Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Transcript

1 Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ

2 Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη που περιγράφει: Την Απορρόφηση Την Κατανομή στους ιστούς και τα όργανα-στόχους όπου ασκούνται επιθυμητές ή ανεπιθύμητες δράσεις Τον Μεταβολισμό και Την Απέκκριση ενός χορηγούμενου φαρμάκου

3 Χρήσιμες Φαρμακοκινητικές έννοιες Βιοδιαθεσιμότητα: το κλάσμα της δόσης ενός χορηγούμενου φαρμάκου που φτάνει στη συστηματική κυκλοφορία Κάθαρση: η απομάκρυνση ενός φαρμάκου περιγραφόμενη ως ο όγκος που απομακρύνεται στη μονάδα του χρόνου Όγκος κατανομής: ο θεωρητικός όγκος στον οποίο ένα φάμακο κατανέμεται μετά τη χορήγηση του Σύνδεση με πρωτείνες του πλάσματος: ένα μέτρο της διαθέσιμης για σύνδεση με συγκεκριμένους υποδοχείς ή αλληληπίδραση με ένζυμα συγκέντρωσης του φαρμάκου που χορηγείται Χρόνος ημίσειας ζωής: ο χρόνος που απαιτείται για να μειωθεί η συγκέντρωση ενός φαρμάκου στο πλάσμα κατά 50%

4 Χρήσιμες φαρμακοκινητικές έννοιες Καμπύλη δόσης-αποτελέσματος Περιοχή κάτω από την καμπύλη Kινητική 1 ης και μηδενικής τάξης

5 Ιδανικές φαρμακοκινητικές ιδιότητες ενός φαρμάκου από κλινικής απόψεως Η χορήγηση της ίδιας δόσης πρέπει να αποδίδει αντίστοιχες συγκεντρώσεις στο πλάσμα σε όλους τους ασθενείς που έχουν λάβει μία δόση Χωρίς μεταβολές στο μεταβολισμός Με απέκκριση από τους νεφρούς και το ήπαρ για ασθενείς με ηπατική ή νεφρική βλάβη Να εμφανίζει ταχεία και προβλέψιμη έναρξη δράσης Νά έχει τόσο ταχεία κάθαρση που να επιτρέπει την ταχεία απόμάκρυνση του φαρμάκου όταν εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες Να μην συσσωρεύεται Να μην εμφανίζει αλληλεπιδράσεις με συγχωρηγούμενα φάρμακα εξαιτίας Μεγάλης συνάφειας για σύνδεση με πρωτείνες του πλάσματος Επαγωγής ή Αναστολής του μεταβολισμού του Διαταραχές της απέκκρισης του

6 Ιδανικές φαρμακοκινητικές ιδιότητες ενός φαρμάκου από απόψεως προώθησης Πρέπει να είναι αποτελεσματικό όταν το δοσολογικό του σχήμα είναι απλό, δηλαδή μία φορά/ημέρα Μία ή δύο δοσολογικά σχήματα πρέπει να είναι ασφαλή και αποτελεσματικά σε όλους τους ασθενείς Δεν απαιτούνται τροποποιήσεις του δοσολογικού σχήματος όταν ο ασθενής λαμβάνει μακροχρόνια θεραπεία

7 Κλινική Φαρμακοκινητική Η εφαρμογή των αρχών της φαρμακοκινητικής σε ένα συγκεκριμένο ασθενή ώστε αυτός να λαμβάνει ασφαλή και αποτελεσματική φαρμακοθεραπεία Οι πρωταρχικοί στόχοι της κλινικής φαρμακοκινητικής είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και η ελάττωση της τοξικότητας μίας φαρμακοθεραπείας, διαμέσου της ανάπτυξης συσχετισμών μεταξύ των χορηγούμενων συγκεντρώσεων ενός φαρμάκου και των παρατηρούμενων δράσεων του

8 Μέτρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων Πολλά από τα προαναφερθέντα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά ενός φαρμάκου μπορεί να εξηγούν τη μεταβλητότητα των επιτυγχανόμενων συγκεντρώσεων στο πλάσμα μετά τη χορήγηση συγκεκριμένης δόσης του φαρμάκου σε διάφορους ασθενείς Η μέτρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων στο πλάσμα είναι σημαντικό εργαλείο όταν Υπάρχει συσχετισμός μεταξύ των συγκεντρώσεων του φαρμάκου στο πλάσμα και των παρατηρούμενων δράσεων Παρατηρείται ευρεία μεταβολή των μετρούμενων συγκεντρώσεων στο πλάσμα μετά τη χορήγηση συγκεκριμένης δόσης Το φάρμακο έχει στενό θεραπευτικό δείκτη Οι δράσεις του φαρμάκου δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν με άλλο τρόπο

9 Μέτρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων Η μέτρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων δεν είναι χρήσιμη όταν: Δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένα όρια θεραπευτικών συγκεντρώσεων στο πλάσμα Ο σχηματισμός φαρμακολογικώς δραστικών μεταβολιτών περιπλέκει την εφαρμογή των δεδομένων από τη μέτρηση θεραπευτικών συγκεντρώσεων στο πλάσμα αν δεν εκτιμηθούν και οι συγκεντρώσεις αυτών Μπορεί να εμφανίζονται τοξικές δράσεις τόσο σε απροσδόκητα χαμηλές όσο και υψηλές συγκεντρώσεις Δεν υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις που συσχετίζονται με πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές δόσεις

10 Πληθυσμιακή φαρμακινητική Η μελέτη των αιτιών και των συσχετίσεων της μεταβλητότητας των συγκεντρώσεων στο πλάσμα μεταξύ ασθενών που λαμβάνουν την ίδια ορθολογικώς σχεδιασμένη φαρμακοθεραπεία, ώστε να τροποιούνται οι δόσεις και να επιτυγχάνεται το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα Συγκεκριμένα δημογραφικά, παθοφυσιολογικά και άλλα χαρακτηριστικά όπως: η ηλικία, το βάρος σώματος, οι μεταβολικές και απεκκριτικές λειτουργίες καθώς και η παρουσία άλλων φαρμάκων μπορεί να τροποποιούν τη σχέση δόσης-αποτελέσματος (π.χ. η αύξηση των μετρούμενων συγκεντρώσεων στο πλάσμα σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια) Τα πληθυσμιακά φαρμακοκινητικά μοντέλα είναι χρήσιμα γιατί επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων ακόμη και όταν υπάρχουν ελάχιστα διαθέσιμα στοιχεία για την συγκέντρωση στο πλάσμα (π.χ. σε νεογνά όπου οι συνεχείς μετρήσεις είναι αδύνατες)

11 Ευχαριστώ για την προσοχή σας