικά οι περισσότερες νόσοι που σχετίζονται µε το κάπνισµα είναι αποτέλεσµα µακράς περιόδου, 20 ή και 30 ετών, αθροιστικής βλάβης. Νόσοι που εµφανίζονται µε µεγαλύτερη συχνότητα στους καπνιστές: Η χρόνια βρογχίτιδα (νόσος των µικρών αεραγωγών) και το εµφύσηµα (καταστροφή του πνευµονικού παρεγχύµατος) είναι εκφράσεις της χρόνιας αποφρακτικής πνευµονοπάθειας (ΧΑΠ/COPD). Η ΧΑΠ, µε επίπτωση στο 6% του
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια πληθυσµού, αναδεικνύεται σε ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα υγείας της εποχής µας. Στις δυτικές κοινωνίες οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο κάπνισµα. Τα βασικά συµπτώµατα µε τα οποία εκδηλώνεται είναι: σχεδόν καθηµερινός βήχας, παραγωγή άφθονων πτυέλων, δύσπνοια και µειωµένη ικανότητα για φυσική δραστηριότητα. Στην προχωρηµένη µορφή της, υποβαθµίζει την ποιότητα ζωής των ασθενών, τους καθηλώνει στην καρέκλα µε φιάλες οξυγόνου ενώ οι συχνές πνευµονίες και η αναπνευστική ανεπάρκεια, τους οδηγεί σε συνεχείς εισαγωγές σε νοσοκοµεία. Περισσότεροι από τους µισούς καπνιστές εµφανίζουν παθολογική πνευµονική λειτουργία ενώ 15-20% αυτών επιβαρύνονται µε κλινικά σοβαρή νόσο. Συνήθως η ΧΑΠ εµφανίζεται µετά από πολλά έτη καπνίσµατος (>30 έτη) και τις περισσότερες φορές επιδεινώνεται προοδευτικά. Κάθε τσιγάρο αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου (βλάβη στο DNA, µείωση της φυσικής άµυνας απέναντι στα καρκινικά κύτταρα). Η καρκινογένεση σχετίζεται αιτιολογικά µε το 1/3 όλων των εµφανιζόµενων καρκίνων, αφορά πρωτίστως τους βλεννογόνους µε τους οποίους έρχεται σε άµεση επαφή ο καπνός (στόµα, γλώσσα, λάρυγγας, τραχεία, βρόγχοι, πνεύµονες, οισοφάγος, στοµάχι) αλλά και κάθε όργανο του σώµατος (πάγκρεας, νεφρά, ουροδόχος κύστη, οστά). Επιδηµιολογικές µελέτες ήδη από τη δεκαετία του 50 έχουν καταστήσει σαφές ότι το κάπνισµα σχετίζεται µε αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύµονα (70-90% των περιπτώσεων έχουν αιτιολογική σχέση µε αυτό). Ο κίνδυνος είναι ανάλογος µε την ένταση και τη διάρκεια του καπνίσµατος. Εισπνεόµενες ουσίες από τον καπνό περνάνε στο αίµα και µέσω των νεφρών αποβάλλονται µε τα ούρα. Ο επαναλαµβανόµενος ερεθισµός από ουσίες µε µεταλλαξιογόνο δράση που συγκεντρώνονται στα ούρα των καπνιστών οδηγεί σε αύξηση της πιθανότητας για καρκίνο της ουροδόχου κύστης. 15 Έχει υπολογιστεί ότι το 40% των καρδιακών παθήσεων αποδίδονται στο κάπνισµα. Ο καπνιστής έχει διπλάσια πιθανότητα εµφάνισης καρδιακού επεισοδίου και ανακοπής (η νικοτίνη επιδρά στα στεφανιαία αγγεία). Το κάπνισµα σχετίζεται µε βλάβη στα αγγεία. Η αλλαγή στη χηµική σύσταση του αίµατος επιδρά στα τοιχώµατα των αγγείων και ευνοεί την αθηροσκλήρωση και τις θροµβώσεις. Τα προβλήµατα γονιµότητας στους καπνιστές έχουν αιτιολογική σχέση µε το κάπνισµα: Στους άνδρες στυτική δυσλειτουργία και µείωση της ποιότητας του σπέρµατος, στις γυναίκες πρόωρη εµµηνόπαυση.
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός Επιπλέον το κάπνισµα επηρεάζει και την εµφάνιση των καπνιστών: Το δέρµα γερνάει πιο γρήγορα. Εµφανίζονται νωρίτερα περισσότερες ρυτίδες Τα νύχια γίνονται πιο ευαίσθητα και χρωµατίζονται µε την κιτρινίλα του τσιγάρου Τα δόντια αποχρωµατίζονται, µαυρίζουν γρηγορότερα και πάσχουν από περιοδοντίτιδα Ο καπνιστής µυρίζει τσιγαρίλα 16 Το κάπνισµα βλάπτει και άλλους εκτός από τους καπνιστές: - Έχει τεκµηριωθεί και είναι πλέον µετρήσιµος ο κίνδυνος στην υγεία από το παθητικό κάπνισµα. (Αυξηµένα αναπνευστικά προβλήµατα και καρδιαγγειακή επιβάρυνση στα παιδιά καπνιστών) - Είναι αποδεδειγµένη η αρνητική του δράση κατά την εγκυµοσύνη (1 στις 6 εγκυµονούσες καπνίζει). Το κάπνισµα οδηγεί σε αυξηµένο ποσοστό αποβολών, πρόωρες γεννήσεις, βρέφη µε χαµηλό βάρος γέννησης - Τα προϊόντα καπνού αποτελούν µια από τις τοξικές παγίδες που υπάρχουν σε ένα σπίτι για τα βρέφη και τα µικρά παιδιά, η δηλητηρίαση από νικοτίνη (ναυτία, εµετός, ταχυκαρδία, εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή) µετά από µάσηση και κατάποση ενός και µόνο τσιγάρου, αποτελεί µια από τις πιο συχνές αιτίες για πλύση στοµάχου (1 στις 4 εισαγωγές σε παιδιατρικά νοσοκοµεία). Οι καπνιστές παρουσιάζουν χειρότερη ποιότητα ζωής. Μεταξύ των νόσων που µπορούν να προληφθούν, το κάπνισµα είναι ο σηµαντικότερος αιτιολογικός παράγοντας που µπορεί να τροποποιηθεί. Το µήνυµα είναι σαφές: το κάπνισµα βλάπτει σοβαρά την υγεία και η διακοπή του καπνίσµατος είναι το κύριο µέσο µε το οποίο µπορεί ο καπνιστής να µειώσει τις µελλοντικές πιθανότητες νόσου. Τα καλά νέα είναι ότι αυτοί που θα κόψουν το κάπνισµα πριν από την ηλικία των 30 ετών, θα έχουν υγεία σχεδόν όπως και οι µη καπνιστές, ενώ αυτοί που θα σταµατήσουν πριν τα 50 (σε σύγκριση µε αυτούς που συνεχίζουν να καπνίζουν), µειώνουν κατά το ήµισυ τον κίνδυνο νόσου για τα επόµενα 10 χρόνια. Σε κάθε ηλικία, ωστόσο, όσο πιο σύντοµα απεξαρτηθεί κάνεις από αυτή την συνήθεια τόσο πιο γρήγορα το σώµα αρχίζει να ευεργετείται. Ακόµη και µετά τα 65 έτη, σταµατώντας κανείς το κάπνισµα προσθέτει χρόνια στη ζωή του που θα αισθάνεται και θα αναπνέει καλύτερα. Ποτέ δεν είναι αργά!
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια Οφέλη από τη διακοπή του καπνίσµατος ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΕΥ- ΤΑΙΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΘΕ ΗΜΕΡΑ, ΕΒ ΟΜΑ Α, ΜΗΝΑΣ, ΧΡΟΝΟΣ ΧΩΡΙΣ ΚΑΠΝΟ Ο ΗΓΕΙ ΣΕ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ 20 λεπτά Ο καρδιακός ρυθµός και η αρτηριακή πίεση µειώνονται σε φυσιολογικές τιµές 8 ώρες Στην κυκλοφορία του αίµατος τα επίπεδα µονοξειδίου του άνθρακα µειώνονται και του οξυγόνου αυξάνονται 24 ώρες Σηµαντική µείωση του κινδύνου αιφνίδιας καρδιακής προσβολής 48 ώρες Βελτιώνεται η αίσθηση της όσφρησης και της γεύσης 2-4 εβδοµάδες Σηµαντική βελτίωση στο κυκλοφορικό και το αναπνευστικό σύστηµα, το περπάτηµα γίνεται πιο εύκολο, µειώνεται η κόπωση 2-6 εβδοµάδες Ο εγκέφαλος προσαρµόζεται. Αρχίζει να αποκαθίσταται η λειτουργία του που βασίζεται στην ενδογενή παραγωγή νικοτινεργικών ουσιών. Οι κρίσεις µε έντονη επιθυµία για κάπνισµα είναι σπάνιες 17 3-9 µήνες Μειώνεται ο βήχας και η δυσχέρεια στη αναπνοή επίσης µειώνεται και ο κίνδυνος λοιµώξεων από το αναπνευστικό 1 χρόνος Ο κίνδυνος στεφανιαίου καρδιακού επεισοδίου µειώνεται στο µισό και 5 χρόνια µετά είναι συγκρίσιµος µε αυτόν του µη καπνιστή 5 χρόνια Ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού είναι ο ίδιος όπως και γι αυτούς που δεν κάπνισαν ποτέ 10 χρόνια Ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύµονα και καρκίνο της ουροδόχου κύστης είναι ο µισός από τον αντίστοιχο για όσους συνεχίζουν το κάπνισµα 15 χρόνια Οι πιθανότητες για νόσο είναι παρόµοιες µε αυτές των µη καπνιστών
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός Οικονοµικό όφελος από τη διακοπή του καπνίσµατος ΙΑΚΟΠΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΣΙΓΑΡΑ 1 ηµέρα Το σνακ του διαλείµµατος από τη δουλειά 1 εβδοµάδα Βραδινή έξοδος για διασκέδαση 1 µήνας Μια καλή αύξηση του µισθού 1 χρόνος Το κόστος των καλοκαιρινών διακοπών 3 έτη Ένα µακρινό εξωτικό ταξίδι Στρατηγικές διακοπής του καπνίσµατος 18 Τις τελευταίες δεκαετίες η καλύτερη κατανόηση των µέτρων ελέγχου του καπνίσµατος µετατόπισε την προσπάθεια που επικεντρωνόταν αποκλειστικά στο άτοµο προς την κατεύθυνση αλλαγής και του περιβάλλοντος του καπνιστού. Έτσι, ενώ οι αρχικές προσπάθειες απέβλεπαν στην καλύτερη ενηµέρωση του καπνιστή (πληροφόρηση από κλινικές µελέτες), αυτές ενισχύθηκαν από παρεµβάσεις όπως: η αύξηση της τιµής των προϊόντων καπνού, η αντικαπνιστική νοµοθεσία, ο περιορισµός των χώρων όπου επιτρέπεται το κάπνισµα, η αντικαπνιστική πολιτική στον εργασιακό χώρο και η συνεχής παροχή µηνυµάτων διακοπής. Τα παραπάνω, παράλληλα µε προγράµµατα που υποστηρίζουν τη διακοπή, έχουν καταγράψει θετικά αποτελέσµατα. Πράγµατι αυτή η στρατηγική είχε ως αποτέλεσµα την αύξηση της κοινωνικής πίεσης για διακοπή, την εξασθένιση της κοινωνικής αποδοχής του καπνίσµατος, την αλλαγή των καπνιστικών συνηθειών και, τέλος, τη µείωση του καπνίσµατος. Έτσι στην Καλιφόρνια, η διάδοση του καπνίσµατος στον ενήλικο πληθυσµό µειώθηκε σταθερά από 38% (1974) σε 25% (1984) και στο 13% (2008), στη Μινεσότα από 22% (1999) στο 16% (2010) και στην Αγγλία από το 39% (1980) σε 24% (2005) και στο 21% (2009). Επίσης στις ΗΠΑ η αναλογία των καπνιστών που καπνίζουν περισσότερο από ένα πακέτο την ηµέρα µειώθηκε από 14% (1999) στο 6% (2010).
ιακοπή καπνίσµατος - Μια πρακτική βοήθεια Οι κυριότεροι λόγοι που ωθούν στην απόφαση διακοπής του καπνίσµατος: Βελτίωση της υγείας και της φυσικής κατάστασης Μείωση της πιθανότητας για νόσο σχετιζόµενη µε το κάπνισµα Παρουσία προβληµάτων στην υγεία Οικονοµικοί λόγοι Οικογενειακή / Κοινωνική πίεση Εγκυµοσύνη Προστασία της υγείας των µελών της οικογένειας Απαγόρευση καπνίσµατος σε χώρους εργασίας ή/και δηµόσιους Συµβουλή γιατρού Πώς γίνεται µια καλή προσπάθεια απεξάρτησης Το τσιγάρο κόβεται µόνο µε έναν τρόπο: πετάει κανείς τα τσιγάρα και βουτάει στα βαθιά! Το παζάρι που ξεκινάει στο µυαλό του καπνιστή είναι: ώσε µου την καλή ουσία που µου έδινες τόσον καιρό Όχι, µπορείς να την παράγεις µόνος σου! Όσο δεν καπνίζει κανείς, η βιοχηµεία του εγκεφάλου κινητοποιείται για να παραχθούν ουσίες που θα στηρίξουν τον οργανισµό. 19 Ο καπνιστής που κόβει το κάπνισµα βιώνει µία κατάσταση στρες. Έχει συνδέσει κάθε του δραστηριότητα (δουλειά, χαλάρωση, διασκέδαση) καθώς και τη διαχείριση των συναισθηµάτων του (χαρά, λύπη, αγωνία) µε το τσιγάρο. Η διακοπή του καπνίσµατος είναι µια σηµαντική αλλαγή στη ζωή του κι έτσι θα πρέπει να δει αυτήν την προσπάθεια. Θα πρέπει να ξαναµάθει να διαχειρίζεται την καθηµερινότητα και το χρόνο του χωρίς τσιγάρο. Η προσπάθεια µοιάζει σα να µετακοµίζει κανείς από το σπίτι που έµενε για χρόνια και να πάει σε ένα καινούργιο, το οποίο δεν ξέρει πώς θα είναι. Το συναισθηµατικό φορτίο δεν είναι αµελητέο χάνει κάποιον καλό του φίλο.
Ν. Χαιρετάκης, Αναισθησιολόγος - Ιατρικός Βελονισµός 20 Πώς οργανώνει κανείς µια προσπάθεια διακοπής του καπνίσµατος Ξεκινάει η ψυχολογική προετοιµασία και ορίζει µια ηµεροµηνία που θα σταµατήσει το κάπνισµα (π.χ. σε 2 εβδοµάδες) Ανακοινώνει στην οικογένεια, σε φίλους, γνωστούς και συναδέλφους, την προσπάθεια και αναζητά την υποστήριξή τους Πετάει τσιγάρα, τασάκια, αναπτήρες, ό,τι σχετίζεται µε αυτή τη συνήθεια και παίρνει τσίχλες, καραµέλες, κοµπολόι ηµιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον: καθαρίζει το σπίτι, το αυτοκίνητο, τους χώρους που περνάει πολύ χρόνο, τους µετατρέπει σε χώρους µη καπνιστών Τον πρώτο καιρό αποφεύγει χώρους και παρέες καπνιστών Ξεκινάει ή αυξάνει σε ένταση κάποια φυσική δραστηριότητα (τρέξιµο, ποδήλατο, κολύµπι, χορό ή περπάτηµα) Η όλη διαδικασία πρέπει να ειδωθεί σαν µια µεγάλη αλλαγή, θα αλλάξουν πράγ- µατα της καθηµερινότητας Οι πρώτες 2-3 εβδοµάδες είναι ηµέρες αποτοξίνωσης (φρούτα, σαλάτες, βιταµίνες, ποδαρόδροµος) Η έξοδος για διασκέδαση είναι προτιµότερη σε µέρη που δεν επιτρέπεται το κάπνισµα Ζητάει και παίρνει βοήθεια (συµβουλευτική υποστήριξη, βελονισµός, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας) Πώς διαχειρίζεται ο καπνιστής που κόβει το κάπνισµα το στρες των πρώτων ηµερών Συγκεντρώνεται στο σήµερα, δίνει τη µάχη και προχωράει βήµα-βήµα µέχρι να κερδίσει Ακολουθεί µια ισορροπηµένη δίαιτα Εµπλουτίζει τη διατροφή του µε χυµούς, άφθονο νερό και αποφεύγει το αλκοόλ Μειώνει την πρόσληψη καφεΐνης, ιδίως αν του προκαλεί άγχος και νευρικότητα Ένα αναζωογονητικό µπάνιο βοηθάει Ένα ήρεµο µασάζ σώµατος, διαφορετικά και οι απλές µαλάξεις στον αυχένα και στους ώµους, µπορούν να χαλαρώσουν θαυµάσια Ασκήσεις διαλογισµού ή και µερικές βαθιές αναπνοές προσφέρουν ηρεµία