ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ GREENFOOD 2010-1-ES1-LEO05-20948

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΙ ΛΑΥΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ GREENFOOD 2010-1-ES1-LEO05-20948 1

ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΩΝ Δηζαγσγή 3 Γηδαθηηθή ελφηεηα 1.1. Βηνινγηθή παξαγσγή θξνχησλ 5 1.1.1. Δπηινγή ηνπνζεζίαο θαη πνηθηιίαο... 5 1.1.2. Γηαρείξηζε ηνπ εδάθνπο θαη απαηηήζεηο ζε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά ησλ θπηψλ... 10 1.1.3. Γηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ... 16 1.1.4. πγθνκηδή, απνζήθεπζε, δηαηήξεζε θαη κεηαθνξά... 21 1.1.5. Πξαθηηθά παξαδείγκαηα... 26 Γηδαθηηθή ελφηεηα 1.2. Η βηνινγηθή παξαγσγή ιαραληθψλ 30 1.2.1. Σνπνζεζία θαη επηινγή πνηθηιίαο... 30 1.2.2. Γηαρείξηζε ηεο ζξεπηηθφηεηαο ηνπ εδάθνπο... 34 1.2.4. Γηαρείξηζε παξαζίησλ... 42 1.2.5. πγθνκηδή, απνζήθεπζε, ζπληήξεζε θαη κεηαθνξά... 45 1.2.6. Πξαθηηθά παξαδείγκαηα (ηξπρλνεηδή)... 47 Απηφ-αμηνιφγεζε 54 2

Δηζαγσγή Η βηνινγηθή παξαγσγή θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ζα πξέπεη λα εθαξκφδεηαη ζχκθσλα κε ηνλ θαλνληζκφ ηεο ΔΔ ηνπ πκβνπιίνπ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 θαη ηνλ θαλνληζκφ ηεο Δπηηξνπήο (ΔΚ) αξηζ. 889/2008, πνπ ζρεηίδνληαη γεληθφηεξα κε ηε βηνινγηθή αγξνηηθή παξαγσγή. Η βηνινγηθή θαιιηέξγεηα θξνχησλ θαη ιαραληθψλ απνθιείεη ηε ρξήζε πνιιψλ εηζξνψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζπκβαηηθή θαιιηέξγεηα, ηδηαηηέξσο ηε ρξήζε ζπλζεηηθψλ δηδαληνθηφλσλ θαη ιηπαζκάησλ. Σα ζπζηήκαηα βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ζηεξίδνληαη ζηελ δηαδνρηθή θαιιηέξγεηα, ζηα ππνιείκκαηα θαιιηέξγεηαο, ζην δσηθφ ιίπαζκα, ζηα ςπραλζή, ζηα ρισξά ιηπάζκαηα, ζηα βηνινγηθά απφβιεηα εθηφο αγξνθηήκαηνο, ζηηο κεραληθέο κεζφδνπο θαιιηέξγεηαο, ζηα θπζηθά νξπθηά θαη ζηε βηνινγηθή θαηαπνιέκεζε παξαζίησλ. Σα ζηνηρεία απηά δηαηεξνχλ ηελ παξαγσγηθφηεηα ηνπ εδάθνπο, πξνκεζεχνπλ ηα θπηά κε ζξεπηηθέο νπζίεο θαη βνεζνχλ ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ εληφκσλ, αγξηφρνξησλ θαη άιισλ παξαζίησλ. Η βηνινγηθή θαιιηέξγεηα θξνχησλ είλαη έλαο πνιιά ππνζρφκελνο ηνκέαο ηεο Δπξσπατθήο βηνινγηθήο γεσξγίαο. Οη ρψξεο πνπ εμέρνπλ ζηελ παξαγσγή θξνχησλ εχθξαησλ δσλψλ είλαη ε Ιηαιία, ε Γαιιία θαη ε Ιζπαλία. Οη αθφινπζνη αξηζκνί παξνπζηάδνπλ ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ηεο παξαγσγήο βηνινγηθψλ θξνχησλ. Πεξηνρέο κε βηνινγηθά θξνχηα εχθξαησλ ρσξψλ, ζηαθπιηψλ θαη κνχξσλ: Μεξίδηα ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ρσξψλ-παξαγσγψλ ην 2007 (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πεξηνρψλ ππφ κεηαηξνπή) 3

Δθηάζεηο γεο κε παξαγσγή βηνινγηθψλ θξνχησλ, ζηαθπιηψλ θαη κνχξσλ (Πεγή: FIBL 2009) 4

Γηδαθηηθή ελφηεηα 1.1. Βηνινγηθή παξαγσγή θξνχησλ 1.1.1. Δπηινγή ηνπνζεζίαο θαη πνηθηιίαο Οη νπσξψλεο βηνινγηθψλ θξνχησλ κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο θαη ν ζηφρνο ηεο θαιιηέξγεηαο είλαη έλαο απνθαζηζηηθφο παξάγνληαο θαηά ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο, ηνπ είδνπο θαη ηεο πνηθηιίαο θαηάιιειεο γηα ηηο νηθνινγηθέο ζπλζήθεο θαη γηα ηνλ ζηφρν ηεο θπηείαο (εκπνξηθή θαιιηέξγεηα, θαιιηεξγεηέο εξαζηηέρλεο, βειηίσζε ηνπ ηνπίνπ/βηνπνηθηιφηεηαο, ζακλνζηνηρίεο κε θξνχηα, γεσξγνδαζνπνληθά ζπζηήκαηα). ε απηφ ην θεθάιαην, ην θχξην ελδηαθέξνλ καο εζηηάδεηαη ζηελ εκπνξηθή παξαγσγή θξνχησλ. Η θπηεία βηνινγηθψλ θξνχησλ κπνξεί λα ζρεκαηηζηεί κε εγθαηάζηαζε λέαο θπηείαο θαη κεηαηξνπή ζπκβαηηθψλ νπσξψλσλ. Δγθαηάζηαζε λένπ νπσξψλα Η επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο ηεο θπηείαο είλαη πνιχ ζεκαληηθή. Ο νπσξψλαο πξέπεη λα βξίζθεηαη αξθεηά καθξηά απφ πεγέο κφιπλζεο, δειαδή καθξηά απφ ζπκβαηηθνχο νπσξψλεο, νδνχο κε ππθλή θίλεζε ή βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ εθπέκπνπλ ξχπνπο. Σα βηνκεραληθά θαη αγξνηηθά εξγνζηάζηα ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε αζθαιή απφζηαζε πνπ ζπζηήλεηαη απφ ηνλ νξγαληζκφ επηζεψξεζεο ηεο ρψξαο. Δπίζεο, απαηηείηαη αθφκε ηα επίπεδα βαξέσλ κεηάιισλ ζην έδαθνο λα κελ μεπεξλνχλ ηα επίπεδα πξνθαζνξηζκέλα απφ ηηο Αξρέο Πεξηβαιινληηθήο Πξνζηαζίαο. Σα δηδαληνθηφλα θαη ηα εληνκνθηφλα απφ ηνπο γεηηνληθνχο νπσξψλεο ή ρσξάθηα δελ πξέπεη λα εηζέξρνληαη ζηε βηνινγηθά θαιιηεξγεκέλε θπηεία. Ο νπσξψλαο, ακπειψλαο κπνξεί λα πάξεη βηνινγηθή πηζηνπνίεζε κεηά απφ ηξία ρξφληαειεγρφκελεο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ. Η κεηαβαηηθή πεξίνδνο ησλ ζπκβαηηθψλ νπσξψλσλ, κπνξεί λα αξρίζεη κεηά ηελ ηειεπηαία εθαξκνγή νπνηαζδήπνηε ζπκβαηηθήο ζεξαπείαο (ρεκηθέο νπζίεο), ζε απηνχο. 5

Η επηινγή ηνπνζεζίαο ζπκπεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηνηρεία: Κιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο, Γεσγξαθηθή ζέζε θαη Δδαθνινγηθέο ηδηφηεηεο. Κιηκαηηθέο ζπλζήθεο Οη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαζνξίδνπλ ηελ παξαγσγηθφηεηα ηεο πνηθηιίαο ησλ θξνχησλ. Οη πην ζεκαληηθνί θιηκαηηθνί παξάγνληεο είλαη: ζεξκνθξαζία, βξνρνπηψζεηο θαη θσο. Πξηλ ηελ εγθαηάζηαζε ηεο θπηείαο, πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε νη απαηηήζεηο ησλ πνηθηιηψλ γηα θψο, ζεξκνθξαζία θαη λεξφ. Απαηηήζεηο ησλ εηδψλ σο πξνο ην έδαθνο. Σα αθφινπζα είδε αλέρνληαη ακκψδε θαη αθξάηα εδάθε: κήια, βεξίθνθα, ξνδάθηλα, βχζζηλα, θαξχδηα, βαηφκνπξα, θφθθηλα κνχξα, θξαγθνζηάθπια. Κάπνηα απφ ηα είδε κπνξνχλ λα θαιιηεξγνχληαη θαη αλέρνληαη πεηξψδε εδάθε κε ιεπηφ γφληκν ζηξψκα: βπζζηληά, βεξηθνθηά, ξνδαθηληά, ακπγδαιηά, κνπζκνπιηά, θνπληνχθηα, θξαληά. Η πιεηνςεθία απηψλ ησλ εηδψλ κπνξνχλ λα θαιιηεξγνχληαη θαιά ζε βαζχ γφληκν ζηξψκα. Κάπνηα απφ ηα είδε αλέρνληαη θαη αξγηιψδεο έδαθνο: αριάδηα, θπδψληα, θεξάζη, δακάζθελν, θνπληνχθη, θξάνπια, καχξα θξαγθνζηάθπια. Η πξνηίκεζε ζηηο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο επεξεάδεηαη απφ ην ξηδηθφ ζχζηεκα ησλ δέληξσλ θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπο απφ απηέο. Ο αέξαο είλαη πνιχ ζεκαληηθφο γηα ην ξηδηθφ ζχζηεκα ζην έδαθνο θαζψο θάπνηα απφ ηα είδε είλαη πνιχ επαίζζεηα ζηηο θαιέο ζπλζήθεο αεξηζκνχ ηνπ εδάθνπο, φπσο ηα βεξίθνθα, ηα ξνδάθηλα, ηα ακχγδαια, ηα θεξάζηα θαη ηα βαηφκνπξα. Κάπνηα απφ ηα είδε αλέρνληαη θαη ρξεηάδνληαη θαιφ εθνδηαζκφ κε λεξφ: ηα κήια, ηα αριάδηα, ηα θπδψληα, ηα δακάζθελα, ηα θαξχδηα, ηα βαηφκνπξα, νη θξάνπιεο, ηα θξαγθνζηάθπια, ηα θνπληνχθηα. 6

Οη εηδηθέο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο, φπσο ην ph κπνξεί λα είλαη έλαο πεξηνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα νξηζκέλα είδε κε ηδηαίηεξε απαίηεζε ζε ph, φπσο ηα φμηλα εδάθε: ε κνπξηά, ε βαηνκνπξηά, ε θνπληνπθηά, ε κειηά, θαη ε θξανπιηά. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην πςειφ αιθαιηθφ πεξηερφκελν κπνξεί λα είλαη πεξηνξηζηηθφ γηα άιια είδε: βεξηθνθηά, ακπγδαιηά, αγξηνθεξαζηά. Τςειφ επίπεδν λεξνχ ζην έδαθνο απαηηνχλ: κειηά, αριαδηά, θπδσληά, θαξπδηά, θξανπιηά, θξαγθνζηαθπιηά. Πεξηνδηθφ πφηηζκα αλέρνληαη: δακαζθεληά, θξαγθνζηαθπιηά, αγξηνθεξαζηά. Γεσγξαθηθή έθζεζε Η γεσγξαθηθή θαη ηνπνγξαθηθή έθζεζε παίδνπλ έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζην ζρεκαηηζκφ κηθξνθιίκαηνο. Σα ζπζηαηηθά ηεο γεσγξαθηθήο ηνπνζεζίαο: χςνο πάλσ απφ ηε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο, έθζεζε, πνηφηεηα εδάθνπο, θαηεχζπλζε ησλ αλέκσλ, κεγαιχηεξε επηθάλεηα λεξνχ, εγγχηεηα ζε δάζε. Σν χςνο πάλσ απφ ηε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο επεξεάδεη ηελ αηκνζθαηξηθή ζεξκνθξαζία: κε θάζε αχμεζε ηνπ χςνπο γηα 100 κέηξα, ε ζεξκνθξαζία πέθηεη θαηά 0,5 C. Οη πςνκεηξηθέο δηαθνξέο κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθέο ζηηο πεξηπηψζεηο δεκηψλ απφ παγεηφ. Έθζεζε ζεκαίλεη ε θαηεχζπλζε ηεο πιαγηάο θαη είλαη πνιχ ζεκαληηθή. Δίλαη πξνηηκφηεξν λα θπηεχνπκε ζηηο λφηηεο θαη λφηην-δπηηθέο πιαγηέο θαη λα απνθεχγνπκε ηηο βφξεηεο πιαγηέο. Οη θνηιάδεο κπνξεί λα κελ είλαη θαη ε θαιχηεξε ζέζε ιφγν πςειήο πγξαζίαο θαη νκηρισδψλ ζεκείσλ φπνπ ν παγεηφο κπνξεί λα είλαη ζνβαξφο θίλδπλνο. Η επηινγή πνηθηιηψλ γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ θξνχησλ Η επηινγή ησλ πνηθηιηψλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζχκθσλα κε ηηο ηνπηθέο νηθνινγηθέο ζπλζήθεο. Καιφ είλαη λα επηιέμεηε ηηο ηνπηθέο αιιά αλζεθηηθέο, αλεθηηθέο πνηθηιίεο θαη νη απαηηήζεηο ηεο αγνξάο είλαη κηα άιιε παξάκεηξνο πνπ πξέπεη λα εμεηαζηεί. Οη ζπλζήθεο θαη ε παξαγσγηθφηεηα ηνπ νπσξψλα είλαη πξνυπνζέζεηο ηεο εκπνξηθήο δπλαηφηεηαο. Γηα παξαγσγή ζα πξέπεη λα επηιέγνληαη πνηθηιίεο πνπ είλαη αλζεθηηθέο ή αλεθηηθέο ζηηο αζζέλεηεο. Θα πξέπεη λα πξνηηκψληαη πνηθηιίεο πνπ απαηηνχλ ιηγφηεξε παξέκβαζε, αγξνηηθέο θαη ππξνηερληθέο εθαξκνγέο, ρεκηθά γηα ηελ αληίζηνηρε πξνζηαζία θπηψλ. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ θαζνξίδνπλ ηελ αμία ησλ πνηθηιηψλ ζηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ θξνχησλ είλαη: ε εμσηεξηθή πνηφηεηα ηνπ θξνχηνπ (κέγεζνο, ζρήκα, πνηφηεηα ηεο θινχδαο, έιιεηςε ειαηησκάησλ θαη ζπκπησκάησλ αζζέλεηαο θιπ.), ε εζσηεξηθή πνηφηεηα (δηαηξνθηθέο αμίεο, ζθιεξέο ίλεο, γεχζε, άξσκα, βηηακίλεο θαη άιιεο πγηεηλέο αμίεο, θαηαιιειφηεηα γηα επεμεξγαζία θιπ). 7

Δκπνξηθή αμία ησλ πνηθηιηψλ: απνδνρή ζηελ αγνξά (ειθπζηηθφηεηα, δήηεζε θιπ.), πνηνηηθή απνζήθεπζε - απηνζπληήξεζε, θαηαιιειφηεηα γηα επεμεξγαζία (πνηφηεηα ηεο θινχδαο, ζθιεξφηεηα ηεο ζάξθαο, δηάξθεηα δσήο ζην ξάθη). Παξαγσγηθνί παξάγνληεο: παξαγσγηθφηεηα, ηζνξξνπεκέλε ζνδεηά, επαηζζεζία ζε παξάζηηα θαη αζζέλεηεο, ηάζε γηα πηψζε ησλ θξνχησλ, επξσζηία θαηά ηελ αλάπηπμεο, ζπλήζεηεο ησλ δέληξσλ θαη ζάκλσλ (ζρεκαηηζκφο, εθπαίδεπζε), βηνινγία ηεο άλζεζεο θαη ραξαθηεξηζηηθά ηεο γνληκνπνίεζεο. Ρηδψκαηα θαη ππθλφηεηα ησλ δέληξσλ Η αλάπηπμε ζζέλνο ησλ πνηθηιηψλ θαη ηνπ κεγέζνπο δέληξν ή ζάκλνο είλαη γελεηηθά θαζνξηζκέλε, αιιά ζηελ πεξίπησζε πνιιψλ εηδψλ (π.ρ. κήιν, αριάδη), απηφ ην ραξαθηεξηζηηθφ κπνξεί λα επεξεαζηεί κε ηελ εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ απνζεκάησλ ξίδα. Δθαξκνγή ησλ ππνθεηκέλσλ είλαη ζεκαληηθή ζηελ αλνρή ησλ δπζκελψλ ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο, ηνπ εδάθνπο θαη γελλήζεθε παζνγφλσλ. πζηήκαηα θαιιηέξγεηαο ην ζχζηεκα βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε κηα αξκνλία κεηαμχ ηεο πνηθηιίαο θαη ηνπ ξηδψκαηνο, ηνπ ρψξνπ ησλ δέληξσλ θαη ηεο κνξθήο θιαδέκαηνο ησλ δέληξσλ. ηε βηνινγηθή γεσξγία ε δεκηνπξγία θαιήο θαιιηεξγεηηθήο θαη παξαγσγηθήο ηζνξξνπίαο κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ιηγφηεξν θιάδεκα. ηα άγξηα ριδψκαηα ην κέζν χςνο παξαδνζηαθνχ θνξκνχ κπνξεί λα ζρεκαηηζηεί κε θπζηθφ ζθαηξηθφ ζηεθάλη, θνξψλα ή βάδν. Απηέο νη κνξθέο ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξν δηάζηεκα, θαη ιηγφηεξν θιάδεκα. Απφζηαζε: ζα πξέπεη λα πξνζαξκνζηεί ζηε δπλακηθφηεηα ηεο αλάπηπμεο ηνπ ζπλδπαζκνχ εηδψλ/ξηδσκάησλ. 8

ηφρνη παξαγσγήο Βηνινγηθνί ζηφρνη Γηάξθεηα ρξήζεο Σππηθφο νπσξψλαο Οπσξψλαο ππθλήο θχηεπζεο Δπεμεξγαζία/ λσπψλ ηξνθίκσλ Αγνξά λσπψλ ηξνθίκσλ θαη βνζθνηφπσλ Δκπινπηηζκφο ηνπίνπ Ληγφηεξε νηθνινγηθή αμία Αλάπηπμε βηνινγηθήο Απαίηεζε πεξηζζφηεξσλ πνηθηιφηεηαο πεξηβαιινληηθψλ πεξηνρψλ Καιιηέξγεηα+δηαηήξεζε αληηζηάζκηζεο 50 έηε ή < 12-20 έηε Μεγάινο ρξφλνο αλάπηπμεο Πιήξεηο απνδφζεηο ζην 4 ν έηνο Γξήγνξε αιιαγή πνηθηιηψλ Η επλντθή θαηεχζπλζε ησλ ζεηξψλ είλαη: απφ ην Βνξξά πξνο ην Νφην Μνξθέο θνξπθήο δέλδξσλ: παξαδνζηαθά πςεινχ ή κεζαίνπ χςνπο θνξκνχ κε θπζηθή ζθαηξηθήο κνξθή ζηέκκα, ή ζπλδπαζκέλε ζθαηξηθή Όηαλ ηα ξηδψκαηα είλαη αζζελέζηεξα ζηελ αλάπηπμε νη κνξθέο ηεο θνξπθήο ησλ δέλδξσλ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ. χκθσλα κε ηελ αλάγθε ησλ πνηθηιηψλ νη κνξθέο ηεο θφκεο ησλ δέλδξσλ πνηθίιινπλ: θφκεο ζε ζρήκα αηξάθηνπ, αγγείνπ, ζάκλνπ, νκπξέιαο κπνξεί λα αλαπηπρζνχλ. Οη δηπιέο ζεηξέο δελ επηηξέπνληαη ζηε βηνινγηθή γεσξγία, επεηδή απηφ ην ζχζηεκα είλαη πην επαίζζεην ζε ινηκψμεηο. Δάλ νη θαιιηέξγεηεο θάιπςεο θπηεχνληαη ζηελ ελδηάκεζε ζεηξά ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη ηα πην δπλαηά ξηδψκαηα, θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε δελ είλαη αλαγθαίν ην ππνζηεξηθηηθφ ζχζηεκα. Η απφζηαζε δέλδξσλ είλαη: 5-10 x 4-10 κ. Η απφζηαζε κνχξσλ, ζάκλσλ: 1,2-2,0 κ. x 0,8-1,5 κ. Πξνηεηλφκελεο κνξθέο θφκεο: Σππηθνχ χςνπο ή κεζαίνπ χςνπο θνξκφο κε ζηέκκα θπζηθήο ζθαηξηθήο κνξθήο ζπληζηψληαη γηα εθηεηακέλν νπσξψλα-πξφηππν νπσξψλα Σππηθνχ χςνπο ή κεζαίνπ χςνπο θνξκφο κε ζηέκκα ζπλδπαζκέλν ζθαηξηθήο κνξθήο γηα πξφηππν νπσξψλα Κφκε ζε κνξθή βάδνπ Κφκε αμνληθνχ ηχπνπ ζπληζηάηαη γηα εληαηηθνχο νπσξψλεο 9

Γηαρείξηζε βηνινγηθψλ νπσξψλσλ Σππηθφο νπσξψλαο Ππθλήο θχηεπζεο νπσξψλαο Δπελδχζεηο Υακειέο πξνο κεζαίεο ζε εμνπιηζκφ Τςειέο (εηδηθφο εμνπιηζκφο, άξδεπζε) Γηαηήξεζε Μεζαία Τςειή Κίλδπλνη Μεζαίνη πξνο πςεινί Τςεινί Απνδνηηθφηεηα Πεξηβαιινληηθέο επηρνξεγήζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλάπηπμεο πγθνκηδή ρνξηνλνκψλ Βέιηηζηε παξαγσγηθφηεηα ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα πάληεο ελαιιαθηηθέο εκαληηθέο ελαιιαθηηθέο Απαηηήζεηο γηα Βαζηθέο γλψζεηο ηνλ παξαγσγφ δελδξνθαιιηέξγεηαο Δμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο δελδξνθαιιηέξγεηαο 1.1.2. Γηαρείξηζε ηνπ εδάθνπο θαη απαηηήζεηο ζε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά ησλ θπηψλ Η δηαηήξεζε θαη ε ζπληήξεζε ησλ βηνινγηθά ελεξγψλ θαη γφληκσλ εδαθψλ είλαη ηα πην ζεκαληηθά θαζήθνληα ηεο βηνινγηθήο δηαρείξηζεο ηνπ εδάθνπο. Σν έδαθνο είλαη έλα απφ ηα εχζξαπζηα ζπζηήκαηα ησλ δσληαλψλ νληνηήησλ. Σν έδαθνο είλαη πνιππνιηηηζκηθφ ζχζηεκα κίθξν- θαη κάθξν-νξγαληζκψλ, φπσο νη γαηνζθψιεθεο θαη ηα έληνκα, θαη πνιιά είδε κηθξννξγαληζκψλ. Οη νξγαληζκνί απηνί αιιάδνπλ ηελ νξγαληθή νπζία θαη ηα αλφξγαλα ζηνηρεία ηνπ εδάθνπο ζε ηέηνηα κνξθή πνπ λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ην ξηδηθφ ζχζηεκα ησλ δέλδξσλ θαη ησλ ακπειψλσλ. 10

Βειηίσζε ηνπ εδάθνπο Βαζηθή ιίπαλζε Γηαρείξηζε ηνπ εδάθνπο Πξνεηνηκ αζία ηνπ εδάθνπο Υισξή ιίπαλζε Βεληίωζη ηος εδάθοςρ. Αλάινγα απφ ηα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ ηνπ εδάθνπο, ε βειηίσζή ηνπ ίζσο λα θξηζεί απαξαίηεηε. Απηφ ζα πξέπεη λα γίλεη αξθεηά πξηλ απφ ην μεθίλεκα ηεο βηνινγηθήο δηαδηθαζίαο κε δείγκαηα πνπ ζα ιεθζνχλ απφ ηελ πεξηνρή θαη ζα γίλεη αλάιπζή ηνπο απφ ηνλ ηνπηθφ ηαζκφ Έξεπλαο Πξνζηαζίαο Δδάθνπο θαη Φπηψλ. Βαζική λίπανζη. ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ θξνχησλ, ε αλάκεημε ηνπ εδάθνπο κε νξγαληθφ πιηθφ είλαη νπζηψδεο γηα ηε βειηίσζε θαη ηεο δνκήο αιιά θαη ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ εδάθνπο. Πποεηοιμαζία ηος εδάθοςρ. Δάλ ην φξγσκα είλαη πην βαζχ απφ ην ζηξψκα κε ρνχκνπο, ηφηε ην βιαβεξφ ζηξψκα ηνπ ππεδάθνπο ζα βγεη ζηελ επηθάλεηα. Γη απηφ ζα πξέπεη λα θξνληίζνπκε ην ζηξψκα ηνπ ππεδάθνπο λα κελ έξζεη ζηελ επηθάλεηα, κε ην νπνίν πξνζηαηεχνπκε ην αλψηεξν ζηξψκα ηνπ ρνχκνπο. Σν βάζνο ηνπ νξγψκαηνο κπνξεί λα θηάζεη ηα 0,70 έσο 0,90 κ. Σν βάζνο θαιιηέξγεηαο είλαη 0,25 έσο 0,40 κ. Χλωπή λίπανζη. Η ρισξή ιίπαλζε είλαη απνδεθηή κέζνδνο πξηλ απφ ηε βειηίσζε ηνπ εδάθνπο ηεο θπηείαο θαη επίζεο ζε ζπλζήθεο ιίπαλζεο ηνπ εδάθνπο αλάκεζα απφ ηηο ζεηξέο. Η σλωπή λίπανζη πποηγείηαι ηηρ θύηεςζηρ. Αλάινγα κε ηνλ θαηξφ πξνεηνηκαζίαο ηνπ εδάθνπο (ζθάςηκν, αθξάηεκα) ρεηκψλα ή θαινθαίξη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κίγκα ρισξήο ιίπαλζεο. 11

Μακπύηεπη πεπίοδορ πποεηοιμαζίαρ εδάθοςρ. ε αθαηάιιειεο ζπλζήθεο εδάθνπο φπσο ε αθαηάιιειε άκκνο, άκνξθα αξγηιψδε ζθιεξά εδάθε ή ζηελ πεξίπησζε ππεξβνιηθά ρξεζηκνπνηεκέλνπ εδάθνπο, αηηηνινγείηαη ε ζπνξά κεηγκάησλ απφ εηήζην πνψδε ηξηθχιιη γηα 3 έσο 5 ρξφληα. Πξηλ ηε θχηεπζε ησλ δέληξσλ, ε γξακκή ησλ ζεηξψλ πξέπεη λα εηνηκαζηεί κε θαιιηεξγεηή. Φύηεςζη. Η επνρή θπηέκαηνο ζπλήζσο είλαη ην θζηλφπσξν. Γηα ηε θχηεπζε, επαξθνχλ ιαθθνχβεο πνπ έρνπλ ζθαθηεί κε ηα ρέξηα κε δηαζηάζεηο 0,40 x 0,40 x 0,40 κ. Δίλαη πξαθηηθφ λα βάινπκε 5 έσο 10 θγ. ψξηκν νξγαληθφ ιίπαζκα θαη λα ην δηαλείκνπκε νκνηφκνξθα ζηνλ πάην ηεο ιαθθνχβαο θχηεπζεο, πνπ έρεη θαιπθζεί κε ζηξψκα πάρνπο 80 έσο 100 κκ. ππθλνχ εδάθνπο. Η εδαθνθάιπςε ρξεζηκεχεη γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πγξαζίαο ηνπ εδάθνπο, γηα λα εμαζθαιηζηεί πιεζψξα ρνξηαξηνχ. Ωο θάιπςε ηνπ εδάθνπο κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ θαη ην άρπξν, ην ιίπαζκα, ιίπαζκα κε άρπξν, πνιπαηζπιέλην ζηε γξακκή ησλ δέληξσλ, θχιια πνιππξνππιελίνπ ή θιαδέκαηα απφ δέληξα. Σν ζχζηεκα ζηήξημεο πξέπεη λα θαηαζθεπαζηεί εηδηθά φηαλ ζρεκαηίδεηαη θαλνληθή θφκε. Πξνζηαζία ηνπ θνξκνχ. Δάλ θπηεχνπκε ην θζηλφπσξν, γηα λα πξνζηαηεπηνχλ νη θνξκνί απφ δεκηέο πνπ πξνθαιεί ην καζνχιεκα ησλ πνπιηψλ ζα πξέπεη άκεζα λα ηνπνζεηήζνπκε πξνζηαηεπηηθά. Απηφ κπνξεί λα είλαη ραξηί, θαιάκηα ή εηδηθφ δίρηπ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θνξκψλ (κεηαιιηθφ, πιαζηηθφ). Πεξίθξαμε. Γηα κεγαιχηεξε αζθάιεηα θαηά ησλ πνπιηψλ θαη γηα λα απνθχγνπκε δεκηέο απφ θινπέο, ζπζηήλεηαη λα γίλεη πεξίθξαμε ηεο θπηείαο ηαπηφρξνλα κε ηε θχηεπζε ή πξηλ απφ απηή. Φξάρηεο απφ ζάκλνπο, ισξίδεο ινπινπδηψλ θαη αγξαλάπαπζε. Γηα ηελ απνκφλσζε, είλαη απαξαίηεην λα πεξηβάιινπκε ηε θπηεία κε θξάρηε πνπ απνηειείηαη απφ κεξηθά είδε (δέληξα, ζάκλνπο). Οη ισξίδεο ινπινπδηψλ πξέπεη λα απνηεινχληαη απφ είδε εηήζησλ θπηψλ, ηα νπνία ζα παξακείλνπλ ζηνπο νπσξψλεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επνρήο βιάζηεζεο γηα ηελ πξνζηαζία θαη ζξέςε ησλ σθέιηκσλ νξγαληζκψλ. 12

Μεηά ην 2003, ην κφλν πνιιαπιαζηαζηηθφ πιηθφ (κνζρεχκαηα νπνξσθφξσλ δέληξσλ, πνιιαπιαζηαζηηθφ πιηθφ απφ κνχξα) πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε θχηεπζε κηαο λέαο θπηείαο, ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο, πξέπεη λα έρεη παξαρζεί ζε θαηάιιειν θπηψξην θαη λα θέξεη βηνινγηθφ πηζηνπνηεηηθφ. Καηά ηελ πεξίνδν κεηαηξνπήο κπνξεί αθφκε λα ρξεζηκνπνηεζεί ην παξαδνζηαθφ πνιιαπιαζηαζηηθφ πιηθφ θπησξίνπ ππφ πην εληαηηθή επίβιεςε ηνπ νξγαληζκνχ πνπ εηδηθεχεηαη ζηελ βηνινγηθή παξαγσγή. Θξέςε ησλ θπηψλ Η δηαρείξηζε ηνπ εδάθνπο θαη ε ζξέςε ησλ θπηψλ έρνπλ κνλαδηθή επίδξαζε ζηελ απνδνηηθφηεηα ηεο παξαγσγήο θξνχησλ. Ο ζηφρνο ηεο δηαρείξηζεο ηνπ εδάθνπο είλαη: αεξηζκφο ηνπ ρψκαηνο, πνζφηεηα ηνπ λεξνχ, εμεξεχλεζε ησλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ, ιήςε ιηπαζκάησλ, ζπληήξεζε θαη αχμεζε ηνπ βηνινγηθνχ πιηθνχ ηνπ εδάθνπο, πξνζηαζία θαηά ησλ αγξηφρνξησλ, πξνζηαζία θαηά ηε δηάβξσζε, αηνιηθή απνζάζξσζε. Δθνδηαζκφο κε ζξεπηηθέο νπζίεο ηε βηνινγηθή παξαγσγή ν εθνδηαζκφο κε ζξεπηηθέο νπζίεο ησλ νπνξσθφξσλ δέληξσλ βαζίδεηαη πξψηα απφ φια ζηα θπζηθά ζξεπηηθά ζηνηρεία θαη ζηα ζξεπηηθά ζηνηρεία πνπ παξέρνπλ ηδηφηεηεο ζην έδαθνο. Σα ζξεπηηθά ζηνηρεία πνπ παξέρνπλ ηδηφηεηεο επεξεάδνληαη ηζνκεξψο απφ ηνλ ηχπν ηνπ εδάθνπο, ηα ζπζηαηηθά ηνπ ρνχκνπο, ηε δνκή ηνπ εδάθνπο θαη ηε βηνινγηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο εδαθνηνκήο θνληά ζηε ξίδα (ξηδφζθαηξα). Καζψο ε ρξήζε βηνκεραληθψλ ζπλζεηηθψλ ιηπαζκάησλ απαγνξεχεηαη πξηλ απφ ηε θχηεπζε θαη θαηά ηελ πξνζηαηεπηηθή ιίπαλζε, ε ζπλερφκελε δηαβεβαίσζε ηεο γηα ηα θπζηθά ζξεπηηθά ζηνηρεία πνπ παξέρνπλ ηθαλφηεηα ζην έδαθνο είλαη πνιχ 13

ζεκαληηθή. Σα δχν ζεκαληηθφηεξα ζξεπηηθά ζηνηρεία είλαη: ην άδσην θαη ην θάιην. Σν άδσην ζπκκεηέρεη ζην ζρεκαηηζκφ φισλ ησλ νξγάλσλ (πξσηετλνχρν ζπζηαηηθφ). Πεξηεθηηθφηεηα ζε ρνχκν Δθνδηαζκφο ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ 1% ρνχκν - 30 έσο 40 kg αδψηνπ (Ν)/εθηάξην θάζε ρξφλν Ληγφηεξν απφ 1 % ρνχκν Πξηλ απφ ηε θχηεπζε - Leguminous green manure mixtures 50 to 150 kg N/ha in case of 20 t/ha green mass. - Πξάζηλν κείγκα θνπξηάο απφ ςπραλζή 50 έσο 150 kg αδψηνπ (N)/εθηάξην ζηελ πεξίπησζε ησλ 20 ηφλσλ/εθηάξην ρισξήο κάδαο. - 60 80 ηφλνπο/εθηάξην βηνινγηθνχ ιηπάζκαηνο ή θνπξηάο Η πηθξή θειίδσζε ησλ κήισλ είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο θπζηνινγηθέο αζζέλεηεο ησλ κήισλ θαη ησλ αριαδηψλ. Πξνθαιείηαη απφ έιιεηςε αζβεζηίνπ ζην θξνχην. Ο θχξηνο ιφγνο είλαη ε ππεξβνιηθή πνζφηεηα θαιίνπ θαη αδψηνπ ζην έδαθνο, αλάπηπμεο εχξσζησλ βιαζηαξηψλ ιφγν ππεξιίπαλζεο κε άδσην ή αθαηάιιεινπ ρεηκεξηλνχ θιαδέκαηνο. Η ζεκαληηθφηεξε εξγαζία είλαη ε ζπλερφκελε δηαηήξεζε ηεο ηζνξξνπίαο θαη ηνπ επηζπκνχκελνπ επηπέδνπ αδψηνπ (Ν) θαη θαιίνπ (Κ). Σα ιηπάζκαηα πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ βηνινγηθή παξαγσγή αλαθέξνληαη ζηνλ Καλνληζκφ ηεο ΔΔ αξηζ. 889/2008 θαη ζην Παξάξηεκα 2 θαη αλαλεψλνληαη εηεζίσο αληίζηνηρα ζην ελεκεξσηηθφ θπιιάδην «Πξντφληα Δγθεθξηκέλα γηα βηνινγηθή γεσξγία» πνπ εθδίδεηαη απφ ηνλ Οξγαληζκφ ειέγρνπ ηεο εθάζηνηε ρψξαο. Άξδεπζε Η πιεηνςεθία ησλ θξνχησλ ρξεηάδεηαη άξδεπζε. Δπεξεάδεηαη απφ ηηο ζπλζήθεο ησλ ηνπηθψλ βξνρνπηψζεσλ ζε ζχγθξηζε κε ηε δήηεζε γηα λεξφ απφ ηηο πνηθηιίεο/είδε θξνχησλ. Γηθαηνινγείηαη κφλν άξδεπζε απφ άπνςε ηεο ηξέρνπζαο θπζηθήο θαηάζηαζεο ηνπ εδάθνπο. Σα λεξά άξδεπζεο δελ πξέπεη λα πεξηέρνπλ κνιπληηθέο νπζίεο βιαβεξέο γηα ηελ πγεία. Πξνζηαζία ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ζε πγξαζία θαη ηεο πγξαζίαο ηνπ εδάθνπο. Οη κέζνδνη ηεο πξνζηαζία ηνπ λεξνχ ζηα εδάθε (εδαθνθάιπςε ζηελ 29. ζειίδα), ην θχηεκα θξαθηψλ απφ ζάκλνπο γηα πξνζηαζία απφ αέξα πνπ επηβξαδχλνπλ ηελ απνμήξαλζε πξέπεη λα έρνπλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν. Δθηφο απηνχ, εθαξκφδνληαη ηα 14

αξδεπηηθά ζπζηήκαηα πξνζηαζίαο εδάθνπο π.ρ. άξδεπζε κε κηθξνςεθαζηήξεο ε νπνία δηαθφπηεηαη θάησ απφ ηε θφκε θαη ε ζηάγδελ άξδεπζε. Νένο νπσξψλαο: νη δεληξνζηνηρίεο έρνπλ εδαθνθάιπςε, θαη ε αλάκεζε ζεηξά έρεη θπηνθάιπςε. (http://www.orchardworld.co.uk) 1.1.2.1. Γηαρείξηζε ησλ ζεηξψλ ηε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα ν νπσξψλαο είλαη έλα κέξνο ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. ηε θπηεία, απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί εάλ θαιχςνπκε ηεο ζεηξέο κεηαμχ ησλ δέληξσλ κε δηάθνξα είδε θπηψλ θαη κε ηε ζχλδεζε ηνπο κε ηα θπζηθά ζηνηρεία ηνπ νηθνζπζηήκαηνο ηεο πεξηνρήο. Τπφ άλπδξεο ζπλζήθεο ε πιήξεο θπηνθάιπςε δελ πξέπεη λα μεπεξλάεη ην 50% ηνπ θάξδνπο ηεο ζεηξάο. ηε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα θξνχησλ νη ζεηξέο είλαη ζπλερψο θαιπκκέλεο κε θπηνθάιπςε ηνπιάρηζηνλ 9 κήλεο ην ρξφλν. Η βιάζηεζε ησλ ζεηξψλ πξέπεη λα είλαη νξγαληθά ζπλδεδεκέλε κε ηνπο θξάρηεο, κε ην πεξηβάιινλ ηεο θπηείαο θαη αθφκε θαη κε ηηο θπηνθνηλσλίεο. Φπηά θαηάιιεια γηα θάιπςε κείγκα απφ πνιπεηή πνψδε-ςπραλζή θπζηθή βιάζηεζε κεηαμχ ησλ δεληξνζηνηρίσλ δεληξνζηνηρίεο ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ - Θα πξέπεη λα επηιεγνχλ πνψδε είδε πνπ δελ απαηηνχλ πνιχ λεξφ. Πξνηεηλφκελν κείγκα: Festuca rubra, Poa partensis, ιεπθφ ηξηθχιιη. - θπηνθάιπςε ηνπ εδάθνπο ηεο ηνπηθήο νηθνινγίαο απαηηεί ηαθηηθά θιαδέκαηα - Μείγκα απφ ρφξην, θάιπκκα απφ ζάπηα θχιια, ζθίαζε ηνπ εδάθνπο 15

1. Γηαρείξηζε ζεηξψλ ζηνπο νπσξψλεο κε κειηέο κε εθαξκνγή κείγκαηνο ρνξηαξηψλ, 2. Δθαξκνγή θάιπςεο κε θπηά ζε φιε ηελ έθηαζε ηνπ νπσξψλα 1.1.3. Γηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Η δηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ είλαη εάλ απφ ηα θξίζηκα ζεκεία ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο θξνχησλ. Τπάξρνπλ ηξεηο θχξηνη ηνκείο ηεο βηνινγηθήο θπηνπξνζηαζίαο: δηαρείξηζε δηδαλίσλ, εληφκσλ θαη αζζελεηψλ. Βηνινγηθή δηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ ζε Οπσξψλεο Έλα θαιφ ζρέδην βηνινγηθήο δηαρείξηζεο επηβιαβψλ νξγαληζκψλ πξέπεη λα παξνπζηάδεη ειάρηζην θίλδπλν απφ δηάβξσζε, λα παξέρεη κηα «πιαηθφξκα» γηα ηελ θίλεζε ηνπ αγξνηηθνχ εμνπιηζκνχ, λα κελ έρεη αξλεηηθφ αληίθηππν ζηε δηαρείξηζε ησλ επηβιαβψλ νξγαληζκψλ ή ζηε γνληκφηεηα ηνπ εδάθνπο, κεηψλνληαο έηζη ηνλ αληαγσληζκφ ησλ επηβιαβψλ νξγαληζκψλ γηα λεξφ θαη ζξεπηηθέο νπζίεο. Μέζνδνη δηαρείξηζεο επηβιαβψλ νξγαληζκψλ: Αγποηεσνικόρ και καλλιεπγηηικόρ έλεγσορ. Εθαρμογή θσηοκάλσυης, εδαθοκάλσυης και ηλιοαπολύμανζης ηοσ εδάθοσς Δθαξκνγή ηεο δηαρείξηζεο ζε ζεηξέο. Γηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Φπζηθή δηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Μησανικέρ μέθοδοι ελέγσος επιβλαβών οπγανιζμών Φπζηθή δηαρείξηζε επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Θεπμικόρ έλεγσορ επιβλαβών οπγανιζμών Βηνινγηθφο έιεγρνο επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Ένηομα, αζθένειερ, αλληλοπάθεια, ζπονδςλωηά, μύκηηερ mycoherbicides 16

ε νπνηαδήπνηε πεξίπησζε, ε θαιιηέξγεηα πξέπεη λα δηαηεξείηαη ξερή γηα λα ειαρηζηνπνηεζεί ε δεκηά ζηηο ξίδεο ησλ δέληξσλ θαη γηα λα απνθχγνπκε πεξηζζφηεξα παξάζηηα λα πιεζηάζνπλ ηελ επηθάλεηα θαη λα θπηξψζνπλ. Η ρεηξνθίλεηε θαιιηέξγεηα κπνξεί λα είλαη απνηειεζκαηηθή ζε κηθξή θιίκαθα. ε θπηείεο δέληξσλ ή ακπειφθεπσλ κεγάιεο θιίκαθαο φπνπ επηζπκείηαη θαηεξγαζία ζε ζεηξέο «ηα κεραληθά ζθαιηζηήξηα» κπνξεί λα γίλνπλ ρξήζηκα. Απηνί νη θαιιηεξγεηέο πνπ ηνπνζεηνχληαη ζηα ηξαθηέξ επεθηείλνληαη απφ ην ηξαθηέξ θαη κπνξνχλ λα θαιιηεξγνχλ δίπια ζην δέληξν ή ζην ακπέιη ρσξίο λα πξνθαινχλ δεκηά ζην θπηφ. Γηαρείξηζε εδάθνπο νπσξψλα Κφςηκν ηνπ κείγκαηνο ριφεο-νζπξίσλ θάησ απφ γξακκή ηνπ δέληξνπ ζην Δξεπλεηηθφ Ιλζηηηνχην Βάτλζκπεξγθ, Γεξκαλία Γηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ αλάκεζα απφ ηηο ζεηξέο. Δθαξκνγή θπηνθάιπςεο κεηαμχ ησλ ζεηξψλ θαη εάλ ην επηηξέπνπλ νη βξνρνπηψζεηο, θπηνθάιπςε φιεο ηεο επηθάλεηαο ηεο θπηείαο (δείηε ην θεθάιαην γηα ηε δηαρείξηζε ζεηξψλ). Σν θφςηκν είλαη απαξαίηεην ηελ θαηάιιειε ζηηγκή πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ αλαπηπμηαθή ηθαλφηεηα ησλ θπηψλ θαη απφ ηνλ εθνδηαζκφ κε ζξεπηηθά ζηνηρεία θαη απφ ηελ θαηαθξήκληζε ηνπ ζπζηήκαηνο άξδεπζεο. Μεραληθφο έιεγρνο επηβιαβψλ νξγαληζκψλ Καηεξγαζία ηνπ εδάθνπο θαιπκκέλα κε κείγκα ριφεο-νζπξίσλ κε εηδηθνχο δίζθνπο θάησ απφ ηε γξακκή ηνπ δέληξνπ ζην Δξεπλεηηθφ Ιλζηηηνχην Βάτλζκπεξγθ, Γεξκαλία 17

Θεπμικόρ έλεγσορ επιβλαβών οπγανιζμών Η Καηαζηποθή παπαζίηων με θωηιά είλαη ε επξέσο πην γλσζηή κέζνδνο, αιιά έρεη πςειφ ελεξγεηαθφ θφζηνο θαη απνδνηηθφηεηα ηεο είλαη ζηα πεξίπνπ 80-90%. Σα θπηά πξέπεη λα ζεξκαίλνληαη απφ ηηο θιφγεο ζηνπο ηνπιάρηζηνλ 60-70 C. Σν απνηέιεζκα είλαη: κεηά απφ αληηκεηψπηζε ην θπηφ ζθχβεη, γίλεηαη καιαθφ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ επνκέλσλ εκεξψλ μεξαίλεηαη. Δίλαη απνηειεζκαηηθφ κφλν θαηά ησλ εηήζησλ δηθνηπιήδνλσλ παξαζίησλ θαη δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κε γατδνπξάγθαζα ή κε παξάζηηα κε ζηνιψλεο. Βηνινγηθφο έιεγρνο παξαζίησλ: πνλδπισηά δψα Παξάδεηγκα ρξήζεο θνηψλ ζε πεηξακαηηθή θπηεία θαξπδηψλ (Corillus avellana) ζην Υέτικπξνλ (Γεξκαλία). Οι τήνες, οι κόηες ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ έιεγρν ησλ παξαζίησλ ζε κεγάιν αξηζκφ θαιιηεξγεηψλ. Σα δψα ζηεγάδνληαη ζε θηλεηνχο ζηάβινπο θαη πεξηνδηθά ηα πεγαίλνπκε ζε άιια ρσξάθηα. Γηαρείξηζε βηνινγηθψλ εληφκσλ γηα Καιιηέξγεηεο Φξνχησλ Η καθξνρξφληα θχζε ησλ νπσξψλσλ κπνξεί λα επηηξέςεη ζηα παξάζηηα, κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, λα δεκηνπξγήζνπλ ζεκαληηθνχο πιεζπζκνχο. Αληηζέησο, ζε ηέηνηα ζηαζεξά αγξνηηθά πεξηβάιινληα ππάξρεη δπλαηφηεηα δηαηήξεζεο πιεζπζκψλ σθέιηκσλ νξγαληζκψλ θαη έηζη, λα δηαηεξεζεί ε ηζνξξνπία πξνο φθεινο ησλ πγηψλ θπηψλ. Δθαξκνδφκελε κέζνδνο Βηνινγηθή ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ - Ο βηνινγηθφο έιεγρνο αθνξά ζηε ρξήζε δσληαλψλ νξγαληζκψλ γηα ηνλ έιεγρν ηνπ πιεζπζκνχ ελφο παξαζίηνπ. Σα αξπαθηηθά αθάξεα (Phytoseiulus persimilis θαη Metaseiulus occidentalis) πνπ επηηίζεληαη ζηνλ ηεηξάλπρν (θφθθηλε αξάρλε), νη παζραιίηζεο θαη ν ρξχζσπαο πνπ ηξέθνληαη κε αθίδα (κειίγξα) θαη νη ζθήθεο Trichogramma, πνπ παξαζηηνχλ ηα απγά κεξηθψλ παξαζίησλ 18

ζπκπεξηιακβάλνληαο ηελ θαξπνθάςα. Δθρπιίζκαηα θπηψλ, βηνινγηθά θπηνθάξκαθα Φπηνθάξκαθα απφ βφηαλα Φεξνκφλεο εληφκσλ - Σα βηνινγηθά θπηνθάξκαθα είλαη θπηηθά εθρπιίζκαηα, ξπζκηζηέο αλάπηπμεο ησλ θπηψλ, εθαξκνγέο κε ζπλζεηηθή θεξνκφλε πνπ πξνθαινχλ παξεκπνδίζεηο ζηε ζχδεπμε, ζαπνχληα, έιαηα, νξπθηά φπσο ην ζεηάθη θαη ηα βηνινγηθά θπηνθάξκαθα. - ζρεκαηίδνληαη κε ην εθρχιηζκα ησλ ηνμηθψλ ζπζηαηηθψλ απφ ηα θπηά πνπ έρνπλ ηδηφηεηεο θπηνθαξκάθσλ. Καζψο πξνθχπηνπλ θπζηθά, δελ παξακέλνπλ ζην πεξηβάιινλ γηα κεγάια δηαζηήκαηα θαη δελ αθήλνπλ βιαβεξά θαηάινηπα. - είλαη ρεκηθά πνπ παξάγνπλ ηα έληνκα γηα λα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο, π.ρ. γηα ζεμνπαιηθή επηθνηλσλία. Υξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα ηελ επίβιεςε ηεο εκθάληζεο ή απιήο παξνπζίαο παξαζίησλ ζηηο θαιιηέξγεηεο. Οη λέεο ηερλνινγίεο επηηξέπνπλ επίζεο ηε ρξήζε θεξνκφλεο γηα δηαηάξαμε ηεο ζχδεπμεο θαη γηα ηε ζχγρπζε νξηζκέλσλ εληφκσλ εηδηθά ζηα θξνχηα θαη ζηα ζηαθχιηα. Πεξηβαιινληηθά εθφδηα. Δμαζθαιίζηε φηη ηα πεξηβαιινληηθά εθφδηα φπσο πεγέο λέθηαξνο, ελαιιαθηηθφ ζήξακα θαη λεξφ είλαη δηαζέζηκα γηα ηνπο ελήιηθνπο σθέιηκνπο νξγαληζκνχο. Δάλ δελ ππάξρνπλ νη απαηηνχκελεο ζπλζήθεο, ηα σθέιηκα έληνκα ίζσο λα εγθαηαιείςνπλ ηελ πεξηνρή ή λα πεζάλνπλ. Σν βαθηήξην Βαθίινπ Θνπξηγγίαο (Bacillus thuringiensis (Bt)) είλαη έλα παξάδεηγκα ηνπ πην ζπλεζηζκέλνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ ειέγρνπ εληφκσλ. Σα πξντφληα Bt φπσο ην Attack, Dipel, Thuricide θαη Javelin ειέγρνπλ ην θπιινδέηε, ηνλ ζθψξν ησλ ακπειφθπιισλ, ηηο αθίδεο θαη πνιιέο άιιεο λχκθεο ιεπηδνπηέξσλ (ζθφξνη θαη πεηαινχδεο) πνπ ηξέθνληαη κε ην θχιισκα ησλ θπηψλ. Ο Βάθηινο ηεο Θνπξηγγίαο δελ είλαη ηφζν απνηειεζκαηηθφο ελάληηα ζηα ιεπηδφπηεξα παξάζηηα πνπ πεξλνχλ ην πξνλπκθηθφ ζηάδην θαη ηξέθνληαη κέζα ζηνπο βιαζηνχο, ζηελ θφκε, ζηνπο θνξκνχο ή ζηνπο θαξπνχο. Σα ππφινηπα κηθξνβηαθά εληνκνθηφλα ζπκπεξηιακβάλνπλ ηα Bacillus popilliae θαη έλαλ ηφ θνθθηψζεο γηα ηελ θαξπνθάςα θαη ηα έληνκα πνπ παξαζηηνχλ ζηα λεκαηνεηδή γηα ηηο πξνλχκθεο θνιενπηέξνπ θαη ηα ζθαζάξηα. Έιεγρνο αζζελεηψλ ζηνπο βηνινγηθνχο νπσξψλεο Πνιιέο αζζέλεηεο ησλ θξνχησλ είλαη ηδηαίηεξεο γηα ηα είδε θαη ηηο πνηθηιίεο ησλ θξνχησλ ιφγσ ηεο ζρεηηθά απαιήο θχζεο θαη ηνπ πςεινχ επηπέδνπ δάραξεο ζηα πνιχ ψξηκα θαη ζρεδφλ ψξηκα θξνχηα ηα ζάπηα θξνχηα είλαη ζπλεζηζκέλε θαηάζηαζε. Η πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ κπθεηίαζεο εκθαλίδνληαη ζε θαηξηθέο 19

ζπλζήθεο κε πςειή πγξαζία. Ο βηνινγηθφο ηξφπνο λα ειαρηζηνπνηήζνπκε ηηο πηζαλφηεηεο ζαπίζκαηνο ησλ θξνχησλ είλαη λα παξέρνπκε θαιφ αεξηζκφ θαη δηείζδπζε ζην εζσηεξηθφ ηκήκα ηεο θφκεο ηνπ θπηνχ. ηηο θαιιηέξγεηεο, απηφ ζα ζήκαηλε ζσζηφ θιάδεκα θαη εθπαηδεπηηθέο ηερληθέο. Γηα φιεο ηηο θαιιηέξγεηεο, ζα πξέπεη λα επηιέμνπκε ηνπνζεζία ζηελ νπνία ππάξρεη θαιή θπθινθνξία ηνπ αέξα. Η αθαίξεζε θαη/ή θαηαζηξνθή ησλ θιαδεκέλσλ ηκεκάησλ απφ ηελ ηνπνζεζία, ε αθαίξεζε ησλ κνιπζκέλσλ θπηψλ θαη αθαίξεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ μεληζηψλ ή πεγψλ κνιχζκαηνο γηα ηνπο νξγαληζκνχο ζηνπο νπνίνπο νθείιεηαη ε αζζέλεηα. Δπηηξεπφκελα κπθεηνθηφλα θαη βαθηεξηνθηφλα Οη ελψζεηο ραιθνχ θαη ζείνπ είλαη ηα θχξηα κπθεηνθηφλα θαη βαθηεξηνθηφλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο βηνινγηθνχο θαιιηεξγεηέο, αιιά απηά έρνπλ θαη ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπο. Απηά ηα πιηθά κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ δεκηά ζηα θπηά εάλ εθαξκνζηνχλ κε αθαηάιιειν ηξφπν. Σν ζείν είλαη επίζεο ζαλαηεθφξν γηα θάπνηα σθέιεκα έληνκα, φπσο νη αξάρλεο θαη ηα ηζηκπνχξηα θαη κπνξεί λα πξνεηνηκάζεη ην έδαθνο γηα άιια πξνβιήκαηα κε δηδάληα. Η καθξφρξνλε ρξήζε κπθεηνθηφλσλ ραιθνχ κπνξεί επίζεο λα νδεγήζεη ζε ηνμηθά επίπεδα ραιθνχ ζην έδαθνο. Δπηπιένλ, απηά ηα κπθεηνθηφλα είλαη ηππηθά θαηψηεξα ησλ ζπλζεηηθψλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ θαη πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη βάζεη ελφο πξνγξάκκαηνο πξνζηαζίαο πνπ απαηηεί ζπρλή εθαξκνγή. Οη θαιιηεξγεηέο ζα πξέπεη λα έρνπλ ππφςε φηη νη πνζφηεηα ηνπ κεηαιιηθνχ ραιθνχ ζε έλα έηνο πεξηνξίδεηαη ζηα 6kg/ha ζχκθσλα κε θαλνληζκφ ηεο Δπηηξνπήο. Σα κπθεηνθηφλα γηα παξάδεηγκα, εθαξκφδνληαη ζε κεξηθέο ζπλζέζεηο γηα ηνλ κχθεηα Trichoderma harzianium θαη είλαη δηαζέζηκα γηα ηνλ έιεγρν ηεο ηεθξάο ζήςεο (βοηρύηης). Κάπνηα θπηά θαη θνκπφζη/πγξά εθρπιίζκαηα έρνπλ κπθεηνθηφλεο ηδηφηεηεο θαη είλαη θαιχηεξα λα βαζηζηνχκε ζε ηερληθέο θαιιηεξγεηψλ θαη αλζεθηηθέο πνηθηιίεο θαη λα εθαξκφζνπκε ελψζεηο ραιθνχ θαη ζείνπ φηαλ είλαη απαξαίηεην. πνλδπισηά δψα Κάπνηα είδε πηελψλ, ειαθηψλ, θνπλειηψλ, πνληηθηψλ, Microtus (κηθξφ ηξσθηηθφ), ξαθνχλ θαη άιισλ ζπνλδπισηψλ δψσλ κπνξεί λα απνδεηρζνχλ ζνβαξά παξάζηηα γηα ηελ θαιιηέξγεηα ησλ θξνχησλ. Γεληθά, ηα πξνγξάκκαηα βηνινγηθήο πηζηνπνίεζεο δελ επηηξέπνπλ ηα δειεηήξηα γηα ηνλ έιεγρν ηέηνησλ παξάζηησλ θαη αληηζέησο ελζαξξχλεη 20

ηε κε-ζαλαηεθφξα παγίδεπζε, ηνλ απνθιεηζκφ ρσξίο πεξίθξαμε ή απσζεηηθέο ζπζθεπέο/ζπζθεπέο εθθνβηζκνχ. Γεκηνπξγία θσιηψλ γηα ηα σθέιηκα έληνκα θαη πηελά ζε νπσξψλα κε κήια ζην Ιλζηηηνχην Έξεπλαο ζην Βάτλζκπεξγθ ζηε Γεξκαλία. 1.1.4. πγθνκηδή, απνζήθεπζε, δηαηήξεζε θαη κεηαθνξά Η ζπγθνκηδή ζα πξέπεη λα ζρεδηαζηεί θαη ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί ν ζσζηφο ρξφλνο ζπγθνκηδήο ζχκθσλα κε ηηο παξακέηξνπο ηεο σξηκφηεηαο ησλ θξνχησλ θαη ηελ πεξαηηέξσ θαη ηειηθή ρξήζε ησλ θξνχησλ. Απηφ κπνξεί λα εθηειεζηεί κε πνιιαπιή ζπιινγή θαη δηαινγή ησλ δέληξσλ ζηελ πεξίπησζε πνπ έρνπκε πεξηζζφηεξεο πνηθηιίεο. Η σξηκφηεηα ζπγθνκηδήο εμαξηάηαη απφ ηελ πνηθηιία θαη θαζνξίδεηαη θπξίσο απφ ην κέγεζνο θαη ην ρξψκα ησλ θξνχησλ. Άιινη δείθηεο σξηκφηεηαο ζπκπεξηιακβάλνπλ δεκηέο ζηνπο πφξνπο ηεο θινχδαο, ζρέδηα πεξηεθηηθφηεηαο ζε άκπιν θαη εζσηεξηθή ζπγθέληξσζε αηζπιελίνπ. εκαληηθή δείθηεο πνηφηεηαο είλαη ην νκνηφκνξθν κέγεζνο θαη ζρήκα θαη έιιεηςε εζσηεξηθήο ζχλζιηςεο, ρηππεκάησλ, ζεκαδηψλ, εγθαχκαηα απφ ηνλ ήιην, δεκηέο απφ έληνκα θαη άιιεο βιάβεο. Η εθηίκεζε ησλ θαξπψλ δηελεξγείηαη πξηλ απφ ηε ζπγθνκηδή θαη ηα απνηειέζκαηα εηζάγνληαη ζηα αξρεία ηνπ αγξνθηήκαηνο/νπσξψλα. Μεηά απφ ηε ζπγθνκηδή, ηα θξνχηα πξέπεη λα πξνσζεζνχλ ην ζπληνκφηεξν δπλαηφλ ζηνλ θαηαλαισηή θαη αληίζηνηρα ζηνλ ρξήζηε. Καη ζηηο δπν πεξηπηψζεηο, ε ζπγθνκηδή θαη ε πψιεζε εθηειείηαη κφλν κε πιηθά ζπζθεπαζίαο πνπ επηηξέπνληαη γηα απηή ηε ρξήζε. 21

Καηά ηε κεηαθνξά, ηα βηνινγηθά θξνχηα ζε θακία πεξίπησζε δελ πξέπεη λα αλακεηρζνχλ κε πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ παξαδνζηαθή παξαγσγή. Γελ πξέπεη λα κεηαθέξνληαη σο νκαδηθφ θνξηίν. Θα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη κε ραξαθηεξηζηηθή ζήκαλζε, έγγξαθν παξάδνζεο θαη ην θνξηίν πξέπεη λα πξνζηαηεχεηαη απφ εμσηεξηθή κφιπλζε. Ωο βηνινγηθά πξντφληα, νη ζνδεηέο ζα πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη απφ έγγξαθα πηζηνπνίεζεο ηνπ νξγαληζκνχ Πηζηνπνίεζεο, εηδηθά εάλ πξφθεηηαη γηα πξντφληα γηα πεξαηηέξσ ρξήζε. Απνζήθεπζε ησλ θξνχησλ Η απνζήθεπζε ησλ θξνχησλ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε θαλνληθή θαη ζε ειεγρφκελε αηκφζθαηξα ΔΑ. Ο ρξφλνο απνζήθεπζεο εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο πνηθηιίαο. Η ζπζθεπαζία ηξνπνπνηεκέλεο αηκφζθαηξαο γηα ηε κεηαθνξά κε 10 έσο 15% ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα κεηψλεη ηελ αλάπηπμε ηεο κπθεηίαζεο, φπσο ην βαθηήξην Botrytis cinerea. Δίδε θξνχησλ Μήια αριάδηα Καινθαηξηλέο πνηθηιίεο Μήια αριάδηα Υεηκεξηλέο πνηθηιίεο Ππξελφθαξπα Δθαξκνζκέλε κέζνδνο απνζήθεπζεο - θπζηνινγηθή ζεξκνθξαζία. απφ -1 έσο 0 C θαη ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90-95%. - Ωξίκαλζε ηνλ Αχγνπζην ή ην επηέκβξην: κπνξνχλ λα απνζεθεπηνχλ κέζα ζε κεξηθέο κέξεο έσο θαη κεξηθέο εβδνκάδεο. - Απνζήθεπζε ζε ειεγρφκελε αηκφζθαηξα ΔΑ ζηνπο -1 C γηα πεξηζζφηεξν απφ 4 κήλεο. Βέιηηζηε απφθξηζε: 1-2% O2 + 0-1% CO2 - Η βέιηηζηε ζεξκνθξαζία απνζήθεπζεο είλαη -1-0 C, ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90-95%. Γηα ηα θεξάζηα ε βέιηηζηε ζεξκνθξαζία είλαη -0,5 C, ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90-95%. Ο θχθινο δσήο ζηελ αγνξά θπκαίλεηαη απφ 1-8 εβδνκάδεο θαη δηαθέξεη απφ πνηθηιία ζε πνηθηιία. Κάπνηεο πνηθηιίεο είλαη επαίζζεηεο ζηελ ςχμε. Σα επαίζζεηα θξνχηα απνζεθεχνληαη ζε ζεξκνθξαζίεο 2-8 C - Απνζήθεπζε ζηνπο 0 C θαη ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90 έσο 95%. Μνχξα Σν βαηφκνπξν κπνξεί λα απνζεθεπηεί κφλν γηα 2-5 εκέξεο ζηνπο 0±0.5 C θαη ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90-95%. - Σν κχξηηιιν ζνπο 0±0.5 C θαη ζρεηηθή πγξαζία (RH) 90-95%. Η δηάξθεηα απνζήθεπζεο ζε απηέο ηηο ζπλζήθεο ζπλήζσο είλαη δπν εβδνκάδεο. 22

Δπεμεξγαζία θξνχησλ χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή λνκνζεζία πνπ αθνξά ζηα βηνινγηθά πξντφληα αθνινπζνχληαη νη εμήο νδεγίεο: ηα ηξφθηκα κπνξνχλ λα επηζεκαλζνχλ σο «βηνινγηθά» κφλν εάλ ηνπιάρηζηνλ ην 95% ησλ γεσξγηθψλ ηνπο ζπζηαηηθψλ είλαη βηνινγηθά. Σα βηνινγηθά ζπζηαηηθά ζε κε-βηνινγηθά ηξφθηκα κπνξνχλ λα απαξηζκνχληαη ζηε ιίζηα ησλ ζπζηαηηθψλ, εθ φζνλ απηή ε ηξνθή παξάρζεθε ζχκθσλα κε ηε βηνινγηθή λνκνζεζία. Με ζηφρν λα εμαζθαιηζηεί θαιχηεξε δηαθάλεηα, ε αλαθνξά ηνπ θσδηθνχ ηνπ νξγαληζκνχ ειέγρνπ είλαη ππνρξεσηηθή. Η ρξήζε ησλ γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ (ΓΣΟ) θαη πξντφλησλ κε ΓΣΟ απαγνξεχεηαη. Σα βηνινγηθά πξντφληα απαγνξεχεηαη λα ρεηξίδνληαη κε ηνληίδνπζεο αθηίλεο, αθηηλνβνιίεο. Οη παξαγσγνί ζπζθεπαζκέλσλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ππνρξενχληαη λα ρξεζηκνπνηνχλ ην βηνινγηθφ ινγφηππν ηεο ΔΔ μεθηλψληαο απφ ηελ 1 ε Ινπιίνπ ηνπ 2010. Ωζηφζν, ε ρξήζε ηνπ ινγφηππνπ γηα ηα βηνινγηθά ηξφθηκα απφ ηξίηεο ρψξεο είλαη πξναηξεηηθή. Δπίζεο, μεθηλψληαο απφ ηελ 1 ε Ινπιίνπ ηνπ 2010, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ην ινγφηππν ηεο ΔΔ, ζα πξέπεη λα αλαθέξεηαη ν ηφπνο παξαγσγήο ησλ γεσξγηθψλ ζπζηαηηθψλ. Απαηήζεηο γηα πξψηε χιε ζηε βηνκεραλία βηνινγηθψλ πξντφλησλ Ωξηκφηεηα. Σα θξνχηα είλαη θαιχηεξα φηαλ έρεη αλαπηπρζεί ε βέιηηζηε, ηππηθή γηα ηελ πνηθηιία αλαινγία νμέσλ/ζαθράξσλ. Σα πνιχ ψξηκα θξνχηα ράλνπλ ην ραξαθηήξα θαη ηε γεχζε ηνπο. Σα θξνχηα πξέπεη λα είλαη πγηή θαη ίζσο ε επηδείλσζε, ην ζάπηζκα θαη ην κνχριηαζκα δελ ζα εκθαληζηνχλ. Φξνχην Ωξηκφηεηα Καζαξφηεηα Απαηηνχκελε πνηφηεηα - Σα θξνχηα είλαη θαιχηεξα φηαλ έρεη αλαπηπρζεί ε βέιηηζηε, ηππηθή γηα ηελ πνηθηιία αλαινγία νμέσλ/ζαθράξσλ. Σα πνιχ ψξηκα θξνχηα ράλνπλ ην ραξαθηήξα θαη ηε γεχζε ηνπο. - Σα θξνχηα δελ πξέπεη λα έρνπλ μέλε χιε, φπσο ζθφλε, ρψκα, θχιια θιπ., θαη πξηλ απφ ηελ επεμεξγαζία ηνπο πξέπεη λα πιπζνχλ κε θξέζθν θαζαξφ λεξφ. 23

Η πξψηε χιε πξέπεη λα πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά απφ πηζηνπνηεκέλε βηνινγηθή παξαγσγή θαη απηφ επίζεο πξέπεη λα ηεθκεξηψλεηαη. Η πξψηε χιε κπνξεί λα επεμεξγαζηεί ζε βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο κφλν ζε γξακκή πνπ έρεη πξνεηνηκαζηεί εηδηθά γηα απηφ ην ζθνπφ. Κάζε βήκα πξέπεη λα αθνινπζείηαη κε απζηεξή ηεθκεξίσζε. Κνλζέξβεο, καξκειάδεο, θξνπηνδειέδεο, ρπκνί Καηά ηε δηάξθεηα επεμεξγαζίαο θαη θνλζεξβνπνίεζεο επηηξέπνληαη κφλν θπζηθέο κέζνδνη (ζεξκηθή επεμεξγαζία, θαηάςπμε). Υξεζηκνπνηνχληαη κφλν θπζηθά πξφζζεηα. Σν θάζκα ησλ πξνζζέησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη πην κεγάιν απφ απηφ πνπ αλαθέξεηαη πξηλ απφ ηελ επεμεξγαζία ηνπ επηδησθφκελνπ πξντφληνο ζπλίζηαηαη ε ιήςε πιεξνθνξηψλ απφ ηερληθή βηβιηνγξαθία. Σα πξφζζεηα πνπ πξνέξρνληαη απφ κεβηνινγηθή παξαγσγή δελ πξέπεη λα ππεξβαίλνπλ ζε βάξνο ην 5%. Απαγνξεχεηαη ε ρξήζε ζπλζεηηθψλ ρξσζηηθψλ νπζηψλ, γεχζεσλ, γιπθαληηθψλ, εληζρπηέο νπζηψλ. Άιιεο ζπλζήθεο γηα κεγαιχηεξε δηάξθεηα δσήο ησλ πξντφλησλ είλαη ε ζεξκηθή απνζηείξσζε, πιήξσζε ηνπ πξντφληνο ελ ζεξκψ θαη κεηά παζηεξίσζε (επεμεξγαζία κε αηκφ). Σα αθφινπζα αθνξνχλ ην θάζκα ησλ επεμεξγαζκέλσλ πξντφλησλ απφ θξνχηα: Δπεμεξγαζία Κνλζέξβεο Μαξκειάδεο Φξνπηνδειέδεο Ξήξαλζε, απνμεξακέλα θξνχηα Απαηηνχκελε πνηφηεηα - Καηαιιήισο ψξηκα νιφθιεξα ή θνκκέλα θξνχηα κε παγσκέλν (κεξηθέο θνξέο ζπκπιεξψλεηαη κε ρπκφ ιεκνληνχ) πγξφ γηα γέκηζκα, ζε θιεηζηά βάδα, ηα νπνία πξνζηαηεχνληαη κε ζεξκηθή επεμεξγαζία. - γίλνληαη κε πξνζζήθε δάραξεο θαη βξάζηκν, επίζεο πεξηέρνπλ θνκκάηηα θξνχησλ. Μπνξνχλ λα γίλνπλ απφ θξνχηα ηα νπνία δελ έρνπλ σξηκάζεη εληειψο. - γίλνληαη απφ πιήξσο ψξηκα θαη ιησκέλα θξνχηα επίζεο γίλνληαη κε ηελ πξνζζήθε δάραξεο θαη δηαηεξνχληαη κε βξάζηκν (απνζηείξσζε). - Καηά ηε δηάξθεηα ηεο μήξαλζεο, ε θπζηθή πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ ζηα θξνχηα κεηψλεηαη θαηά 80 έσο 90 %. - δεκνθηιέο είλαη ην απιφ, παξαδνζηαθφ ςήζηκν ζην θνχξλν ζε δίζθνπο απνμήξαλζεο. 24

Μάξθεηηλγθ Σα πξντφληα πνπ εκπνξεχνληαη πξέπεη λα επηζεκαλζνχλ ζε ζπκκφξθσζε κε ηελ πξνέιεπζε απφ πηζηνπνηεκέλε βηνινγηθή παξαγσγή θαη επεμεξγαζία θαη λα παξέρεηαη ν θσδηθφο ηνπ ειεγθηηθνχ νξγαληζκνχ. Σν πηζηνπνηεκέλν πξντφλ ζπλνδεχεηαη απφ ην πηζηνπνηεηηθφ ηνπ νξγαληζκνχ πηζηνπνίεζεο. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα ππνδεηθλχεηαη ην φλνκα ηνπ πξντφληνο, ε δηεχζπλζε ηνπ παξαγσγνχ, ην θαζαξφ βάξνο απνμεξακέλσλ θξνχησλ, εκεξνκελία κέρξη ηελ νπνία ην πξντφλ κπνξεί λα θαηαλαισζεί, ζπζηαηηθά θαη πξφζζεηα θαζψο θαη ζπζηάζεηο γηα ηνλ ηξφπν απνζήθεπζεο (ςπρξφ, μεξφ κέξνο, θιπ). Σα θξνχηα βηνινγηθήο παξαγσγήο κπνξνχλ λα εκπνξεπηνχλ σο: άκεζε πψιεζε ζην ρψξν ηνπ παξαγσγνχ, πψιεζε ζηελ αγνξά, παξάδνζε θαη νίθνλ, ζηα πιαίζηα αγξφηνπξηζκνχ, πξνκήζεηα ζε εζηηαηφξηα, μελνδνρεία, κέζα απφ δίθηπν ρνληξηθήο πψιεζεο, Κνηλνηηθά Τπνζηεξηδφκελε Καιιηέξγεηα (CSA). 25

1.1.5. Πξαθηηθά παξαδείγκαηα Βεπίκοκο (Armeniaca vulgaris L) Η νκάδα ηνπ είδνπο Armeniaca αλήθεη ζην γέλνο Πξνχλνο, ππνείδνπο Πξνπλνεηδέο ε νπνία αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα ησλ Ρνδνεηδψλ, κεηαμχ πνιιψλ άγξησλ θαη εμεκεξσκέλσλ εηδψλ. Σν βεξίθνθν πξψηα θαιιηεξγνχληαλ ζηε Γπηηθή θαη Κεληξηθή Αζία θαη απφ εθεί εμαπιψζεθε ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Ιηαιία. Μνξθνινγία θαη βηνινγηθέο απαηηήζεηο ηνπ βεξίθνθνπ. Σν βεξίθνθν είλαη δέληξν κε βαζηέο ξίδεο θαη θνξκφ κε θφθθηλν-θαθέ ρξψκα. Σα θιαδηά θαη ε θφκε έρνπλ θνθθηλσπφ ρξψκα κε πνιιέο ιεπθέο θαθίδεο. Σν βεξίθνθν παξάγεη ζηα θιαδηά, ηα κέξε ησλ νπνίσλ είλαη παξαγσγηθά ζην πξψην έηνο. Η βεξηθνθηά γίλεηαη παξαγσγηθή ζηελ ειηθία ησλ πέληε ή έμη εηψλ ε θφκε έρεη ην κέγηζην κέγεζνο φηαλ ην δέληξν είλαη έμη έσο δέθα εηψλ. Λφγσ ηεο πξψηκεο εαξηλήο αλζνθνξίαο, νη βεξηθνθηέο ζπρλά παζαίλνπλ δεκηέο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θξχσλ λπρηψλ ηεο άλνημεο. Βηνινγηθέο πξνυπνζέζεηο. Απαηηήζεηο ζε ζεξκνθξαζία. Γηα ην βεξίθνθν, κηα βαζηθή πξνυπφζεζε είλαη κέζε εηήζηα ζεξκνθξαζία ησλ 10 C θαη 18 C κέζε ζεξκνθξαζία θαηά ηνλ κήλα Ινχιην. Σν βεξίθνθν ρξεηάδεηαη 1900 ψξεο ειηνθάλεηαο θαη θαηά ηελ πεξίνδν βιάζηεζεο (δειαδή, ηέζζεξεηο έσο ελλέα κήλεο) θαη ε ζπζζσξεπκέλε ζεξκνθξαζία πξέπεη λα είλαη πάλσ απφ 3200 C. Οη ρακειέο ζεξκνθξαζίεο είλαη επίζεο ζεκαληηθέο 40 εκέξεο ζε 3 C έσο 4 C αξθνχλ γηα ηελ αλζνθνξία, αιιά πεξηζζφηεξεο εκέξεο εχθνια ζα βιάςνπλ κε παγσληά ηα δέληξα. Αλάγθεο ζε λεξφ. Σν βεξίθνθν ρξεηάδεηαη 550-600κκ εηήζηεο βξνρνπηψζεηο εάλ δηαλέκνληαη νκνηφκνξθα. Οη αλάγθεο ζε λεξφ είλαη πςειφηεξεο θαηά ηελ δηακφξθσζε (δηαθνξνπνίεζε) ησλ αλζψλ ηνλ Αχγνπζην θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλάπηπμεο ησλ κπνπκπνπθηψλ ην επηέκβξην/οθηψβξην. Απαηηήζεηο εδάθνπο. Σν βεξίθνθν ρξεηάδεηαη δνκή κε αθξάην έδαθνο θαη αξγηιψδε ζηξψκα θάησ απφ απηφ. Δπεηδή έρεη κεγάιε απαίηεζε ζε αεξηζκφ ηνπ εδάθνπο, ην βεξίθνθν ππνθέξεη απφ αζθπμία ησλ ξηδψλ ζε ζθιεξφ έδαθνο. Υξήζε ππνθεηκέλσλ εκβνιηαζκνχ. Σα άγξηα ππνθείκελα εκβνιηαζκνχ βεξίθνθνπ ραξαθηεξίδνληαη θπξίσο κε δπλακηθή αλάπηπμε ηα ππνθείκελα εκβνιηαζκνχ ηεο θνξνκειηάο (θνπκπνπιηά, άγξην θνξφκειν) επίζεο αλαπηχζζνληαη δπλακηθά θαη ζηα ππνθείκελα ηνπ θφθθηλνπ θνξφκεινπ παξαηεξείηαη ην εθέ ηνπ λαληζκνχ. Κάπνηα γξήγνξα αλαπηπζζφκελα είδε ληφπησλ θνξφκεισλ κπνξεί λα γίλνπλ εμαηξεηηθά ππνθείκελα εκβνιηαζκνχ φπσο ν θιψλνο ηνπ Besztercei. ε νξηζκέλεο πεξηνρέο, ηα ππνθείκελα εκβνιηαζκνχ ηνπ δακάζθελνπ ηνπ είδνπο Prunus instititia L. Δπίζεο κπνξεί 26

λα είλαη θαηάιιεια. Γηα ηε κεραληθή ζπγθνκηδή ρξεζηκνπνηνχληαη ηα ππνθείκελα εκβνιηαζκνχ ηεο θνξνκειηάο (θνπκπνπιηά, άγξην θνξφκειν). Αλάπηπμε Η θφκε ησλ δέληξσλ ηεο βεξηθνθηάο θηάλεη ζην κέγηζην κέγεζνο φηαλ είλαη έμη έσο δέθα εηψλ. Η πιήξεο άλζηζε ζπκβαίλεη ζπλήζσο ηηο πξψηεο εβδνκάδεο ηνπ Απξηιίνπ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα ζεκεηψζνπκε φηη, εθηφο ηεο πξνζνρή πνπ πξέπεη λα δψζνπκε ζηηο ζπλζήθεο επηθνλίαζεο, θαιά είλαη λα θπηέςνπκε κεξηθά είδε. Δθνδηαζκφο κε ζξεπηηθέο νπζίεο Όπσο θαη κε ηηο ινηπέο θαιιηέξγεηεο, ε αλάιπζε ηνπ εδάθνπο θαη ησλ θχιισλ είλαη απαξαίηεηε πξηλ απφ ηε ιίπαλζε. Γηα λα εμαζθαιηζηεί κεζαίνο φγθνο ζνδεηάο (δειαδή 20-25 ηφλνη), ηα ζπληζηψκελα εηήζηα ζπκπιεξψκαηα ζξεπηηθψλ νπζηψλ πξέπεη λα είλαη 10 έσο 15 q/ha ιηπάζκαηνο ή θνκπφζη. Όζνλ αθνξά ηνλ εθνδηαζκφ κε ζξεπηηθέο νπζίεο, ην ιίπαζκα θαη ην θνκπφζη είλαη ηα ζεκαληηθφηεξα. Πξνζηαζία θπηψλ: ηε βηνινγηθή γεσξγία ε θαιή θαηάζηαζε ησλ δέληξσλ, ε πγηήο θαη δπλαηή θπηεία είλαη ε θαιχηεξε κέζνδνο πξφιεςεο. Δπηπιένλ κέζνδνη πξφιεςεο είλαη: 1. Σαθηηθή παξαθνινχζεζε ηεο θαιιηέξγεηαο, 2. νη θαιιηεξγεηηθέο κέζνδνη ζρεηίδνληαη κε ην ζσζηφ ρξφλν θιαδέκαηνο θαη ε δηαηήξεζε ηνπ νπσξψλα κε έλαλ θαζαξφ θαη ηαθηηθφ ηξφπν, κε ηαθηηθφ θφςηκν ηεο βιάζηεζεο αλάκεζα απφ ηηο ζπζηνηρίεο, θαιιηέξγεηα ησλ ζπζηνηρηψλ κε κεραληθνχο ηξφπνπο ή κε εδαθνθάιπςε. 3. Η θαηαζηξνθή ησλ κνιπζκέλσλ θιαδηψλ θαη ησλ ηκεκάησλ ησλ θπηψλ γηα πνιιαπιαζηαζκφ ή ε ζπιινγή ησλ κνιπζκέλσλ θξνχησλ θαη θχιισλ απφ ηνπο νπσξψλεο. 4. Απνκάθξπλζε ησλ θνξέσλ παξαζίησλ απφ ηε θπηεία. Σν απινπνηεκέλν ρξνλνδηάγξακκα κπνξεί λα παξνπζηάζεη ηελ εθαξκνγή βηνινγηθψλ κεζφδσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θπηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην βεξίθνθν. 27

Φπηνπξνζηαζία ηνπ βεξίθνθνπ θαη ηνπ αριαδηνχ ζηε βηνινγηθή γεσξγία. Πεγή: Biocont Hungaria Kht Παξάζηην Σεηξάλπρνο (Panonychus ulmi) (Tetranychus urticae) Αθίδεο Αλάξζηα (Anarsia lineatella) Μέζνδνο πξνζηαζίαο Αξπαθηηθφ αθάξη (Tryphilidromus Pyryi) Vectafid A, B παξαθηλέιαην 83% Isonet A Δθαξκνγή ε θάζε έλα απφ ηα δέληξα πξέπεη λα ηνπνζεηεζνχλ 1-3 αξπαθηηθά Typhlodromus θαηά ηελ πεξίνδν απφ ην Γεθέκβξην έσο ην Φεβξνπάξην Ξεπιχλεηε κε δηάιπκα ππθλφηεηαο 2-3% θαη θαηά ηε δηάξθεηα βιάζηεζεο κε δηάιπκα ππθλφηεηαο 0,5-1% 1000 εμαηκηζηήο θεξνκφλεο /ha εηδηθά γηα νπσξψλεο >3ha, ηνπνζέηεζε απφ 5 έσο 10 Μάηνπ. Καξπνθάςα ξνδαθηληάο (Cydia molesta) Dipel, Dipel ES Bacillus thuringiensis var kurstaki 1,5-2 ι ή kg / ha αξαησκέλν κε 800-1000 ι λεξνχ αλάινγα απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο παγίδαο θεξνκφλεο, θαηά ην πξνλπκθηθφ ζηάδην ηνπ παξαζίηνπ Γξαθνιίζα (Grapholita molesta) Isomate 600 db εμαηκηζηήο θεξνκφλεο /ha εηδηθά γηα νπσξψλεο >3ha, ηνπνζέηεζε ζηηο 10 έσο 20 ηνπ Απξηιίνπ Ωίδιο ηριανηαθσλλιάς Thiovet jet 80% ηνπ ζείνπ Πξηλ απφ ηελ αλζνθνξία 7,5 kg/ha, κεηά απφ ηελ αλζνθνξία 3-4 kg/. Ανθράκνφζη (Apiognomia erythrostoma) Φαιές ζήυη (Monilia laxa) Koicide 2000 53% ραιθνχ Δθαξκφδεηαη κέρξη ην κπνπκπνχθηαζκα ησλ αλζέσλ ηεο βεξηθνθηάο 1,75-2,0 kg/ha κε 1000-1500 l λεξνχ Ωίδιο ηριανηαθσλλιάς, Φαιές ζήυη (Monilia laxa), Ανθράκνφζη (Apiognomia erythrostoma) Αθίδεο θαη ζθφξνο Tiosol ζετθφ αζβέζηην, 23 % πγξνχ πνιπζεηνχρνπ αζβεζηίνπ θαηά ηηο κπθεηηάζεηο θαη ηα έληνκα. Δίλαη απαξαίηεηε άδεηα ηνπ νξγαληζκνχ επίβιεςεο ηελ αδξαλή θάζε: 8-10 % δηάιπκα ηελ αξρή ηεο αλάπηπμεο ησλ κπνπκπνπθηψλ: 3-5 5-% θαηά ηε βιάζηεζε: 1-2 %- Δπίβιεςε ηεο αλάπηπμεο πιεζπζκνχ ησλ εληφκσλ παξαζίησλ: Παγίδεο θεξνκφλεο, θίηξηλεο θνιιψδεηο παγίδεο, ιεπθέο παγίδεο γηα ζθήθεο πγθνκηδή Η ρεηξνθίλεηε ζπγθνκηδή γίλεηαη ζε δπν ή ηξεηο θάζεηο (70-80 θγ/ψξα). Η σξηκφηεηα δηαπηζηψλεηαη απφ ην ρξψκα ηεο θινχδαο, ηε ζθηρηή ζάξθα θαη ην φμηλν πεξηερφκελν. Η ζπγθνκηδή κπνξεί λα γίλεη ζε πεξηπηψζεηο βηνκεραληθήο επεμεξγαζίαο ηξνθίκσλ. Μεηά απφ ηε ζπγθνκηδή, ηα θξνχηα πξέπεη λα πξνςπρζνχλ θαη κάιηζηα άκεζα, εάλ ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο. Σν βεξίθνθν δελ αλέρεηαη θαιά ηελ ςπρξή απνζήθεπζε: απνζεθεχεηαη γηα κέγηζηε πεξίνδν ησλ δπν εβδνκάδσλ. 28

Consumption and processing The apricot is recommended mainly for fresh consumption, but is also excellent processed in the form of jams, compotes, juices and as dried fruit. Καηαλάισζε θαη επεμεξγαζία Σν βεξίθνθν ζπληζηάηαη θπξίσο γηα θαηαλάισζε φζν είλαη θξέζθν, αιιά είλαη επίζεο εμαηξεηηθφ ζηε κνξθή καξκειάδαο, θνκπφζηαο θαη ρπκνχ. 29

Γηδαθηηθή ελφηεηα 1.2. Η βηνινγηθή παξαγσγή ιαραληθψλ Οη κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα αληηγξάθνπλ ηνπο θπζηθνχο θχθινπο δσήο, απνζχλζεζεο θαη αλαγέλλεζεο. Με ηε βηνινγηθή παξαγσγή ιαραληθψλ, ην έδαθνο επαλαθηά ηηο ζξεπηηθέο ηνπ νπζίεο θαη ηελ νξγαληθή ηνπ χιε, δεκηνπξγψληαο γηα ηνλ βηνινγηθφ θαιιηεξγεηή έδαθνο πςειήο πνηφηεηαο θαη επίζεο πγηή θπηά, έλαλ απνηειεζκαηηθφ ηξφπν ρξήζεο ηνπ εδάθνπο θαη απφβιεησλ κέζσ αλαθχθισζεο. 1.2.1. Σνπνζεζία θαη επηινγή πνηθηιίαο Η επηηπρεκέλε παξαγσγή βηνινγηθψλ ιαραληθψλ κπνξεί λα εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο. Έθηνο φισλ ησλ μεθάζαξσλ ιφγσλ πνπ αθνξνχλ ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο θαηάιιειν έδαθνο θαη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο, ηξνθνδνζία κε πνηνηηθφ λεξφ, πξφζβαζε ζε εξγαηηθή δχλακε, κεηαθνξέο θαη αγνξέο ε ηνπνζεζία πξέπεη λα είλαη ζρεηηθά απαιιαγκέλε απφ δηδάληα θαη αζζέλεηεο ησλ θπηψλ πνπ ν παξαγσγφο ειπίδεη λα θαιιηεξγήζεη. Η επηηπρεκέλε παξαγσγή βηνινγηθψλ ιαραληθψλ ζηεξίδεηαη ζηνλ θαζνξηζκφ ελφο νξζνχ ζρεδίνπ ακεηςηζπνξάο απηφ κπνξεί λα ζεκαίλεη κείσζε ηεο έθηαζεο ηεο ηνπνζεζίαο πνπ πξννξίδεηαη γηα εκπνξηθή παξαγσγή θαη αληί απηνχ, θαιιηέξγεηα γηα ζνδεηέο ρισξήο ιίπαλζεο. Μεηά απφ απηφ, απηή ε θαιιηέξγεηα κεηαηξέπεηαη ζηαδηαθά ζε εκπνξεχζηκε κε επαθφινπζε ακεηςηζπνξά. Σα ιαραληθά κπνξνχλ λα θαιιηεξγεζνχλ κε επηηπρία θπξίσο ζε ρακειέο, ζρεηηθά επίπεδεο θαη δεζηέο πεξηνρέο. Σα κεγαιχηεξα πςφκεηξα ζπληνκεχνπλ ηελ πεξίνδν βιάζηεζεο, πνπ κεηψλεη ηελ πνηθηιία θαηάιιεισλ εηδψλ θαη πνηθηιηψλ. Σν κηθξνθιίκα ηεο πεξηνρήο είλαη θξίζηκνο παξάγνληαο, θάζε ζνδεηά ησλ θπξίσλ ιαραληθψλ έρεη ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο φζν αθνξά ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο. Οη ηνπνζεζίεο κε ζπρλή λπρηεξηλή παγσληά θαηά ηελ αλνημηάηηθε πεξίνδν θαη θαηά ην θζηλφπσξν, βάδεη ζε θίλδπλν ηελ αζθαιή παξαγσγή ζε απηή ηελ ηνπνζεζία. Η πεξίνδνο βιάζηεζεο κπνξεί λα παξαηαζεί ρξεζηκνπνηψληαο ζθεπαζκέλα ζεκεία φπσο ζεξκνθήπηα θαη πιαζηηθά θαλάιηα/ζθέπαζηξα, ζπίηηα ή ζθέπαζκα κε κεπθαζκέλν χθαζκα (πέπιν). Η βξνρφπησζε είλαη πνιχ ζεκαληηθή εηδηθά γηα ηα θπηά κε θχιια θαη ηα θξνχηα. ε πεξίπησζε έιιεηςεο ηεο εηήζηαο βξνρφπησζεο ζα πξέπεη λα εγθαηαζηαζεί ζχζηεκα άξδεπζεο 30

Σν είδνο ησλ πνηθηιηψλ αλάινγα απφ ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη ην θψο Φπηά πνπ απαηηνχλ δέζηε (πςειέο ζεξκνθξαζίεο θαη βξαρπήκεξα θπηά φηαλ ε λχρηα είλαη καθξχηεξε απφ ηελ θξίζηκε δηάξθεηα) Φπηά πνπ αληέρνπλ ζην θξχν (κηθξφηεξε απαίηεζε γηα δέζηε θαη ηα καθξνήκεξα θπηά ρξεηάδνληαη κηθξφηεξν αξηζκφ σξψλ κε ζθνηάδη ζην 24-ψξν γηα λα επηθέξνπλ άλζηζε) Ο ραξαθηήξαο ησλ ιαραληθψλ αλάινγα απφ ηελ απαίηεζε γηα ζεξκφηεηα ζχκθσλα κε ηνλ Markov-Haev (βέιηηζηε ζεξκνθξαζία) 25 C πεπφλη, θαξπνχδη 22 C ηνκάηα, κειηηδάλα, πηπεξηά θακπάλα 18 C θξεκκχδη, ζθφξδν 16 C θαξφην, αξαθάο, θαζφιηα 13 C ιάραλν, ξαπαλάθη, αγξηνξαπαλίδα, θπιιψδε ιαραληθά Πνηθηιία θαη επηινγή θαιιηέξγεηαο Απφ ηηο 31 Γεθεκβξίνπ 2003, ππάξρεη απαίηεζε ζχκθσλα κε ην βηνινγηθφ πξφηππν γηα βηνινγηθή θαιιηέξγεηα, θαηά ηελ νπνία ε επηιεγκέλε πνηθηιία πξέπεη λα πξνέξρεηαη απφ βηνινγηθά πηζηνπνηεκέλν ζπφξν ή δελδξχιιηα. Οη πνηθηιίεο πξέπεη λα είλαη δεκνθηιείο ζηηο αγνξέο, λα απνδίδνπλ θαιή ζνδεηά, λα έρνπλ θαιή αληίζηαζε ζηα δηδάληα θαη ζηηο αζζέλεηεο θαη λα έρνπλ εχξσζηα θηληάληα θαη αλάπηπμε θφκεο ψζηε λα πεξηνξίδνπλ ηα δηδάληα. Κάπνηεο πνηθηιίεο έρνπλ ραξαθηεξηζηηθά γηα παξάδεηγκα, ηξίρσκα ε ζθιεξή επηθάλεηα απηφ απνηξέπεη ηα παξάζηηα. Καηαιιειφηεηα αγνάο Δπηθνηλσλήζηε κε ρνληξεκπφξνπο, ιηαλέκπνξνπο θαη εμαγσγείο θαη κάζεηε ηη ρξεηάδεζηε θαη πφηε. Κάπνηα είδε ιαραληθψλ κπνξεί λα κελ ππάξρνπλ (ή λα ππάξρνπλ ζε κηθξφ αξηζκφ) ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν ηνπ ρξφλνπ θαη ίζσο λα ππάξρεη δπλαηφηεηα λα ζπκπιεξσζεί απηφ ην θελφ. Σα εζηηαηφξηα θαη νη επηζηηηζηέο πηζαλφλ λα ζέινπλ θάπνηα εηδηθά ιαραληθά γηα παξάδεηγκα «κίλη» ιαραληθά. Οη ηνπηθέο αγνξέο ή πσιήζεηο ζην αγξφθηεκα κπνξεί λα είλαη κηα δπλαηφηεηα θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε ε θαιιηέξγεηα πνιιψλ δεκνθηιψλ πνηθηιηψλ ίζσο λα είλαη θαη ε θαιχηεξε ιχζε. Έλαο επεμεξγαζηήο ιαραληθψλ είλαη άιιε κηα δπλαηφηεηα: ε βηνινγηθή ηξνθή γηα βξέθε εκπνξεχεηαη απφ πνιινχο θαιιηεξγεηέο ζηελ Οπγγαξία θαη ζε άιιεο ρψξεο. ε γεληθέο γξακκέο, ππάξρνπλ πξνηηκψκελεο πνηθηιίεο γηα επεμεξγαζία θαη άιιεο γηα ηελ αγνξά θξέζθσλ ιαραληθψλ ζρεηηθά κε απηφ, ζα πξέπεη λα γίλεη κηα έξεπλα. Οη θαιιηεξγεηέο πνπ ζα επηιέμνπλ ηελ επεμεξγαζία, πηζαλφλ λα έρνπλ ηηο δηθέο ηνπο 31

απαηηήζεηο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ ηηο πνηθηιίεο, ηνλ ρξφλν θαη ηελ πνζφηεηα πξνκήζεηαο, ηε κνξθή ή ηηο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο φπσο ην πνζνζηφ ησλ δηαιπηψλ ζηεξεψλ ζην πξντφλ. Πεξηβαιινληηθή θαηαιιειφηεηα Αθνχ πάξνπκε ηελ απφθαζε ζρεηηθά κε ην ηη ζα θαιιηεξγνχκε, ην επφκελν βήκα είλαη λα δηαιέμνπκε ηελ θαηάιιειε πνηθηιία. Θα πξέπεη λα θάλνπκε κηα «ηνπηθή» έξεπλα: λα επηθνηλσλήζνπκε κε ην ηνπηθφ αγξνηηθφ ηκήκα, ηνπο παξαγσγνχο θαη ηνπο νηθηαθνχο θαιιηεξγεηέο γηα λα κάζνπκε ηη απνδίδεη θαιά ζηελ πεξηνρή. Ο ηχπνο ηνπ εδάθνπο θαη ηα επνρηαθά ραξαθηεξηζηηθά φπσο ε δηάξθεηα ηεο κέξαο θαη νη ζεξκνθξαζίεο, φια απηά επεξεάδνπλ πνηεο πνηθηιίεο κπνξνχκε λα θαιιηεξγνχκε θαη πφηε. Ίζσο λα ππάξρεη δπλαηφηεηα ηξνπνπνίεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ παξαγφλησλ γηα λα πξνζηαηεπηεί ή λα αιιάμεη ε εκεξνκελία σξίκαλζεο ηνπ θπηνχ, ρξεζηκνπνηψληαο, π.ρ. θαιχκκαηα ζνδεηάο (ζεηξψλ) ή παξαγσγή ζε ζεξκνθήπηα. Παξάζηηα, αζζέλεηεο θαη αληίζηαζε ζηα δηδάληα Αλάκεζα απφ ηηο πνιιέο ηδηφηεηεο κηαο πνηθηιίαο πνπ ζα πξνζθέξνπλ πξνηεξήκαηα ζε έλα είδνο είλαη ε αληίζηαζε ζε θιεξνλνκεκέλεο αζζέλεηεο θαη παξάζηηα, εχξσζηα θηληάληα, θαξδηά θχιια (ψζηε λα επηζθηάζεη ηα δηδάληα) θαη «ηξηρσηά» θξνχηα (φπσο ζε θάπνηα είδε θνινθπζηψλ) ψζηε λα απνηξέςνπλ ηα παξάζηηα. Σα είδε πνπ επηιέγνληαη κε βάζε ηελ εκεξνκελία σξηκφηεηαο κπνξνχλ λα θπηεπηνχλ γηα λα απνθχγνπκε πεξηφδνπο κε έμαξζε πνιιψλ παξάζηησλ θαη αζζελεηψλ. Γηαζεζηκφηεηα ζπφξσλ θαη δελδξπιιίσλ Σα πξφηππα βηνινγηθήο πηζηνπνίεζεο απαηηνχλ λα δνζεί πξψηε πξνηεξαηφηεηα ζηελ θχηεπζε βηνινγηθψλ ζπφξσλ θαη δελδξπιιίσλ. Απφ ηελ 1 Ιαλνπαξίνπ 2003 απηφ είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ηνπ Δπξσπατθνχ πξνηχπνπ βηνινγηθήο θαη βηνδπλακηθήο παξαγσγήο. Έρεη αλαπηπρζεί κηα ειεθηξνληθή βάζε δεδνκέλσλ κε ηα ζηνηρεία παξαγσγψλ θαη πξνκεζεπηψλ βηνινγηθψλ ζπφξσλ θαη δελδξπιιίσλ. Οη κε πβξηδηθέο θαη νη πνηθηιίεο κε αλνηθηή επηθνλίαζε είλαη πξνηηκψκελεο αιιά φρη νπζηαζηηθέο. ηα βηνινγηθά ζπζηήκαηα δελ επηηξέπνληαη νη γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλεο πνηθηιίεο. Θα πξέπεη λα θξνληίδνπκε ψζηε ηα ζπφξηα λα έρνπλ απνδεθηή θχηξσζε. Μπνξνχκε λα θπηέςνπκε κεξηθά ζπφξηα ζε κηα γιάζηξα πξηλ απφ ηελ ζπνξά ψζηε λα έρνπκε κηα έλδεημε γηα ην πνζνζηφ θχηξσζεο. Σα ζπφξηα δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε πξνζπαξηηθά ρεκηθά ζθεπάζκαηα. Μειέηε ζρεδηαζκνχ ρψξνπ Η δηάηαμε ησλ ζεηξψλ θαη ηνπ ρψξνπ αλάκεζα απφ ηηο ζεηξέο, ν αξηζκφο ησλ ζεηξψλ αλά «θξεβάηη» θαη ε ελδηάκεζε θχηεπζε κε άιια είδε ψζηε λα ιεηηνπξγνχλ σο 32