ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ # ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ & ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β -) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το κείμενο αναφέρεται στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, φυσικό και ανθρώπινο. Για τον συγγραφέα, ο άνθρωπος αναζητά τη ζωή σε άλλους κόσμους λόγω της γήινης μοναξιάς του. Όμως, αν και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με το Σύμπαν, η ζωή στη γη ανθίζει με την ποικιλομορφία της. Ταυτοχρόνως, αναδεικνύεται το τραγικό της ανθρώπινης φύσης, που από τη μια είναι ικανή για μεγάλα επιτεύγματα και από την άλλη καταστροφική για το περιβάλλον, με αποτέλεσμα την πλήρη αποξένωση του από αυτό και τον συνάνθρωπό του. Επιβάλλεται, επομένως, σύμφωνα με το συγγραφέα, να αντιληφθεί ο άνθρωπος πως μόνο αν προστατεύσει τη ζωή, θα "εποικίσει" άξια τη γη και ότι αυτό που απαιτείται είναι βαθύτερη παιδεία και ουσιαστικότερες αξίες του πολιτισμού, για να μπορεί να είναι υπερήφανος στο μέλλον. Καταλήγει στο ότι, για να απαλυνθεί η γήινη μοναξιά, πρέπει να τεθεί σε νέα βάση η αναζήτηση της εξωγήινης ζωής. Β1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ " Όσο πληθαίνουν τα τεχνολογικά μέσα που ευνοούν την επικοινωνία, τόσο μεγαλώνει η ανθρώπινη μοναξιά και κυριαρχεί η αποξένωση. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα μοιάζουν να ευνοούν την επικοινωνία των ανθρώπων, καθώς επιτρέπουν τη "συνάντηση" τους και μειώνουν την απόσταση στις ανθρώπινες σχέσεις. Στην πράξη, όμως, το απρόσωπο αυτής της επικοινωνίας απομονώνει τον άνθρωπο, ο οποίος κλείνεται ολοένα και περισσότερο στον εαυτό του, εξαιτίας της άχρωμης, απρόσωπης και υποταγμένης σε φόρμες επικοινωνίας που εκείνα του "παρέχουν". Στερείται έτσι το άτομο της ουσίας και του αυθορμητισμού που χαρακτηρίζει την εξ επαφής επικοινωνία και συνδιαλέγεται με τον περίγυρό του μηχανιστικά, απομονωμένο στον τεχνοκρατικό του μικρόκοσμο. " Β2. α) Δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου: - Θεματική πρόταση: " Αποκαλύπτεται όμως επίσης... έχει διπλή υπόσταση".
- Σχόλια - Λεπτομέρειες: " Από τη μια είναι ικανός... τα θύματα των συμφερόντων του". - Κατακλείδα: " Η υπερφίαλη αυτή στάση... της δικής του υπάρξεως". β) Παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας : - " η ζωή όμως γύρω μας ανθίζει" (2η παράγραφος) - " ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία" (3η παράγραφος) - " η Γη, το λίκνο της ανθρώπινης ζωής, έχει επουλώσει τις πληγές στις θάλασσες" (6η παράγραφος) - " Η γήινη του ωστόσο μοναξιά, που είναι επικίνδυνη και ανάλγητη" (7η παράγραφος) Β3. α) ταυτόχρονα: συγχρόνως γέννησε: έφτιαξε, δημιούργησε αισθανθεί: νιώσει πληθαίνουν: αυξάνονται ανάλγητη: σκληρή β) ανούσια: ουσιαστική εμφανίζεται: εξαφανίζεται ανέφικτη: εφικτή πυκνώνει: αραιώνει υψηλά: χαμηλά Β4. α) "Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι;" : με αυτή την ερώτηση ο συντάκτης θέτει τον άξονα του θέματος, προσδίδει στο κείμενο χαρακτήρα διαλογικής επικοινωνίας, αμεσότητα και ζωντάνια και αποσκοπεί στον προβληματισμό των αναγνωστών - αποδεκτών του κειμένου για το σεβασμό της ζωής και του περιβάλλοντος και το ενδιαφέρον του ανθρώπου για διαφορετικούς κόσμους. Επιπλέον προκαλεί ανησυχία, απορία, κινητοποιεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών και τον προβληματισμό τους. " - όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας- " : η διπλή παύλα είναι απαραίτητη παρεμβολή στη συνέχεια του λόγου. Λειτουργεί παρενθετικά και στο συγκεκριμένο σημείο,ο συντάκτης, εκφράζει την επιθυμία των ανθρώπων, συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό του, να γνωρίσουν το σύμπαν, δηλώνοντας την αντίθεση σε σχέση με αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα.
β) Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική: " Από την άλλη, η ιστορική πορεία σφραγίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο με πολέμους και αγριότητες, τα υλικά αγαθά θεοποιούνται και η αδικία και οι ανισότητες συντηρούνται". Γ1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ: ΑΝΑΤΡΟΠΗ Ή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ;» Το φυσικό περιβάλλον επιδρά πολυδιάστατα - υλικά, ψυχικά, πνευματικά, αισθητικά - στον άνθρωπο. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή γινόμαστε μάρτυρες καθημερινά της οικολογικής καταστροφής που συντελείται. Η κυριότερη αιτία αφορά στις σύγχρονες κοινωνίες, αφού ο ανταγωνισμός οδηγεί τους φορείς σε ενέργειες κατά της φύσης. Προκειμένου να περιοριστεί η φυσική καταστροφή απαιτείται συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, ενεργοποίηση της πολιτείας και αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - Περιορίζονται οι φυσικοί πόροι - πετρέλαιο, δάση. - Παρουσιάζονται σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και των ζώων από την μόλυνση του αέρα, του νερού, του εδάφους. - Επιδρά στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου προκαλώντας αρνητικά αποτελέσματα στον συναισθηματικό του κόσμο. - Εξαφανίζονται πολλά βιολογικά είδη. - Εμφανίζονται σοβαρές συνέπειες σε στοιχεία ζωτικής σημασίας του ανθρώπου, όπως το οξυγόνο, το υδρογόνο. - Αυξάνονται οι ανθρώπινες αρρώστιες - καρδιοπάθειες, καρκίνος- και κλονίζεται και η ψυχική ισορροπία τους - νευρασθένειες. - Ο θαλάσσιος πλούτος καταστρέφεται από τα λύματα και τα απόβλητα. - Αλλάζουν οι κλιματολογικές συνθήκες. - Αυξάνεται το νέφος, τα καυσαέρια και η ηχορύπανση στα μεγάλα αστικά κέντρα. - Σοβαρές φθορές εμφανίζονται στα αρχαιολογικά μνημεία. - Η άναρχη δόμηση και η καταστροφή μεγάλων εκτάσεων για την κατασκευή μεγάλων κτιρίων προκαλούν αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον.
- Αυξάνεται η θερμοκρασία της γης εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου. - Μειώνεται το όζον στην ατμόσφαιρα. β) Τρόποι με τους οποίους μπορεί ο άνθρωπος να αποκαταστήσει τη σχέση του με το φυσικό περιβάλλον: - Θέσπιση αυστηρών ποινικών κυρώσεων για την επέμβαση στο περιβάλλον. - Πρόληψη της βιομηχανικής και τεχνολογικής ρύπανσης. - Αναζήτηση νέων πηγών ενέργειας - αιολική, ηλιακή, γεωθερμική. Απαιτείται ορθολογική χρήση τους, όπως και των πρώτων υλών. - Λήψη μέτρων για την προστασία της φύσης γενικότερα και ειδικότερα της πανίδας, της χλωρίδας, του πρασίνου, με αποτροπή πυρκαγιών και αναδασώσεις. - Λήψη μέτρων βελτίωσης των συνθηκών της ζωής στις πόλεις, ώστε να περιοριστούν μολύνσεις, όπως η ενεργοποίηση του βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων. - Οικολογικός σχεδιασμός νέων πόλεων. - Παροχή διευκολύνσεων σε επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν οικολογικά συμβατές μεθόδους παραγωγής. - Περιορισμός εξοπλιστικών προγραμμάτων. - Ορθολογικοποίηση της παραγωγής προϊόντων, ώστε να μην κατασκευάζονται με τη λογική του κέρδους αλλά της εξυπηρέτησης των ανθρώπων. - Περιφερειακή ανάπτυξη για τον περιορισμό της αστικοποίησης. - Ανάπτυξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αγωγής. - Ανθρωπιστική παιδεία. - Συνειδητοποίηση του ίδιου του ανθρώπου της έκτασης και της σοβαρότητας των κινδύνων της οικολογικής καταστροφής και άμεση αντίληψη της ευθύνης του για τη λήψη μέτρων, όπως περιορισμός της ενέργειας που καταναλώνει, χρησιμοποίηση ανθεκτικών και επισκευαζόμενων προϊόντων, επιλογή προϊόντων που δεν βλάπτουν το περιβάλλον, προσπάθεια ανακύκλωσης των απορριμμάτων, έμπρακτη συμπαράσταση στο έργο των οικολογικών οργανώσεων. - Αειφόρος βιώσιμη ανάπτυξη. - Λήψη αποφάσεων δεσμευτικών για όλα τα κράτη σχετικά με κρίσιμα θέματα, όπως η ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας, η αναγνώριση και συνταγματική
κατοχύρωση της θεραπευτικής κλωνοποίησης και η τύχη των μεταλλαγμένων τροφών. - Ενίσχυση της διακρατικής συνεργασίας και συναίνεση σε περιβαλλοντικά ζητήματα, ώστε η προστασία του οικοσυστήματος να αντιμετωπίζεται ως θέμα υψηλής προτεραιότητας στις μεταξύ τους συμφωνίες. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Εν κατακλείδι, όλα τα παραπάνω προκαλούν σοβαρές ανησυχίες και γεννούν έντονο προβληματισμό για την εξέλιξη του πλανήτη μας στο μέλλον. Κανείς δεν έδωσε το δικαίωμα στον άνθρωπο να καταστρέφει ανεξέλεγκτα ό,τι η φύση απλόχερα του χάρισε. Χρέος του σύγχρονου ανθρώπου είναι να διαφυλάξει τα δώρα της φύσης αλλά και τις κατακτήσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Βέβαια, η αναζήτηση λύσεων δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη, επειδή απαιτείται και αλλαγή νοοτροπίας από την πλευρά των ατόμων και προπάντων διαμόρφωση όλων εκείνων των όρων που θα αλλάξουν τη σημερινή ιεράρχηση και αξιών και σκοπών.