ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 31.10.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0770/2004, του Frantisek Brychta, τσεχικής ιθαγένειας, σχετικά με διαρροή υπονόμου στο Moravské Budějovice της Τσεχικής Δημοκρατίας 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων εκφράζει ανησυχία για την περιβαλλοντική ρύπανση στο Moravské Budějovice της Τσεχικής Δημοκρατίας λόγω της διαρροής ενός υπονόμου, επισημαίνοντας ότι, αν και οι τοπικές αρχές έχουν εγκρίνει έργα επισκευής και αντικατάστασης, ακόμα δεν έχει γίνει τίποτα. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 23 Μαρτίου 2005. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 12 Μαΐου 2006. Ιστορικό Διατάξεις της νομοθεσίας της ΕΕ Οδηγία για τα αστικά λύματα (91/271/ΕΟΚ) 1 Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων προβλέπει ότι όλοι οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 2 000 μονάδων ισοδύναμου πληθυσμού (ι.π.) πρέπει να διαθέτουν δίκτυο αποχέτευσης (άρθρο 3) και ότι τα λύματα που παράγουν αυτοί οι οικισμοί πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία βάσει των προβλεπόμενων προτύπων (άρθρα 4 και 1 ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σ. 40-52. CM\1039663.doc PE374.227v05-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
5). Η συνθήκη προσχώρησης της Τσεχικής Δημοκρατίας ωστόσο προβλέπει τις ακόλουθες μεταβατικές περιόδους για την εφαρμογή των απαιτήσεων αυτών: «Κατά παρέκκλιση των άρθρων 3, 4 και 5, παράγραφος 2 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, οι απαιτήσεις για τα δίκτυα αποχέτευσης και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων δεν εφαρμόζονται στην Τσεχική Δημοκρατία έως τις 31 Δεκεμβρίου 2010, σύμφωνα με τον ακόλουθο ενδιάμεσο στόχο: όσον αφορά οικισμούς με ισοδύναμο πληθυσμού άνω των 10 000, η Τσεχική Δημοκρατία εξασφαλίζει τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας για 18 οικισμούς έως την ημερομηνία προσχώρησης το αργότερο και για 36 ακόμη οικισμούς με το ίδιο ισοδύναμο πληθυσμού έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006». Οδηγία για τα υπόγεια ύδατα (80/68/ΕΟΚ) 1 Σύμφωνα με το άρθρο 3 της οδηγίας 80/68/ΕΟΚ της 17ης Δεκεμβρίου 1979 περί προστασίας των υπογείων υδάτων από τη ρύπανση που προέρχεται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες, η εισαγωγή στα υπόγεια ύδατα των ουσιών που αναφέρονται στον κατάλογο ΙΙ του Παραρτήματος πρέπει να περιορίζεται ώστε να αποφεύγεται η ρύπανση των υπόγειων υδάτων από τις ουσίες αυτές. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 5, τα κράτη μέλη υποβάλλουν σε προκαταρκτική έρευνα κάθε άμεση απόρριψη ουσιών που αναφέρονται στον κατάλογο ΙΙ και δίνουν άδεια υπό τον όρο ότι έχουν τηρηθεί όλες οι τεχνικές προφυλάξεις που επιτρέπουν την αποφυγή της ρυπάνσεως των υπογείων υδάτων από αυτές τις ουσίες. Επιπλέον, λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα με σκοπό να περιορίσουν κάθε άμεση απόρριψη των ουσιών αυτών, η οποία οφείλεται σε ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν επάνω ή μέσα στο έδαφος. Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 13, οι αρμόδιες αρχές υποχρεούνται να παρακολουθούν τη συμμόρφωση με τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας και τις επιπτώσεις των απορρίψεων στα υπόγεια ύδατα. Οι διαρροές από δίκτυα αποχέτευσης αστικών λυμάτων μπορεί να περιέχουν ουσίες αναφερόμενες στον κατάλογο ΙΙ του Παραρτήματος της οδηγίας, όπως αμμώνιο, νιτρώδη, φώσφορο, καθώς και ουσίες που έχουν βλαπτικό αποτέλεσμα στη γεύση ή/και στην οσμή των υπογείων υδάτων ή ενώσεις που είναι δυνατόν να προκαλέσουν τη δημιουργία τέτοιων ουσιών. Δεν προβλέπεται μεταβατική περίοδος για την εφαρμογή της προκείμενης οδηγίας από την Τσεχική Δημοκρατία. Επομένως, η οδηγία ισχύει πλήρως στην Τσεχική Δημοκρατία από την ημερομηνία προσχώρησής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αναφορά Ο αναφέρων κάνει λόγο για τη διαρροή από σωλήνα του αποχετευτικού δικτύου στον οικισμό του Moravské Budějovice με αποτέλεσμα τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων της περιοχής και συγκεκριμένα φρεατίων που χρησιμοποιούνται για την παροχή νερού. Οι διαρροές αυτές επομένως θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής. Δηλώνει ότι η κατάσταση αυτή υπάρχει εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια. Ζητεί αποζημίωση για ηθική βλάβη (151 000 ευρώ) από την Τσεχική Δημοκρατία, καθώς και για διάφορα έξοδα που σχετίζονται με την υποβολή της αναφοράς. 1 ΕΕ L 20 της 26.1.1980, σ. 43-48. PE374.227v05-00 2/6 CM\1039663.doc
Σύμφωνα με τον φάκελο που υπέβαλε ο αναφέρων, η υπόθεση αυτή αποτέλεσε αντικείμενο πολυάριθμων ενεργειών ενώπιον των τσεχικών τοπικών και περιφερειακών αρχών, του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τσεχικής Δημοκρατίας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, προτού υποβληθεί ως αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο φάκελος της αναφοράς ανοίχθηκε εκ νέου τον Ιανουάριο του 2006 οπότε ζητήθηκαν πληροφορίες από την Επιτροπή. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής Οδηγία για τα αστικά λύματα Η οδηγία για τα αστικά λύματα, και συγκεκριμένα το άρθρο 3, είναι περισσότερο σχετική με την υπόθεση. Το άρθρο 3 (Παράρτημα I σημείο A) περιέχει συγκεκριμένες διατάξεις για τη συντήρηση των αποχετευτικών δικτύων (δίκτυο αποχετευτικών αγωγών). Ωστόσο, δεδομένων των μεταβατικών προθεσμιών που έλαβε η Τσεχική Δημοκρατία στο πλαίσιο της προσχώρησης στην ΕΕ και απουσία πληροφοριών σχετικά με το ακριβές μέγεθος του οικισμού και το παραγόμενο φορτίο σε μονάδες ισοδύναμου πληθυσμού, δεν είναι επί του παρόντος σαφές εάν η προθεσμία για τον εν λόγω οικισμό (Moravské Budějovice) έχει εκπνεύσει. Η Επιτροπή μπορεί να λάβει μέτρα βάσει της εν λόγω οδηγίας μόνο μετά την παρέλευση της σχετικής προθεσμίας της μεταβατικής περιόδου. Οδηγία για τα υπόγεια ύδατα Η οδηγία ισχύει πλήρως και υποχρεώνει τις αρχές της Τσεχικής Δημοκρατίας να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη της μόλυνσης των υπόγειων υδάτων από ουσίες του καταλόγου ΙΙ εξαιτίας διαρροών στο σύστημα αποχέτευσης της οδού Veverkova του οικισμού Moravské Budějovice. Τεχνικά χαρακτηριστικά Η Επιτροπή επισημαίνει ότι στον φάκελο της αναφοράς δεν περιέχονται τεχνικά αποδεικτικά στοιχεία της μόλυνσης. Συμπεράσματα της Επιτροπής Η Επιτροπή θα διαβιβάσει τις ανησυχίες του αναφέροντα στις τσεχικές αρχές και θα ζητήσει διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή τόσο της οδηγίας για τα αστικά λύματα, όσο και της οδηγίας για τα υπόγεια ύδατα. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 28 Φεβρουαρίου 2007. Κατόπιν αιτήματος για πληροφορίες προς τις τσεχικές αρχές, η Επιτροπή έχει καταλήξει στα ακόλουθα συμπεράσματα σχετικά με την ανησυχία του αναφέροντα για τις διαρροές σε αποχετευτικό αγωγό και τη ρύπανση των υπόγειων υδάτων στην περιοχή του Moravské Budějovice. CM\1039663.doc 3/6 PE374.227v05-00
Η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου) 1. Η συγκεκριμένη περιοχή, ο οικισμός Moravské Budějovice, καλύπτεται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, με την υποχρέωση μεταξύ άλλων: - να συλλέγει τα λύματα και να παρέχει επεξεργασία σύμφωνα με την οδηγία - να σχεδιάζει, να κατασκευάζει και να συντηρεί το αποχετευτικό δίκτυο σύμφωνα με τις καλύτερες τεχνικές γνώσεις χωρίς να συνεπάγονται υπερβολικό κόστος, περιλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, την πρόληψη των διαρροών. Οι προθεσμίες συμμόρφωσης της Τσεχικής Δημοκρατίας με την οδηγία ορίζονται στη συνθήκη προσχώρησης 2 με σταδιακή προσέγγιση, ενώ ο οικισμός του Moravské Budějovice οφείλει να συμμορφωθεί ως τις 31 Δεκεμβρίου 2010. Εφαρμόζοντας τις διατάξεις της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ του Συμβουλίου) 3 έχει ορίσει τον στόχο της καλής ποιότητας (καλή κατάσταση) για όλα τα ύδατα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ποταμοί, λίμνες, υπόγεια ύδατα και παράκτια ύδατα) ως το 2015. Δεδομένου ότι οι προθεσμίες βάσει και των δύο οδηγιών είναι ακόμη ανοιχτές, η Επιτροπή δεν διαπιστώνει καμία παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας και, συνεπώς, καμία νομική βάση για κίνηση διαδικασίας τη συγκεκριμένη στιγμή. Ταυτόχρονα, η αλληλογραφία μεταξύ της Επιτροπής και του τσεχικού υπουργείου Περιβάλλοντος υπήρξε χρήσιμη όσον αφορά την πληροφόρηση των τσεχικών αρχών σχετικά με τις ανησυχίες του αναφέροντα, και θα μπορούσε να αποτελέσει βάση για μελλοντικό σχεδιασμό και δράση εάν κριθεί απαραίτητο. Η τσεχική υπηρεσία για τον έλεγχο του περιβάλλοντος επίσης δεν ήταν ενήμερη για τις ανησυχίες του αναφέροντα. 5. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (REV II), που ελήφθη στις 27 Μαρτίου 2013. Η αναφορά Η αναφορά αυτή έκλεισε το 2007, καθώς ήταν ακόμα σε εξέλιξη οι μεταβατικές περίοδοι για τις οδηγίες για τα αστικά λύματα (Δεκέμβριος 2010), περί υδάτων και για τα υπόγεια ύδατα (Δεκέμβριος 2015). Ανακινήθηκε εκ νέου το θέμα της αναφοράς αυτής διότι πέρασε η μεταβατική περίοδος για την οδηγία για τα αστικά λύματα για την Τσεχική Δημοκρατία. Παρατηρήσεις της Επιτροπής Οδηγία για τα αστικά λύματα Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρασχέθηκαν κατά την τελευταία διαδικασία υποβολής εκθέσεων (που καλύπτει δεδομένα από 2009-2011) ο δήμος του Moravske Budejovice συμμορφώνεται προς τις διατάξεις της οδηγίας για τα αστικά λύματα, τόσο από πλευράς 1 Οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, ΕΕ L135 της 30.5.1991, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 98/15/ΕΚ της Επιτροπής της 27ης Φεβρουαρίου 1998, ΕΕ L67 της 7.3.1998. 2 Συνθήκη προσχώρησης, ΕΕ L 236 της 23.3.2003. 3 Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, ΕΕ L 327 της 22.12.2000. PE374.227v05-00 4/6 CM\1039663.doc
συλλογής όσο και επεξεργασίας των αστικών λυμάτων. Το 8% του φορτίου των αστικών λυμάτων, σύμφωνα με τα παρασχεθέντα στοιχεία, που τυγχάνει επεξεργασίας από μεμονωμένα συστήματα ή άλλα κατάλληλα συστήματα τα οποία επιτυγχάνουν το ίδιο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας (άρθρο 3 της οδηγίας), ενώ το υπόλοιπο φορτίο συλλέγεται μέσω αποχετευτικού δικτύου. Αυτό όμως δεν αποκλείει κάποιες στιγμές οποιαδήποτε πιθανή δυσλειτουργία του δικτύου και της απόδοσης ήδη υφισταμένων συστημάτων επεξεργασίας. Η οδηγία πλαίσιο περί υδάτων και η οδηγία για τα υπόγεια ύδατα Η οδηγία πλαίσιο περί υδάτων 1 και η οδηγία για τα υπόγεια ύδατα 2 προβλέπουν απαιτήσεις για την ποιότητα των υπογείων υδάτων. Ζητείται από τα κράτη μέλη να αξιολογούν τη χημική κατάσταση των υπογείων υδάτων, να αποφεύγουν τη χειροτέρευση των υδατικών συστημάτων και να φέρουν τα συστήματα αυτά σε καλή χημική κατάσταση έως το 2015. Οι τσεχικές αρχές μετέφεραν την προαναφερθείσα νομοθεσία στο εθνικό δίκαιο και θέσπισαν Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (ΣΔΛΑ) που περιλαμβάνουν μέτρα προκειμένου τα ύδατα αυτά να περιέλθουν σε καλή κατάσταση έως το 2015. Τα ΣΔΛΑ εκπονήθηκαν κατόπιν ευρείας διαβούλευσης με το κοινό. Σύνδεσμοι με τα σχετικά σχέδια: http://ec.europa.eu/environment/water/participation/map_mc/countries/czech_en.htm Συμπέρασμα Η Επιτροπή δεν θα προβεί σε περαιτέρω διερεύνηση του θέματος καθώς οι σχετικές εκθέσεις της Τσεχικής Δημοκρατίας δεν δείχνουν κάποια μη συμμόρφωση προς την αντίστοιχη οδηγία και ο αναφέρων δεν παρέσχε κάποια νέα στοιχεία. 6. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (REV III), που ελήφθη στις 30 Οκτωβρίου 2013. Η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα την έκθεσή της σχετικά με το καθεστώς της εφαρμογής της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 3 στην ΕΕ. Με βάση τα στοιχεία που παρέσχον τα κράτη μέλη, η έκθεση καλύπτει τα έτη 2009/2010. Η ημερομηνία αναφοράς για τα στοιχεία που υπέβαλε η Τσεχική Δημοκρατία είναι ο Δεκέμβριος 2010. Η έκθεση καταδεικνύει πως ενώ στην χώρα αυτή τα ποσοστά συμμόρφωσης για τη συλλογή αστικών λυμάτων και βιολογικού καθαρισμού ήταν σχετικά υψηλά (άνω του 80%), σ' ό, τι αφορά την πιο προηγμένη τεχνολογία, πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για να αυξηθεί το ποσοστό συμμόρφωσης (εκτιμάται σε 20%). Επί πλέον, στο παράρτημα που επισυνάπτεται στην έκθεση 4, η Πράγα συγκαταλέγεται στις πρωτεύουσες που θεωρούνται ότι παραβαίνουν την οδηγία. Η Επιτροπή προτίθεται να έλθει σε επαφή με τις τσέχικες αρχές για το θέμα αυτό. 7. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ. IV), που ελήφθη στις 31 1 Οδηγία 2000/60/ΕΚ, ΕΕ L 327 της 22.12.2000. 2 Οδηγία 2006/118/ΕΚ, ΕΕ L 372 της 27.12.2006. 3 http://ec.europa.eu/environment/water/water-urbanwaste/implementation/implementationreports_en.htm 4 http://ec.europa.eu/environment/water/waterurbanwaste/implementation/pdf/annex%20to%207th%20implementation%20report.pdf CM\1039663.doc 5/6 PE374.227v05-00
Οκτωβρίου 2014. Ανακινήθηκε εκ νέου το θέμα της αναφοράς αυτής διότι πέρασε η μεταβατική περίοδος για την οδηγία για τα αστικά λύματα για την Τσεχική Δημοκρατία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρασχέθηκαν ο δήμος του Moravske Budejovice συμμορφώνεται προς τις διατάξεις της οδηγίας για τα αστικά λύματα, τόσο από πλευράς συλλογής όσο και επεξεργασίας των αστικών λυμάτων. Η συμμόρφωση αφορά το έτος 2010. Επίσης, τα στοιχεία για το 2012 που δηλώθηκαν το Σεπτέμβρη του 2014 κατέδειξαν συμμόρφωση για το 76% του όγκου των λυμάτων που συλλέγονται και υφίστανται επεξεργασία. Συμπέρασμα Η Επιτροπή δεν θα διερευνήσει περαιτέρω το θέμα. PE374.227v05-00 6/6 CM\1039663.doc