ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2011/2117(INI) 8.6.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με εναλλακτική επίλυση διαφορών σε ζητήματα που άπτονται του αστικού, εμπορικού και οικογενειακού δικαίου (2011/2117 (INI)) Επιτροπή Νομικών Θεμάτων Εισηγήτρια: Diana Wallis Συντάκτης γνωμοδότησης(*) : Robert Rochefort, Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (*) Συνδεδεμένη επιτροπή Άρθρο 50 του Κανονισμού PR\869935.doc PE467.017v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 (*) Συνδεδεμένη επιτροπή Άρθρο 50 του Κανονισμού PE467.017v01-00 2/8 PR\869935.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με εναλλακτική επίλυση διαφορών σε ζητήματα που άπτονται του αστικού, εμπορικού και οικογενειακού δικαίου (2011/2117 (INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το άρθρο 3 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΕ και τα άρθρα 67 και 81 παράγραφος 2 στοιχείο (ζ) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη το έγγραφο διαβούλευσης της Επιτροπής με τίτλο "Η χρήση της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών ως μέσο για την επίλυση διαφορών που αφορούν εμπορικές συναλλαγές και πρακτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση της 18ης Ιανουαρίου 2011 και το έγγραφο με τίτλο "Σύνοψη των απαντήσεων που έχουν ληφθεί " το οποίο δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2011, έχοντας υπόψη το έγγραφο διαβούλευσης της Επιτροπής με τίτλο εναλλακτική επίλυση διαφορών στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών της 11ης Δεκεμβρίου 2008 και το έγγραφο με τίτλο "Σύνοψη των απαντήσεων που ελήφθησαν στη δημόσια διαβούλευση για την εναλλακτική χρήση της επίλυσης διαφορών στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών της 14ης Σεπτεμβρίου 2009, έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο σχετικά με τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών αστικού και εμπορικού δικαίου της 19ης Απριλίου 2002 (COM(2002)0196), έχοντας υπόψη τις συστάσεις της Επιτροπής της 30ης Μαρτίου 1998 σχετικά με τις αρχές που εφαρμόζονται στα εξωδικαστικά όργανα συναινετικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών 1 και της 4ης Απριλίου 2001 σχετικά με τις αρχές για τα εξωδικαστικά όργανα που εμπλέκονται στη συναινετική επίλυση καταναλωτικών διαφορών 2, έχοντας υπόψη την από 13 Απριλίου 2011 Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Η Πράξη για την Ενιαία αγορά - Δώδεκα δράσεις για την τόνωση της ανάπτυξης και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης - «Μαζί για μια νέα ανάπτυξη»" (COM(2011)0206), έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου της 25ης Μαίου 2000 σχετικά με δίκτυο σε κοινοτικό επίπεδο εθνικών οργάνων επιφορτισμένων με την εξώδικη ρύθμιση των καταναλωτικών διαφορών 3 και το Εξωδικαστικό Ευρωπαϊκό Δίκτυο (EEJ-Net) που άρχισε να λειτουργεί από την 16η Οκτωβρίου 2001, έχοντας υπόψη το Μνημόνιο Συμφωνίας για τη σύσταση Διασυνοριακού Δικτύου Εξωδικαστικής Επίλυσης Διαφορών για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό χώρο της 30ής Μαρτίου 1998 και το FIN-NET, έχοντας υπόψη την απόφαση 2001/470/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με τη δημιουργία 1 ΕΕ L 115 της 17.4.1998, σ. 31: 2 ΕΕ L 109 της 19.4.2001, σ. 56: 3 ΕΕ C 155 της 6.6.2000, σ. 1. PR\869935.doc 3/8 PE467.017v01-00
ενός ευρωπαϊκού δικαστικού δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, 1 έχοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Δεοντολογίας για τους Διαμεσολαβητές (εφεξής: Κώδικας Δεοντολογίας) που τέθηκε σε ισχύ το 2004, έχοντας υπόψη την οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2008, για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 2, έχοντας υπόψη τη μελέτη με τίτλο "Το κόστος μη ύπαρξης εναλλακτικής επίλυσης διαφορών - επισκόπηση και εμφάνιση πραγματικών δαπανών σε ενδοκοινοτικές εμπορικές διαφορές, με ημερομηνία 9 Ιουνίου 2010, από το Κέντρο ADR, Ρώμη, Ιταλία, έχοντας υπόψη τα Ευρήματα της Δοκιμαστικής Ομάδας Ευρωπαϊκών Επιχειρήσεων (EBTP) σχετικά με την "Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών", που καλύπτει την περίοδο από 17 Δεκεμβρίου 2010 έως 17 Ιανουαρίου 2011, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12 Mαρτίου 2003 επί της Πράσινης Βίβλου της Επιτροπής σχετικά με την εναλλακτική επίλυση διαφορών σε ζητήματα αστικού και εμπορικού δικαίου 3, έχοντας υπόψη την από 19 Ιουνίου 2007 σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την έκθεση της εξεταστικής επιτροπής για την οικονομική κρίση της εταιρείας Equitable Life Assurance Society 4, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Νοεμβρίου 2009 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών το πρόγραμμα της Στοκχόλμης 5, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της XXX σχετικά με την εφαρμογή στα κράτη μέλη της οδηγίας για τη διαμεσολάβηση, τις συνέπειές της στη διαμεσολάβηση και την έγκρισή της από τα δικαστήρια 6, έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (A7-0000/2011), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δικαιοσύνη αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα, B. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, όπως καθορίζεται στις συνθήκες, πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών και των 1 ΕΕ L 174 της 27.6.2001, σ. 25 2 ΕΕ L 136 της 24.5.2008, σ. 3: 3 ΕΕ C 61 E της 10.3.2004, σ. 256. 4 ΕΕ C 146 E της 12.6.2008, σ. 110. 5 ΕΕ C 285E της 21.10.2010, σ. 12. 6 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011)0000. PE467.017v01-00 4/8 PR\869935.doc
επιχειρήσεων, δημιουργώντας π.χ. απλούστερες και σαφέστερες διαδικασίες, ενώ ταυτόχρονα θα υποστηρίζει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εναλλακτική επίλυση διαφορών (ADR), η οποία βοηθάει τα ενεχόμενα μέρη να αποφύγουν παραδοσιακές επιδικαστικές διαδικασίες συνήθως ζητώντας βοήθεια ουδέτερου τρίτου μέρους, είναι σε θέση να αποτελέσει μια ταχεία και αποτελεσματική από απόψεως κόστους εναλλακτική λύση σε διαφορές, ειδικότερα online (τηλεματικά), Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην εσωτερική αγορά και στην επιβολή του δικαίου σε διασυνοριακές διαμάχες μπορεί να συμβάλει στην τόνωση της οικονομίας της ΕΕ, E. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα ζητήσει να υπάρξουν περαιτέρω προσπάθειες για την ανάπτυξη της ADR, ΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή συμπερίλαβε, στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2011 και την Πράξη για την Ενιαία Αγορά, μια νομοθετική πρόταση για την ADR, με σκοπό την ενίσχυση της θέσης των καταναλωτών, Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προθεσμία για την εφαρμογή της οδηγίας 2008/52/EΚ έχει λήξει στις 21 Mαϊου 2011, Οριζόντια προσέγγιση στην ADR 1. χαιρετίζει την πρόσφατη διαβούλευση της Επιτροπής για ADR η οποία, παρά τον ευρύτερο τίτλο της, στοχεύει αποκλειστικά σε συναλλαγές καταναλωτών 2. πιστεύει, όμως, ότι η ADR αποτελεί μέρος μιας γενικότερης ατζέντας "Δικαιοσύνη για Ανάπτυξη" μεταξύ των διαφόρων τομέων υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε προσέγγιση στην ADR θα πρέπει να προχωρεί πέρα από τις διαμάχες καταναλωτών έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) καθώς και αστικές και εμπορικές συναλλαγές, οικογενειακές διαμάχες και περιπτώσεις δυσφήμησης 3. χαιρετίζει το γεγονός ότι η οδηγία 2008/52/EΚ έχει εναρμονίσει ορισμένα πρότυπα για τη διαμεσολάβηση υπογραμμίζει ότι απαιτούνται κοινοί όροι που θα πρέπει να ορισθούν καθώς και να διατηρηθούν διαδικαστικές εγγυήσεις σε όλους τους τομείς της ADR θεωρεί ότι υφίσταται ανάγκη να επανεξεταστούν οι συστάσεις της Επιτροπής του 1998 και 2001 καθώς και ο Κώδικας Δεοντολογίας 4. εκφράζει την άποψη ότι, ενώ η αυτορύθμιση παραμένει ένα σημαντικός παράγων, απαιτείται νομοθετική δράση με σκοπό να παρασχεθεί ένα πλαίσιο για την ADR στην έννομη τάξη των κρατών μελών, όπως δείχνει το παράδειγμα της οδηγίας 2008/52/EΚ Κοινά πρότυπα για την ADR 5. πιστεύει ότι τα πρότυπα της ADR θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν: προσχώρηση σε συμφωνία σχετικά με την ADR ανεξαρτησία, αμεροληψία και εμπιστευτικότητα προσπάθειες για τον περιορισμό και την παραγραφή εκτελεστικότητα των συμφωνιών PR\869935.doc 5/8 PE467.017v01-00
που προκύπτουν από διαμεσολάβηση συμμετοχή τρίτων μερών 6. με σκοπό να μην εμποδίζεται η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, συμβουλεύει να υπάρχει σύνεση όσον αφορά την υποχρεωτική προσφυγή σε διαδικασίες ADR σε επίπεδα EΕ ενώ τάσσεται υπέρ της εθελουσίας προσχωρήσεως σε σχήματα ADR από τις επιχειρήσεις 7. θεωρεί ότι οιαδήποτε ρήτρα ADR δεν θα πρέπει να εμποδίζει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ειδικότερα από την πλευρά του ασθενέστερου μέρους, που σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι επίσης μια ΜΜΕ 8. εκφράζει την άποψη ότι υ υποχρέωση για την αποκάλυψη περιπτώσεων που επηρεάζουν την ανεξαρτησία του τρίτου μέρους ή που οδηγούν σε σύγκρουση συμφερόντων καθώς και η υποχρέωση να εξυπηρετούνται ισότιμα όλα τα μέρη, όπως καθορίζεται στον κώδικα δεοντολογίας, θα πρέπει να εφαρμόζεται σε γενικότερες γραμμές όσον αφορά την ADR 9. ζητεί να υπάρχει υποχρέωση για το τρίτο μέρος, όπως περιλαμβάνεται στον Κώδικα Δεοντολογίας, να κρατεί εμπιστευτικές τις πληροφορίες σχετικά με την ADR εξετάζει επίσης πλέον φιλόδοξα μέτρα, όπως τη δημιουργία ενός επαγγελματικού προνομίου, παράλληλα με αυτό το οποίο προβλέπει το άρθρο 7 της οδηγίας 2008/52/EΚ 10. πιστεύει ότι όχι μόνο η διαμεσολάβηση αλλά η διαδικασία ADR σε γενικές γραμμές (άρθρο 8 της οδηγίας 2008/52/EΚ) θα πρέπει να έχει επίπτωση στις προθεσμίες παραγραφής και τις αποσβεστικές προθεσμίες αναγνωρίζει τον κίνδυνο που δημιουργείται από τις πολλές μορφές ADR καθώς και τον κίνδυνο καταχρηστικών καθυστερήσεων των δικαστικών διαδικασιών σημειώνει ότι η μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο των Συμβάσεων 1 προβλέπει την αναστολή παραγραφής σε περίπτωση διαιτησίας καθώς και σε διαδικασίες διαμεσολάβησης, και σε ορισμένες άλλες καταστάσεις ADR καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει την εργασία της στον εν λόγω τομέα 11. είναι πεπεισμένο ότι είναι απαραίτητη η ταχεία και μη δαπανηρή επιβολή των συμφωνιών που προκύπτουν από διαδικασία ADR, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών διαδικασιών ζητεί να υπάρξουν νομοθετικά μέτρα για το σκοπό αυτό 12. υπενθυμίζει ότι είναι απαραίτητη ειδική εκπαίδευση για ουδέτερα τρίτα μέρη καλεί την Επιτροπή να συγκεντρώσει δεδομένα για τον απαιτούμενο τύπο και μέγεθος της εκπαίδευσης, και να βοηθήσει τους τομείς για την ανάπτυξη σχημάτων εκπαίδευσης και ελέγχου ποιότητας ADR σε διάφορους τομείς 13. υπενθυμίζει ότι η ADR έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΜΜΕ επαναλαμβάνει εκ νέου την έκκλησή του προς την Επιτροπή να εξετάσει την ύπαρξη συνεργειών μεταξύ ADR και ενός εργαλείου στο Δίκαιο των Συμβάσεων της ΕΕ θα χαιρέτιζε επίσης την ύπαρξη κατευθύνσεων όσον αφορά τις ρήτρες ADR σε τυποποιημένες συμβάσεις 1 Βλέπε: http://ec.europa.eu/justice/policies/consumer/docs/explanatory_note_results_feasibility_study_05_2011_en.pdf. PE467.017v01-00 6/8 PR\869935.doc
14. αναγνωρίζει τις επιτεύξεις του FIN-NET, αλλά πιστεύει ότι όσον αφορά την πληροφόρηση των μερών και τη χρηματοδότησή του υφίστανται ακόμη δυνατότητες για βελτίωση 15. διαβλέπει μεγάλες δυνατότητες για online ADR, ειδικότερα για μικρές αξιώσεις επισημαίνει ότι οι παραδοσιακές διαδικασίες ADR υφίστανται online ταυτόχρονα με άλλες που προσπαθούν να υπάρξει πρόληψη των διαφορών ή να διευκολύνουν την επίλυσή τους υπογραμμίζει ότι όπου διεξάγονται παραδοσιακές διαδικασίες online ADR, δεν θα πρέπει να μειωθούν τα διαδικαστικά πρότυπα, και ότι θέματα όπως η εκτελεστότητα των αποφάσεων θα πρέπει επίσης να επιλυθούν διαβλέπει ειδικότερο όφελος για οnline συστήματα ποιότητας που λειτουργούν ως εγγύηση επισημαίνει τις εργασίες της ομάδας εργασίας της UNICTRAL σχετικά με την οnline επίλυση διαφορών 1, που προορίζεται για συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) καθώς και μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (B2C) 16. πιστεύει ότι κυρίως στον τομέα online μια "ιεραρχία διευθέτησης" διαφορών - που θα συμπεριλαμβάνει αφενός ένα εσωτερικό σύστημα υποβολής καταγγελιών και αφετέρου τη διαδικασία ADR και, μόνο ως τελευταία δυνατότητα την επίλυση διαφοράς θα επέτρεπε τη μείωση του χρόνου και του κόστους καλεί την Επιτροπή να βοηθήσει τους τομείς για την προώθηση παρόμοιων συστημάτων 17. υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της ADR σε οικογενειακές διαφορές, διότι εάν δύναται να μειώσει τη ψυχολογική βλάβη, μπορεί να βοηθήσει τα ενεχόμενα μέρη να αρχίσουν να ομιλούν εκ νέου και ως εκ τούτου να βοηθήσει ειδικότερα στο να εξασφαλιστεί η προστασία των παιδιών διαβλέπει δυνατότητες σε διασυνοριακό ADR κυρίως λόγω της ευελιξίας του επισημαίνει επίσης την εργασία του Διαμεσολαβητή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διεθνή απαγωγή ανήλικων τέκνων από γονείς 18. διαβλέπει ότι υφίσταται δυναμικό για την ADR στα πλαίσια της τρέχουσας συζήτησης σχετικά με τη συλλογική προσφυγή, ειδικότερα ως προκαταρκτικό στάδιο για οιαδήποτε δράση συλλογικής προσφυγής ενθαρρύνει την Επιτροπή να ερευνήσει σε βάθος το εν λόγω θέμα 19. διαβλέπει ότι υφίσταται ανάγκη για ADR σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της ελευθερίας του τύπου και των δικαιωμάτων σχετικά με την προσωπικότητα, δεδομένου ότι σε περιπτώσεις δυσφήμισης και παραβιάσεως των δικαιωμάτων της προσωπικότητας ειδικότερα, οι δαπάνες για τις νομικές διαδικασίες, κυρίως σε ορισμένα κράτη μέλη, μπορεί να είναι εξαιρετικά υψηλές, και ότι η διαδικασία ADR θα μπορούσε να βοηθήσει να βελτιωθεί η υφιστάμενη κατάσταση Επόμενα βήματα 20. σημειώνει ότι υφίστανται ανάγκες για βελτίωση της γενικότερης πληροφορίας όσον αφορά τα δικαιώματα και την επιβολή τους καθώς και ειδικότερη πληροφόρηση για τα σχήματα ADR (ύπαρξη, λειτουργία, τοποθεσία), που θα προορίζεται κυρίως για τους πολίτες και τις ΜΜΕ πιστεύει ότι η διαδικασία ADR παρέχεται κατά τρόπον πλέον 1 See http://www.uncitral.org/uncitral/commission/working_groups/3online_dispute_resolution.html. PR\869935.doc 7/8 PE467.017v01-00
αποτελεσματικό σε δίκτυο που είναι κοντά στους πολίτες και σε βάση κοινής συνεργασίας με τα κράτη μέλη 21. καλεί την Επιτροπή, βάση των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί και μιας σε βάθος αξιολόγησης εξετάζει το ενδεχόμενο παροχής εναρμονισμένου νομοθετικού πλαισίου για ορισμένες πτυχές της ADR σε όλους τους τομείς, ενώ θα αναπτύσσει ταυτόχρονα τα υφιστάμενα σχήματα και θα ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη χρηματοδότηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία ADR, ενώ παρέχει στα ενεχόμενα μέρη μια χαμηλού κόστους εναλλακτική λύση δεν θα πρέπει να καταστεί "φτηνή απόδοση δικαιοσύνη" o o o 22. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή. PE467.017v01-00 8/8 PR\869935.doc