«Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΖΩΑ»

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013-2014 ΤΙΤΛΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ «Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΖΩΑ» Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΑΥΛΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΤΣΟΜΠΑΝΕΛΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΤΣΙΡΑΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΕ 20 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ...3 1. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΖΩΩΝ...4 1.1 ΑΔΕΣΠΟΤΑ...4 1.2 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΔΕΣΠΟΤΑ. ΠΩΣ ΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ...5 1.3 ΟΙΚΟΣΙΤΑ - ΖΩΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ...5 1.4 ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΚΑΛΑ ΠΡΙΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΕΤΕ ΕΝΑ ΖΩΟ...6 1.5 TΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ Unesco -1978)...8 2. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ...9 3. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ... 11 3.1 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΑΣΗ... 11 3.2 ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ... 12 3.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ... 13 4. ΔΥΣΑΡΕΣΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ... 15 4.1 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ... 15 4.2 ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ... 15 4.3 ΕΘΙΜΑ ΦΡΙΚΗΣ... 17 4.4 ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ... 19 4.5 ΣΧΟΛΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 21 5. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... 23 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 30 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε αυτή την εργασία θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε απέναντι στα ζώα είτε είναι οικόσιτα είτε αδέσποτα. Τα ζώα συντροφιάς μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ανάπτυξη των παιδιών. Έρευνες έχουν δείξει βελτιωμένες κοινωνικές δεξιότητες και αυτοπεποίθηση σε παιδιά που έχουν ζώα. Τα παιδιά αυτά έχουν και περιορισμένες πιθανότητες για εγκληματική συμπεριφορά αργότερα στη ζωή τους, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει. Τα σκυλιά χρησιμεύουν ως οδηγοί τυφλών, βοηθοί ατόμων με περιορισμένη κινητικότητα και βοηθοί αστυνομικών ή τελωνειακών υπαλλήλων. Για αυτούς τους λόγους εμείς πρέπει να φροντίζουμε τα ζώα και όχι να τους φερόμαστε βάρβαρα και καταφεύγουμε στη χρήση ωμής βίας. Τα ζώα μάς χρησιμεύουν σε πολλούς τομείς - όχι μόνο για συντροφιά αλλά και για δουλειά ή θεραπεία. Οι ψυχολόγοι συχνά προτρέπουν τους γονείς να αγοράσουν ένα κατοικίδιο ζώο για λόγους ψυχολογικών τραυμάτων, ανάρρωσης κλπ. Στο σύγχρονο τρόπο ζωής φαίνεται αυξημένη η ανασφάλεια, τα αισθήματα απώλειας ελέγχου και αυτοπεποίθησης, ενώ παράλληλα αυξάνεται η μοναξιά και το στρες. Τα ζώα α- ποτελούν μια θεραπευτική διέξοδο στη μείωση του στρες. Οι ιδιοκτήτες ζώων, σε γενικές γραμμές, έχουν υψηλότερα επίπεδα αυτοπεποίθησης σε σχέση με όσους δεν έχουν κάποιο κατοικίδιο. 3

1. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΖΩΩΝ 1.1 ΑΔΕΣΠΟΤΑ Τα αδέσποτα ζώα δεν έχουν κάποιο "αφεντικό" για να τα φροντίσει και περιπλανώνται στη φύση και στους δρόμους των μεγαλουπόλεων ή είναι παρατημένα από τα αφεντικά τους είτε έχουν γεννηθεί από άλλα αδέσποτα. Κινδυνεύουν από ασιτία, από αρρώστιες και από κακουχίες, συχνά όμως κακοποιούνται από ανθρώπους που δεν έχουν ηθικές αξίες. Άλλοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν είναι από τα αυτοκίνητα που τα χτυπάνε είτε εσκεμμένα είτε από αμέλεια αλλά και από τους λαθρέμπορους οι οποίοι τα αρπάζουν ή τα φυλακίζουν και τα πουλάνε για οικονομικά τους οφέλη. Τα αδέσποτα ζώα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης και η προστασία τους πρέπει να αποτελεί μέριμνα και βούληση της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής. Ο κάθε δήμος της χώρας πρέπει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων με κατάλληλα μέτρα, διαθέτοντας σημαντικούς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Για παράδειγμα, ο Δήμος Α- θηναίων ζητά την ενεργή συμμετοχή όλων των πολιτών στην προσπάθεια αντιμετώπισης του συγκεκριμένου προβλήματος. Αν εντοπίσετε ένα αδέσποτο ζώο το οποίο είναι άρρωστο, χτυπημένο ή δεν έχει περιλαίμιο που να φέρει κονκάρδα στην οποία να αναγράφεται η ένδειξη: "Δήμος Αθηναίων - Εμβολιασμένο - Στειρωμένο" και τον αύξοντα αριθμό του τατουάζ απευθυνθείτε σε συγκεκριμένα τηλέφωνα ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση adespotaath@cityofathens.gr, ώστε να καταγραφεί το περιστατικό και να ενεργήσουν ανάλογα οι υπηρεσίες του Δήμου. Είναι σημαντικό όλα τα αδέσποτα ζώα να είναι στειρωμένα, για τον περιορισμό του πληθυσμού τους, και υγιή, εμβολιασμένα και αποπαρασιτωμένα για λόγους βιωσιμότητας τους αλλά και για λόγους δημόσιας υγείας. 4

1.2 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΔΕΣΠΟΤΑ. ΠΩΣ ΤΑ ΑΝΤΙΜΕ- ΤΩΠΙΖΟΥΜΕ Τα σκυλιά που ζουν στο δρόμο είναι εξοικειωμένα με τους ανθρώπους και σπάνια αντιδρούν άσχημα απέναντί τους. Συχνά αδιαφορούν για τη παρουσία μας. Η αντίδρασή μας στη θέα τους είναι αυτή που καθορίζει και τη δική τους συμπεριφορά. Περάστε απλά ανάμεσά τους με σταθερό βήμα και μη τρομάζετε σε περίπτωση που επιχειρήσουν να ανέβουν πάνω σας. Είναι ένδειξη για παιχνίδι κι όχι για επίθεση. Μην απλώνετε τα χέρια σας σε καμία περίπτωση. Για να αποφύγετε το σκύλο που πάει να ανέβει επάνω σας, κάντε απλά ένα σταθερό βήμα στο πλάι (όχι προς τα πίσω!), και συνεχίστε τη πορεία σας περπατώντας. Το τρέξιμο είναι για αυτά πρόσκληση σε παιχνίδι. Στο σκυλί που σας γαβγίζει καθώς περπατάτε (και σπάνια θα σας επιτεθεί) μιλήστε του γλυκά, χωρίς όμως να το κοιτάζετε, και συνεχίστε τη πορεία σας με σταθερό βήμα. Αν βρεθεί μπροστά σας καθώς βαδίζετε, ένα απλό βήμα στο πλάι, χωρίς πανικό, είναι καλός τρόπος να το αποφύγετε. Αποφύγετε να το κοιτάτε, καθώς ορισμένα εκνευρίζονται. Μην τα ταΐζετε για να κερδίσετε την εμπιστοσύνη τους. Θα απαιτούν τροφή κάθε φορά που θα σας βλέπουν και ίσως εκνευριστούν αν δεν τους δώσετε. Και τέλος, μη τα φοβάστε. Τα σκυλιά σπάνια είναι άγρια από μόνα τους. Εμείς τα αγριεύουμε και καθορίζουμε τη συμπεριφορά τους. Μπορούμε να ζήσουμε μαζί τους και να μην καταφεύγουμε σε απάνθρωπες μεθόδους. 1.3 ΟΙΚΟΣΙΤΑ - ΖΩΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ Με τον όρο κατοικίδιο εννοούμε το ζώο το οποίο συντηρείται από τον ιδιοκτήτη του κυρίως για λόγους συντροφιάς και προστασίας σε αντίθεση με τα ζώα της κτηνοτροφίας τα οποία ζουν στο βουνό ή σε κάποια κτηνοτροφική μονάδα παραγωγής με σκοπό την διάθεσή 5

τους για κατανάλωση. Τα πιο δημοφιλή ζώα διακρίνονται για την ελκυστική εμφάνισή τους, την αφοσίωση και την παιχνιδιάρικη συμπεριφορά τους προς τον άνθρωπο. Στα πιο δημοφιλή κατοικίδια συγκαταλέγονται οι σκύλοι και οι γάτες, αλλά πολύ συχνά οι άνθρωποι έχουν στο σπίτι τους κουνελάκια, χάμστερ, καναρίνια, παπαγάλους, χελώνες και ψάρια μέσα σε γυάλες ή ενυδρεία. 1.4 ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΚΑΛΑ ΠΡΙΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΕΤΕ ΕΝΑ ΖΩΟ Θέλετε ένα ζώο γιατί το ζητούν τα παιδιά σας; Τα παιδιά αγνοούν τις ευθύνες που έ- χουν τα ζώα. Όταν συνειδητοποιήσετε πως δεν έχετε χρόνο και διάθεση για τη φροντίδα ενός ζώου θα είναι αργά. Διαθέτετε τον κατάλληλο χώρο; Μεγάλα ζώα είναι ακατάλληλα για διαμερίσματα. Ζώα σε αυλές χρειάζονται κατάλληλο σπιτάκι. Απαγορεύεται να έχουμε ζώα στα μπαλκόνια, τις ταράτσες και σε κοινόχρηστους χώρους. Γνωρίζετε την οικονομική επιβάρυνση που συνεπάγεται η υιοθέτηση ενός ζώου; Τα ζώα χρειάζονται τροφή, ιατρική περίθαλψη, εμβόλια, αποπαρασιτώσεις κλπ. Δυστυχώς αρκετοί εγκαταλείπουν τα ζώα τους μόλις αρρωστήσουν για να μην επιβαρυνθούν οικονομικά. Έχουμε λοιπόν ευθύνες έναντι του ζώου. Τα ζώα χρειάζονται φροντίδα και εκπαίδευση για να είναι συνεργάσιμα. Τα σκυλιά θέλουν καθημερινά βόλτα. Εμβολιασμοί, τακτικός ιατρικός έλεγχος και καθαριότητα είναι απαραίτητα για την υγεία του ζώου μας. Επίσης έχουμε ευθύνες προς τους συμπολίτες μας. Περιορίζουμε τα ζώα μας τις ώρες κοινής ησυχίας. Δεν τα αφήνουμε να γυρνούν ελεύθερα στους δρόμους. Συλλέγουμε τα περιττώματά τους ό- ταν κάνουν βόλτα. Πριν πάρετε σκύλο για το παιδί σας πρέπει να εξετάσετε την ηλικία του, το μέγεθός του και το φύλο του. Ένα παιδί προτιμά ένα σκύλο μεγάλο σε ηλικία, που είναι πιο ήρεμος και λιγότερο απρόβλεπτος από ένα κουτάβι. Θα χαϊδέψει ευκολότερα ένα θηλυκό από ένα αρσενικό. Τα παιδιά και οι ενήλικες μπορούν να επωφεληθούν από το παιχνίδι με τα κατοικίδια ζώα γιατί αυτό είναι μια πηγή ηρεμίας και χαλάρωσης για αυτούς. Το παιχνίδι με ένα κατοικίδιο ζώο μπορεί για ένα παιδί να είναι μια διασκέδαση και επίσης μπορεί να διεγείρει την φαντασία και την περιέργεια του. 6

Οι άνθρωποι που έχουν κατοικίδια ζώα έχουν την τάση να είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο ελεύθεροι. Όμως είναι σημαντικό να επιλέξουν σωστά το είδος του κατοικίδιου που θα πάρουν. Είναι προτιμότερο να έχουν ένα κατοικίδιο ζώο του οποίου οι ικανότητες χρησιμεύουν στις ανάγκες τους όπως για παράδειγμα οι τυφλοί οι οποίοι χρησιμοποιούν τα σκυλιά ως καθοδηγητές στην πορεία τους. Σκύλος-οδηγός φροντίζει τον τυφλό ιδιοκτήτη του Η ιδιοκτησία ενός κατοικίδιου ζώου είναι ωφέλιμη μόνο για εκείνους που αγαπούν και εκτιμούν τα κατοικίδια ζώα. Αλλιώς, δεν πρόκειται να τους δώσει κανένα όφελος ούτε και να βελτιώσει τη ζωή τους. Μερικά από τα μειονεκτήματα των κατοικίδιων είναι τα έξοδα συντήρησης όπως τα τρόφιμα, η διαβίωση, ο κτηνίατρος και γενικότερα η περιποίηση του. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα ζήσει ο οικόσιτος φίλος μας. Τα ζώα νιώθουν εγκλωβισμένα σε ένα διαμέρισμα της πόλης γιατί ο ιδιοκτήτης τα βγάζει μια συγκεκριμένη ώρα στο πάρκο και αυτό είναι μια ελάχιστη προσφορά απέναντι στο ζώο. Ενδεχομένως μερικά ζώα ίσως είναι καταστροφικά μέσα στο σπίτι και αυτό αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την υιοθεσία τους καθώς επίσης ανασταλτικό παράγοντα αποτελεί ο αυξημένος βαθμός υπευθυνότητας που απαιτείται και τα διάφορα προβλήματα υγείας που μπορεί να προκαλέσουν στον ιδιοκτήτη τους. 7

1.5 TΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ Unesco - 1978) Όλα τα ζώα γεννιούνται με τα ίδια δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης. O άνθρωπος οφείλει να σέβεται τη ζωή κάθε ζώου. O άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και δεν μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου, αντίθετα οφείλει να χρησιμοποιεί τις γνώσεις του για το καλό των ζώων. Κάθε ζώο δικαιούται φροντίδας και προσοχής από τον άνθρωπο. Κανένα ζώο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά. Αν η θανάτωση ενός ζώου είναι υποχρεωτική, πρέπει να γίνεται στιγμιαία, ανώδυνα και χωρίς καμία πρόκληση αγωνίας του ζώου. H εγκατάλειψη ενός ζώου θεωρείται πράξη απάνθρωπη και εξευτελιστική. 8

Συνήθως, όσοι εγκαταλείπουν ζώα το κάνουν με τη ψευδαίσθηση πως κάποιος θα το αναλάβει. H πραγματικότητα των δεκάδων αδέσποτων που γυρνούν στο δρόμο τους διαψεύδει. Ειδικά τα μικρά ζώα τα περιμένει σίγουρος και επώδυνος θάνατος. 2. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Πριν αναφερθούμε στα συναισθήματα που έχουμε απέναντι στα ζώα, θετικά ή αρνητικά, καλό είναι να ορίσουμε την έννοια «συναίσθημα». Με την έννοια λοιπόν «συναίσθημα» εννοείται η εσωτερική παρόρμηση ενός οργανισμού η οποία προκαλείται σχεδόν πάντα από εξωτερικά αίτια και προετοιμάζει τον οργανισμό σε αντίδραση ή σε μια σειρά από εξειδικευμένες δράσεις. Αν θέλαμε να ξεχωρίσουμε τα συναισθήματά μας απέναντι στα ζώα, σε γενικές γραμμές χωρίς να πάρουμε προς το παρόν μια θέση, σε θετικά και αρνητικά τότε θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε τον παρακάτω πίνακα: ΘΕΤΙΚΑ Αγάπη Στοργή Συμπόνια Φιλία Λύπη Χαρά Ασφάλεια Αυτοπεποίθηση ΑΡΝΗΤΙΚΑ Κακία Μίσος Φόβος Αηδία Αδιαφορία Απαξίωση Υπεροψία Κάποιος που έχει θετική συμπεριφορά απέναντι στα ζώα νιώθει προς αυτά αγάπη, στοργή, συμπόνια. Είναι φιλικός και εκφράζει τη λύπη του όταν χρειάζεται σε κάποιες περιπτώσεις. Επίσης, χαίρεται όταν προσφέρει κάτι στα ζώα γιατί αυτός είναι ο σκοπός του, η προσφορά. Γεγονός που δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να παραβλέψουμε είναι ότι ένα ζώο εκτός από την συντροφιά του μας αναπτύσσει και τα αισθήματα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης. 9

Η επίδραση των ζώων στα παιδιά είναι ευεργετική για πολλούς λόγους. Τους παρέχεται, μέσω των ζώων συναισθηματική υποστήριξη και αίσθημα ασφάλειας. Σε σχετική μελέτη βρέθηκε ότι τα νήπια και βρέφη που μεγαλώνουν με ζώο συντροφιάς δεν γλείφουν τον αντίχειρά τους, κλασσικό παράδειγμα συναισθηματικής ανασφάλειας. Μέσω της φροντίδας του ζώου αναπτύσσεται στο παιδί η υπευθυνότητα, η φροντίδα για τους άλλους και η αίσθηση ικανότητας. Το παιδί νιώθει χρήσιμο. Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση του ενδυναμώνονται καθώς και η κοινωνική του ευθύνη. Αντιθέτως, κάποιος ο οποίος δεν συμπαθεί τα ζώα τα συναισθήματα που τρέφει προς αυτά είναι κακία και μίσος. Ο φόβος πολλές φορές συνοδεύεται με αηδία και αδιαφορία. Ακόμη η ιδέα ότι είμαστε ανώτεροι από τα ζώα επιφέρει απαξίωση, υπεροψία και ειρωνεία απέναντί τους. Η ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων προς τα ζώα έχει υπάρξει ένας πρωταρχικός στόχος της φιλοζωικής εκπαίδευσης επί πολλά χρόνια. Το σημερινό σχολείο μέσα από τα προγράμματα σπουδών του συμβάλλει σ αυτή την κατεύθυνση. Τα κίνητρα των παιδιών για απόκτηση ενός ζώου πιθανόν να είναι η παρέα και το παιχνίδι. Το παιχνίδι με τα ζώα αποτελεί την καλύτερη μορφή μάθησης για τα παιδιά και επίσης με τον τρόπο αυτό ικανοποιούν και μια από τις βασικές τους ανάγκες, την επικοινωνία και την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Η σχέση του ανθρώπου με τα κατοικίδια, ζώα συντροφιάς, ξεκίνησε εδώ και πάρα πολλά χρόνια όταν άρχισε και η εξημέρωσή τους. Κάποιοι όμως όχι μόνο δε τα αγαπάνε αλλά και τα σκοτώνουν. Άλλοι πάλι μπορούν να αγαπάνε μόνο κάποια είδη ζώων και κάποια άλλα 10

να τα μισούν. Μεγάλο ρόλο παίζει η συμπεριφορά που έχουν οι γονείς απέναντι στα ζώα. Θα επηρεάσουν κατά πολύ τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να κάνουμε αναφορά στο γεγονός ότι και τα ζώα έχουν συναισθήματα, και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ενθαρρύνουμε τα θετικά συναισθήματά του και να βεβαιωνόμαστε ότι δεν αφυπνίζουμε τα αρνητικά όπως φόβο, πανικό, οργή. Μόνον έτσι θα μπορούμε να δώσουμε στα ζώα μια πραγματικά καλή ζωή. Αναρωτηθήκατε ποτέ ένα λιοντάρι που περπατάει στο κλουβί του όλη μέρα είναι δυστυχισμένο ή ασκείται; Πως μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τη γάτα μας; Υπάρχει τρόπος να μην φοβούνται τα ζώα όταν τα πηγαίνουμε στον κτηνίατρο; 3. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ 3.1 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΑΣΗ Όπως προαναφέρθηκε, τα ζώα μάς προσφέρουν πολλά σε διάφορους τομείς της ζωής μας γι' αυτό και εμείς αναπτύσσουμε με τον καιρό αρκετά συναισθήματα απέναντί τους. Χαρά, αγάπη, λύπη, συμπάθεια, και ευγνωμοσύνη.όσοι τα νιώθουν τα αναδεικνύουν ταΐζοντάς τα και προσφέροντάς τους μια ζεστή στέγη θεωρώντας το χρέος τους χωρίς να περιμένουν να ανταμειφτούν. Το κάνουν επειδή τους ευχαριστεί. Κάποιοι αψηφούν την προσφορά των ζώων και τους φέρονται άσχημα, βάναυσα και πολλές φορές βίαια (τα τραυματίζουν κλπ.). Αυτή είναι μια λανθασμένη συμπεριφορά και πρέπει να διώκεται. Γι' αυτό και υπάρχουν οι φιλοζωικές οργανώσεις που καθήκον των μελών τους είναι να προστατεύουν, να φροντίζουν και να βοηθούν με κάθε τρόπο τα ζώα. Από το νόμο, επίσης προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο ακόμη και ποινή φυλάκισης για όσους «ανθρώπους» κακομεταχειρίζονται και κακο- 11

ποιούν τα αδέσποτα. Όλοι μας έχουμε δει μικρά παιδιά να τρέχουν να πιάσουν περιστέρια σε μία πλατεία, να αγκαλιάζουν ένα σκυλάκι, να κρατούν σφιχτά ένα γατάκι ή να φροντίζουν τα ψάρια ενός ενυδρείου. Τα παιδιά αγαπούν ιδιαιτέρως τα ζώα και αναπτύσσονται μεταξύ τους θαυμάσιοι κώδικες επικοινωνίας. Ένα ζωάκι είναι ένας εξαιρετικά υπομονετικός ακροατής, ένας συμπαίκτης με ιδιαίτερα ευχάριστα γνωρίσματα, δεν κρίνει, δεν διακόπτει, δεν παρεμβαίνει σε καμία ιστορία που ένα παιδί του αφηγείται, δείχνει πάντα κατανόηση σε κακούς βαθμούς, σε μία στεναχώρια, σε μία δύσκολη στιγμή του παιδιού. Το προστατεύει, το συντροφεύει και συμμαχεί σιωπηλά με αυτό. Είναι ένας σπουδαίος σύμμαχος στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης του παιδιού που δεν θα το προδώσει ποτέ! Τα ζώα προσφέρουν μια άνευ όρων αγάπη, που δρα θετικά στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, καθώς όλοι έχουμε ανάγκη από μια τέτοια αγάπη με την οποία θα νιώθουμε εμπιστοσύνη και ασφάλεια. Μέσα από τη συμβίωση με τα ζώα τα παιδιά μαθαίνουν να μοιράζονται, να συμβιβάζονται και να συνυπάρχουν. Εκτός από τα παιδιά, τα ζώα έχουν ιδιαίτερα θετικές επιδράσεις και σε άλλες κοινωνικά ευαίσθητες και ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι και οι φυλακισμένοι, στους οποίους τα ζώα προσφέρουν συντροφιά, ασφάλεια και ένα τρόπο δραστηριοποίησης στην καθημερινότητα τους καθώς και ένα τρόπο δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και μείωση της αίσθησης της μοναξιάς. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα συναισθήματα που προκαλεί η φροντίδα ενός ζώου συμβάλλουν στην ψυχική ευεξία του ατόμου. Η ευχαρίστηση της συμβολής και της προσφοράς επιφέρει ψυχική αγαλλίαση και ηρεμία. Πολλές φορές υποχωρεί η σωματική κούραση μπροστά στην ψυχική ευφορία. 3.2 ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Το κατοικίδιο μπορεί να ενδυναμώσει ουσιαστικά την κοινωνικότητα ακόμα και των πιο «δειλών» μικρών παιδιών. Μέσα στο σπίτι το κατοικίδιο δεν συμμορφώνει το παιδί αλλά το αποδέχεται και το αγαπά, με αποτέλεσμα το παιδί να θεμελιώνει καλύτερη εικόνα του εαυτού του. Έξω από το σπίτι, ένα παιδάκι που κάνει βόλτα με το κατοικίδιο του, γίνεται εύκολα 12

πόλος έλξης από άλλα παιδιά που θα πλησιάσουν να το χαϊδέψουν ή να παίξουν μαζί του, ενδυναμώνοντας την κοινωνική εικόνα και αυτοεκτίμηση του. Η φροντίδα των σωματικών αναγκών του κατοικίδιου από το παιδί με υποχρεώσεις που ταιριάζουν στην ηλικία του (π.χ. να γεμίζει το μπολ του κατοικίδιου με νερό, να το χτενίζει, να το κάνει μπάνιο ή να το πηγαίνει βόλτα με επιτήρηση), ενισχύει την κοινωνική ευθύνη αλλά και την αυτοεκτίμηση του με αποτέλεσμα να μεγαλώνει με τις αξίες της υπευθυνότητας και της εμπιστοσύνης από την επιτυχή ανάληψη ευθυνών και αρμοδιοτήτων, αναλόγων της ηλικίας του. Εκτός από τις σωματικές ανάγκες του ζώου, τα παιδιά μαθαίνουν να νοιάζονται και για τις συναισθηματικές ανάγκες του μικρού τους φίλου (π.χ. όταν είναι κουρασμένο και δεν θέλει να παίξει). Με τον τρόπο αυτό διδάσκονται για τα συναισθήματα των άλλων και τα για δικά τους μέσα από αυτή τη διαδικασία αλληλεπίδρασης. Έρευνες καταδεικνύουν ότι η ποιότητα της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα σε παιδιά και τα κατοικίδιά τους τα βοηθά να βιώσουν μεγαλύτερο δέσιμο στις σχέσεις τους ως ενήλικες. Άλλη έρευνα αναδεικνύει πως νεαροί ενήλικες που είχαν κατοικίδιο ως παιδιά, ενδιαφερόταν και συμμετείχαν περισσότερο στα κοινά, με τη μορφή προσφοράς εθελοντικών υπηρεσιών στις κοινότητές τους. Επίσης, βοηθούσαν περισσότερο φίλους και συγγενείς και ανέπτυσσαν ηγετικές συμπεριφορές, συγκριτικά με όσους δεν είχαν αναλάβει τη φροντίδα κάποιου κατοικίδιου. Όσο πιο ενεργή ήταν, μάλιστα, η συμμετοχή τους ως παιδιά στη φροντίδα ενός ζώου, τόσο εντονότερη ήταν και η αλληλεπίδρασή τους με άλλα μέλη του κοινωνικού συνόλου. 3.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ Τα παιδιά μαθαίνουν να παρατηρούν, να αντιλαμβάνονται και να ανταποκρίνονται κατάλληλα στη μη λεκτική συμπεριφορά των κατοικίδιων ζώων, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την επικοινωνία τους σε όλες τις μελλοντικές διαπροσωπικές τους σχέσεις. Σύμφωνα με πολλές ψυχολογικές θεωρίες, η βιωματική μέθοδος γνώσης, (εμπειρική γνώση), ενισχύει ουσιαστικά το πρόσωπο στο να αντιμετωπίσει τη ζωή περισσότερο ρεαλιστικά και να αντεπεξέρχεται σε τυχόν δυσκολίες και απώλειες στον κύκλο της δικής του ζωής. 13

Τα παιδιά που μεγαλώνουν με κατοικίδια έχουν τη δυνατότητα να μάθουν εμπειρικά για το κύκλο της ζωής όπως η αναπαραγωγή, η γέννηση, τα γηρατειά, η ασθένεια και ο θάνατος. Μέσω της παρατήρησης, θα κατανοήσει βιωματικά τις αναλογίες της ανθρώπινης ζωής και της ζωής των ζώων αποκτώντας έτσι μια καλύτερη επαφή με τη δική του φύση και τις υπαρξιακές της διαστάσεις. Σύμφωνα με πολλές ψυχολογικές θεωρίες, η βιωματική μέθοδος γνώσης, η εμπειρία, ενισχύει ουσιαστικά το άτομο. Αυτά τα παιδιά αντιμετωπίζουν τη ζωή πιο ρεαλιστικά και δέχονται πιο εύκολα τις διάφορες απώλειες στη ζωή τους. Τα ζώα συντροφεύουν τον άνθρωπο στη μοναξιά του. Σύμφωνα με στοιχεία επιστημονικών μελετών, η θεραπευτική συμβολή των ζώων, συντροφιάς σε παιδιά, με προβλήματα: νοσολογικά, συναισθηματικά και συμπεριφοράς είναι ανεκτίμητη Η επαφή, επίσης, με το παιδί σε καθημερινές δραστηριότητες όπως το παιχνίδι, ενισχύει τις εγκεφαλικές συνάψεις που συνδέουν τη γνώση με το συναίσθημα. Για παράδειγμα, η κατασκευή ενός σπιτιού για το ζωάκι ή το παιχνίδι μαζί του βάζει το παιδί σε διαδικασία να χρησιμοποιήσει συγχρόνως τη φαντασία και την επινοητικότητά του επιτυγχάνοντας ένα σκοπό. Η γνωστική διαδικασία με τη μορφή εκτιμήσεων, σκέψεων και δράσεων, παίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό και πρόκληση των συναισθημάτων. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η συμβίωση με ένα κατοικίδιο ζώο βοηθά ένα παιδί να καλλιεργήσει τις αξίες της οικολογικής συνείδησης, της ηθικής ευθύνης, του αλτρουισμού και της κοινωνικής αξίας. Στην προσπάθεια αυτή, οι γονείς έχουν έναν ενεργό και πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς η επιλογή του ζώου, η επιτήρηση της διάδρασης μαζί του, οι συνθήκες διαμονής και διαβίωσής του, η συμφωνία στη συμμετοχή των παιδιών στην καθημερινή φροντίδα του ζώου είναι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, πριν την απόφαση για την απόκτηση ενός ζώου συντροφιάς στο σπίτι. 14

4. ΔΥΣΑΡΕΣΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 4.1 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ Όλοι έχουμε δει ζώα που έχουν πέσει θύματα ξυλοδαρμού από ανθρώπους που δεν σέβονται την ανεκτίμητη προσφορά τους. Ένα περιστατικό κατά το οποίο τα ζώα έπεσαν θύματα από ανθρώπους είναι αυτό που συνέβη το 2010 στο εθνικό οδικό δίκτυο όπου σκοτώθηκαν τρεις αρκούδες και πέντε λύκοι ενώ πολύ συχνά είναι τα περιστατικά σύγκρουσης αυτοκινήτων με άλλα είδη άγριας πανίδας. Αυτό καταγγέλλει η οργάνωση προστασίας της άγριας ζωής ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, υπογραμμίζοντας για ακόμη μία φορά την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης των περιφράξεων στο οδικό δίκτυο ώστε τα ζώα να μην μπορούν να εισέρχονται στους αυτοκινητοδρόμους. Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν μια προσπάθεια για την αποφυγή αυτών των περιστατικών. Σύμφωνα με το νόμο αυτοί που προκαλούν τραυματισμούς στα ζώα συλλαμβάνονται και τιμωρούνται. Πέρα όμως από αυτό πρέπει οι άνθρωποι να αναλογιστούν ότι αν συνεχίσουν να μη σέβονται τα δικαιώματά τους κάποια στιγμή τα ζώα θα εξαφανιστούν από τον πλανήτη με αποτέλεσμα να διαταραχθεί η οικολογική ισορροπία. Νεκρή Αρκούδα 4.2 ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ Η παράνομη πράξη της δηλητηρίασης κατοικίδιων αλλά και αδέσποτων ζώων είναι ένα καθημερινό φαινόμενο στην κοινωνία που ζούμε. Ακόμα και αν κάποιος δεν έχει υποστεί ο ίδιος την απώλεια ενός αγαπημένου κατοικίδιου, γνωρίζει σίγουρα κάποιον άλλο που του 15

έχει συμβεί. Μπορεί να έχουμε δει το άψυχο κουφάρι μιας γάτας ή ενός σκύλου έξω από το σπίτι μας ή να έχουμε ακούσει για δηλητηριασμένα νεκρά ζώα ή ζώα που αργοπεθαίνουν στο δρόμο ή δίπλα σε κάδους σκουπιδιών. Είναι ευρέως γνωστό ότι φόλες ρίχνονται αδιακρίτως (σε κατοικημένες ή εξοχικές περιοχές) και ότι ο περίπατος με τον τετράποδο φίλο μας χωρίς λουρί- είναι ρώσικη ρουλέτα για την ίδια του τη ζωή. Για κάποιους ιδιοκτήτες κατοικίδιων, ο κίνδυνος δηλητηρίασης είναι πιο κοντά από όσο οι ίδιοι νομίζουν. Όταν η υπομονή του καλού μας γείτονα εξαντληθεί εξαιτίας της συμπεριφοράς ενός ζωηρούλη σκύλου ή μιας άτακτης περιπλανώμενης γάτας, τότε αρκεί το ρίξιμο μιας δηλητηριασμένης λιχουδιάς από την άλλη μεριά του τοίχου για να δοθεί ένα τέλος σε όλα αυτά. Ακόμα και θρυμματισμένα γυαλιά μέσα σε ένα νόστιμο μεζεδάκι δουλεύουν το ίδιο καλά. Και το πρόβλημα λύθηκε. Υπάρχουν τόσες και τόσες γνωστές ιστορίες, που δεν μας ξαφνιάζουν, όταν ακούμε για τον μάταιο και οδυνηρό θάνατο ενός αγαπημένου ζώου μετά από μία βόλτα στο δάσος με τον ιδιοκτήτη του επειδή έφαγε δόλωμα στρυχνίνης. Και ναι, σίγουρα είναι κρίμα αλλά όχι απαραίτητα απρόσμενο ή ασυνήθιστο. Για να είμαστε ειλικρινείς, υπάρχει μία αίσθηση οικειότητας σε αυτή την ιστορία που κάνει την παράλογη εξόντωση αθώων ζώων να φαίνεται κάτι σχεδόν το συνηθισμένο. Ψάχνουμε για εκλογικεύσεις που θα βοηθούσαν στην εξήγησή του, o βοσκός που φοβάται για το κοπάδι του, (το δηλητήριο δεν προοριζόταν αλήθεια για γάτες ή σκύλους αλλά για αλεπούδες ή τρωκτικά), δολιοφθορά του ενός κυνηγού προς τα σκυλιά του άλλου, ανώφελη επιχείρηση εξόντωσης αδέσποτων, κάποιος μόνιμος κάτοικος ή καλοκαιρινός επισκέπτης που ενοχλείται από τον ήχο ενός γαβγίσματος, ή κάποιος μεμονωμένος σαδιστής που απλά μισεί τα ζώα. Σε κάθε περίπτωση διαλέγουμε μια εξήγηση (δεν έχει σημασία ποια) για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το ακατανόητο και αυτό είναι όλο. Παρά τη συχνότητα του φαινομένου, η βίαιη συμπεριφορά προς τα ζώα είναι κάθε άλλο παρά λογική και φυσιολογική. Ακριβώς το αντίθετο. Στην Ψυχιατρική η σκληρότητα προς τα ζώα είτε προέρχεται από ανηλίκους είτε από ενηλίκους, θεωρείται ισχυρή ένδειξη σοβαρής ψυχικής διαταραχής. Ιδιαίτερα, η δηλητηρίαση - συμπεριφορά παράνομη και προμελετημένη συνδέεται συχνά με ένα αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο ο δράστης προσπαθεί 16

να εξισορροπήσει μέσω του μίσους ή της απέχθειας προς τα ζώα, με την ανάγκη για έλεγχο καθώς και με έναν εγωκεντρικό και χειριστικό τρόπο του «σχετίζεσθαι» με τους άλλους. Μελέτες που ερευνούν το ψυχολογικό προφίλ τέτοιων ατόμων επισημαίνουν ότι όσοι χρησιμοποιούν δηλητήριο, φέρονται σαν τα κακομαθημένα παιδιά που πάση θυσία θέλουν να γίνεται το δικό τους. Είναι τα άτομα αυτά που θέλουν να ελέγχουν και να χειρίζονται τους γύρω τους και που δρουν με κενότητα συναισθημάτων και χωρίς καμιά επίγνωση ή συναίσθηση του αντίκτυπου των πράξεών τους στους άλλους. 4.3 ΕΘΙΜΑ ΦΡΙΚΗΣ Οι νήσοι Φερόες είναι μια αυτόνομη περιοχή της Δανίας όπου διεξάγεται ένα αιματηρό έθιμο με δελφίνια. Η αιματηρή παράδοση ξεκίνησε τον 10ο αιώνα όταν στις 22 Νοεμβρίου δεκάδες πλοία είχαν οδηγήσει μια ομάδα δελφινιών στον κόλπο. Είναι πραγματικά λυπηρό να βλέπεις να σφάζουν αυτά τα δελφίνια. Το νερό γίνεται κατακόκκινο, καθώς τα σφαγιασμένα κήτη ξεβράζονται στην ακτή των νήσων Φερόες της Δανίας. Η θάλασσα κόκκινη από το αίμα Τα κητώδη που θανατώνουν οι νησιώτες είναι φάλαινες πιλότοι (Globicephala melas) και όχι δελφίνια. Τουλάχιστον έτσι τα ονομάζουν στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα το συγκεκριμένο κητώδες αναφέρεται ως μαυροδέλφινο. Σήμερα, όμως, φαίνεται πως ό,τι δεν πέτυχαν εδώ και δεκαετίες οι οικολογικές οργανώσεις θα το πετύχει ο βιασμός του περιβάλ- 17

λοντος από τον άνθρωπο. Το κρέας των φαλαινών είναι πλέον μολυσμένο με υδράργυρο και επικίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Καθυστέρηση στον χρόνο αντίδρασης του εγκεφάλου, δυσκολίες στη γλώσσα και την έκφραση, επιπλοκές στη μνήμη, νοητική υστέρηση αποδίδονται στην κατανάλωση κρέατος φάλαινας. Δεχόμενοι τη σφοδρή κριτική των οργανώσεων εδώ και δεκαετίες, οι κάτοικοι των νησιών Φερόες διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για να υπερασπιστούν το κυνήγι των φαλαινών. Κανείς τους δεν θα περίμενε πως αυτή η τόσο σημαντική για την παράδοση και την οικονομία τους πρακτική θα έθετε σε κίνδυνο την υγεία του τοπικού πληθυσμού. Έρευνες ετών έδειξαν πως εκατοντάδες παιδιά στο νησιωτικό σύμπλεγμα του βόρειου Ατλαντικού παρουσιάζουν νευρολογικά συμπτώματα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, η ρύπανση του περιβάλλοντος έχει μεταδοθεί και στα γιγαντιαία θαλάσσια θηλαστικά που είναι πλέον μολυσμένα με ψευδάργυρο, αλλά και με τις επικίνδυνες ουσίες Οι πρεσβευτές των ΗΠΑ και της Βρετανίας στην Ιαπωνία επέκριναν πρόσφατα αυτή τη σφαγή δελφινιών επισημαίνοντας πόσο τρομερά υποφέρουν αυτά τα θαλάσσια θηλαστικά. Η οργάνωση «Sea Shepherd» (Θαλάσσιος Ποιμένας) του Πολ Ουότσον τάχθηκε επίσης εναντίον της σφαγής. Την υποστήριξή τους προς τη θέση της εν λόγω οργάνωσης εξέφρασαν η αμερικανίδα πρεσβευτής στο Τόκιο Κάρολαϊν Κένεντι και η χήρα του Τζον Λένον. Κάθε χρόνο οι ψαράδες του Ταϊτζί, στην Ουακαγιάμα της δυτικής Ιαπωνίας, οδηγούν εκατοντάδες δελφίνια σ' ένα μικρό κόλπο, επιλέγουν μερικά για να τα πουλήσουν σε θαλάσσια πάρκα, απελευθερώνουν άλλα και σκοτώνουν τα υπόλοιπα για το κρέας τους. 18

Την απαγόρευση των ταυρομαχιών στη διοικητική περιφέρεια της Καταλονίας αποφάσισε το τοπικό κοινοβούλιο. Ύστερα από κινητοποίηση χιλιάδων πολιτών και τη συγκέντρωση 180.000 υπογραφών, αποφασίστηκε η απαγόρευση των ταυρομαχιών στην Καταλονία από το 2012 με 68 ψήφους υπέρ και 55 κατά. Δεκάδες υποστηρικτές των δικαιωμάτων των ζώων περίμεναν υπομονετικά έξω από την τοπική Βουλή το τέλος της ψηφοφορίας και δέχτηκαν με ανακούφιση το αποτέλεσμα που δικαίωσε τις κινητοποιήσεις τόσων χρόνων. Σημαντικό ρόλο πάντως στη λήψη αυτής της απόφασης έπαιξε και η γενικότερη προσπάθεια των Καταλανών να διαχωριστούν από την υπόλοιπη Ισπανία και να αναδείξουν την ξεχωριστή κουλτούρα και παράδοσή τους. Οι ταυρομαχίες είναι ένα έθιμο βαθειά ριζωμένο στη συνείδηση των περισσότερων Ισπανών. Οι ρίζες της παράδοσης ανάγονται στο 700 μ.χ. αν και μπορούμε να πούμε ότι πήρε την τελική της μορφή πριν από περίπου 300 χρόνια. Για τις ταυρομαχίες χρησιμοποιούνται ταύροι οι οποίοι εκτρέφονται αποκλειστικά για αυτό το σκοπό στα ganaderias. Φυσικά δεν φτάνουν όλοι στην αρένα, προηγείται ένα ξεσκαρτάρισμα κατά το οποίο οι αδύναμοι και ασθενείς ταύροι που κρίνονται ακατάλληλοι οδηγούνται στο σφαγείο ενώ οι υπόλοιποι υποχρεώνονται να δώσουν σόου μπροστά σε ένα αιμοδιψές κοινό, αποτελούμενο από ντόπιους και τουρίστες, πριν θανατωθούν. 4.4 ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ Οι ζωολογικοί κήποι σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν ένα βιώσιμο περιβάλλον για τα άγρια ζώα που φιλοξενούν! Αυτό αποδεικνύει τριετής έρευνα για τους ζωολογικούς κήπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διενήργησε το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Οργανώσεων για την Εξάλειψη της Αιχμαλωσίας των 19

Άγριων Ζώων (ENDCAP) σε συνεργασία με τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ. Η έρευνα στην οποία συμμετείχε και ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, διεξάγοντας την έρευνα για τους ελληνικούς ζωολογικούς κήπους, έφερε στην επιφάνεια τις πανευρωπαϊκές διαστάσεις του προβλήματος: Η πλειοψηφία των ζωολογικών κήπων στην ΕΕ παραβαίνει τις υποχρεώσεις για τη διατήρηση των ειδών, την ενημέρωση των πολιτών και την ευημερία των ζώων όπως προκύπτουν από την κείμενη εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Χιλιάδες ζώα σε εκατοντάδες ζωολογικούς κήπους κρατούνται σε κακές έως αποκρουστικές συνθήκες. Σε καμία από τις 20 χώρες όπου διεξήχθη η έρευνα δεν βρέθηκε ζωολογικός κήπος που να πληροί τις προϋποθέσεις. Ήδη από το 2005, όλοι οι ζωολογικοί κήποι στις χώρες της ΕΕ οφείλουν να πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις της Κοινοτικής Οδηγίας 1999/22 και αφού περάσουν από μία διαδικασία ελέγχου και επιθεώρησης να εφαρμόσουν μία σειρά μέτρων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την ενημέρωση του κοινού και την ικανοποίηση των βασικών αναγκών των ζώων. Παρόλο που η Κοινοτική Οδηγία έχει αρχίσει να εφαρμόζεται οι εθνικές νομοθεσίες δεν διαθέτουν αναλυτικές διατάξεις για την προστασία των ζώων. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να στηρίζονται αποκλειστικά στις ασαφείς απαιτήσεις της Κοινοτικής Οδηγίας, οι οποίες οδηγούν σε αντιφάσεις στη μετάφραση διαιωνίζοντας έτσι την αιχμαλωσία των ζώων σε απαράδεκτες συνθήκες. Ο Daniel Turner, εκπρόσωπος Τύπου της ερευνητικής ομάδας, υποστήριξε: «Η έρευνα φανέρωσε ότι οι ζωολογικοί κήποι στην Ευρώπη δεν ανταποκρίνονται ούτε στις απαιτήσεις ούτε στις νομικές τους υποχρεώσεις. Η έρευνα που κάναμε είναι το πρώτο βήμα για μία θετική αλλαγή. Ελπίζουμε ότι οι κυβερνήσεις των χωρών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μας υποστηρίξουν εξασφαλίζοντας την εφαρμογή των νόμων. Πολλά ζώα σε ολόκληρη την Ευρώπη υποφέρουν και χωρίς τη βοήθειά μας τα προβλήματα θα παραμείνουν». Στην Ελλάδα, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ήδη εδώ και ένα χρόνο έχει παρουσιάσει την έκταση του προβλήματος με υπόμνημα του με θέμα «Αιχμάλωτα Ζώα στην Ελλάδα». Συνοψίζοντας το πρόβλημα, αναφέρει ότι πρόκειται για χιλιάδες άγρια ζώα που ζουν αιχμάλωτα και αποτελούν αντικείμενο οικονομικής ή τουριστικής εκμετάλλευσης από ιδιώτες και άλλους φορείς, σε Ζωολογικούς Κήπους, Τσίρκο, Εκθέσεις και Ιδιωτικές Συλλογές, Εκτροφεία. Ο Υπεύθυνος Πολιτικής του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, Λάζαρος Γεωργιάδης υποστήριξε: «Η έρευνα που έχουμε 20

κάνει έδειξε ότι δεν δίνεται προτεραιότητα στη σωστή διαχείριση των άγριων ζώων που βρίσκονται σε αιχμαλωσία. Στην Ελλάδα υπάρχουν φοβερές ελλείψεις τόσο στο θεσμικό πλαίσιο όσο και στην εφαρμογή της νομοθεσίας. Η σύσταση της επιτροπής είναι ένα πρώτο θετικό βήμα». Η πεποίθησή μας είναι ότι τα άγρια ζώα ανήκουν στο φυσικό τους περιβάλλον και όχι σε ανθρώπινες εγκαταστάσεις. Στις αρχές του έτους έγινε ένα μεγάλο και θετικό βήμα με την απαγόρευση λειτουργίας τσίρκο με ζώα στη χώρα. Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ διεκδικεί επιπλέον: 1. Την τροποποίηση της νομοθεσίας σχετικά με εγκαταστάσεις Ζωολογικών Κήπων ώστε να εξασφαλίζεται η ευζωία των ζώων. 2. Την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία. 3. Τη δημιουργία μηχανισμού αδειοδότησης, ελέγχου και επιθεωρήσεων για τις εγκαταστάσεις όπου διαβιούν άγρια ζώα. 4. Αλλαγή χρήσης για τους Δημοτικούς Ζωολογικούς Κήπους σε Καταφύγια Κατασχεμένων Αιχμάλωτων Ζώων. 4.5 ΣΧΟΛΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων στη χώρα μας αποτελούν ένα ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα με σοβαρές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής. Καθημερινά συναντάμε αναρίθμητα περιστατικά κακοποιήσεων κυρίως ζώων συντροφιάς, αλλά και άλλων ζώων. Η κακοποίηση των ζώων είναι ένας δείκτης του πολιτισμού μας. Όταν φερόμαστε βίαια απέναντι στα ζώα αυτό θα μάς γίνει συνήθεια και δεν θα αργήσει η ώρα που θα φερθούμε ανάλογα και στους συνανθρώπους μας. Περηφανευόμαστε ότι το ανθρώπινο γένος έχει αναπτύξει έναν λαμπρό πολιτισμό αλλά από την άλλη πλευρά βγάζουμε όλη τη βαρβαρότητά μας απέναντι σε άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Τέτοιου είδους αντιφάσεις μας υποβιβάζουν πολιτισμικά αντί να μας υμνούν. Σε χωριά, σε πόλεις, ακόμα και μέσα σε σχολεία συναντάμε φαινόμενα κακοποίησης που ξεπερνούν τη φαντασία μας και τα οποία συχνά αντιμετωπίζονται με απάθεια από μερίδα πολιτών σαν αναπόφευκτο μέρος της πραγματικότητας για την οποία δεν μπορεί κανείς να κάνει τίποτα. 21

Ταυτόχρονα τα ζώα θεωρούνται συχνά ως εργαλεία τα οποία είναι αναλώσιμα εφόσον σταματήσει η χρηστική τους αξία για τον άνθρωπο, ενώ μια σειρά μύθων σχετικά με την ευφυΐα τους, τις ικανότητες τους, τα συναισθήματα τους ή ακόμα και τις ανάγκες τους καθορίζουν τις συνθήκες συμβίωσης μαζί τους. Ατυχήματα στο εθνικό οδικό δίκτυο μπορεί να στοιχίσουν τη ζωή όχι μόνο στα ζώα αλλά και στον άνθρωπο. Δηλητηριάσεις επιφέρουν ένα φρικτό και βασανιστικό θάνατο. Έθιμα τα οποία προκαλούν τη φρίκη, που αναδεικνύουν βαρβαρότητα και όχι πολιτισμό, εξακολουθούν να υφίστανται. Οι ζωολογικοί κήποι θα μπορούσαν κάλλιστα να χαρακτηριστούν φυλακές ζώων και όχι χώροι διαβίωσης. Η παρουσία ζώων σε ένα τσίρκο προϋποθέτει μεγάλα χρονικά διαστήματα βασανιστηρίων μέχρι να εκπαιδευτούν. Ένα ζώο χρειάζεται να βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον και όχι να διασκεδάζει τον κόσμο σε ένα τσίρκο και κατόπι να ζει μέσα σε ένα κλουβί κάτω από άθλιες συνθήκες γιατί συνήθως τα ζώα ενός τσίρκου δεν τυγχάνουν ιδιαίτερης περιποίησης. 22

5. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ" ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ <<Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΖΩΑ>> ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. Αγαπάτε τα ζώα; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ 2. Έχετε στο σπίτι σας κατοικίδια; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ 3. Αν ναι τι ζώο έχετε; 4. Πόσο ασχολείστε με το κατοικίδιό σας; α. ΠΟΛΥ β. ΛΙΓΟ γ. ΚΑΘΟΛΟΥ 5. Γνωρίζετε που θα απευθυνθείτε αν βρείτε ένα πληγωμένο ζώο; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 6. Θα παίρνατε στο σπίτι σας ένα πληγωμένο ζώο για να το περιθάλψετε; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 7. Πρέπει να βοηθούμε τα πληγωμένα ζώα α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 8. Αν συναντήσετε ένα τραυματισμένο ζώο στο δρόμο σας, τι θα κάνετε; α. Θα αδιαφορήσετε β. Θα καλέσετε την αρμόδια φιλοζωική εταιρία να το περιθάλψει γ. Θα το περισυλλέξετε και θα το πάτε στον κτηνίατρο ή στο σπίτι σας 23

9. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτούς που βασανίζουν τα ζώα; α. ΘΕΤΙΚΗ β. ΑΡΝΗΤΙΚΗ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 10. Πρέπει τα ζώα να εμβολιάζονται; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ 11. Έχετε βασανίσει ποτέ ζώο; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 12. Είναι σωστό να μεγαλώνει ένα παιδί στον ίδιο χώρο με ένα κατοικίδιο; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 13. Ποια είναι η γνώμη σας για την στείρωση των ζώων; α. ΘΕΤΙΚΗ β. ΑΡΝΗΤΙΚΗ 14. Συναντάμε συχνά την αντίληψη από μαθητές και εκπαιδευτικούς ότι α. Ο άνθρωπος είναι ανώτερος από τα άλλα ζώα β. Ότι κάποια ζώα είναι ανώτερα από τα άλλα γ. Ότι τα απειλούμενα είδη είναι πιο σημαντικά από τα υπόλοιπα. 15. Τα ζώα πρέπει να έχουν δικαιώματα α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 16. Είναι λάθος να είσαι κακός απέναντι στα ζώα; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 17. Τι πρέπει να σκεφθούμε πριν αποκτήσουμε κατοικίδιο; α. Σε τι περιβάλλον θα το βάλουμε να ζήσει β. Αν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να το φροντίσουμε γ. Αν έχουμε χρόνο να ασχοληθούμε μαζί του δ. Όλα τα παραπάνω 24

18. Και αν παρόλα αυτά πάρουμε ένα σκύλο ή μία γάτα και μετά καταλάβουμε ότι μας είναι βάρος τι πρέπει να κάνουμε; α. Να το δώσουμε σε μια φιλοζωική β. Να καταντήσει αδέσποτο γ. Να το σκοτώσουμε 19. Ποια η γνώμη σας για την χρησιμοποίηση ζώων σε τσίρκο; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 20. ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ 21. Πιστεύεις ότι τα κατοικίδια είναι βρώμικα ή ακόμα και επικίνδυνα; α. ΝΑΙ β. ΟΧΙ γ. ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΩ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ 25

Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από μαθητές (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο), καθηγητές και γονείς ή συγγενείς των μαθητών. Τα αποτελέσματα από τις απαντήσεις που δόθηκαν κατά την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου έχουνε συγκεντρωθεί στον παρακάτω πίνακα, βάσει του οποίου θα προκύψουν τα σχόλια, τα συμπεράσματα και οι παρατηρήσεις μας. Συγκεντρωτικός Πίνακας Απαντήσεων ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ Ερώτηση α % β % γ % δ % 1η 33 100% 0 0% - - 2η 15 45% 18 55% - - 3η 4η 10 56% 7 39% 1 6% - 5η 24 75% 6 19% 2 6% - 6η 21 64% 10 30% 2 6% - 7η 31 94% 0 0% 2 6% - 8η 1 3% 21 66% 10 31% - 9η 1 3% 31 94% 1 3% - 10η 32 97% 1 3% 0 0% - 11η 4 13% 24 75% 4 13% - 12η 13 39% 13 39% 7 21% - 13η 14 44% 18 56% 0 0% - 14η 10 34% 6 21% 13 45% - 15η 30 91% 1 3% 2 6% - 16η 26 81% 3 9% 3 9% - 17η 6 19% 2 6% 0 0% 24 75% 18η 32 100% 0 0% 0 0% - 19η 3 9% 30 91% 0 0% - 20η 23 70% 7 21% 3 9% - 21η 10 30% 17 52% 6 18% - Σύνολο Ερωτηματολογίων 33 26

ΣΧΟΛΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Στην πρώτη ομάδα ερωτήσεων (ερ.1-4) καλούνται οι ερωτηθέντες να απαντήσουν ποια είναι η σχέση τους γενικότερα με τα κατοικίδια. Από το δείγμα των απαντήσεων βλέπουμε ότι αγαπούν τα ζώα, οι μισοί έχουν κατοικίδιο και ασχολούνται μαζί του πολύ ή θα ασχολούνταν αν είχαν ένα. Με τις απαντήσεις που δόθηκαν στην 3 η ερώτηση προκύπτει ότι τα δημοφιλέστερα κατοικίδια ζώα είναι αυτά που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ζώο Απαντήσεις Γάτα 6 Σκύλος 5 Καναρίνια 2 Χρυσόψαρα 1 Κατσίκι 1 Στο διάγραμμα βλέπουμε την κατανομή των απαντήσεων : Στην δεύτερη ομάδα ερωτήσεων (ερ. 5-8) καλούνται οι ερωτηθέντες να απαντήσουν στο υποθετικό ερώτημα πως θα αντιδρούσαν αν ποτέ έβρισκαν ένα πληγωμένο ζώο. Από το δείγμα των ερωτήσεων που πήραμε, οι περισσότεροι θα του συμπεριφέρονταν φιλικά. Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε την κατανομή των απαντήσεων στην ερώτηση: θα παίρνατε στο σπίτι σας ένα πληγωμένο ζώο για να το περιθάλψετε; 27

Στην τρίτη ομάδα ερωτήσεων (ερ. 9,11,16) καλούνται οι ερωτηθέντες να απαντήσουν ποια είναι η γνώμη του για αυτούς που βασανίζουν τα ζώα. Από το δείγμα των ερωτήσεων που πήραμε, οι περισσότεροι απάντησαν ότι η γνώμη τους γι αυτούς τους ανθρώπους είναι αρνητική. Στην τέταρτη ομάδα ερωτήσεων (ερ. 10,12,21) καλείται ο κόσμος να απαντήσει αν τα ζώα πρέπει να εμβολιάζονται και γενικότερα πόσο επηρεάζουν τις συνθήκες υγιεινής. Οι περισσότεροι θεωρούν αναγκαίο τον εμβολιασμό, για την υγεία των ίδιων αλλά και των ζώων τους. Επίσης απαντούν οι περισσότεροι ότι είναι σωστό να μεγαλώνουν παιδιά στον ίδιο χώρο με ένα κατοικίδιο. Στην επόμενη ομάδα ερωτήσεων (ερ. 13,14,15,17,18) έχουμε ερωτήσεις προβληματισμού και κοινωνικού περιεχομένου. Ο κόσμος καλείται να απαντήσει, τι πρέπει να σκεφτούμε πριν αποκτήσουμε ένα ζώο, από το δείγμα των ερωτήσεων που πήραμε, οι περισσότεροι απαντούν πως πρέπει να σκεφτούμε το χώρο που θα ζήσει, αν έχουμε την οικονομική ευχέρεια να το συντηρήσουμε και αν έχουμε χρόνο να ασχοληθούμε μαζί του. Αν όμως καταλάβουμε ότι μας είναι βάρος πρέπει να το δώσουμε σε μια φιλοζωική, όχι να καταντήσει αδέσποτο ή να το σκοτώσουμε. Σχετικά με το ζήτημα της στείρωσης των ζώων υπερισχύει η αρνητική απάντηση, όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι κυριαρχεί γιατί οι απαντήσεις δεν έχουν μεγάλη απόκλιση μεταξύ τους, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα. 28

Στην επόμενη ομάδα ερωτήσεων καλείται ο κόσμος να απαντήσει, ποια είναι η γνώμη του, για το αν πρέπει να υπάρχουν ζώα στο τσίρκο ή ζωολογικοί κήποι. Από το δείγμα των ερωτήσεων που πήραμε, οι περισσότεροι απαντούν πως δεν πρέπει να υπάρχουν ζώα στο τσίρκο, δέχονται όμως την ύπαρξη ζωολογικών κήπων. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνονται οι απαντήσεις για την ύπαρξη ζωολογικών κήπων. 29

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. http://dimrizou.pel.sch.gr/ergasies/zoa/page08.html 2. http://www.kathimerini.gr/75243/article/epikairothta/perivallon/plh8ainoyn-taadespota-logw-krishs 3. http://www.allpets.gr/ 4. http://oinoxori.gr/2010/10/01/αδέσποτα-πως-τα-αντιμετωπίζουμε/ 5. http://antikleidi.com/2014/03/16/katoikidia-paidia/ 6. http://www.filozoiki.gr/content/articles/view/218-ta-zwa-kanoun-kalo-sta-paidia 7. http://www.skilia.gr/poso-simantika-einai-ta-katoikidia-sth-zwh-twn-paidiwn/ 8. http://sumvionometazoa.wordpress.com/category/συμβιώνω-με-τα-ζώα/ 9. http://thrakilive.blogspot.gr/2011/02/blog-post_6641.html 10. www.paidiatros.com/children/animals 11. https://parallhlografos.wordpress.com/2010/07/29/οι-καταλανοί-λένε-όχι-στιςταυρομαχίε/ 12. http://www.arcturos.gr/el/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=221&ite mid=0 13. http://www.econews.gr/2014/01/30/sfagi-delfinion-dania-111074/ 14. http://forest.pblogs.gr/tags/katoikidia-gr/pages/3.html 15. http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26515&subid=2&pubid=112997965 30