Φαρμακευτικά. και... επίκαιρα ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΤΕΥΧΟΣ 90 / Aπρίλιος Επίσημη έκδοση του Φ. Σ.

ΤΕΥΧΟΣ 90 / Aπρίλιος 2018 Φαρμακευτικά και... επίκαιρα Επίσημη έκδοση του Φ. Σ. Θεσσαλονίκης ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Εθνικής Αντίστασης 173-175, Εμπορικό Κέντρο «Φοίνικας», 55134, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 471776

Περιεχόμενα #90 w Σελ. 04 ΕDITORIAL w Σελ. 06 w Σελ. 28 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Φ.Σ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Με τη συμμετοχή 41 διακεκριμένων επιστημόνων και 411 συνέδρων ολοκληρώθηκε το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής Επικαιρότητα ΕΟΠΥΥ: Ανακοίνωση για παράταση στα κουπόνια των αναλωσίμων ΠΦΣ: Επιστολή στον ΕΟΠΥΥ για παράταση 4 μηνών στην εφαρμογή της εγκυκλίου για αναγραφή κωδικών ΕΑΝ και ΕΚΑΠΤΥ ΕΟΠΥΥ: Από 1η Ιουνίου δεν θα αποζημιώνονται αναλώσιμα με διαφορετικό barcode από αυτό που έχει δηλωθεί στο e-δαπυ Ενημέρωση από τον ΠΦΣ για GDPR Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ΑΠΘ: Σεμινάριο με θέμα «Παρασκευή Καλλυντικών Σκευασμάτων και Σαπώνων» Επίσημη έκδοση του Φ. Σ. Θεσσαλονίκης ΤΕΥΧΟΣ 90 Απρίλιος 2018 Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συγγραφέων. Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα συντόμευσης των δελτίων Tύπου που λαμβάνει. Ιδιοκτήτης Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Εθνικής Αντίστασης 173-175, Εμπορικό Κέντρο «Φοίνικας», 55134, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 471776, fax: 2310 227525 www.fsth.gr, email: fsth@otenet.gr Διοικητικό Συμβούλιο Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Πρόεδρος: Διονύσιος Ευγενίδης Αντιπρόεδρος: Κυριάκος Θεοδοσιάδης Γραμματέας: Αργύρης Αργυρόπουλος Ταμίας: Μιχαήλ Ζαννέτος Μέλη Αθανάσιος Αλειφτήρας Άννα Σιδηροπούλου Μιχάλης Βολώνης Χαράλαμπος Σαρδέλης Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές Εκδόσεις NOUFIO Μ.Ε.Π.Ε., Λεωφ. Ηρακλείου 224, 142 31 Νέα Ιωνία τηλ.: 210 2775219 www.noufio.gr, email: info@noufio.gr ΚΩΔΙΚΟΣ: 8301 Εκδότρια - Διευθύντρια Σοφία Κούνουπα Εμπορική Διεύθυνση Αδελίνα Τζουβάρα, atzouvara@noufio.gr Υπεύθυνος Σύνταξης Διονύσιος Ευγενίδης: πρόεδρος ΦΣΘ evgenidi@gmail.com Επιμέλεια Ύλης Ειρήνη Ζυγκοπούλου, ezygkopoulou@noufio.gr Art Director Κωνσταντίνα Ζάγκλη, kzagli@noufio.gr

Editorial Ανακοίνωση για το νέο ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων, εφημερίες και διευρυμένο ωράριο 4 Αγαπητοί συνάδελφοι Ανακοινώθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το νέο ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης μετά από σύμφωνη γνώμη του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, όπως προβλέπεται από τη νέα νομοθεσία για το ωράριο των φαρμακείων. Σύμφωνα με την απόφαση, το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων είναι το εξής: Δευτέρα και Τετάρτη: 08:00-14:30 Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 08:00-14:00 και 17:00-21:00 Το παραπάνω ωράριο λειτουργίας είναι υποχρεωτικό για όλα τα φαρμακεία της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με το νέο νόμο όλα τα φαρμακεία πρέπει να συμμετέχουν στις διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις που καθορίζονται από την απόφαση του Περιφερειάρχη. Για τοn λόγο αυτό ο Φαρμακευτικός Σύλλογος θα προχωρήσει σε εύλογο χρονικό διάστημα, χωρίς να ανατρέπει εν μέσω καλοκαιρινής περιόδου την ομαλή ροή των προγραμμάτων, σε επανασχεδιασμό του συστήματος εφημεριών ώστε να συμπεριληφθούν όλα τα φαρμακεία. Ο νέος σχεδιασμός θα υλοποιηθεί μετά και την αναμενόμενη έκδοση της Υπουργικής Απόφασης που θα καθορίζει τόσο τη σύσταση των επιτροπών χορήγησης απαλλαγών από υπηρεσίες, όσο και τα κριτήρια απαλλαγών. Μέχρι τότε ισχύουν ως έχουν όλες οι απαλλαγές που έχουν εκδοθεί. Για το θέμα αυτό θα υπάρξει νεότερη ανακοίνωση. Για το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης η διημέρευση τη Δευτέρα και την Τετάρτη διαρκεί από τις 14:30 έως τις 21:00, ενώ το Σάββατοκύριακο και τις αργίες από τις 08:00 έως τις 21:00. Μετά τις 21:00 ξεκινά κάθε μέρα η διανυκτέρευση (σύμφωνα με όσα ίσχυαν μέχρι σήμερα) η οποία διαρκεί έως τις 24:00, ενώ συνεχίζουν μέχρι τις 08:00 το πρωί της επομένης τα φαρμακεία που σύμφωνα με το πρόγραμμα βρίσκονται στην εκάστοτε ομάδα διανυκτέρευσης (Α, Β, ή Γ). Για τις περιοχές εκτός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος θα υπάρχει τουλάχιστον ένα εφημερεύον φαρμακείο, που η υπηρεσία του θα ξεκινά στις 08:00 και θα λήγει στις 23:00. Μετά τις 23:00 το φαρμακείο αυτό θα πρέπει να βρίσκεται σε τηλεφωνική ετοιμότητα για την εξυπηρέτηση του κοινού έως τις 08:00 το πρωί της επόμενης ημέρας. Για τις περιοχές για τις οποίες μέχρι σήμερα δεν υπήρχε αναρτημένος πίνακας, οι νέοι πίνακες εφημεριών θα αναρτηθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα στον ιστότοπο του Συλλόγου μας, www.fsth.gr. Η νέα νομοθεσία απαγορεύει τη λειτουργία των φαρμακείων πέραν του νόμιμου ωραρίου αν δεν έχει προηγηθεί δήλωση προς την Περιφέρεια και τον Σύλλογο, όπου θα αναφέρονται αναλυτικά οι ώρες λειτουργίας για κάθε μέρα. Συνεπώς καταργείται η δυνατότητα λειτουργίας σε ελεύθερο ωράριο και επιτρέπεται μόνο εφόσον το επιθυμητό ωράριο λειτουργίας δηλωθεί, όπως ο νόμος προβλέπει. Συγχρόνως, ο νόμος προβλέπει επιβολή αυστηρού προστίμου σε όσους παραβιάζουν το νόμιμο ή το δηλωθέν από αυτούς ωράριο. Πρέπει να τονιστεί πως όσοι φαρμακοποιοί δηλώσουν διευρυμένο ωράριο λειτουργίας του φαρμακείου τους, σύμφωνα με το νέο νόμο, δεν είναι υποχρεωμένοι να το τηρούν, πέραν φυσικά των ωρών υποχρεωτικής λειτουργίας και των υπηρεσιών, που θα πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα.

Editorial Σύμφωνα με τον νέο νόμο οι δηλώσεις για το διευρυμένο ωράριο γίνονται ανά δίμηνο και θα πρέπει να κατατίθενται τουλάχιστον ένα μήνα πριν την έναρξη του διμήνου που αφορούν. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με απόφασή της καθορίζει την έναρξη του πρώτου διμήνου την 1η Ιουλίου του 2018. Η υποβολή των δηλώσεων διευρυμένου ωραρίου για το πρώτο δίμηνο, σύμφωνα με ανακοίνωση της Περιφέρειας, μπορεί να πραγματοποιηθεί αποκλειστικά από την 21η Μαΐου έως την 31η Μαΐου 2018 και ώρα 15:00. Κάθε άλλη δήλωση που έχει κατατεθεί πριν την ημερομηνία αυτή είναι άκυρη και πρέπει να επανυποβληθεί. Για τον λόγο αυτό και τη διευκόλυνση όλων των συναδέλφων που επιθυμούν να συμμετέχουν στο διευρυμένο ωράριο, ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έχει αναπτύξει μια αυτοματοποιημένη πλατφόρμα υποβολής δηλώσεων που θα βρείτε στον ιστότοπό του αφού πραγματοποιήσετε σύνδεση με τους κωδικούς σας στο Μενού «Μέλη» «Δήλωση διευρυμένου ωραρίου». Απαραίτητη προϋπόθεση πριν την υποβολή της δήλωσης μέσω της εφαρμογής είναι να έχει συμπληρωθεί σωστά η ηλεκτρονική σας διεύθυνση (e-mail) στο ίδιο μενού «Μέλη» «Επεξεργασία μέλους». Το υπομενού δήλωσης διευρυμένου ωραρίου θα ενεργοποιηθεί και θα εμφανιστεί μέχρι την Παρασκευή 18 Μαΐου, όμως δεκτές θα γίνουν σύμφωνα με την ανακοίνωση της Περιφέρειας μόνο οι δηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν εντός του προκαθορισμένου χρονικού ορίου που αναφέρθηκε παραπάνω. Οδηγίες χρήσης της πλατφόρμας θα βρείτε στην ιστοσελίδα του ΦΣΘ, www.fsth.gr. Η δήλωση που θα συμπληρώσει ο κάθε φαρμακοποιός για το φαρμακείο του θα έχει αυτόματα ως παραλήπτες τόσο τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, όσο και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι οποίοι θα του απαντούν σε εύλογο χρονικό διάστημα στην ηλεκτρονική διεύθυνση που έχει δηλώσει, στέλνοντάς του τον Αριθμό Πρωτοκόλλου της δήλωσης που υπέβαλε. Στην ίδια διεύθυνση, θα αποστέλλεται άμεσα αντίγραφο της δήλωσης που υπέβαλε ο φαρμακοποιός. Επειδή οι δηλώσεις αυτές, σύμφωνα με την εκτίμησή μας, θα αφορούν σε μεγάλο αριθμό φαρμακείων, γεγονός που θα προκαλέσει μεγάλη γραφειοκρατική δραστηριότητα τόσο στο Σύλλογο όσο και στην Περιφέρεια, παρακαλούμε να προτιμήσετε αυτό το σύστημα για την υποβολή της δήλωσής σας, αφού σε συμφωνία με την Περιφέρεια έχουμε καταλήξει πως διευκολύνει αμφότερες τις πλευρές. Για κάθε επιπλέον πληροφορία θα επανέλθουμε με νεότερη ενημέρωση. 06 Ο πρόεδρος Διονύσιος Ευγενίδης Ο γραμματέας Αργύριος Αργυρόπουλος

στo Λευκό Πύργο Γιορτάζουμε την Ημέρα Φαρμακοποιού! Αναδεικνύουμε το ρόλο του Φαρμακείου Προβάλλουμε τις υπηρεσίες Φαρμακευτικής Φροντίδας ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ communication services

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Με τη συμμετοχή 41 διακεκριμένων επιστημόνων και 411 συνέδρων ολοκληρώθηκε το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής Στιγμιότυπο από τη συνεδριακή αίθουσα Με τη συμμετοχή 41 διακεκριμένων επιστημόνων από τον χώρο της Φαρμακευτικής και της Ιατρικής και 411 συνέδρων ολοκληρώθηκε το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής, στις 5 και 6 Μαΐου 2018, στη Θεσσαλονίκη. 8 Στιγμιότυπο από τη συνεδριακή αίθουσα Ο πρόεδρος του ΠΦΣ, κ. Κυρ. Θεοδοσιάδης, απευθύνει χαιρετισμό.

#90 Το Συνέδριο διοργάνωσε ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και τελούσε υπό την αιγίδα των τριών Τμημάτων Φαρμακευτικής (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ και Πανεπιστημίου Πατρών) και του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου. Στην επίσημη έναρξη του συνεδρίου ο πρόεδρος του Φ.Σ. Θεσσαλονίκης, κ. Διονύσιος Ευγενίδης, καλωσόρισε τους συνέδρους και επισήμανε ότι «Συνέδρια όπως το δικό μας, το Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής, έρχονται να καλύψουν εν μέρει το κενό της διά βίου εκπαίδευσης των συναδέλφων μας. Και επισημαίνω ότι ο Σύλλογός μας έχει αρχίσει τη δια βίου εκπαίδευση των φαρμακοποιών της Θεσσαλονίκης από το 2000». Επιπλέον, τόνισε πόσο σημαντική είναι η συνεργασία φαρμακοποιών γιατρών προς όφελος των πολιτών και για τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας. Ο πρόεδρος του ΦΣΘ, κ. Διονύσιος Ευγενίδης Στιγμιότυπο από τη συνεδριακή αίθουσα 9

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου έλαβαν χώρα 5 στρογγυλά τραπέζια και 11 ομιλίες ιατρικού και φαρμακευτικού ενδιαφέροντος. Αναλυτικότερα: Οι εργασίες ξεκίνησαν το πρωί του Σαββάτου, με την ομιλία της καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ, κυρίας Δήμητρας Χατζηπαύλου-Λίτινα, με θέμα «Ανόργανα Φάρμακα με ρεαλισμό!». Κατά τη διάρκεια της ομιλίας της, επισήμανε ότι «Τα ανόργανα φάρμακα (με τη μορφή ορυκτών ή μη) αποτέλεσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα μόνα όπλα στη θεραπευτική φαρέτρα. Η κατάσταση όμως άλλαξε άρδην με τη μεγάλη επανάσταση στη Χημεία, την ανάπτυξη της Φαρμακευτικής Χημείας ως ιδιαίτερο ερευνητικό και επιστημονικό πεδίο στην επιστήμη της Φαρμακευτικής. Η ταυτοποίηση των μοριακών στόχων που ευθύνονται για τις διάφορες νόσους, η οργανολογία και οι τεχνικές που αναπτύχθηκαν μαζί με τη χρήση των υπολογιστών και της συνδυαστικής Χημείας οδήγησαν στην ανάπτυξη των οργανικών και βιοτεχνολογικών φαρμάκων, περιορίζοντας πάρα πολύ τη χρήση των ανόργανων φαρμάκων». Η καθηγήτρια Δήμητρα Χατζηπαύλου-Λίτινα, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ Για την επιστημονική εξακρίβωση και την ερευνητική επιβεβαίωση 28 φοιτητές του Φαρμακευτικού Τμήματος κινήθηκαν με τη βοήθεια καταλλήλων ερωτηματολογίων να συγκεντρώσουν και να επεξεργασθούν στατιστικά πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη, συνταγογράφηση και κίνηση ανοργάνων φαρμάκων στα φαρμακεία του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά και παρουσιάστηκαν από τους ίδιους κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Στο προεδρείο ήταν ο γραμματέας του ΦΣΘ κ. Αργύρης Αργυρόπουλος. 10 Η καθηγήτρια Δ. Χατζηπαύλου-Λίτινα με τους δευτεροετείς φοιτητές της, τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διον. Ευγενίδη και τον γραμματέα του ΦΣΘ κ. Αργ. Αργυρόπουλο

#90 Ο κ. Πλάτων Μαγκριώτης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών Ο αναπληρωτής καθηγητής Πλάτων Μαγκριώτης με την καθηγήτρια Ελ.Σκαλτσά και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Χαρ. Σαρδέλη «Οι τελευταίες ανακαλύψεις σύμφωνα με τις οποίες β-λακτάμες γενικά μπορούν να δράσουν ως αναστολείς βασιζόμενοι στον μηχανισμό των πρωτεασών της σερίνης, καθώς και της βασιζόμενης στο ακυλο-συνένζυμο-α ακυλοτρανσφεράσης της χοληστερίνης, το οποίο αυτό ένζυμο είναι βασικά υπεύθυνο για τη δημιουργία της αθηροσκληρωτικής στεφανιαίας νόσου, όπως επίσης το δημοσιευμένο δυναμικό τους για τη θεραπεία διαφόρων νευρολογικών ασθενειών όπως η αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (νόσος του Lou Gehrig), υπαγορεύουν ότι η ανάπτυξη νέας μεθοδολογίας για την καταλυτική εναντιοεκλεκτική σύνθεση υποκατεστημένων β-λακταμών μπορεί να αποδειχθεί πάρα πολύ χρήσιμη για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών και άλλων, εξαιρετικά χρήσιμων, φαρμάκων». Τα παραπάνω τόνισε ο κ. Πλάτων Μαγκριώτης, αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του με θέμα «Καινοτόμοι μέθοδοι σύνθεσης και φαρμακολογικές δραστικότητες β-λακταμών». Στο προεδρείο ήταν κυρία Ελένη Σκαλτσά, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Χαράλαμπος Σαρδέλης. Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Καρδιολογία & Φάρμακα» Το πρώτο στρογγυλό τραπέζι, με θέμα «Καρδιολογία & Φάρμακα», πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου, με προεδρεύοντες τον κ. Ιωάννη Κανονίδη, καθηγητή Καρδιολογίας ΑΠΘ, διευθυντή Β' Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ και πρόεδρο της ΚΕΒΕ, και τον γραμματέα του ΦΣΘ κ. Αργύρη Αργυρόπουλο. 11

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Ο κ. Μιχαήλ Δούμας, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Στο πλαίσιο αυτό, και μιλώντας για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης, ο κ. Μιχαήλ Δούμας, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ, τόνισε ότι «Η σύγχρονη τάση στην αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι η εξατομίκευση της θεραπείας με βάση τα χαρακτηριστικά των ασθενών, τα συνυπάρχοντα νοσήματα, τις ενδείξεις και τις αντενδείξεις των αντιυπερτασικών φαρμάκων. Δυστυχώς, όμως, παρά την ύπαρξη τόσο πολλών και αποτελεσματικών αντιυπερτασικών φαρμάκων, ο έλεγχος της υπέρτασης παραμένει ανεπαρκής (σε < 50% των περιπτώσεων), υπογραμμίζοντας την ανάγκη για εντατικότερες προσπάθειες όλων των επαγγελματιών υγείας προς την κατεύθυνση αυτή». Ο κ. Βασίλειος Σκέμπερης, επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας ΑΠΘ Μιλώντας για τις αρρυθμίες και την αντιπηκτική αγωγή, ο κ. Βασίλειος Σκέμπερης, FESC, επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας, Γ Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ, επισήμανε ότι «στη μελέτη Framingham η Κολπική Μαρμαρυγή αποδείχτηκε ότι αποτελεί μια προθρομβωτική κατάσταση. Η αντιπηκτική αγωγή αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση». Και συμπλήρωσε πως μια πρόσφατη μετα-ανάλυση, που συμπεριέλαβε όλες τις μεγάλες μελέτες που αναφέρονται στα νέα αντιπηκτικά, έδειξε ότι είναι ασφαλέστερα, δραστικότερα και αποτελεσματικότερα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και Κολπική Μαρμαρυγή AF. 12 Ο κ. Ιωάννης Αλευρούδης, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ Στο καίριο ερώτημα «ποια η αλληλεπίδραση των καρδιολογικών με άλλα φάρμακα» ήρθε να δώσει απαντήσεις ο κ. Ιωάννης Αλευρούδης, MD, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ. Ο κ. Αλευρούδης υπογράμμισε ότι «Η αλληλεπίδραση μεταξύ φαρμάκων αποτελεί ένα κοινό πρόβλημα που προκαλεί μεγάλο αριθμό εισαγωγών στα νοσοκομεία, με συχνά θανατηφόρες συνέπειες. Ο γηράσκων πληθυσμός αναγκάζεται να λαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό φαρμάκων, οδηγείται σε πολυφαρμακία και, μοιραία, σε υψηλότερη πιθανότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ των φαρμάκων αυτών». Και συμπλήρωσε πως «οι καρδιολογικοί ασθενείς εμφανίζουν ένα ευρύ φαινότυπο νοσηροτήτων. Έτσι ενώ ο ασθενής θεραπεύεται, π.χ. για μια αρρυθμία, ταυτόχρονα μπορεί να εμφανίσει αρτηριακή υπέρταση, έμφραγμα, εμβολή, σακχαρώδη διαβήτη, λοίμωξη αναπνευστικού, οξεία κοιλία κ.τ.λ., που θα περιπλέξει τη φαρμακευτική αγωγή».

#90 Η «Φαρμακευτική αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Δημήτριος Κρικίδης, MD, MSc, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, επισήμανε ότι «Φάρμακο εκλογής για την επίτευξη του στόχου της LDL χοληστερόλης είναι η χορήγηση στατίνης, στη μέγιστη επιτρεπτή ή ανεκτή δόση. Σε ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο της LDL-C με τη χορήγηση στατίνης, εκτιμάται το ενδεχόμενο προσθήκης εζετιμίμπης, με στόχο επιπλέον ελάττωση της LDL-C κατά 20-25%. Σε ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο της LDL-C παρά τη χορήγηση συνδυασμού στατίνης και εζετιμίμπης, συστήνεται η προσθήκη αναστολέα της PCSK9, με στόχο επιπλέον ελάττωση της LDL-C κατά 60%. Σε ασθενείς με υψηλά τριγλυκερίδια συστήνεται η προσθήκη φαινοφιμπράτης ή ω-3 λιπαρών οξέων, σε συνδυασμό πάντα με αυστηρή σύσταση για αλλαγή των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών». Ο κ. Δημήτριος Κρικίδης, ειδικός καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Β' Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Ι. Αλευρούδης, Δ. Κρικίδης, Β. Σκέμπερης, Ι. Κανονίδης, Διον. Ευγενίδης, Μ. Δούμας και Αργ. Αργυρόπουλος. 13

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Ο κ. Σωτήριος Νικολαρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών Ο αναπληρωτής καθηγητής Σωτήριος Νικολαρόπουλος με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ «30 Αυγούστου 2017: Ηδονοβλεψίες στην κλειδαρότρυπα της αιωνιότητας» ήταν το πολύ ενδιαφέρον θέμα που ανέπτυξε ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Σωτήριος Νικολαρόπουλος, ο οποίος διευκρίνισε ότι «την ημερομηνία αυτή, ο FDA έλαβε μια ιστορική απόφαση εγκρίνοντας για πρώτη φορά εξατομικευμένη γονιδιακή θεραπεία και εγκαινιάζοντας έτσι μια νέα και πολλά υποσχόμενη προσέγγιση στη θεραπεία νεοπλασιών και άλλων σοβαρών ασθενειών. Συγκεκριμένα, ενέκρινε τη χρήση του Kymriah (tisagenlecleucel) σε σοβαρές παιδιατρικές νεοπλασίες του τύπου της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας (ALL). Η θεραπεία αυτή είναι η πρώτη (κυριολεκτικά) εξατομικευμένη θεραπεία, η οποία δημιουργείται χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τα Τ-λεμφοκύτταρα του ασθενούς». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές. Ο κ. Δημήτριος Ρέκκας, αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ Ο αναπληρωτής καθηγητής Δημήτριος Ρέκκας με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ 14 Στις εξελίξεις στη φαρμακευτική επιστήμη και τον νέο ρόλο του φαρμακοποιού στο σύστημα υγείας αναφέρθηκε ο κ. Δημήτριος Ρέκκας, αναπληρωτής καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, επισημαίνοντας ότι «η διατήρηση και βελτίωση της θέσης ενός σημαντικού παράγοντα, όπως αυτός του φαρμακοποιού, σε ένα σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας δεν εξαρτάται μόνο από τις δικές του επιδιώξεις όσο βάσιμες και αν είναι. Είναι απαραίτητο να κατανοήσει τις λειτουργίες και των άλλων σημαντικών παραγόντων που επιδρούν στο σύστημα και, λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο περιβάλλον, να επανασχεδιάσει τη στρατηγική του με στόχο την παροχή επιστημονικώς αξιόπιστων υπηρεσιών στον ασθενή». Επιπλέον, ο κ. Ρέκκας υπογράμμισε πως «οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να μην αλληλοεπικαλύπτονται με εκείνες των υπολοίπων παρόχων, να έχουν διακριτή προστιθέμενη αξία για τον ασθενή και να προκύπτουν ευθέως από την εκπαίδευση του φαρμακοποιού, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις εξελίξεις της επιστήμης και το υπάρχον νομικό πλαίσιο». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές.

#90 Ο κ. Γεώργιος Σπυρούλιας, καθηγητής, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών Ο καθηγητής Γεώργιος Σπυρούλιας με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Γεώργιο-Κωνσταντίνο Κιοσέ Οι «σύγχρονες NMR προσεγγίσεις στον σχεδιασμό φαρμάκων και στη μεταβολομική ανάλυση», παρουσιάστηκαν από τον καθηγητή και πρόεδρο του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Γεώργιο Σπυρούλια. Πιο συγκεκριμένα, ο καθηγητής επισήμανε ότι «Η αναγνώριση, μέσω της Φασματοσκοπίας NMR, βιοδραστικών ενώσεων και μεταβολιτών μπορεί να αναγνωρίσει και να αναλύσει ποιοτικά και ποσοτικά αυξομειώσεις των επιπέδων διαφόρων μεταβολιτών και συνεπώς να διευκρινίσει την εύρυθμη λειτουργία ενός βιοχημικού μονοπατιού ή την απορρύθμισή του. Εφαρμόζοντας τη Φασματοσκοπία NMR για τη μεταβολομική ανάλυση βιολογικών υγρών (ούρα, αίμα, ορός και πλάσμα αίματος κ.ά.) ή ακόμα και ιστών, στοχεύουμε στην ανάλυση και ταυτοποίηση μικρών μορίων, μεταβολιτών, τα οποία καταδεικνύουν τη λειτουργία ενός βιολογικού μονοπατιού». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Γεώργιος-Κωνσταντίνος Κιοσές. Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Αγ. Αγοραστός, Στ. Μπαργιώτα, Γ. Παπαζήσης, Α. Σιδηροπούλου, Χρ. Πουρζιτάκη και Διον. Ευγενίδης από το στρογγυλό τραπέζι "Ψυχοφαρμακολογία & Ψυχοφαρμακοθεραπεία". Το μεσημέρι του Σαββάτου έλαβε χώρα το στρογγυλό τραπέζι, με θέμα «Ψυχοφαρμακολογία & Ψυχοφαρμακοθεραπεία», με προεδρεύοντες τον κ. Αγοραστό Αγοραστό, αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κυρία Άννα Σιδηροπούλου. 15

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Ο κ. Αγοραστός Αγοραστός, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου «Ο όρος ψυχοφαρμακολογία αναφέρεται στη μελέτη της δράσης εξωγενών ψυχοενεργών ουσιών στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στην επίδρασή τους σε συναισθηματικό, γνωσιακό, συμπεριφορικό και λειτουργικό επίπεδο με γνώμονα τη θεραπευτική προσέγγιση ψυχιατρικών συμπτωμάτων και νοσημάτων» επισήμανε ο κ. Αγοραστός Αγοραστός, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας Πανεπιστημίου Αμβούργου. Και συμπλήρωσε πως «Η πρόοδος στη μοντέρνα φαρμακοθεραπεία της ψυχικής νόσου μετρά λιγότερο από 70 χρόνια. Η χρήση όμως ψυχοενεργών ουσιών συνοδεύει την ιστορία της ανθρωπότητας μέσα στους αιώνες και ορίζει συχνά την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού». Ο κ. Γεώργιος Παπαζήσης, επίκουρος καθηγητής Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Γεώργιος Παπαζήσης, επίκουρος καθηγητής Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, ανέπτυξε το πολύ ενδιαφέρον θέμα «Ψυχοφαρμακολογία και φαρμακοεπαγρύπνηση: Ο ρόλος του επαγγελματία υγείας», τονίζοντας ότι «Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε παθήσεις του ΚΝΣ, και στην ψυχιατρική ειδικότερα, εμφανίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες από διάφορα οργανικά συστήματα με συχνότητα που δεν είναι σαφώς τεκμηριωμένη. Τα δεδομένα από τις προ-εγκριτικές μελέτες των φαρμάκων έχουν περιορισμένη ισχύ στην πρόβλεψη όλων των δράσεων των φαρμάκων και για τον λόγο αυτό όταν το φάρμακο κυκλοφορεί στον γενικό πληθυσμό (real world conditions) εμφανίζονται και δράσεις μη αναμενόμενες. Το κύριο εργαλείο καταγραφής των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων είναι η κίτρινη κάρτα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων που μπορεί να συμπληρωθεί τόσο από επαγγελματίες υγείας όσο και ασθενείς». 16 Η κυρία Σταυρούλα Μπαργιώτα, ψυχίατρος-ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Οι «αντιψυχωσικοί παράγοντες και σταθεροποιητές της διάθεσης: από την ψυχιατρική κλινική πρακτική στην καθημερινότητα του φαρμακείου» αποτέλεσαν το θέμα της ομιλίας της κυρίας Σταυρούλας Μπαργιώτα, ψυχιάτρου-ψυχοθεραπεύτριας, διδάκτορα Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Κατά τη διάρκεια της εισήγησής της ανέφερε ότι «οι αντιψυχωσικοί παράγοντες, καθώς και οι σταθεροποιητές της διάθεσης, αποτελούν δύο σημαντικές κατηγορίες φαρμάκων στην ψυχιατρική καθημερινότητα, καθώς χορηγούνται κυρίως για την αντιμετώπιση των ψυχωσικών διαταραχών και της διπολικής διαταραχής αντίστοιχα. Από την εισαγωγή της χρήσης τους στα τέλη του 20ου αιώνα, μέχρι και σήμερα, η συνταγογράφηση των συγκεκριμένων κατηγοριών φαρμάκων έχει αυξηθεί. Πολλά νέα σκευάσματα, αλλά και νέες μορφές, έχουν εισέλθει στην καθημερινότητα του φαρμακείου, όπως για παράδειγμα, τα μακράς δράσης ενέσιμα αντιψυχωσικά».

#90 Η κυρία Χρύσα Πουρζιτάκη, επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ Η κυρία Χρύσα Πουρζιτάκη, επίκουρη καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, ολοκληρώνοντας με την ομιλία της τη θεματολογία του στρογγυλού τραπεζιού, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τη χρήση και την κατάχρηση των βενζοδιαζεπινών σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, η κυρία Πουρζιτάκη επισήμανε ότι «οι βενζοδιαζεπίνες είναι ψυχοδραστικά φάρμακα με ηρεμιστικές, υπνωτικές, αγχολυτικές, αντισπασμωδικές, αναισθητικές και μυοχαλαρωτικές ιδιότητες. Τα κύρια πλεονεκτήματα των βενζοδιαζεπινών είναι η υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, η ταχεία έναρξη δράσης και το χαμηλό κόστος τους. Η συνιστώμενη χρήση τους θα πρέπει να περιορίζεται στη βραχυπρόθεσμη χορήγησή τους για τη θεραπεία του άγχους, όπου εμφανίζει θεαματικά αποτελέσματα. Σχεδόν όλα τα μειονεκτήματά που προκύπτουν από τη χρήση των βενζοδιαζεπινών συνδέονται με μακροχρόνια χορήγησή τους, καθώς φέρουν τον κίνδυνο κατάχρησης και μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση ή εθισμό». Με προεδρεύοντες τον κ. Δημήτριο Γουλή, αναπληρωτή καθηγητή Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, τον κ. Στέργιο Πολύζο, ενδοκρινολόγο, επίκουρο καθηγητή Φαρμακολογίας Μεθοδολογίας της Έρευνας στο Ιατρικό Τμήμα ΑΠΘ, και τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διονύσιο Ευγενίδη, έλαβε χώρα το στρογγυλό τραπέζι για την «Ενδοκρινολογία», με το οποίο έκλεισαν και οι εργασίες του Σαββάτου. Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Ενδοκρινολογία» 17

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Η κυρία Ευαγγελία Κιντιράκη, ενδοκρινολόγος, υποψήφια διδάκτορας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Στο πλαίσιο αυτό, η κυρία Ευαγγελία Κιντιράκη, ενδοκρινολόγος, υποψήφια διδάκτορας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, ανέπτυξε το θέμα «Υποκατάσταση με θυροξίνη: αλληλεπιδράσεις με άλλα συγχορηγούμενα φάρμακα». Η κυρία Κιντιράκη επισήμανε ότι «διάφοροι συγχορηγούμενοι φαρμακευτικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τη λεβοθυροξίνη επηρεάζοντας την απορρόφησή της από το γαστρεντερικό σύστημα ή τον μεταβολισμό της ή τη σύνδεσή της με τη δεσμευτική της πρωτεΐνη (TBG). Τέλος, η συγχορήγηση λεβοθυροξίνης με ορισμένους φαρμακευτικούς παράγοντες (π.χ. τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, κουμαρινικά αντιπηκτικά) δύναται να επηρεάσει τη θεραπευτική τους επίδραση και κατ επέκταση την ασφάλεια και αποτελεσματικότητά τους». Ο κ. Σπύρος Καρράς, ενδοκρινολόγος, ακαδημαϊκός υπότροφος, Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Α Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Το επίκαιρο θέμα της ανεπάρκειας της βιταμίνης D και το «σε ποιους, πότε και πώς απαιτείται υποκατάσταση», ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο κ. Σπύρος Καρράς, ενδοκρινολόγος, ακαδημαϊκός υπότροφος, Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Α Παθολογική Κλινική ΑΠΘ. Επισήμανε δε ότι «Η υποβιταμίνωση D έχει συσχετιστεί σε πληθώρα δεδομένων παρατήρησης με αυξημένο επιπολασμό σκελετικών και εξωσκελετικών κλινικών εκβάσεων όπως η ραχίτιδα, η οστεομαλακία, το αλλεργικό άσθμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η εκφυλιστική άνοια αλλά και νεοπλασίες, όπως αυτές του μαστού και του παχέος εντέρου. Οι μελέτες υποκατάστασης με βιταμίνη D, από την άλλη μεριά, δεν καταγράφουν συνολικό όφελος επί του παρόντος, στις διάφορες εκβάσεις, με εξαίρεση το μυοσκελετικό και την αναπαραγωγή». 18 Ο κ. Παναγιώτης Αναγνωστής, ενδοκρινολόγος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Παναγιώτης Αναγνωστής, ενδοκρινολόγος στη Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, παρουσίασε το θέμα «Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία». Επισήμανε ότι «Η οστεοπόρωση αποτελεί τη διαταραχή της αρχιτεκτονικής του οστού, η οποία οδηγεί σε αυξημένη ευθραυστότητα, προδιαθέτοντας σε αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Τα διαθέσιμα αντι-οστεοπορωτικά φάρμακα είναι: εκλεκτικοί τροποποιητές των υποδοχέων οιστρογόνων (ραλοξιφένη, μπαζεντοξιφένη), διφωσφονικά (αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη, ιμπανδρονάτη, ζολεδρονικό οξύ), τεριπαρατίδη, denosumab, καθώς και η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (οιστρογόνο). Συνιστάται επίσης η συγχορήγηση ασβεστίου και βιταμίνης D. Η επιλογή της θεραπείας πρέπει να είναι εξατομικευμένη, ανάλογα με τη βαρύτητα, το ιστορικό και τις ιδιαιτερότητες του/της ασθενούς».

#90 Ο κ. Xρήστος Τσαμέτης, ενδοκρινολόγος, κλινικός ανδρολόγος (ΕΑΑ), ακαδημαϊκός υπότροφος,μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ «Το αυξημένο οξειδωτικό stress, που ανευρίσκεται στο σπέρμα σημαντικού ποσοστού υπογόνιμων ανδρών, αποτέλεσε το παθοφυσιολογικό έναυσμα για τη μελέτη της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας ουσιών και συμπληρωμάτων διατροφής με αντιοξειδωτική δράση στην αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας», υπογράμμισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την ανδρική υπογονιμότητα ο κ. Χρήστος Τσαμέτης, ενδοκρινολόγος, κλινικός ανδρολόγος (ΕΑΑ), ακαδημαϊκός υπότροφος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ. Και συμπλήρωσε πως «παράγοντες που κυρίως έχουν μελετηθεί είναι οι βιταμίνες Ε και C, το φυλλικό οξύ, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, η γλουταθειόνη, η καρνιτίνη, η Ν-ακετυλοκυστεΐνη, το συνένζυμο Q10, το λυκοπένιο, η πεντοξυφυλλίνη και ποικίλοι συνδυασμοί τους». Ο κ. Παύλος Πουλάκος, ενδοκρινολόγος, υποψήφιος διδάκτορας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Το στρογγυλό τραπέζι της ενδοκρινολογίας έκλεισε με την ομιλία του κ. Παύλου Πουλάκου, ενδοκρινολόγου, υποψήφιου διδάκτορα, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, με θέμα «Διαιτητική, φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας». Ο κ. Πουλάκος επισήμανε πως «Υπάρχουν πολλαπλές δυνατότητες θεραπείας, εκτελούμενες κλιμακωτά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης (ακραίες τιμές Δείκτη Μάζας Σώματος ή ύπαρξη επιπλοκών), καθώς και με βάση την αποτυχία προηγούμενης παρέμβασης. Η θεραπεία της παχυσαρκίας αποτελεί μείζον πεδίο έρευνας, λόγω των διαστάσεων της επίπτωσής της παγκοσμίως». Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Σπ. Καρράς, Χαρ. Σαρδέλης, Π. Αναγνωστής, Χρ. Τσαμέτης, Ευαγ. Κιντιράκη, Διον. Ευγενίδης, Δ. Γουλής, Π. Πουλάκος και Στ. Πολύζος. 19

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Η κ. Γεωργία Βαλσαμή, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωργία Βαλσαμή με το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Μιχάλη Βολώνη Την Κυριακή 6 Μαΐου, οι εργασίες ξεκίνησαν με την ομιλία της κυρίας Γεωργίας Βαλσαμή, αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, με θέμα «Παιδιατρικά φάρμακα: Κανονιστικό πλαίσιο στην E.E.». Η κυρία Βαλσαμή ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «Μέχρι πρόσφατα, η ανάπτυξη παιδιατρικών φαρμάκων ήταν ιδιαίτερα προβληματική με την παιδιατρική συνταγογράφηση να βασίζεται κυρίως στην εμπειρία του θεράποντος ιατρού και όχι σε κλινικές μελέτες και η προσαρμογή της δόσης να γίνεται με πρακτικές όπως π.χ. τεμαχισμός του δισκίου των ενηλίκων και χορήγηση ενός τμήματος. Αυτή η εκτός ένδειξης (off-label) χρήση των φαρμάκων των ενηλίκων στα παιδιά, ενέχει τον κίνδυνο της υπό- ή υπερ-δοσολογίας και εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών που δεν επηρεάζουν τους ενήλικες αλλά είναι ιδιαίτερα σοβαρές για τα παιδιά. Στην Ε.Ε. την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκε ένα παιδιατρικό κανονιστικό/ νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε συνεργασία με την αντίστοιχη Παιδιατρική Επιτροπή του ΕΜΑ». Στο προεδρείο ήταν το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ. Μιχάλης Βολώνης. Με προεδρεύοντες τον κ. Θεόδωρο Αγοραστό, καθηγητή Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη, και το μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ, κ. Αθανάσιο Αλειφτήρα, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής το στρογγυλό τραπέζι «Μαιευτική-Γυναικολογία». 20 Στιγμιότυπο από το στρογγυλό τραπέζι «Μαιευτική-Γυναικολογία»

#90 Ο κ. Κωνσταντίνος Δίνας, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, διευθυντής Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Κωνσταντίνος Δίνας, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, διευθυντής Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη, ανέπτυξε το θέμα «Χημειοπροφύλαξη και φαρμακευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού» επισημαίνοντας ότι «Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια του γυναικείου φύλου. Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι κυρίως χειρουργική. Μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου ακολουθεί κατά κανόνα η χορήγηση ακτινοβολίας σε πολλές δόσεις, με σκοπό την ελάττωση της πιθανότητας τοπικής υποτροπής της νόσου». Και συμπλήρωσε πως «σε ερευνητικό επίπεδο χρησιμοποιούνται μικρομοριακές ενώσεις, βιολογικοί παράγοντες και νανοσωματίδια με σκοπό την ενίσχυση της δράσης άλλων χημειοθεραπευτικών ή την παρεμπόδιση της έκφρασης ογκογονιδίων. Σε πειράματα σε ποντίκια, βρέθηκε ότι η έγχυση μέσω της θηλής νανοσωματιδίων που περιείχαν RNA που παρεμπόδιζε την έκφραση του γονιδίου HoxA1, το οποίο παίζει κυρίαρχο ρόλο στην ογκογένεση, εμπόδιζε τον πολλαπλασιασμό των επιθηλιακών κυττάρων και η πιθανότητα ογκογένεσης ελαττωνόταν κατά 75%». Ο κ. Δημήτριος Βαβίλης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εμμηνόπαυσης (αμέσων-αγγειοκινητικά συμπτώματα, και απωτέρων-ουρογεννητικά, απώλεια οστίτη ιστού, καρδιαγγειακά συμβάματα) διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε κατά το πέρασμα του χρόνου. Στο διάστημα 1970-2002 (δημοσίευση της μελέτης WHI) η αντιμετώπιση εστιαζόταν, σχεδόν αποκλειστικά, στη χορήγηση ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης (HRT). Μετά το 2002 και τη σχεδόν κατάργηση της HRT η αντιμετώπιση εστιάστηκε στον τρόπο ζωής (lifestyle) της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας και στη χορήγηση, σε δεύτερη μοίρα, φαρμάκων (HRT, Herbals, φαρμακευτική αιτιολογική αντιμετώπιση). Σήμερα, φαίνεται να έχει επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ της φαρμακευτικής αντιμετώπισης (ορμονική θεραπεία) και του τρόπου ζωής της γυναίκας. Η ορμονική θεραπεία έχει επανάλθει πλέον στο προσκήνιο όχι όμως σε ρόλο πρωταγωνιστή αλλά συμπρωταγωνιστή». Τα παραπάνω τόνισε στην ομιλία του ο κ. Δημήτριος Βαβίλης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Ο κ. Κίμων Χατζησταματίου, διδάκτωρ ΑΠΘ, ακαδημαϊκός υπότροφος Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη Μιλώντας για τη φαρμακευτική αγωγή στην κύηση, ο κ. Κίμων Χατζησταματίου, διδάκτωρ ΑΠΘ, ακαδημαϊκός υπότροφος Β' Μ-Γ Κλινικής ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη, υπογράμμισε ότι «Η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται κατά τη διάρκεια της κύησης γενικώς περιλαμβάνει τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για καταστάσεις και επιπλοκές σχετικές με την κύηση και τα φάρμακα που λαμβάνονταν πριν την κύηση και τίθεται το ερώτημα της συνέχισης ή της διακοπής τους κατά τη διάρκεια της κύησης. Ο κύριος τρόπος αξιολόγησης της ασφάλειας χορήγησης ενός φαρμάκου κατά την κύηση είναι η αξιοποίηση συγκεκριμένων πληροφοριών για κάθε φάρμακο με βάση προκαθορισμένη φόρμα, ξεχωριστά τόσο για την επίδραση στην κύηση, όσο βέβαια και για άλλες καταστάσεις όπου χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα όπως ο θηλασμός». 21

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης 22 Ο κ. Στρατής Κολυμπιανάκης, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Η «Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, Εξωσωματική Γονιμοποίηση και φαρμακευτικές παρεμβάσεις» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Στρατής Κολυμπιανάκης, MD, MSc, PhD, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Α' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. «Η υπογονιμότητα έχει αναγνωρισθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως ένα διεθνές πρόβλημα δημόσιας υγείας, με σημαντικές δημογραφικές και κοινωνικές επιπτώσεις, που αφορά στο 15% περίπου των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Για την αντιμετώπισή του, τα υπογόνιμα ζευγάρια υποβάλλονται σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με πιο συχνή την εξωσωματική γονιμοποίηση. Ο σημαντικότερος παράγοντας που συνετέλεσε στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της εξωσωματικής γονιμοποίησης ήταν η δυνατότητα ανάκτησης πολλαπλών ωαρίων μετά από ωοθηκική διέγερση», τόνισε ο κ. Κολυμπιανάκης. Ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη Η κυρία Αθηνά Τσερτανίδου, μαιευτήρ-γυναικολόγος, επιστ. συνεργάτης, Δ' Μ-Γ Κλινική,Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη «Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία λαμβάνουν μέρος ως απαραίτητα συστατικά στη δομή και τη λειτουργία των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού, με αποτέλεσμα η ανεπάρκεια ή η έλλειψή τους να προκαλεί συχνά σοβαρές παθήσεις. Ωστόσο οι μεγάλες δόσεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων μπορούν να αποδειχθούν τοξικές για τον οργανισμό, προκαλώντας βλάβες σε διάφορα όργανα και συγγενείς ανωμαλίες στα έμβρυα», υπογράμμισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας της η κυρία Αθηνά Τσερτανίδου, μαιευτήρ-γυναικολόγος, επιστ. συνεργάτης, Δ' Μ-Γ Κλινική, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη. Και τόνισε πως «η φαρμακευτική χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και πρέπει να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση». Το στρογγυλό τραπέζι έκλεισε με την ομιλία του ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Δ' Μ-Γ Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη. Ο κ. Αγοραστός αναφέρθηκε στα εμβόλια εναντίον της HPV μόλυνσης και επισήμανε ότι «Με την κυκλοφορία του 9δύναμου HPV-εμβολίου οι δυνατότητες πρωτογενούς πρόληψης αυξάνονται έτι περισσότερο, διότι το νέο εμβόλιο παρέχει προστασία από το ~90% του κινδύνου καρκινογένεσης στον τράχηλο (έναντι ~70% των μέχρι σήμερα κυκλοφορούντων εμβολίων). Παράλληλα, είναι προφανές, ότι λόγω του μικρότερου κινδύνου, πρέπει να διαφοροποιηθούν και οι στρατηγικές προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών». Συμπλήρωσε δε πως «η μεγαλύτερη προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί και στη χώρα μας στο να αυξηθεί το ποσοστό εμβολιασμού των κοριτσιών, από την ηλικία των 11 ετών και άνω, αλλά και γενικότερα των γυναικών -διότι ο εμβολιασμός εναντίον της HPV μόλυνσης προσφέρει προστασία και σε μεγαλύτερες γυναίκες-, με τελικό στόχο την ελάττωση της επίπτωσης και της θνησιμότητας από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά πιθανόν και από άλλους καρκίνους, όπως κόλπου, αιδοίου, πρωκτού, στοματοφάρυγγα, λάρυγγα και ίσως και άλλων οργάνων».

#90 Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Αθ. Αλειφτήρας, Κ. Χατζησταματίου, Δ. Βαβίλης, Αθ. Τσερτανίδου, Στρ. Κολυμπιανάκης και Θεοδ. Αγοραστός. Το θέμα «Από την Κινίνη, στην Αρτεμισινίνη και τα σύγχρονα ανθελονοσιακά φάρμακα» ανέπτυξε ο κύριος Μανώλης Φουστέρης, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών, τονίζοντας ότι «Βιοδραστικά συστατικά από φυσικές πηγές έχουν αξιοποιηθεί ως ανθελονοσιακοί παράγοντες ή ως ενώσεις-οδηγοί (lead compounds) για την ανακάλυψη νέων, δραστικότερων μορίων. Η κινίνη, αλκαλοειδές της κιγχόνης, υπήρξε ένα από τα πρώτα φυσικά προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν στη μάχη έναντι της ελονοσίας. Παράλληλα, ο βασικός σκελετός της αποτέλεσε τη βάση για τον σχεδιασμό δομικά απλούστερων αναλόγων, όπως η χλωροκίνη, η πριμακίνη και η μεφλοκίνη, τα οποία επίσης έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ως ανθελονοσιακά φάρμακα. Ωστόσο, η εμφάνιση ανθεκτικών παρασίτων στην κινίνη και τα παράγωγά της, έδωσαν το έναυσμα για την ανακάλυψη νέων παραγόντων που θα αντιμετώπιζαν τη συγκεκριμένη απειλή. Η αρτεμισινίνη, ένα λακτονικό σεσκιτερπένιο που απομονώθηκε το 1972 από το φυτό Artemisia annua, αποτέλεσε ορόσημο στη χημειοθεραπεία έναντι της ελονοσίας». Στο προεδρείο ήταν ο πρόεδρος του ΦΣΘ, κ. Διονύσιος Ευγενίδης. Ο κ. Μανώλης Φουστέρης, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακευτικής Χημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών Ο επίκουρος καθηγητής Μανώλης Φουστέρης με τον πρόεδρο του ΦΣΘ κ. Διονύσιο Ευγενίδη 23

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Το μεσημέρι της Κυριακής πραγματοποιήθηκε το στρογγυλό τραπέζι για την «Οφθαλμολογία», με προεδρεύοντες τον κ. Φώτη Τοπούζη, καθηγητή Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, και τον πρόεδρο του ΦΣΘ, κ. Διονύσιο Ευγενίδη. Διακρίνονται από αριστερά οι κ.κ. Θ. Γιανννόπουλος, Κ. Μπομπορίδης, Θ. Παπαθωμάς, Α. Κώνστας, Φ. Τοπούζης και Διον. Ευγενίδης από το στρογγυλό τραπέζι της "Οφθαλμολογίας". Σε ό,τι αφορά το πρώτο θέμα, ο κ. Παπαθωμάς επισήμανε ότι «Η οφθαλμική τοπική αγωγή σχετίζεται πρωταρχικά με την ανάγκη για τη θεραπεία οφθαλμικών παθήσεων. Ο οφθαλμός είναι από τα όργανα με εύκολη προσβασιμότητα για τοπική αγωγή. Υπάρχουν φάρμακα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εξωτερική επιφάνεια του οφθαλμού (τοπικά), στο εσωτερικό του οφθαλμού (ενδοϋαλοειδικά) ή περιοφθαλμικά. Τα συνηθέστερα φάρμακα είναι σε μορφή εναιωρήματος, διαλύματος και αλοιφής. Αυτά όμως ξεπλένονται γρήγορα λόγω της έκκρισης των δακρύων και της αποχέτευσής τους μέσω της δακρυϊκής συσκευής. Έτσι πιο πρόσφατοι τρόποι χορήγησης είναι σε μορφή γέλης και ενδοϋαλοειδικών ενέσεων ή ενθεμάτων». 24 Ο κ. Θωμάς Παπαθωμάς, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ Στο πλαίσιο του στρογγυλού τραπεζιού, ο κ. Θωμάς Παπαθωμάς, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ, παρουσίασε δύο πολύ ενδιαφέροντα θέματα: «Φαρμακοκινητική και οφθαλμός» και «Η κορτιζόνη τοπικά και συστηματικά χορηγούμενη: φίλος ή εχθρός». Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο, υπογράμμισε πως «Οι τρόποι χορήγησης των στεροειδών σε παθήσεις του οφθαλμού περιλαμβάνουν την τοπική (οφθαλμικές σταγόνες και αλοιφές, δερματικές αλοιφές), τις περιοφθαλμικές ενέσεις (υποεπιπεφυκοτική, υποτενόνεια, οπισθοβόλβια), τις ενδοϋαλοειδικές ενέσεις (σε μορφή διαλύματος ή ενθεμάτων) και τη συστηματική (από του στόματος ή παρεντερική, όπως ενδοφλέβια και ενδομυϊκή). Καθένας από αυτούς τους τρόπους χορήγησης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Βασικό ρόλο στον καθορισμό του κατάλληλου τρόπου χορήγησης έχει η ίδια η οφθαλμική πάθηση που θέλουμε να θεραπεύσουμε και κατά πόσο αποτελεί μέρος μίας συστηματικής νόσου».

#90 Ο κ. Αναστάσιος Κώνστας, καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, Α και Γ Πανεπιστημιακές Οφθαλμολογικές Κλινικές ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη Ο κ. Κωνσταντίνος Μπομπορίδης, επίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Αναστάσιος Κώνστας, καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, Α και Γ Πανεπιστημιακές Οφθαλμολογικές Κλινικές ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, αναφέρθηκε στην αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες αντιγλαυκωματικών φαρμάκων, καθώς και τη σημασία της συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή. Τόνισε δε ότι «Η σημερινή αντιμετώπιση του γλαυκώματος αποσκοπεί στη σημαντική μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης ξεκινώντας σχεδόν πάντα με φαρμακευτική αγωγή (ΦΑ) με χρήση τοπικών κολλυρίων. Αν και τα νέα φάρμακα παρέχουν το πλεονέκτημα του εύρους επιλογών με στόχο την εξατομικευμένη, αποτελεσματική και ασφαλή θεραπεία των γλαυκωματικών ασθενών, η σωστή επιλογή εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τον κάθε οφθαλμίατρο. Το κύριο πρόβλημα παραμένει η πλήρης κατανόηση των χαρακτηριστικών των νέων φαρμάκων και η κριτική αξιολόγηση της σωστής χρήσης τους στον αλγόριθμο της ΦΑ του γλαυκώματος». «Η ακριβής κλινική διάγνωση της νόσου Οφθαλμικής Επιφάνειας είναι απαραίτητη για τη στοχευμένη θεραπεία, αλλά η αρχική αντιμετώπιση με σκευάσματα τεχνητών δακρύων προσφέρει ανακούφιση και περιορισμό της βλάβης. Είναι αναγκαία η διαφοροποίηση των κλάσεων τεχνητών δακρύων, των συστατικών τους σε συμπλήρωμα της υδάτινης ή λιπιδικής φάσης της δακρυϊκής στοιβάδας με πιθανά επιπρόσθετα ενεργά συστατικά (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, οσμοπροστασία κ.ά.) και ύπαρξη ή όχι συντηρητικών. Η χορήγηση αντιβιοτικών στοχεύει στην προστασία του κερατοειδή ή την αντιμετώπιση λοίμωξης, απαιτεί όμως την αναγνώριση του παθογόνου αιτίου, καθώς συχνά στον οφθαλμό υπάρχουν μυκητιασικές, ιογενείς και πρωτοζωικές λοιμώξεις». Τα παραπάνω επισήμανε ο κ. Κωνσταντίνος Μπομπορίδης, επίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας ΑΠΘ, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του με θέμα «Νόσος Οφθαλμικής Επιφάνειας και Επιπεφυκίτιδες: Τα τεχνητά δάκρυα, τα αντιβιοτικά και η κορτιζόνη». Ο κ. Θεόδ. Γιαννόπουλος, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ «Ενδοϋαλοειδικές ενέσεις: Ενδείξεις και η σημασία της τήρησης των πρωτοκόλλων χορήγησης» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο κ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος, FEBO, χειρουργός Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς, ακαδημαϊκός υπότροφος Α Οφθαλμολογικής Κλινικής ΑΠΘ ΑΧΕΠΑ. Ο κ. Γιαννόπουλος ανέφερε ότι «Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών είναι εντυπωσιακά, με περίπου 30% των ασθενών να βελτιώνουν σημαντικά και 90% να διατηρούν την οπτική τους οξύτητα σε παθήσεις που μέχρι πριν 15 χρόνια θεωρούνταν ανίατες, ωστόσο δεν μπορούν να αναπαραχθούν στην καθ ημέρα κλινική πράξη λόγω αδυναμίας συμμόρφωσης με τα προτεινόμενα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Οι κυριότεροι λόγοι είναι το κόστος, η συχνότητα των εγχύσεων, ο μεγάλος φόρτος στις κλινικές και η γενική υγεία των ασθενών». Και υπογράμμισε πως «Η τήρηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων έχει τεράστια σημασία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των, επικίνδυνων για την όραση, ασθενειών και απαιτεί αρμονική συνεργασία των θεραπόντων ιατρών με τους ασθενείς και τους φαρμακοποιούς». 25

Δραστηριότητες Φ. Σ. Θεσσαλονίκης Ακολούθησαν τέσσερις πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες στις οποίες προήδρευσαν διαδοχικά τα μέλη του Δ.Σ. του ΦΣΘ κ.κ. Αθανάσιος Αλειφτήρας και Χαράλαμπος Σαρδέλης. Πιο συγκεκριμένα: Ο κ. Βασίλης Δημόπουλος, καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ Ο καθηγητής Βασίλης Δημόπουλος με τον κ. Αθανάσιο Αλειφτήρα, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ Στην ομιλία του ο κ. Βασίλης Δημόπουλος, καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ, έκανε επισκόπηση των βιταμινών ως ειδικών χημικών οντοτήτων. Οι βιταμίνες δρουν συνήθως ως συνένζυμα και δεν βιοσυντίθενται ολικά σε ανώτερους ζωικούς οργανισμούς. Παρέχονται κυρίως με τη διατροφή, ενώ η απουσία τους οδηγεί σε νόσους ανεπάρκειας. Αντιπροσωπευτικές δομές βιταμινών της ομιλίας αποτέλεσαν το φυλλικό οξύ, το νικοτινικό οξύ, το νικοτιναμίδιο, το ασκορβικό οξύ, η α-τοκοφερόλη, η βιταμίνη Κ, η θειαμίνη και η βιταμίνη D. Ο κ. Δημόπουλος υπογράμμισε πως «Η θεώρηση των βιταμινών ως χημικών οντοτήτων θα διευκολύνει την κατανόηση της σημασίας των σχέσεων δομής και φυσικοχημικών ιδιοτήτων ως προς τη βιοδραστικότητα (φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική), τον τρόπο του χημικού-μοριακού μηχανισμού δράσης, τη χημική σταθερότητα, τον τρόπο απορρόφησης (παθητικής και ενεργητικής) και την εμφάνιση νόσων ανεπάρκειας καθώς και τοξικότητας». Η κ. Ελένη Ρέκκα, καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ Η καθηγήτρια Ελένη Ρέκκα με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ 26 Η φαρμακοχημική αντιμετώπιση γαστροτοξικής δράσης μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων αποτέλεσε αντικείμενο της ομιλίας της κυρίας Ελένης Ρέκκα, καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ. Όπως τόνισε η κυρία Ρέκκα «Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα κατατάσσονται στα παλαιότερα αλλά και ευρύτερα χρησιμοποιούμενα θεραπευτικά μέσα. Δυστυχώς, οι ανεπιθύμητες ενέργειες αυτών, ιδιαιτέρως η γαστρεντερική τους τοξικότητα, εξακολουθούν να αποτελούν τον κυριότερο ανασταλτικό παράγοντα στη χρήση τους. Λόγω του μηχανισμού δράσης τους, αναστολή της κυκλοξυγονάσης (COX), σε συνδυασμό με τον ασθενώς όξινο χαρακτήρα των περισσοτέρων από αυτά, καταστέλλονται και αποδιοργανώνονται μείζονες προστατευτικοί μηχανισμοί του γαστρεντερικού συστήματος. Φαίνεται ότι καταβάλλονται αρκετές επιστημονικές προσπάθειες για την ανάπτυξη ασφαλών μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Πάντως, υπάρχουν ακόμη προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν, έτσι, ο σχεδιασμός ασφαλών φαρμάκων για την αγωγή φλεγμονωδών καταστάσεων εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη επιστημονική πρόκληση».

#90 Η κυρία Διονυσία Παπαγιαννοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ Η επίκουρη καθηγήτρια Διονυσία Παπαγιαννοπούλου με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ Παίρνοντας τον λόγο η κυρία Διονυσία Παπαγιαννοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ, παρουσίασε τις ραδιοφαρμακευτικές εφαρμογές στην Πυρηνική Ογκολογία. Ανέφερε ότι «Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους στους άνδρες. Η έγκαιρη ανίχνευση εστιών υποτροπής και η σταδιοποίηση είναι ιδιαιτέρα σημαντική. Το ειδικό προστατικό μεμβρανικό αντιγόνο (PSMA) είναι μια διαμεμβρανική γλυκοπρωτεΐνη του οποίου η έκφραση είναι αυξημένη σε προχωρημένους και μεταστατικούς προστατικούς καρκίνους, καθώς και στην υποτροπιάζουσα νόσο. Η υπερέκφρασή του στον καρκίνο του προστάτη, το καθιστά ιδανικό μοριακό στόχο για την ανάπτυξη διαγνωστικών και θεραπευτικών ραδιοφαρμάκων». Ο κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο Ο ερευνητής κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου με τον κ. Χαράλαμπο Σαρδέλη, μέλος του Δ.Σ. του ΦΣΘ Το συνέδριο έκλεισε με την ομιλία του κ. Εμμανουήλ Παπαβασιλείου, PhD, MBA, MSc, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος και παρουσίασε τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της έρευνάς με θέμα «Τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης στους Έλληνες φαρμακοποιούς: Ο ρόλος της γονικής μέριμνας». Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν ότι οι μισοί από τους συμμετέχοντες (49%) είχαν υψηλό επίπεδο συναισθηματικής εξάντλησης. Αντίθετα, το μισό περίπου δείγμα (45.4%) είχε χαμηλό δείκτη αποπροσωποίησης. Αναφορικά με τον τρίτο δείκτη επαγγελματικής εξουθένωσης το 31% από το δείγμα εμφάνισε υψηλά επίπεδα προσωπικής επίτευξης. Ο κ. Παπαβασιλείου επισήμανε πως «Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι παρόλο που ένας/μια στους δύο φαρμακοποιούς του δείγματος εμφάνισε υψηλά επίπεδα ψυχικής και σωματικής κόπωσης καθώς και απώλειας ενέργειας και διάθεσης (συναισθηματική εξάντληση) οι φαρμακοποιοί του δείγματος δεν έχουν απομακρυνθεί ή αποξενωθεί από τους ασθενείς/πελάτες τους αφού τα επίπεδα αποπροσωποίησης παραμένουν χαμηλά». 27

Επικαιρότητα Απρίλιος 2018 ΕΟΠΥΥ: Ανακοίνωση για παράταση στα κουπόνια των αναλωσίμων Παράταση ενός μηνός στην επικόλληση των κουπονιών των αναλωσίμων αποφάσισε ο ΕΟΠΥΥ. Σε σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε επισημαίνει ότι «κατόπιν ερωτημάτων που μας έχουν τεθεί, σας γνωρίζουμε ότι η από 30.4.2018 ανακοίνωση του Οργανισμού αναφορικά με την υποχρέωση επικόλλησης ταινιών γνησιότητας (κουπονιών) που φέρουν τους κωδικούς ΕΑΝ που έχουν δηλωθεί στο μητρώο ΕΟΠΥΥ-ΕΚΑΠΤΥ, αφορά στα προϊόντα των συμβάσεων των ΣΕΔ και Υγειονομικού Υλικού και όχι στα υλικά της Πρόσθετης Περίθαλψης. Οι ταινίες γνησιότητας θα πρέπει να φέρουν απαραιτήτως τον κωδικό ΕΑΝ είδους, καθώς και την εμπορική ονομασία του προϊόντος. Προκειμένου οι προμηθευτές των συμβάσεων α) ΣΕΔ και β) Υγειονομικού Υλικού να συμμορφωθούν στην ανωτέρω ανακοίνωση, δίνεται μεταβατικό στάδιο ενός μήνα από 1/6/2018 έως και 30/6/2018». ΠΦΣ: Επιστολή στον ΕΟΠΥΥ για παράταση 4 μηνών στην εφαρμογή της εγκυκλίου για αναγραφή κωδικών ΕΑΝ και ΕΚΑΠΤΥ w Αριθμός Πρωτοκόλλου: 1766/4.5.2018 Προς: Πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ, κ. Μπερσίμη Σωτήρη Κοιν: Δ/νση Οργάνωσης & Σχεδιασμού Αγορών Υπηρεσιών Υγείας του ΕΟΠΥΥ, κ. Αγγούρη Γεώργιο Θέμα: «Αναγραφή κωδικών ΕΑΝ, ΕΚΑΠΤΥ» Με έγγραφό της, η Δ/νση Οργάνωσης & Σχεδιασμού Αγορών Υπηρεσιών Υγείας ζητάει από την 1η Ιουνίου και μετά τα επικολλημένα κουπόνια, στην εκτέλεση του παραστατικού του φαρμακείου, να αναγράφουν τον κωδικό ΕΑΝ, τον κωδικό ΕΚΑΠΤΥ και την εμπορική ονομασία του προϊόντος που χορηγείται. Θα θέλαμε όμως να σας επισημάνουμε πως η πλειοψηφία των προϊόντων αναγράφουν στο κουπόνι τον κωδικό ΕΑΝ και την εμπορική ονομασία. Αυτά τα δύο στοιχεία είναι επαρκή για τον έλεγχο που προτίθεται να κάνει ο Οργανισμός. Στην περίπτωση όμως που θεωρείτε ότι πρέπει να εφαρμοσθεί η σχετική εγκύκλιος θα πρέπει να γνωρίζετε πως η διαδικασία αυτή προκαλεί σοβαρό πρόβλημα για τα φαρμακεία δεδομένου ότι είναι κάτι το οποίο μέχρι και σήμερα οι εταιρείες δεν ήταν υποχρεωμένες να το αναγράφουν στις αυτοκόλλητες ταινίες των προϊόντων, και υπάρχει ένα σημαντικό απόθεμα στα Φαρμακεία, το οποίο κινδυνεύει να μείνει αδιάθετο. Για τον λόγο αυτό ζητούμε όπως δοθεί παράταση εφαρμογής της εγκυκλίου 4 μηνών, ώστε να μπορέσουν τα φαρμακεία να απορροφήσουν το απόθεμα τους και οι εταιρείες να μπορέσουν να προσαρμοστούν στα μέτρα και προϋποθέσεις της υπηρεσίας σας, αλλά και να μπορέσουν να αντικαταστήσουν αυτά τα προϊόντα σε περίπτωση μη διάθεσής τους. Τέλος, θα θέλαμε να αναφερθούμε στο γεγονός ότι αρκετά προϊόντα αναλωσίμων της περιτοναϊκής κάθαρσης δεν διαθέτουν το σχετικό κωδικό ΕΚΑΠΤΥ ΕΑΝ. Παρακαλούμε όπως ενημερώσετε τον Πανελλήνιο Συλλόγων Νεφροπαθών να πληροφορήσει τα μέλη του, ότι τα προϊόντα αυτά αδυνατούν να χορηγηθούν από τα φαρμακεία μας, εφόσον δεν αποζημιώνονται για τους παραπάνω λόγους από τον ΕΟΠΥΥ. Με τιμή Ο πρόεδρος Ο γεν. γραμματέας Κυριάκος Θεοδοσιάδης Σεραφείμ Ζήκας ΕΟΠΥΥ: Από 1η Ιουνίου δεν θα αποζημιώνονται αναλώσιμα με διαφορετικό barcode από αυτό που έχει δηλωθεί στο e-δαπυ 28 «Από 1η Ιουνίου 2018 δεν θα αποζημιώνονται τα αναλώσιμα που έχουν διαφορετικό barcode από αυτό που έχει δηλωθεί στο e-δαπυ», αναφέρει σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο ΕΟΠΥΥ. Όπως εξηγεί «επειδή έχει διαπιστωθεί σε αρκετές περιπτώσεις υποβολών ότι τα επικολλημένα στη γνωμάτευση κουπόνια δεν φέρουν τον κωδικό ΕΑΝ που έχει δηλωθεί στον Οργανισμό ή ακόμα και την περιγραφή του είδους και την ποσότητα του προϊόντος, σας ενημερώνουμε ότι από 01.06.2018 τα κουπόνια θα πρέπει να αναγράφουν τον κωδικό ΕΑΝ, τον κωδικό ΕΟΠΥΥ-ΕΚΑΠΤΥ και την εμπορική ονομασία του προϊόντος. Εάν στις υποβολές μηνός Ιουνίου 2018 (εκτελέσεις από 01.06 έως 30.06.2018) διαπιστωθεί μη ταύτιση των ανωτέρω κωδικών στο παραστατικό εκτέλεσης και των αντίστοιχων του αυτοκόλλητου κουπονιού ή διαφορετική εμπορική ονομασία, η αντίστοιχη δαπάνη δεν θα γίνεται δεκτή και δεν θα αποζημιώνεται».

Απρίλιος 2018 #90 Ενημέρωση από τον ΠΦΣ για GDPR Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων w Αριθμός Πρωτοκόλλου: 2004/18.5.2018 Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης της διαδικασίας υποστήριξης των φαρμακευτικών συλλόγων καθώς επίσης και των μελών τους (φαρμακείων) ως προς τη συμμόρφωση από 25 Μαΐου του Γενικού Κανονισμού για την προστασία των δεδομένων (GDPR) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος θα επανέλθει με νεότερη ενημέρωση και περισσότερες λεπτομέρειες συντόμως. w Αριθμός Πρωτοκόλλου: 1729/2.5.2018 Αναφορικά με τη συμμόρφωση των φαρμακείων σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό (EE) 2016/679 της 27ης Απριλίου 2016 «για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία. Δεδομένων)» ισχύουν στο ακέραιο όσα αναφέρθησαν στη Γ.Σ. του ΠΦΣ της 22ας Απριλίου 2018. Η εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του Κανονισμού από τα φαρμακεία θα λάβει χώρα κατόπιν κεντρικής διαχείρισης του ΠΦΣ σε συνεργασία με την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Σε κάθε περίπτωση τα φαρμακεία δεν θα χρειαστεί να προβούν σε μεμονωμένες ατομικές διαδικασίες εφαρμογής όσων ορίζει ο ανωτέρω Κανονισμός. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνηση. Με εκτίμηση Ο πρόεδρος Ο γεν. γραμματέας Κυριάκος Θεοδοσιάδης Σεραφείμ Ζήκας ΑΠΘ: Σεμινάριο με θέμα «Παρασκευή Καλλυντικών Σκευασμάτων και Σαπώνων» w Ο Έβδομος Κύκλος του Σεμιναρίου ξεκινάει 26 Μαΐου 2018 Στο πλαίσιο της νέας Δομής «Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης» του ΑΠΘ υλοποιείται και κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 το Διατμηματικό Σεμινάριο Κατάρτισης και Επιμόρφωσης (στο οποίο συμμετέχουν ως εισηγητές μέλη των Τμημάτων του Φαρμακευτικού, Χημικού, της Ιατρικής του ΑΠΘ και του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) με τίτλο «Παρασκευή Καλλυντικών Σκευασμάτων και Σαπώνων». Στόχος αυτού του προγράμματος είναι η εξοικείωση των ενδιαφερομένων στον κλάδο της Κοσμετολογίας προσφέροντάς τους αφενός τις βασικές αλλά και τις προχωρημένες έννοιες και τεχνικές, καθώς και την απόκτηση της απαραίτητης εμπειρίας και τεχνογνωσίας, ώστε να αναπτύξουν και να συμπληρώσουν ταυτόχρονα τις επιστημονικές γνώσεις τους και κυρίως τις πρακτικές τους δεξιότητες στον τομέα της παρασκευής καλλυντικών σκευασμάτων. Το Πρόγραμμα αυτό αναμένεται να δημιουργήσει ιδιαίτερα ειδικευμένους αποφοίτους, με δημιουργικές, καινοτόμες και επιχειρηματικές δεξιότητες. Για την παρασκευή Καλλυντικών Μορφών δεν αρκεί μόνον η απόκτηση θεωρητικών γνώσεων, αλλά είναι απαραίτητη και η συνεχής εξάσκηση ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό επίπεδο δεξιότητας στην παρασκευή τους. Γίνεται δε περισσότερο αισθητή αυτή η απαίτηση στους επαγγελματίες Φαρμακοποιούς που διατηρούν Φαρμακείο και οι οποίοι υποχρεούνται πλέον εκ των περιστάσεων να αλλάξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο παρασκευάζοντας και διαθέτοντας καλλυντικά σκευάσματα παραγόμενα «εξ ιδίων» με αποτέλεσμα να αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα και να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία. 29

30 Το προτεινόμενο Πρόγραμμα Επιμόρφωσης / Κατάρτισης θα ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες στην παρασκευή καλλυντικών σκευασμάτων, με αναφορά και στα φυσικά καλλυντικά, και θα τους προσφέρει τις δυνατότητες και δεξιότητες να υλοποιήσουν ή και να αναπτύξουν νέες συνταγές καλλυντικών σκευασμάτων ανάλογα με τις ανάγκες - απαιτήσεις και τις χρήσεις για τις οποίες προορίζονται. Πέραν των γνώσεων που αφορούν τις γενικές αρχές ανατομίας, της φυσιολογίας του δέρματος, της τρίχας κ.λπ. επιπρόσθετο στοιχείο του προγράμματος, αποτελεί η παρουσίαση της νομοθεσίας που διέπει την έγκριση εγκατάστασης εργαστηρίου παρασκευής καλλυντικών σκευασμάτων, τις διαδικασίες ελέγχου και ενημέρωσης του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), την παραγωγή, τη διακίνηση, την πιστοποίηση των καλλυντικών προϊόντων, ενώ θα δοθεί έμφαση στη χρήση των πρώτων υλών αποδεκτών και μη (INCI), από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία περί καλλυντικών. Ο κύκλος των Διαλέξεων και κυρίως, του εξειδικευμένου τμήματος της Πρακτικής Άσκησης, που αποτελεί περίπου το 70%, του Προγράμματος θα προσφέρει στους συμμετέχοντες (π.χ. στους φαρμακοποιούς, χημικούς) την επικαιροποίηση των γνώσεών τους σε νέες τεχνολογίες παρέχοντάς τους πολύτιμη τεχνογνωσία και εμπειρία σε ένα ευρύ φάσμα διεργασιών και δεξιοτήτων που σχετίζονται άμεσα με την Κοσμετολογία. Παράλληλα στους νεοεισερχόμενους στον τομέα παρασκευής καλλυντικών θα επιδιώξει, να αναπτύξουν τις εφαρμοζόμενες τεχνικές και δεξιότητές τους, να εμπλουτίσουν τις πρακτικές εφαρμογές τους με νέες και να αναπτύξουν επιπλέον την ικανότητα να αναγνωρίζουν και να επιλύουν προβλήματα στη μορφοποίηση καλλυντικών σκευασμάτων. Επιπρόσθετα, θα ενημερωθούν σχετικά με τις απαιτήσεις για τη δημιουργία Μονάδων Παραγωγής Καλλυντικών Προϊόντων, (που αποτελούν επιλέξιμες δράσεις σε αρκετά χρηματοδοτικά πλαίσια στήριξης), καθώς και για τις Τάσεις των Αγορών και τι χρειάζεται για την διακίνηση των τελικών προϊόντων στην Ελληνική Αγορά. Το Σεμινάριο γενικότερα απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να έρθουν σε επαφή σφαιρικά με τον τομέα της Κοσμετολογίας, αλλά και με τις επιμέρους καλλυντικές μορφές (σαμπουάν, κρέμες προσώπου, σώματος, ημέρας κ.λπ.), αντηλιακά, αντιιδρωτικά, μάσκες, αφρόλουτρα, κραγιόν, πούδρες, λοσιόν, οδοντόκρεμες, κρεμοσάπουνα, σαπούνια κλπ), πολύ δε περισσότερο να αναπτύξουν περαιτέρω τις δεξιότητες τους στη δημιουργία καλλυντικών σκευασμάτων, όπως σε: Φαρμακοποιούς (φαρμακείου, βιομηχανίας, επιστημονικούς συνεργάτες φαρμακευτικών εταιρειών κ.λπ.), βοηθούς φαρμακείου, χημικούς, αποφοίτους ΤΕΙ ή και ΙΕΚ, ιατρούς, βιολόγους, χημικούς μηχανικούς κ.λπ. Πρόσθετα όμως και σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες οι οποίες ενδιαφέρονται και θα ήθελαν να εκπαιδευθούν στο πώς να παρασκευάσουν «τα δικά τους καλλυντικά». Εντυπωσιακή όμως είναι η προσέλευση από απομακρυσμένες περιοχές διαμονής στην Ελλάδα όπως Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Καλαμάτα, Πύλο, Αθήνα, Σίφνο, Χίο, Λειβαδιά, καβάλα, Κοζάνη, Γιάννενα, Καβάλα, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη κλπ. Αυτό το Πρόγραμμα της Δια Βίου Μάθησης είναι αυτοχρηματοδοτούμενο, διάρκειας 80 ωρών και έχει κόστος 750 (σε τρεις δόσεις: 100 προκαταβολή, 350 και 300 ). Μετά από πολύπλευρες προτάσεις και συστάσεις προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα σε εργαζόμενους να παρακολουθήσουν το σεμινάριο τα μαθήματα και την Πρακτική Άσκηση αποφασίστηκε να γίνει αλλαγή στις ώρες και ημέρες διεξαγωγής και έτσι τα μαθήματα θα πραγματοποιούνται κάθε Σάββατο και Κυριακή πρωί (9:00 14:00). Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να καταθέσουν την αίτησή τους μόνον ηλεκτρονικά στο http://diaviou.auth.gr/ application_form_pks από την ιστοσελίδα http://www. seminariokallintikon.gr/. Επειδή θα ληφθεί υπόψη και η σειρά προτεραιότητας στην επιλογή των ενδιαφερομένων έχει σημασία η ημερομηνία υποβολής της αίτησης και κατάθεσης των δικαιολογητικών. Η αίτηση θα συνοδεύεται από τα ακόλουθα δικαιολογητικά: 1. Σύντομο βιογραφικό σημείωμα στην ελληνική γλώσσα 2. Πιστοποιητικό προϋπηρεσίας (εάν υπάρχει) 3. Τίτλοι Σπουδών (εάν υπάρχουν) 4. Πιστοποιητικό Ισοτιμίας Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π./Δ.Ι.Κ.Α.Τ.Σ.Α./ Ι.Τ.Ε. για πτυχιούχους εξωτερικού 5. Πιστοποιητικά τίτλου σπουδών ξένων γλωσσών (εάν υπάρχουν) Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με τον Επιστημονικά Υπεύθυνο του προγράμματος Σταύρο Κατσιώτη stakat@pharm.auth.gr, καθώς και με τη Χ. Γαβριέλη gabrieli@pharm.auth.gr, τηλ. επικοινωνίας: 2310 997644, 6976 452714, κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες.

#90 31