ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 29.11.2007 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0326/2004, του Louis Rutter, βρετανικής ιθαγένειας, σχετικά με την καταστροφή υγροβιότοπου στην Πορτογαλία 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων δηλώνει ότι η λιμνοθάλασσα Salgados στο Algavre της Πορτογαλίας υπήρξε σημαντικός προορισμός για διάφορα είδη πτηνών. Με μερική επιχορήγηση από την ΕΕ κατασκευάστηκε εξέδρα παρατήρησης, η οποία προσέλκυσε πολλούς τουρίστες. Σήμερα θεωρήθηκε απαραίτητη η οικοδόμηση ξενοδοχείων στην περιοχή με αποτέλεσμα να κατασκευάζονται αποχετευτικά συστήματα και να καταστρέφονται έτσι οι φυσικοί οικότοποι των πτηνών. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθεί κατά τον ίδιο τρόπο ολόκληρη η άθικτη ακτογραμμή μεταξύ Armacao και Albufeira. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 30 Σεπτεμβρίου 2004. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 17 Μαρτίου 2005. Η περιοχή της λιμνοθάλασσας Salgados καθώς και ολόκληρη η ακτογραμμή μεταξύ Armação de Pera και Albufeira δεν περιλαμβάνονται σε καμία ζώνη ειδικής προστασίας χαρακτηριζόμενη από την Πορτογαλία βάσει της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ 1 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. Η περιοχή επίσης δεν είχε συμπεριληφθεί σε καμία από τις ζώνες ειδικής προστασίας των πτηνών (ΖΕΠΠ) που καταγράφονται από την BirdLife International στον κατάλογο που έχει καταρτίσει για την Επιτροπή το 1989 και που αποτελεί την επιστημονική βάση την οποία χρησιμοποιεί η Επιτροπή για να αξιολογεί την επάρκεια των χαρακτηρισμών 1 ΕΕ L 103 της 25.4.1979. CM\699145.doc PE355.656REVII
των ζωνών ειδικής προστασίας από τα κράτη μέλη. Τα προγράμματα σε αυτήν την περιοχή εμπίπτουν γι αυτόν τον λόγο στις γενικές διατάξεις της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ 1 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/11/ΕΚ 2. Τα χωριά διακοπών και τα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που βρίσκονται εκτός των αστικών περιοχών περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της οδηγίας, για τα οποία η ανάγκη διενέργειας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξαρτάται από τα όρια που ορίζονται στην εθνική νομοθεσία ή από μια κατά περίπτωση μελέτη. Οι διατάξεις του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 3 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας δεν τυγχάνουν εφαρμογής. Ωστόσο, δημοσιεύτηκε αναθεωρημένος κατάλογος των διεθνών ζωνών ειδικής προστασίας των πτηνών για την Πορτογαλία από την πορτογαλική εταιρεία για τη μελέτη των πτηνών (SPEA - Sociedade Portuguesa para o Εstudo das Αves)/BirdLife Portugal το 2003, στον οποίο περιλαμβάνεται η λιμνοθάλασσα Salgados. Εφόσον η συγκεκριμένη περιοχή φαίνεται ότι πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο κατάλληλες περιοχές για τη διατήρηση αρκετών ειδών άγριων πτηνών, η Επιτροπή ήλθε σε επαφή με τις πορτογαλικές αρχές για να εξετάσει την πρόθεσή τους να χαρακτηρίσουν τη λιμνοθάλασσα Salgados ως ζώνη ειδικής προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Όσον αφορά τον ισχυρισμό του δηλούντος ότι η κατασκευή εξέδρας παρατήρησης στη συγκεκριμένη περιοχή χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την ΕΕ, κατόπιν αίτησης της Επιτροπής για παροχή πληροφοριών, το κράτος μέλος υπέδειξε ότι η μετατροπή της εκτός λειτουργίας δεξαμενής νερού σε μέρος ξεκούρασης με πανοραμική θέα (belvedere) πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το FEDER. Το μέρος δεν προοριζόταν για κατασκευή παρατηρητηρίου πτηνών και δεν διέθετε και τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για τον σκοπό αυτόν. Για τον λόγο αυτόν, η ύπαρξή του είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη πτηνών στην περιοχή. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 3 Ιουλίου 2006. Η περιοχή της λιμνοθάλασσας Salgados δεν περιλαμβάνεται σε καμία ζώνη ειδικής προστασίας χαρακτηριζόμενη από την Πορτογαλία σύμφωνα με την οδηγία 79/409/ΕΟΚ 4 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. Οι διατάξεις του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 5 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας δεν τυγχάνουν εφαρμογής. Η περιοχή δεν περιλαμβανόταν επίσης στον κατάλογο των ζωνών ειδικής προστασίας των πτηνών (ΖΕΠΠ) που κατάρτισε η BirdLife International για την Επιτροπή το 1989 και που αποτελεί την επιστημονική βάση της Επιτροπής για την αξιολόγηση της επάρκειας του χαρακτηρισμού των ζωνών ειδικής προστασίας από τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή κίνησε 1 ΕΕ L 175 της 5.7.1985. 2 ΕΕ L 73 της 14.3.1997. 3 ΕΕ L 206 της 22.7.1992. 4 ΕΕ L 103 της 25.4.1979. 5 ΕΕ L 206 της 22.7.1992. PE355.656REVII 2/5 CM\699145.doc
διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας επικαλούμενη ανεπαρκή χαρακτηρισμό των ΖΕΠ. Η διαδικασία, ωστόσο, βασίζεται στον κατάλογο των ΖΕΠΠ 1989 και σήμερα περιορίζεται στην προστασία των στεπικών πτηνών. Η υπόθεση της λιμνοθάλασσας Salgados (Lagoa de Salgados) δεν εμπίπτει, επομένως, στη συγκεκριμένη διαδικασία. Παρόλα αυτά, δεδομένου ότι η αναθεώρηση του καταλόγου των διεθνών ΖΕΠΠ για την Πορτογαλία που δημοσιεύτηκε το 2003 από τη SPEA/BirdLife Portugal δεν περιλαμβάνει τη λιμνοθάλασσα Salgados (η υπό εξέταση περιοχή φαίνεται ότι πληρούσε τα κριτήρια για να χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο κατάλληλες περιοχές για τη διατήρηση αρκετών ειδών άγριων πτηνών, ιδιαίτερα του Aythya nyroca, ενός είδους που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας για τα άγρια πτηνά σύμφωνα με το οποίο η λιμνοθάλασσα Salgados υπήρξε κατά τα φαινόμενα ο μοναδικός γνωστός τόπος φωλεοποίησής του στην Πορτογαλία), η Επιτροπή ήλθε σε επαφή με τις πορτογαλικές αρχές για να εξετάσει την πρόθεσή τους να χαρακτηρίσουν τη λιμνοθάλασσα Salgados ζώνη ειδικής προστασίας, σύμφωνα με το άρθρο 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Τον Φεβρουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2005, οι πορτογαλικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η λιμνοθάλασσα Salgados παρουσιάζει ορνιθολογικό ενδιαφέρον που δεν υπερβαίνει το περιφερειακό επίπεδο παρόλο που περιλαμβάνεται στον αναθεωρημένο κατάλογο των ζωνών ειδικής προστασίας για τα πτηνά που δημοσίευσε η SPEA το 2003. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του είδους Aythya nyroca, οι πορτογαλικές αρχές δήλωσαν ότι το είδος αυτό παρατηρήθηκε να φωλιάζει στην περιοχή μόνο το 2004. Το είδος δεν παρατηρήθηκε στην περιοχή το 2005 και οι αρχές θεωρούν ότι η περιοχή είναι πολύ μικρή για να προσελκύσει σημαντικούς πληθυσμούς πουλιών του συγκεκριμένου ή άλλου είδους καθώς είναι επίσης τεχνητά εξαρτημένη από την υπάρχουσα μονάδα επεξεργασίας ύδατος, η οποία πρόκειται να αντικατασταθεί σύντομα από μια νέα μονάδα. Οι αρχές θεωρούν, συνεπώς, ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως ΖΕΠ. Παρόλα αυτά, οι πορτογαλικές αρχές δήλωσαν ότι θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούν την κατάσταση στην περιοχή και μετά την αντικατάσταση της σημερινής μονάδας επεξεργασίας ύδατος και θα μελετήσουν το ενδεχόμενο θέσπισης μέτρων προστασίας της λιμνοθάλασσας Salgados στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατάσταση έχει διευκρινιστεί και ότι δεν συνιστά παραβίαση του κοινοτικού δικαίου. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Νοεμβρίου 2007. Η περιοχή της λιμνοθάλασσας Salgados δεν περιλαμβάνεται σε καμία ζώνη ειδικής προστασίας από αυτές που έχει χαρακτηρίσει ως τέτοιες η Πορτογαλία βάσει της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ 1 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. Οι διατάξεις του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 2 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας δεν τυγχάνουν εφαρμογής. 1 ΕΕ L 103 της 25.4.1979. 2 ΕΕ L 206 της 22.7.1992. CM\699145.doc 3/5 PE355.656REVII
Η περιοχή επίσης δεν είχε συμπεριληφθεί σε καμία από τις ζώνες ειδικής προστασίας πτηνών που καταγράφονται από την BirdLife International στον κατάλογο που εκπόνησε για την Επιτροπή το 1989 και που αποτελεί την επιστημονική βάση την οποία χρησιμοποιεί η Επιτροπή για να αξιολογεί την επάρκεια των χαρακτηρισμών ζωνών ειδικής προστασίας από τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας για ανεπαρκή χαρακτηρισμό ΖΕΠ. Η διαδικασία ωστόσο βασιζόταν στον κατάλογο ζωνών ειδικής προστασίας πτηνών του 1989 και επομένως περιοριζόταν στην προστασία στεπικών πτηνών. Η υπόθεση της λιμνοθάλασσας Salgados (Lagoa de Salgados) δεν συζητήθηκε, επομένως, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαδικασίας. Ωστόσο, δεδομένου ότι μια αναθεωρημένη έκδοση του καταλόγου ζωνών ειδικής προστασίας πτηνών για την Πορτογαλία που δημοσιεύθηκε από τη SPEA / BirdLife Πορτογαλίας το 2003 περιλαμβάνει τη λιμνοθάλασσα Salgados (περιοχή που φαίνεται να θεωρείται μία από τις καταλληλότερες περιοχές για τη διατήρηση πολλών ειδών άγριων πτηνών, ιδίως δε του Aythya nyroca, είδους που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας για τα πτηνά και για το οποίο η Lagoa de Salgados φαίνεται να είναι ο μόνος γνωστός τόπος φωλεοποίησης στην Πορτογαλία), η Επιτροπή επικοινώνησε με τις πορτογαλικές αρχές προκειμένου να ενημερωθεί για τις προθέσεις τους όσον αφορά τον χαρακτηρισμό της λιμνοθάλασσας Salgados ως ζώνης ειδικής προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Τον Φεβρουάριο του 2005 και εκ νέου τον Σεπτέμβριο του 2005, οι πορτογαλικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η Lagoa de Salgados, αν και ήδη περιλαμβανόταν στον κατάλογο ζωνών ειδικής προστασίας πτηνών που εκπόνησε η SPEA το 2003, είχε ορνιθολογικό ενδιαφέρον σε περιφερειακό μόνον επίπεδο. Επιπλέον, ανέφεραν ότι η περιοχή θεωρείται εξαιρετικά περιορισμένης έκτασης ώστε να έχει ενδιαφέρον για σημαντικούς πληθυσμούς πτηνών, καθώς και ότι εξαρτάται από τη μονάδα επεξεργασίας υδάτων η οποία προγραμματίζεται να αντικατασταθεί. Παρόλα αυτά, οι πορτογαλικές αρχές ανέφεραν ότι θα συνέχιζαν να παρακολουθούν την κατάσταση στην περιοχή μετά την αντικατάσταση της σημερινής μονάδας επεξεργασίας υδάτων και θα εξέταζαν το ενδεχόμενο της νομοθετικής προστασίας της Lagoa de Salgados βάσει εθνικής νομοθεσίας. Η Επιτροπή πληροφορήθηκε πρόσφατα (μέσω επαφών κατά τον Μάρτιο και τον Νοέμβριο του 2007) από τη SPEA (Sociedade Portuguesa para o Estudo das Aves, την πορτογαλική ένωση μέλος της Birdlife), ότι επιτεύχθηκε συμφωνία με τις πορτογαλικές αρχές. Η νέα μονάδα επεξεργασίας υδάτων θα κατασκευαστεί κατά τρόπο ώστε τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που είναι ελκυστικότερα για τα πτηνά να διατηρηθούν. Η SPEA και οι τοπικές και εθνικές αρχές οριστικοποιούν τις τελευταίες διοικητικές και οικονομικές λεπτομέρειες. Παρότι δεν έχει υποβληθεί ακόμη ακριβές χρονοδιάγραμμα, έχει συμφωνηθεί ότι η λιμνοθάλασσα Salgados θα χαρακτηρισθεί από την Πορτογαλία ζώνη ειδικής προστασίας βάσει της οδηγίας για τα πτηνά. Ο αναφέρων βρίσκεται σε επαφή με τη SPEA και ενημερώνεται από την οργάνωση αυτή καθ όλη της διάρκεια της διαδικασίας. Λαμβανομένων υπόψη των προαναφερθέντων, η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατάσταση έχει PE355.656REVII 4/5 CM\699145.doc
πλέον αποσαφηνιστεί. CM\699145.doc 5/5 PE355.656REVII