ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη... πυρήνα των Αντιβενιζελικών». (σ. 92-93 σχ. βιβλίου) β. Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης (1905): Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Οργανώθηκε Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης... Το Θέρισο» (σ. 213-214 σχ. βιβλίου). Η απάντηση καλό θα ήταν να ξεκινά με έναν χρονικό προσδιορισμό, π.χ. «Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του Θερίσου το 1905...». γ. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής: Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Με βάση το άρθρο 11... περιουσίας των ανταλλαξίμων» (σ. 152 σχ. βιβλίου). Προαιρετικά, μπορεί να γίνει και μια αναφορά στη Μικτή Επιτροπή του 1914 (σ. 139 σχ. βιβλίου). ΘΕΜΑ Α2 α. Σωστό, β. Λάθος, γ. Λάθος, δ. Λάθος, ε. Σωστό ΘΕΜΑ Β1 Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Η επιστροφή των προσφύγων... θα έπαιρναν πάλι το δρόμο της προσφυγιάς». (σ. 142-143 σχ. βιβλίου) ΘΕΜΑ Β2 Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Την αστική αποκατάσταση ανέλαβε... κατασκευή ή επέκταση λιμανιών κ.ά.». (σ. 157 σχ. βιβλίου) Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 1
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Γ1 α. Ξεκινώντας με τον χρονικό προσδιορισμό «Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης του 1862-1864» η απάντηση αξιοποιεί το χωρίο «Παρά την έντονη αντίδραση... ψήφιση της αρχής της δεδηλωμένης το 1875». (σ. 78-79 σχ. βιβλίου). Η απάντηση μπορεί να συμπληρωθεί και να εμπλουτιστεί με χωρία και πληροφορίες από το ιστορικό παράθεμα Α, που αποτελεί κείμενο του Ν. Μαρωνίτη: «...όργιο της εκλογικής νοθείας, στις 29 Ιουνίου 1874... το πολιτικό Κατηγορώ του Χαρίλαου Τρικούπη... «Τις πταίει;»... Σύμφωνα με τον Τρικούπη αποκλειστικός υπεύθυνος της παρατεταμένης πολιτικής κρίσης που μαστίζει τον τόπο είναι ο θρόνος... οι δε πολιτικοί είναι ανίκανοι να αντικρούσουν τον απόλυτα μοναρχικό τρόπο διακυβέρνησης που έχει επιλέξει το στέμμα... ο σχηματισμός κυβερνήσεων πλειοψηφίας και η διαμόρφωση δικομματικού συστήματος είναι η μόνη θεραπεία της νόσου...». Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 2
β. Η απάντηση αξιοποιεί το χωρίο «Η ιδέα ανήκε... μεταβολή του πολιτικού τοπίου». (σ. 79 σχ. βιβλίου). Η απάντηση μπορεί να συμπληρωθεί και να εμπλουτιστεί με χωρία και πληροφορίες από τον βασιλικό λόγο της 11ης Αυγούστου 1875 (παράθεμα Β), με τον οποίο ο βασιλιάς αποδέχεται την αρχή της δεδηλωμένης: «απεκδέχομαι ίνα η Βουλή καθιστά εφικτήν την ύπαρξιν του προσόντος τούτου, ου άνευ αποβαίνει αδύνατος η εναρμόνιος λειτουργία του πολιτεύματος». Συμπληρωματικά οι υποψήφιοι μπορούν να αξιοποιήσουν και ένα χωρίο από το ιστορικό παράθεμα Α («ο σχηματισμός κυβερνήσεων πλειοψηφίας και η διαμόρφωση δικομματικού συστήματος είναι η μόνη θεραπεία της νόσου...») που φανερώνει τη σκοπιμότητα του εισηγητή της δεδηλωμένης Χαριλάου Τρικούπη. Προαιρετικά, οι υποψήφιοι μπορούν να ολοκληρώσουν την απάντησή τους με την πρώτη παράγραφο από τη σελίδα 80 του σχολικού βιβλίου: «Το διάστημα μεταξύ... θεμελιώθηκαν». Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 3
ΘΕΜΑ Δ1 α. Η απάντηση αξιοποιεί τα χωρία «Η οριστική αντιμετώπιση... 40 στρέμματα για αρδευόμενα» και «Πρέπει να επισημανθεί... καλλιέργεια δημητριακών» (σ. 25 σχ. βιβλίου), καθώς και το χωρίο «Το 1917 η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου... στον αγροτικό χώρο» από τις σελίδες 43-44. Η απάντηση μπορεί να εμπλουτιστεί με χωρία και πληροφορίες από το ιστορικό παράθεμα Α (κείμενο του Θ. Καλαφάτη), που αφορά την αγροτική μεταρρύθμιση των ετών 1870-1871: «Οι λόγοι που ωθούν την κυβέρνηση Κουμουνδούρου στη σημαντική αυτή θεσμική μεταβολή είναι πολλαπλοί... το κράτος επιχειρεί να επαυξήσει τα δικά του έσοδα... έρχεται να ενισχύσει τις φυτείες και το μικρό ή μεσαίο οικογενειακό κλήρο... επέκταση των εξαγωγών... οι εμπορικές ομάδες θα δουν μια ταχεία ανάπτυξή τους... θα ενισχυθεί ο ρόλος τους στη δανειοδότηση των τρεχουσών αναγκών των νέων μικροπαραγωγών... το κράτος... θα αποκτήσει νέες πηγές εσόδων, τους φόρους και τους δασμούς, που θα επιβληθούν στο αυξημένο τώρα αγροτικό προϊόν... επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και αύξηση της παραγωγής... οι καταπατήσεις των εθνικών και εκκλησιαστικών γαιών εκ μέρους μη κληρούχων ή μικροϊδιοκτητών... συνηγορούν για την προικοδότηση αυτών των κοινωνικών ομάδων με "λαχίδια" εθνικής γης... προσπάθειας του Α. Κουμουνδούρου... ανάπτυξη της γεωργίας... προώθηση της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα». Συμπληρωματικά πρέπει να αξιοποιηθούν και χωρία από το παράθεμα Β (κείμενο του Σ. Πετμεζά) που αφορά τη βενιζελική αγροτική μεταρρύθμιση του 1917: «Πρόθεση των Φιλελευθέρων ήταν να ενισχύσουν το εθνικό φρόνημα των χωρικών... αλλά και να ενισχύσουν την έλξη που ασκούσε το ελληνικό εθνικό πρόγραμμα μεταξύ των ποικίλων χριστιανικών πληθυσμών της Βόρειας Ελλάδας». Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 4
β. Η απάντηση αξιοποιεί τα χωρία «Από το 1870 ως το 1911... πολυτεμαχισμός της γης ήδη μεγάλος» και «Επρόκειτο όμως για σημαντική... εθνικής αυτής ιδιοκτησίας» (σ. 25 σχ. βιβλίου), καθώς και το χωρίο «Με βάση αυτά τα νομοθετήματα... Ρουμανία κ.λπ.) από τις σελίδες 44-45». Συμπληρωματικά πρέπει να αξιοποιηθούν και χωρία από το παράθεμα Β (κείμενο του Σ. Πετμεζά) που αφορά τη βενιζελική αγροτική μεταρρύθμιση του 1917: «...η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών (ειδικώς βεβαίως των χριστιανών γαιοκτημόνων) προβλεπόταν να γίνει εκουσίως, με διάφορα προγράμματα χρηματοδότησης των ακτημόνων αγοραστών και με αργούς ρυθμούς. Η όξυνση, όμως, των ενδοαστικών συγκρούσεων και ο Διχασμός του πολιτικού κόσμου έσπρωξε την Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης να υιοθετήσει ένα πιο ριζοσπαστικό πρόγραμμα υποχρεωτικής απαλλοτρίωσης». Από το παράθεμα Γ (κείμενο του Α. Φραγκιάδη) οι υποψήφιοι μπορούν να αξιοποιήσουν τα ακόλουθα χωρία: «...κοινωνικού προτύπου, το οποίο στηριζόταν στη μικρή ιδιοκτησία και την οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση... είχε αποδειχτεί αρκετά επιτυχημένο, αν όχι από οικονομική οπωσδήποτε από πολιτική άποψη, καθώς είχε συμβάλει στη σταθεροποίηση της κρατικής εξουσίας και του πολιτεύματος... κυριότερο όπλο που διέθετε το ελληνικό κράτος προκειμένου να νομιμοποιήσει την κυριαρχία του στη Βόρειο Ελλάδα... άρχισε τελικά να υλοποιείται από το 1923 και ύστερα... Η γη που διένειμε τότε το κράτος ανήκε προηγουμένως κυρίως σε Τούρκους και Βουλγάρους που είχαν αποχωρήσει, στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών, αλλά και σε έλληνες μεγαλογαιοκτήμονες». ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Δημήτρης Περβολιανάκης Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 5