Φάκελος Εργασιών του Μαθητή Φάκελος ατομικών επιτευγμάτων (Portfolio) Απόστολος Δαρόπουλος Μάιος, 2018
πρόθεμα port (λατινικά: portare) που σημαίνει μεταφέρω και folio (λατινικά: folium) με τη σημασία του «έντυπου φύλλου»
Στόχοι κινήματα που επηρέασαν αυθεντική αξιολόγηση τρόπος δημιουργίας του Φ.Ε.Μ. E-portfolio παραδείγματα εφαρμογών
«ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να είναι ανοιχτό και να δίνει τη δυνατότητα απολογισμού και βελτίωσής του. Ένα τέτοιο σύστημα θα αποτελεί εγγύηση της δυνατότητας των παιδιών να παρακολουθούν την εξέλιξη της γνώσης» (John MacBeath, 2001)
αυθεντική αξιολόγηση Μια διαδικασία αξιολόγησης είναι αυθεντική, όταν την διακρίνουν πέντε κυρίως χαρακτηριστικά (Stiggins, 1994, 163-164 Wiggins, 1998, 21-22 MacBeath κ.ά., 2000, 92-93) α) Επιλέγει και εφαρμόζει ερωτήσεις και ασκήσεις που αναδεικνύουν τον επινοητικό τρόπο σκέψης των μαθητών, προκειμένου να εφαρμόσουν στην πράξη και σε αυθεντικές καταστάσεις του καθημερινού βίου όσα έμαθαν στο σχολείο. β) Επεκτείνεται πέρα από τον έλεγχο της συγκράτησης των πληροφοριών, δηλαδή δεν αξιολογεί το αυτονόητο και προσιτό, αλλά παρωθεί τους μαθητές σε συσχετισμούς δεδομένων που να οδηγούν σε συμπερασμούς και τεκμηριωμένη δράση. γ) Προϋποθέτει το στοχασμό και την κριτική ανάλυση. δ) Καθιστά τις διαδικασίες αξιολόγησης κτήμα των μαθητών. ε) Ανταποκρίνεται με ευελιξία στις ιδιαιτερότητες της περίστασης (γνωστικά αντικείμενα, στόχοι μάθησης κτλ.).
Κινήματα που επηρέασαν κίνημα του εποικοδομισμού, η γνώση οικοδομείται μέσα από συλλογική προσπάθεια και συνεργασία (Vygotsky, 1988; Perkins, 1999;Resnick, 1989) κίνημα της κριτικής σκέψης, διδασκαλία με στόχο την κατανόηση (Blythe, 1998; Bruner, 1997; Wiggins και McTighe, 1998) κίνημα για την ολιστική προσέγγιση της γνώσης, σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα (Ματσαγγούρας, 2003; Wineburg και Grossman, 2000).
Τι είναι Ο Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (portfolio) αποτελεί συλλογή των έργων ενός μαθητή, τα οποία έχουν επιλεγεί με τη συναίνεσή του και με βάση συγκεκριμένο στόχο. Τα έργα αυτά αποτελούν τεκμήρια για την προσπάθεια, την πρόοδο και την επίδοση του μαθητή σε δεδομένο ή δεδομένα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος (μεμονωμένα ή συσχετιζόμενα).
Τι είναι αποτελεί μέσον τόσο για να εμπλακούν οι μαθητές στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης όσο και για να καθοριστούν οι στόχοι μάθησης. μπορεί να αποτελέσει διαδικασία αξιολόγησης (αξιολόγηση για τη μάθηση) και το τελικό προϊόν των εναλλακτικών μορφών αξιολόγησης που θα αποτυπώνει και την πορεία του/της μαθητή/-ήτριας στη διάρκεια μιας καθορισμένης περιόδου (αξιολόγηση της μάθησης).
Τι δεν είναι Αντίθετα απ ότι πιστεύεται, ο Φ.Ε.Μ. δεν είναι μια συλλογή από ζωγραφιές ή γραπτά του μαθητή, που συγκεντρώνονται σ ένα χαρτοφύλακα ως αναμνηστικό της χρονιάς. Μια τέτοιου είδους συλλογή συνήθως αποτελεί την προσπάθεια κάποιων εκπαιδευτικών να αναδείξουν τον ετήσιο σχολικό μόχθο, που κατέβαλαν οι ίδιοι και οι μαθητές τους.
Τρόπος δημιουργίας του Φ.Ε.Μ. 1. Καθορίζεται ο γενικός σκοπός του Φ.Ε.Μ. 2. Επιλέγεται η φύση του θέματος και αποσαφηνίζονται οι τομείς γνώσεων και δεξιοτήτων που θα απαρτίζουν τα μέρη του. Για παράδειγμα, 1ος τομέας: εκθέσεις δεδομένων (reports), 2ος τομέας: ερωτηματολόγιασυνεντεύξεις, 3ος τομέας: σχέδια και προγραμματισμός για θεατρική παράσταση, κτλ. Κάθε μέρος εμπλουτίζεται με το υλικό και τις εργασίες του μαθητή και ολοκληρώνεται με καταγραφές από τις συνεδρίες μεταξύ του δασκάλου και του μαθητή και με αυτοαξιολογικές αποτιμήσεις, που είναι οι συμπληρωμένες κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubrics). 3. Ορίζεται το κοινό των αξιολογητών (audience). Καθορίζονται οι αποδέκτες του φακέλου εργασιών συμμαθητές, δάσκαλος/οι, διευθυντής του σχολείου, σχολικός σύμβουλος, γονείς, κάποιος φίλος αξιολογητής, προς τον οποίο απευθύνεται ο Φ.Ε.Μ. 4. Προτείνονται τρόποι διαφύλαξης και αποθήκευσης του Φ.Ε.Μ.
Η διαμόρφωση του σκοπού επηρεάζεται από τους παρακάτω παράγοντες α. Τη φύση του θέματος και τον τομέα γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορά β. Το κοινό στο οποίο απευθύνεται γ. Το είδος του Φ.Ε.Μ. φάκελος επίδειξης/δειγμάτων εργασίας/ αξιολόγησης/ διαδικαστικής γνώσης δ. Την ηλικία και τις ικανότητες των μαθητών ε. Τους διαθέσιμους πόρους (χρόνος/χώρος κ.λπ.).
Το θέμα και οι τομείς γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων 1. Γνώσεις για το υπό μελέτη θέμα 2. Δεξιότητες μεταγνώση περιλαμβάνει δύο συσχετιζόμενες διαστάσεις: Τη γνώση για τη γνώση Τη ρύθμιση της γνώσης (αυτορρύθμιση αξιολόγηση του όλου εγχειρήματος (Ματσαγγούρας, 2000 Κουλουμπαρίτση, 2003). 3. Στάσεις (την άποψη και τη συναισθηματικο-αξιακή θέση που έχει ένα άτομο για κάποιο ζήτημα. Η στάση του ατόμου προδιαγράφει και τη συμπεριφορά).
Κριτήρια αξιολόγησης των εργασιών Κριτήρια αξιολόγησης (criteria) ονομάζουμε τις προδιαγραφές που πρέπει να έχει ένα έργο, προκειμένου να κριθεί σωστό, κατάλληλο, πλήρες. Επίπεδο ποιότητας ενός έργου (standards) ονομάζουμε μία ποιοτική διαβάθμιση, η οποία περιγράφει, με τη βοήθεια χαρακτηρισμού του τύπου άριστο ή μέτριο, το επίπεδο ποιότητας ενός έργου. Ενημέρωση και συνδιαμόρφωση των κριτηρίων
Ένα παράδειγμα (1)
Ένα παράδειγμα (2)
Ενδεικτική δομή του Φ.Ε.Μ.
Ενδεικτική δομή του Φ.Ε.Μ.
Ενδεικτική δομή του Φ.Ε.Μ.
Ενδεικτική δομή του Φ.Ε.Μ.
Ποια είναι η συνεισφορά; Οι µαθητές/τριες µπορούν µε το portfolio τους να αναδείξουν την µαθησιακή τους εξέλιξη. Το portfolio βοηθά το µαθητή/τρια να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να αυτοαξιολογηθεί. Αναδεικνύει τη συνεργατική µάθηση, αφού οι µαθητές/τριες αξιολογούν µόνοι τους τα αποτελέσµατα της οµαδικής εργασίας Είναι χρήσιµα για τον κηδεµόνα, αφού λαµβάνει χειροπιαστές πληροφορίες για το τι µαθαίνει το παιδί του. Μπορεί ο κηδεµόνας να (αντιληφθεί) τα αποτελέσµατα της µάθησης του παιδιού του και µπορεί σε συνεργασία µε τον εκπαιδευτικό να εντοπίσει τους τοµείς που χρειάζεται υποστήριξη και ενθάρρυνση η εκπαίδευση του παιδιού του.
Ποια είναι η συνεισφορά; Μπορούν να παρέχουν µια «πλουσιότερη εικόνα» του µαθητή, οπότε να επιτυγχάνεται και καλύτερη µάθηση. Ο τρόπος τόσο της καθηµερινής διδασκαλίας όσο και της διδακτικής µπορεί να βελτιωθεί µε τη συγκέντρωση, την εξέταση και τη µελέτη portfolios µαθητών για αρκετά χρόνια.
Δυσκολίες Η αδυναµία των παραδοσιακών portfolios προσδιορίζεται στα προβλήµατα επικοινωνίας και πρόσβασης στην πληροφορία. Ο χρόνος για τη δημιουργία τους ύσκολη η πλήρης απεικόνιση της αξιολόγησης. ύσκολη η αποθήκευση και η χρήση του υλικού των portfolios πολλών ετών. Πρόταση για χρήση των e-portfolios.
ψηφιακός φάκελος του μαθητή e-portfolio
Ο ψηφιακός φάκελος του μαθητή (eportfolio), -που είναι επίσης γνωστός στην βιβλιογραφία και ως efolio, digital portfolio, webfolio- είναι κατά βάση μια ηλεκτρονική έκδοση του παραδοσιακού φακέλου εργασιών του μαθητή, δημιουργημένος σε ένα υπολογιστικό περιβάλλον, με ενσωμάτωση όχι μόνο κειμένου, αλλά και γραφικών, ήχου και βίντεο.
Ο ηλεκτρονικός φάκελος/χαρτοφυλάκιο του μαθητή (e-portfolio) μπορεί να οριστεί ως μια συλλογή από ψηφιακά αντικείμενα που μπορεί να περιλαμβάνει: έγγραφα, φωτογραφίες, βίντεο, σύνθεση μουσικής, παρουσιάσεις, λύσεις ασκήσεων που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίξουν μια σειρά από παιδαγωγικές διαδικασίες και σκοπούς αξιολόγησης (Abrami and Barrett, 2005).
Ένα παράδειγμα
Χρησιµότητα των e-portfolios Στα e-portfolios χρησιµοποιούνται οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως αποθηκευτικός χώρος. Τα e-portfolios επιτρέπουν στο µαθητή/τρια και στον εκπαιδευτικό να συγκεντρώνει και να οργανώνει τα αρχεία του/της µε πολλά µέσα (ακουστικά, τηλεοπτικά, γραφικά, κείµενο). Στα e-portfolios χρησιµοποιούνται ιστοσελίδες και σύνδεσµοι για την οργάνωση του υλικού. Η δουλειά του µαθητή /τριας γίνεται εύκολα προσβάσιµη, γιατί µπορεί εύκολα να ελεγχθούν τα αποτελέσµατα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, γίνονται εύκολα αντίγραφα και υπάρχει µεταφερσιµότητα. Ο εκπαιδευόµενος είναι το κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στο e-portfolio ο εκπαιδευτικός, ο κηδεµόνας και ο µαθητής µπορούν να έχουν online πρόσβαση. Μπορούν να στέλνουν σχόλια για κάποια εργασία ή για το συνολικό περιεχόµενο του e-portfolio (µαθητές, κηδεµόνες, εκπαιδευτικοί) µε ηλεκτρονικό τρόπο. Μπορούν οι κηδεµόνες και οι εκπαιδευτικοί να ανατρέξουν άµεσα σε ολόκληρο το portfolio και ανά τακτά χρονικά διαστήµατα να σχολιάζουν την ποιότητα του φακέλου, να καταθέτουν σχόλια για τα δυνατά και τα αδύνατα σηµεία του µαθητή/τριας.
Προϋποθέσεις Απαιτούνται βασικές γνώσεις και δεξιότητες στους υπολογιστές. Απαιτείται γνώση του εργαλείου λογισµικού που θα χρησιµοποιηθεί. Θέµατα ασφαλείας/σύνδεση και οµαδοποίηση. Μεγάλο κόστος και το χρόνο που απαιτείταιι. Απαιτείται ανάλογη επιµόρφωση των εκπαιδευτικών.
Απόστολος Δαρόπουλος
Ηλεκτρονικό Χαρτοφυλάκιο Mahara Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα (GNU General Public License) Πλήρες ηλεκτρονικό χαρτοφυλάκιο Παρέχει: περιεκτικό εργαλείο τύπου ιστολογίου εργαλείο δημιουργίας ψηφιακού βιογραφικού δυνατότητα κοινωνικής δικτύωσης
Ηλεκτρονικό Χαρτοφυλάκιο Mahara
Διαχείριση του Mahara
eportfolios in Australian Schools: Supporting Learners Self-esteem, Multiliteracies and Reflection on Learning Elizabeth Hartnell-YoungR.T. Mittermeir (Ed.): ISSEP 2006, LNCS 4226, pp. 279 289, 2006.