ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 50 10680 ΑΘΗΝΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ TΗΛ. (210)3665312-3 FAX: (210)3665115 e-mail : pressoffice1@pasok.gr Αθήνα, 1 η Σεπτεµβρίου 2014 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Η Ελλάδα διεξάγει μια μεγάλη προσπάθεια για την έξοδο από την κρίση και τα αποτελέσματα, όπως αυτά αποτυπώνονται στους οικονομικούς δείκτες, είναι πολύ ενθαρρυντικά (έλλειμμα, ύφεση, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κ.λπ) Μετά από έξι χρόνια ύφεσης, η διαφαινόμενη περίοδος οικονομικής ανάκαμψης έχει μπροστά της το σημαντικότερο κοινωνικό πρόβλημα που προκάλεσε η κρίση: τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Η οικονομική ανάκαμψη θα φέρει μια ανακούφιση στη Κοινωνία αλλά η αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων που προκλήθηκαν θα γίνει μόνο μέσα από την αποκατάσταση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης στη βάση ενός νέου παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου. Η βιώσιμη ανάπτυξη, πλούσια σε προσφορά απασχόλησης που είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για να βελτιωθεί το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών. Παράλληλα με το πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης, οι δομικές αλλαγές που δημιουργούν θέσεις εργασίας μέσα από την ανάπτυξη προασπίζουν το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Το Κυβερνητικό Συμβούλιο Απασχόλησης αποτελεί πολιτική απόφαση σ αυτή την κατεύθυνση με κύριο αντικείμενο τη χάραξη της στρατηγικής και των πολιτικών σύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης με την κοινωνική πρόοδο και τη δημιουργία ποιοτικών και σταθερών θέσεων απασχόλησης.
Στο εθνικό σχέδιο εντάσσεται επίσης η στόχευσή μας για παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους, ποιοτικά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας μέσα από δίκαιο και φερέγγυο οικονομικό σύστημα: Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα αποτελέσει την Κοινωνική Εγγύηση για ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης για τους πλέον οικονομικά αδύναμους. Η προοδευτική κοινωνική μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής που προχωρούμε μπορεί να κτίσει σε γερές βάσεις το σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα κοινωνικής προστασίας της χώρας μας. 1. Ιστορικό Α)Έκτακτα Προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας Με συνεχείς παρεμβάσεις μας, αμέσως μετά τις εκλογές του 2012, τονίσαμε την ανάγκη για στοχευμένες και συντονισμένες πρωτοβουλίες και δράσεις που θα οδηγήσουν στην δημιουργία θέσεων εργασίας και στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Μάλιστα το ΠΑΣΟΚ προχώρησε τον Απρίλιο του 2013 σε κατάθεση νομοθετικής διάταξης στη Βουλή η οποία προέβλεπε: Την εκτέλεση ειδικού Προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας, για την ενίσχυση ανέργων, ιδιαίτερα από μειονοτικές ομάδες όπως οι οικογένειες χωρίς εργαζόμενους και οι νέοι. Σκοπός της διάταξης αυτής ήταν η εξασφάλιση μέσω του προγράμματος αυτού, ενός στοιχειώδους εισοδήματος στους ωφελούμενους ανέργους και ταυτόχρονα η εργασιακή ενεργοποίησή τους με σκοπό την προσφορά κοινωφελούς έργου μικρής κλίμακας στις τοπικές κοινωνίες. Ως πρώτο βήμα προβλεπόταν η δημιουργία 50.000 θέσεων Κοινωφελούς Εργασίας εντός του 2013. Την Καταβολή μειωμένων εισφορών κατά 10% από τις επιχειρήσεις που δεν θα προβούν σε μείωση προσωπικού (από 1-07-2013 έως 31-12- 2014) παρ ότι παρουσιάζουν για δυο χρόνια μείωση του κύκλου εργασίας του. Την πλήρη ιατροφαρμακευτική κάλυψη των ανέργων και των ελεύθερων επαγγελματιών που έχουν διακόψει την ασφάλισή τους. Η διάταξη ψηφίστηκε από τη Βουλή και έγινε νόμος του κράτους. 2
Με βάση αυτών προχώρησαν τα προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας για αθροιστικά 100.000 ανέργους ως τώρα. Β) Κυβερνητικό Συμβούλιο Απασχόλησης Η δεύτερη μεγάλη παρέμβασή μας αφορά την δημιουργία του Κυβερνητικού Συμβουλίου Απασχόλησης, η οποία τελικώς έγινε στη βάση της πρότασής του. Για πρώτη φορά δημιουργείται το όργανο, το οποίο θα συντονίσει πρωτοβουλίες, πόρους και δράσεις από όλα τα Υπουργεία και τους Οργανισμούς του Δημοσίου, προκειμένου να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Μάλιστα με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, επιδιώκεται η ενεργοποίηση όλων των παραγωγικών δυνάμεων στην ίδια κατεύθυνση. Μάλιστα την επιστημονική υποστήριξη του Κ. Σ. Α. προτείνουμε να αναλάβουν τον Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) και τα Ινστιτούτα των κοινωνικών εταίρων. Επίσης να δημιουργηθούν δομές του Κ. Σ. Α. σε κάθε Περιφέρεια της χώρας με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Γ) Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης: Ανάπτυξη με αύξηση της Απασχόλησης Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, φέρνουν ως κύριο ζητούμενο την επιλογή αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με την δημιουργία θέσεων εργασίας. Στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης που παρουσιάσαμε στις 11 Μαΐου 2014 στη Θεσσαλονίκη, υπολογίστηκαν συγκεκριμένα οι θέσεις εργασίας και δημιουργούνται με τις προτάσεις και πολιτικές του σχεδίου. Ειδικότερα: Θέσεις Εργασίας Από συγκεκριμένες δράσεις στον Πρωτογενή Τομέα 40.400 Από αύξηση της Απασχόλησης στον Τουρισμό 260.000 3
Από τις δράσεις σε Ενέργεια/ Περιβάλλον 77.000 Από την δημιουργία νέων επιχειρήσεων και την δραστηριότητα στη μεταποίηση 240.000 Από τα έργα υποδομών 50.000 Αθροιστικά 667.400 Θέσεις εργασίας Ενώ από Δράσεις Ενίσχυσης την Απασχόλησης που θα συνεχίσει το Υπουργείο Εργασίας και ο ΟΑΕΔ, αναμένεται να δοθούν 305.000 δυνατότητες για απασχόληση. 2. ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α) ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΡΗΤΡΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Η βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να συμβαδίζει με την Κοινωνική Πρόοδο και την δημιουργία ποιοτικών και σταθερών θέσεων απασχόλησης. Γι αυτό το λόγο προτείνεται η θεσμοθέτηση της Ρήτρας Απασχόλησης, ως μια σημαντική οικονομική και κοινωνική καινοτομία, για την εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης της απασχόλησης σε όλες τις βασικές πολιτικές οικονομικού και αναπτυξιακού περιεχομένου. Ειδικότερα: α) Ρήτρα Απασχόλησης στο Φορολογικό σύστημα. Μπορεί να προβλεφθούν εκπτώσεις στην φορολογία των επιχειρήσεων, εάν αυξηθεί η μέση ετήσια απασχόληση σε αυτές, φυσικά σε σταθερές θέσεις εργασίας. 4
Η ίδια ρήτρα μπορεί να εφαρμοσθεί και για εργασία μέσω εργόσημου στον τομέα αγροτικής παραγωγής, στην κατ οίκον κοινωνική φροντίδα κλπ. Ή εναλλακτικά: Να προβλεφθεί πρόσθετη έκπτωση στις ασφαλιστικές εισφορές (εργοδοτικές) για όσες επιχειρήσεις αυξήσουν την απασχόληση (σε μέση ετήσια βάση). β)ρήτρα απασχόλησης στα επενδυτικά σχέδια Η αύξηση της απασχόλησης μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό κριτήριο μοριοδότησης προγραμμάτων (ΕΣΠΑ, Αγροτικής Ανάπτυξης, στον Αναπτυξιακό Νόμο, Περιφερειακής Συνοχής κλπ.) γ) Ρήτρα Απασχόλησης και Νομοθεσία Για κάθε Νομοθετική πρωτοβουλία κατατίθεται υποχρεωτικά έκθεση ανάλυσης συνεπειών των ρυθμίσεων στην απασχόληση, μαζί με το σχέδιο των διατάξεων στο Γραφείο Καλής Νομοθέτησης. Για κάθε κανονιστική πράξη (Ν. Π., ΚΥΑ, ΥΑ) μείζονος οικονομικής και κοινωνικής σημασίας, προηγείται γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ), για τις επιπτώσεις στην απασχόληση. Β)Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι Κοινωνικοί Εταίροι πρέπει να έχουν βαρύνουσα γνώμη σε όλες τις πολιτικές που επηρεάζουν την απασχόληση, αλλά πρέπει να αναλαμβάνουν και τις δικές τους ευθύνες (και πρωτοβουλίες) για να ενισχύονται οι πολιτικές δημιουργίας θέσεων εργασίας. Οι οργανώσεις τους ζήτησαν την χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ- συμπράξεών τους για τη διαχείριση προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης. Αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα όμως για περιοχές ή κλάδους ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας. Όμως ιδιαίτερα οι εργοδοτικοί φορείς πρέπει να αποδεχθούν την σύνδεση όλων των προγραμμάτων τόνωσης της ανταγωνιστικότητάς τους και ενίσχυσης εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών με την δημιουργία συγκεκριμένου αριθμού νέων θέσεων εργασίας. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με τα προγράμματα του ΟΑΕΔ ώστε π.χ. η χρήση του voucher απασχόλησης από μια επιχείρηση να συνδέεται με ένα ποσοστό παραμονής των επιδοτούμενων ανέργων σε σταθερότερη απασχόληση στην ίδια επιχείρηση. 5
Γ)ΝΕΕΣ ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ α) Διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου για την πρακτική άσκηση και απόκτηση εργασιακής εμπειρίας σε επιχειρήσεις. Η Πρακτική Άσκηση σε επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός θεσμός, ο οποίος συμβάλλει σημαντικά στην δυνατότητα των νέων ανθρώπων να εξεύρουν εργασία. Η εμπειρία από το πρόγραμμα των voucher απασχόλησης, δείχνει μάλιστα ότι οι επιχειρήσεις «κρατούν» ένα τουλάχιστον 20% των νέων που κάνουν σε αυτές πρακτική άσκηση. Η διαμόρφωση ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την (καθολική) Πρακτική Άσκηση όλων των νέων που εξέρχονται από το εκπαιδευτικό σύστημα, θα συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων. β). Πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (Προβλέπεται Χρηματοδότηση από ΥΠ. Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), Φορέας Υλοποίησης ΕΙΕΑΔ) Το μείζον πρόβλημα της υψηλής ανεργίας και της αδυναμίας μεγάλου μέρους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των εργαζομένων σ αυτές να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του παγκόσμιου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέσα από τη συνδυαστική πραγματοποίηση δράσεων: - Επανασχεδιασμός Επιχειρηματικού σχεδίου - Βελτίωση του οργανωτικού και λειτουργικού μοντέλου της επιχείρησης - Αναβάθµιση διαφοροποίηση των δεξιοτήτων των εργαζοµένων γ) Επαπειλούμενη Ανεργία, δράσεις ανάσχεσης Όπως ακριβώς συνέβη, και κατά αναλογία, με την θεσμική κατοχύρωση της κοινωφελούς εργασίας, να προβλεφθεί και να κατοχυρωθεί νομοθετικά, η έννοια της «επαπειλούμενης ανεργίας» και να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν ενεργητικές πολιτικές, δράσεις και παρεμβάσεις που να αφορούν: - εργαζόμενους που απειλούνται με απόλυση (προειδοποιημένη καταγγελία σύμβασης εργασίας ή ομαδική απόλυση), - εργαζόμενους σε καθεστώς διαθεσιμότητας ή σκληρής εκ περιτροπής εργασία, 6
- εργαζόμενους σε κλάδους της οικονομίας που έχουν υποστεί μεγάλη ύφεση ( όπως τεχνικά - οικοδομικά επαγγέλματα, ο κλάδος του μετάλλου, τα ναυπηγεία, οι χαλυβουργίες, οι κλωστοϋφαντουργίες, επαγγέλματα που άνοιξαν ερχόμενα μπροστά σε μια νέα δύσκολη πραγματικότητα κτλ) ένεκα της οικονομικής κρίσης, δημιουργώντας κοινωνικό δίχτυ προστασίας που θα λειτουργεί προληπτικά και όχι κατασταλτικά. Τα προγράμματα αυτά θα έχουν ως σκοπό την τόνωση κλάδων και επαγγελμάτων, εργαζομένων και επιχειρήσεων που είδαν το σκληρό πρόσωπο της ύφεσης, λειτουργώντας ανακουφιστικά και βοηθώντας στην επανατοποθέτηση (re location) και στην κινητικότητα (mobility) των εργαζομένων από κλάδο σε κλάδο ή από επάγγελμα σε επάγγελμα. Η παρέμβαση αυτή κρίνεται επίσης αποφασιστική κυρίως για την ενίσχυση των χαμηλών εισοδημάτων, στηρίζοντας την ψυχολογία και δημιουργώντας κλίμα αισιοδοξίας και εργασιακής επανεκκίνησης ιδίως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Οι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Εργασίας ΟΑΕΔ και ΕΙΕΑΔ και η ΓΓ Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, μπορούν να υλοποιήσουν τέτοιου τύπου παρεμβάσεις ένταξης και επανένταξης στην αγορά εργασίας, μέσα από ολοκληρωμένες δυναμικές και στοχευμένες παρεμβάσεις κα δ) Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαρκώς Ανοικτών Προγραμμάτων Καθιερώνεται Σύστημα Ολοκληρωμένων Διαρκώς Ανοικτών Προγραμμάτων (ΟΔΑΠ) για να: α) Διασφαλίζεται η δυνατότητα για τον άνεργο να επιλέξει οποτεδήποτε, μετά από κατάλληλη συμβουλευτική υποστήριξη την ένταξη του στα παρακάτω προγράμματα: 1.Έναρξη νέας δραστηριότητας και χρηματοδότησης μικρού επιχειρηματικού σχεδίου 2.Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέες θέσεις απασχόλησης 3.Πρακτική άσκηση 4.Επαγγελματική Κατάρτιση και πιστοποίηση δεξιοτήτων β)διασφαλίζεται η δυνατότητα στο επαπειλούμενο με ανεργία εργαζόμενο να ωφεληθεί από διαρκώς ανοικτά πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης με σκοπό την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του. 7
3. ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ- ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ Στόχος μας είναι να ενεργοποιήσουμε όλες τις χρηματοδοτούμενες από το ΕΣΠΑ και Εθνικούς Πόρους δράσεις, οι οποίες μέσα στον επόμενο χρόνο θα οδηγούν στην δημιουργία σημαντικού αριθμού νέων θέσεων εργασίας. Δράσεις που αφορούν: α) Τόνωση της επιχειρηματικότητας β) Δημιουργία νέων θέσεων εξαρτημένης εργασίας γ) Την ενίσχυση της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας. Χρειάζεται επομένως να τοποθετηθούν αναλυτικά και σε σύντομο χρονικό διάστημα τα Υπουργεία: I. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ποιος είναι ο προγραμματισμός για τη διάθεση των πόρων του ΕΣΠΑ και ποιές είναι οι προσδοκίες για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας; Ποιες θεσμικές παρεμβάσεις κρίνονται ως αναγκαίες για την εξασφάλιση του παραπάνω στόχου; II. ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Πόσες θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν μέσα στον επόμενο χρόνο από τα προγράμματα για: Το Εθνικό Απόθεμα (Δικαίωμα Άμεσων Ενισχύσεων). Το Καθεστώς νέων Γεωργών. Τα Σχέδια βελτίωσης Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων. Την Μεταποίηση αγροτικών και αλιευτικών προϊόντων. Τα Τοπικά Προγράμματα Ανάπτυξης Leader-ΟΠΑΑΧ 8
III. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ποιες είναι οι προοπτικές για αύξηση της απασχόλησης στον Τομέα του Τουρισμού στο επόμενο διάστημα και ποιες πρόσθετες πολιτικές απαιτούνται. IV. ΕΝΕΡΓΕΙΑ/ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Πόσες θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν μέσα στον επόμενο χρόνο από τα προγράμματα: Παραγωγής και Εξοικονόμησης Ενέργειας Διαχείρισης αποβλήτων, διαχείρισης υδατικού δυναμικού Υλοποίηση Εθνικού Κτηματολογίου Εθνικό Σύστημα Προστασίας Φύσης V. ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ποιες είναι οι προσδοκώμενες θέσεις εργασίας από: Την πρόοδο κατασκευής των μεγάλων οδικών αξόνων Άλλες υποδομές και έργα που εξελίσσονται VI. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Ποιες είναι οι αναμενόμενες θέσεις εργασίας από τις συμβάσεις αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου (π. χ. Ελληνικό κα) VII. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Ποιες είναι οι προσδοκίες από τις προγραμματισμένες και εξελισσόμενες δράσεις του Υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ; 9
4. ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ (α) Απαλλαγή από εισφορές των νέων επιχειρηματιών Σοβαρό κίνητρο για τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων από νέους ανθρώπους, θα είναι η απαλλαγή επί δύο χρόνια από την υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στον ΟΑΕΕ (για την δική τους ασφάλιση) (β) Προστασία Μακροχρόνια Ανέργων Ενίσχυση της μετατροπής του επιδόματος ανεργίας σε «επιταγή επανένταξης» στην εργασία, για τους μακροχρόνια ανέργους. Διεύρυνση των κριτηρίων για την χορήγηση επιδόματος ανεργίας σε μακροχρόνια ανέργους. (γ) Μέτρα στήριξης ηλικιωμένων ανέργων Τα στοιχεία της ανεργίας δείχνουν ότι διευρύνεται το πρόβλημα σε ανέργους 55-66 ετών, για τους οποίους η επανένταξη στην αγορά εργασίας καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής. Προτείνεται η εφαρμογή του Προγράμματος 3ετούς απασχόλησης ανέργων αυτής της ηλικίας σε ΝΠΙΔ της Αυτοδιοίκησης και σε Κοινωφελείς Δραστηριότητες, ώστε να φθάσουν κατά το δυνατόν ομαλά στη συνταξιοδότησή τους. 10