Εργατικό Δίκαιο 1 ο Φροντιστηριακό Μάθηµα Η έννοια της εξαρτηµένης εργασίας Εισηγητής: δρ Δηµήτρης Γούλας
Εξαρτηµένη εργασία: η λέξη «κλειδί» για το Εργατικό Δίκαιο Ο δικαιολογητικός λόγος και η προϋπόθεση εφαρµογής της αυξηµένης προστασίας Αναγκαία για την εφαρµογή της Εργατικής Νοµοθεσίας => ελάχιστος µισθός, επιδόµατα εορτών και αδείας, άδεια αναψυχής, αποζηµίωση απόλυσης κλπ. Καταρχήν προϋπόθεση εφαρµογής και του Συλλογικού Εργατικού Δικαίου => µέλος συνδικάτου, απεργία, σσε*, Κανονισµός Εργασίας κλπ. Δικονοµική συνέπεια: αρµοδιότητα ΜονΠρωτ (ά. 16 αρ. 2 ΚΠολΔ) και διαδικασία εργατικών διαφορών (ά. 663επ. ΚΠολΔ)
Η διάκριση σύµβασης ανεξάρτητων υπηρεσιών και σύµβασης έργου Σύµβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών: Όχι εξάρτηση (αν και υπάρχει έλεγχος µέχρι ενός σηµείου) Σύµβαση µίσθωσης έργου: Ενδιαφέρει πρωτίστως το αποτέλεσµα και όχι η εργασία
Θεωρίες εξάρτησης Προσωπική εξάρτηση Νοµική εξάρτηση Οργανική/λειτουργική Οικονοµική εξάρτηση
Οι κλασικές ενδείξεις εξάρτησης Εντολές και οδηγίες του εργοδότη (διευθυντικό δικαίωµα) Έλεγχος εκ µέρους του εργοδότη Τόπος, χρόνος και τρόπος εργασίας
Μη κρίσιµες ενδείξεις παροχής εξαρτηµένης εργασίας Η χρονική έκταση της εργασίας Κύριο / δευτερεύον επάγγελµα* Το ύψος αµοιβής Ο τρόπος της αµοιβής Το είδος της εργασίας Η ανάπτυξη πρωτοβουλίας Το φορολογικό καθεστώς και η έκδοση αποδείξεων παροχής υπηρεσιών Η ασφάλιση στο ΙΚΑ ή στον ΟΑΕΕ κλπ. Ο χαρακτηρισµός της σύµβασης από τα ίδια τα µέρη
Οι κλασικές ενδείξεις εξάρτησης: προϊόν του φορντικού µοντέλου παραγωγής
Αναποτελεσµατικότητα των κλασικών ενδείξεων στις νέες συνθήκες Δικτυακές επιχειρήσεις χαλάρωση της παραδοσιακής ιεραρχίας Επιχειρήσεις του ενός ανθρώπου Ελαστικό ωράριο Τηλεργασία δυνατότητες εξ αποστάσεων απασχόλησης (home office) Εξειδικευµένοι εργαζόµενοι ειδικές γνώσεις και δεξιότητες σύγχρονα συστήµατα ελέγχου ποιότητας -------------- Ø Φαινοµενολογική, όχι αξιολογική προσέγγιση Ø Αδυναµία να παράσχουν προστασία στις οριακές περιπτώσεις
1) Η τυπολογική προσέγγιση της εξαρτηµένης εργασίας Η έννοια της εξάρτησης = όχι κλειστό άθροισµα ενδείξεων αλλά ανοικτός «τύπος» Δεν υπάρχουν εξ αρχής καθοριστικές ενδείξεις => κρίσιµη η συνολική εκτίµηση και αξιολόγηση των συνθηκών απασχόλησης του εργαζοµένου και οι ιδιαιτερότητες της συγκεκριµένης δραστηριότητας Η τυχόν έλλειψη ενός στοιχείου εξάρτησης δεν θεωρείται εκ προοιµίου καθοριστική => Μια δέσµη ενδείξεων, το ειδικό βάρος της καθεµίας εκ των οποίων αξιολογείται ανά περίπτωση
2) Τελολογικός εµπλουτισµός των κριτηρίων εξάρτησης Η επιλογή των κρίσιµων ενδείξεων εξάρτησης θα πρέπει να συνδέεται µε την αυξηµένη προστασία που παρέχεται Αντιστοίχιση επιχειρηµατικού κινδύνου και επαγγελµατικών ευκαιριών Όσο µεγαλύτερη η επαγγελµατική ελευθερία, οι επιχειρηµατικές ευκαιρίες και τα αντίστοιχα οφέλη τόσο µικρότερη η προστασία που παρέχεται Αντιστρόφως, ο περιορισµός της επαγγελµατικής ελευθερίας => λιγότερες ευκαιρίες => µεγαλύτερη προστασία Ισόρροπη σχέση επιχειρηµατικών ευκαιριών και κινδύνων
Πρόσθετες ενδείξεις εξάρτησης Η αξιοποίηση αυτοτελούς επιχειρηµατικής οργάνωσης (γραφείο, εξοπλισµός, µεταφορικό µέσο, κεφάλαια κλπ) Η καταβολή των εξόδων από τον εργοδότη Η αξιοποίηση βοηθητικού προσωπικού από τον εργαζόµενο Η δυνατότητα ανάπτυξης ξεχωριστού πελατολογίου και επέκτασης σε νέες αγορές (τυπική ελευθερία δραστηριοποίησης πραγµατική δυνατότητα) Η ανάληψη ευθύνης για το αξιόχρεο των πελατών
Ολοµέλεια Αρείου Πάγου 28/2005 «Οπωσδήποτε το δικαίωµα του εργοδότη να δίνει εντολές και οδηγίες ως προς τον τρόπο, τον τόπο και τον χρόνο παροχής της εργασίας και να ελέγχει την συµµόρφωση του εργαζοµένου προς αυτές, καθώς και η έκταση των αντίστοιχων υποχρεώσεων του τελευταίου, αποτελούν ενδεικτικά στοιχεία της υπάρξεως εξαρτήσεως, η οποία όµως δεν εξαρτάται µόνον από το αν συντρέχουν όλα ή τα περισσότερα από τα στοιχεία αυτά. Διότι εκείνο που διακρίνει την εξαρτηµένη εργασία από την ανεξάρτητη δεν είναι το ποσοτικό στοιχείο, δηλαδή η σώρευση περισσότερων ενδείξεων δεσµεύσεως και εξαρτήσεως, αλλά το ποιοτικό, δηλαδή η ιδιαίτερη ποιότητα της δεσµεύσεως και εξαρτήσεως, η οποία έχει για τον υποβαλλόµενο σε αυτή εργαζόµενο συνέπειες που καθιστούν απαραίτητη την ιδιαίτερη ρύθµιση της σχέσεώς του µε τον εργοδότη και δικαιολογούν την ειδική προστασία του από το εργατικό δίκαιο. Το ποιοτικό αυτό στοιχείο συνάγεται από την εκτίµηση των όρων και εν γένει συνθηκών παροχής της εργασίας και διαφέρει κατά περίπτωση, ανάλογα µε το είδος και την φύση της εργασίας, συνδυαζόµενο δε µε τις υφιστάµενες ενδείξεις εξαρτήσεως, παρέχει ασφαλέστερο κριτήριο για την διάκριση της εξαρτηµένης εργασίας από την ανεξάρτητη.»
Τεκµήριο (µαχητό) εξαρτηµένης εργασίας Άρθρο 1 ν. 3846/2010: «Η συµφωνία µεταξύ εργοδότη και απασχολούµενου για παροχή υπηρεσιών ή έργου, για ορισµένο ή αόριστο χρόνο, ιδίως στις περιπτώσεις αµοιβής κατά µονάδα εργασίας (φασόν), τηλεργασίας, κατ` οίκον απασχόλησης, τεκµαίρεται ότι υποκρύπτει σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας, εφόσον η εργασία παρέχεται αυτοπροσώπως, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στον ίδιο εργοδότη για εννέα (9) συνεχείς µήνες»
Αναγνώριση µιας ενδιάµεσης κατηγορίας Γερµανία: Παρόµοια προς µισθωτούς πρόσωπα (arbeitnehmerähnliche Personen) => µερική εφαρµογή κανόνων της εργατικής νοµοθεσίας Ελλάδα: Ν. 1876/1990 ά. 1 παρ. 2: «[Ο νόµος αυτός] εφαρµόζεται επίσης και σε φυσικά πρόσωπα τα οποία αν και δεν συνδέονται µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας παρέχουν εργασία υπό συνθήκες εξάρτησης και εµφανίζουν ανάγκη προστασίας αντίστοιχη µε αυτή των εργαζοµένων».
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!