http://wasptool.hua.gr www.envitech.org Χαρακόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ανάπτυξη και επίδειξη ενός εργαλείου για την υποστήριξη της πρόληψης αποβλήτων για την τοπική αυτοδιοίκηση Το έργο LIFE10 ENV/GR/622 συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ Επιμέλεια φυλλαδίου: Δήμος Παραλιμνίου & Envitech LTD Μάρτιος 2013
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εργαλείο για την πρόληψη αποβλήτων 2. Στερεά απόβλητα 3. Χάραξη στρατηγικής για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων 3.1. Πρόληψη αποβλήτων 3.2. Επαναχρησιμοποίηση 3.3. Κομποστοποίηση 3.4. Διάθεση αποβλήτων 4. Χρήσιμες συμβουλές πρόληψης αποβλήτων 5. Ευρωπαϊκή εβδομάδα μείωσης των αποβλήτων 6. Παιχνίδια
1. Εργαλείο για την πρόληψη αποβλήτων Το έργο με τίτλο WASP Tool- Ανάπτυξη και επίδειξη ενός εργαλείου για την υποστήριξη της πρόληψης αποβλήτων για την τοπική αυτοδιοίκηση» ξεκίνησε την 1 η Οκτωβρίου 2011 και θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 2014. Στόχος του είναι να βοηθήσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην επιλογή της καταλληλότερης στρατηγικής για την πρόληψη αποβλήτων και να αναπτύξει εκστρατείες ευαισθητοποίησης των πολιτών για την αναγκαιότητα μείωσης των αποβλήτων. Το έργο υλοποιείται στα πλαίσια του προγράμματος LIFE+ με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εφαρμόζεται στην Κύπρο και την Ελλάδα. Ανάδοχοι φορείς στην Κύπρο είναι ο Δήμος Παραλιμνίου και η εταιρεία ENVITECH Ltd, ενώ στην Ελλάδα είναι το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (συντονιστής), η Διαδημοτική Εταιρεία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α.), ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κρήτης (Ε.Σ.Δ.Α.Κ.) και η Εταιρεία Περιβαλλοντικών Μελετών (Ε.ΠΕ.Μ.). Δράσεις του έργου αποσκοπούν στην: 1. Ανάπτυξη ενός εργαλείου λήψης αποφάσεων για τα μέτρα πρόληψης αποβλήτων (Εργαλείο WASP). 2. Εφαρμογή του Εργαλείου WASP σε τρεις διαχειριστικές αρχές αποβλήτων σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 3. Εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των τεσσάρων καταλληλότερων δράσεων πρόληψης αποβλήτων (δύο εκ των οποίων θα είναι η οικιακή κομποστοποίηση και η μείωση των τροφικών υπολειμμάτων) σε κάθε μία από τις συμμετέχουσες τοπικές αρχές. 4. Επικοινωνία και διάδοση του Εργαλείου WASP και των αποτελεσμάτων του έργου.
2. Στερεά Απόβλητα Τι είναι απόβλητο; Απόβλητο είναι κάθε ουσία ή αντικείμενο το οποίο ο ιδιοκτήτης του απορρίπτει ή υποχρεούται να απορρίπτει σύμφωνα με την υπάρχον εθνική νομοθεσίας. Ποιες είναι οι κατηγορίες αστικών στερεών απόβλητων; Οικιακά απόβλητα (χαρτόκουτα και άλλα χαρτιά, γυάλινα μπουκάλια, βάζα, πλαστικά μπουκάλια, μεμβράνες, αλουμινένια τενεκεδάκια ποτών και κονσέρβες σε μεταλλικές συσκευασίες). Κατάλοιπα κάθε φύσης, όπως σκουπίσματα και χαρτιά που τοποθετούνται μέσα στις πλαστικές σακούλες. Απόβλητα από εμπορικές εγκαταστάσεις και βιοτεχνίες και κτίρια γραφείων που τοποθετούνται σε σακούλες ή κάδους. Κοπριές, προϊόντα από καθαρισμούς δρόμων και δημοσίων χώρων, που συγκεντρώνονται σε μεγάλα δοχεία. Κατάλοιπα από χώρους εκθέσεων αγορές και εορτές που συγκεντρώνονται επίσης σε μεγάλα δοχεία. Απόβλητα από σχολεία, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, νοσοκομεία που συγκεντρώνονται σε ειδικούς χώρους. Ογκώδη αντικείμενα πχ. έπιπλα και στρώματα. Τι προκαλούν τα σκουπίδια; Ρύπανση της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των υπόγειων νερών. Εξάντληση των πρώτων υλών. Κλιματικές αλλαγές. Ξέρεις ότι Στην Ευρώπη κάθε ένα λεπτό γεμίζουν 3500 κάλαθοι σκουπιδιών. Αν μπορούσες να ζυγίσεις τα σκουπίδια που παράγεις σε ένα χρόνο θα ανακάλυπτες πως ζυγίζουν δέκα φορές το βάρος σου.
3. Χάραξη στρατηγικής για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων Μέσα στα πλαίσια της αναβάθμισης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής του πολίτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τη χάραξη Στρατηγικής για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων. Οι κύριες άξονες της στρατηγικής ενσωματώθηκαν στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα (98/2008/ΕΕ). Ιεράρχηση των προτεραιοτήτων διαχείρισης των αποβλήτων: 1. Πρόληψη 2. Μείωση 3. Επαναχρησιμοποίηση 4. Ανακύκλωση 5. Ανάκτηση ενέργειας, οδηγώντας τα υπόλοιπα στην ταφή.
3.1 Πρόληψη αποβλήτων Πρόληψη σημαίνει: «τα μέτρα που λαμβάνονται πριν μία ουσία, υλικό ή προϊόν καταστεί απόβλητο» και τα οποία αποσκοπούν: Στην μείωση την ποσότητας των αποβλήτων, μέσω της επαναχρησιμοποίησης ή της παράταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων. Στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των παραγόμενων αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Στα κράτη μέλη παράγονται 2 δισ. τόνοι αποβλήτων ετησίως, ποσότητα που αφενός περιλαμβάνει και ιδιαιτέρως επικίνδυνα απόβλητα, αφετέρου αυξάνεται συνεχώς. Η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη της δημιουργίας των αποβλήτων και η επανεισαγωγή τους στον κύκλο των προϊόντων μέσω της ανακύκλωσης των συστατικών τους στοιχείων, στις περιπτώσεις που υπάρχουν λύσεις οικολογικά και οικονομικά βιώσιμες. 3.2 Επαναχρησιμοποίηση Με την επαναχρησιμοποίηση μπορούμε να: Μειώσουμε τα σκουπίδια χρησιμοποιώντας τα διάφορα υλικά περισσότερες από μια φορά, αντί να τα πετούμε ή να τα ανακυκλώνουμε. Αφού τα χρησιμοποιήσουμε αρκετές φορές, μπορούμε μετά να τα στείλουμε για ανακύκλωση. Συμβουλές για επαναχρησιμοποίηση προϊόντων: Χρησιμοποιήστε παλιούς φακέλους. Γράψτε στο πίσω μέρος της κόλλας. Ξαναγεμίστε τις άδειες μπουκάλες νερού. Αγοράστε σαμπουάν και σαπούνι σε συσκευασίες που μπορούν να ξαναγεμισθούν. Μην τυλίγετε το σάντουίτς σας με αλουμινόχαρτο, αλλά να το βάζετε σε ένα πλαστικό δοχείο.
3.3 Κομποστοποίηση Τι είναι η οικιακή κομποστοποίηση; Κομποστοποίηση ή λιπασματοποίηση είναι η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα οργανικά απόβλητα (φρούτα, λαχανικά, φύλλα, κλαδέματα κτλ.) μετατρέπονται σε ένα πλούσιο οργανικό μείγμα (κομπόστ ή φυτόχωμα) το οποίο χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους. Ποια τα οφέλη της κομποστοποίησης; Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ γρήγορος και αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης αποβλήτων. Προστασία του περιβάλλοντος αφού ελαττώνεται κατά πολύ ο όγκος των οικιακών αποβλήτων που καταλήγουν στις χωματερές. Ένα νοικοκυριό παράγοντας κομπόστ καλής ποιότητας στην κατοικία του βελτιώνει την ποιότητα του χώματος του κήπου του ή των φυτών του. Εξοικονόμηση χρημάτων αφού με τη χρησιμοποίηση του κομπόστ δεν χρειάζεται η αγορά συνθετικών λιπασμάτων. Ξέρεις ότι... Το ετήσιο οικονομικό όφελος μιας τετραμελούς οικογένειας που κάνει οικιακή κομποστοποίηση εκτιμάται το λιγότερο σε 100. Ακόμη και εάν πληρώσει εξ ολοκλήρου το κόστος του κάδου μπορεί να αποσβέσει αυτό το κόστος σε περίπου ένα χρόνο και εν συνεχεία να έχει και οικονομικό όφελος.
Ποια υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κομποστοποίηση; Φυτικά υπολείμματα όπως (κλαδέματα, φύλλα, αγριόχορτα, γρασίδι κ.λ.π.). Υπολείμματα φρούτων και λαχανικών (π.χ. πατάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, ντομάτες, κολοκυθάκια, κρεμμύδια, χόρτα κ.λ.π.). Τσόφλια αβγών κατά προτίμηση θρυμματισμένα (ασβέστιο). Στάχτη από ακατέργαστο ξύλο π.χ. από τζάκι (ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο). Υπολείμματα καφέ και τσαγιού. Οργανικά λιπάσματα: κοπριές από πουλιά και φυτοφάγα ζώα. Πριονίδια από ακατέργαστο ξύλο (δηλ. χωρίς χημικές ουσίες). Χαρτιά κουζίνας (ρολό κουζίνας, χαρτοπετσέτες). Αποφεύγονται: ωμό κρέας, ζυμαρικά, γαλακτοκομικά, μαγειρεμένα φαγητά, λιπαρές τροφές και λάδια, διότι προκαλούν προβλήματα δυσοσμίας και προσελκύουν ζώα και ποντίκια. Τι χρειαζόμαστε για την οικιακή κομποστοποίηση; Ένα ειδικό κάδος κομποστοποίησης. Λίγο χώμα κήπου. Εργαλεία κήπου (σκαλιστήρι, ποτιστήρι, κάποιο μακρύ ξύλο για ανακάτεμα).
Οδηγίες Κομποστοποίησης Βρίσκουμε ένα χώρο στον κήπο μας ένα τετραγωνικό μέτρο περίπου και σκάβουμε σε βάθος 50 εκατοστών, όπου τοποθετούμε τον κάδο κομποστοποίησης. Στη βάση του κάδου τοποθετούμε μερικά κλαδιά μαζί με φύλλα από τον κήπο μας και στη συνέχεια τα οργανικά υλικά. Τα υλικά τα τοποθετούμε σε στρώσεις όπως η τούρτα ρίχνοντας λίγο χώμα μεταξύ των στρωμάτων. Καθώς οι μικροοργανισμοί του εδάφους λαμβάνουν δράση αποικοδομώντας τα οργανικά υλικά η θερμοκρασία αυξάνεται. Ανακατεύουμε κατά διαστήματα, ώστε να εμπλουτίζεται το μίγμα με οξυγόνο. Εάν το μίγμα είναι πολύ στεγνό καταβρέχουμε με λίγο νερό, ενώ εάν είναι πολύ υγρό ανακατεύουμε πολύ καλά με μεγαλύτερη συχνότητα και τοποθετούμε περισσότερα στεγνά υλικά. Το πρώτο κομπόστ ωριμάζει σε 4 περίπου μήνες, έχει σκούρο χρώμα, μυρίζει ωραία σαν βρεγμένο φυτόχωμα και είναι αφράτο. Μπορεί να υπάρχουν μέσα του μικρά κομμάτια φύλλων, κλαράκια ή άλλα υλικά. Αν όμως αυτά είναι μεγάλα τότε μάλλον δεν είναι ακόμα ώριμο. Το κομπόστ μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στον κήπο ή στις γλάστρες μας, ως εξαιρετικό εδαφοβελτιωτικό.
3.4 Διάθεση αποβλήτων Τελική επιλογή η διάθεση Η μεθοδολογία ελέγχου της αποδοχής ή μη αποβλήτων σε χώρους διάθεσης, βασίζεται στη θέσπιση κατάλληλου καταλόγου. Ο κατάλογος μπορεί να περιλαμβάνει τα είδη των αποβλήτων που μπορούν να διατεθούν ή/και τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα απόβλητα για να είναι δυνατή η τελική τους διάθεση. Η πρόληψη αποβλήτων βοηθά στην μείωση του κόστους μεταφοράς και διάθεσης των αποβλήτων στη χωματερή του Δήμου Παραλιμνίου. Περιοχές με αυξημένες ποσότητες αποβλήτων Χωματερή Δήμου Παραλιμνίου
4. Χρήσιμες συμβουλές πρόληψης αποβλήτων Στα ψώνια: Αγοράζετε μόνο ότι χρειάζεστε. Κρατάτε μαζί σας μία πάνινη τσάντα για τα ψώνια σας. Προσέχετε τις συσκευασίες στα προϊόντα που αγοράζετε, οι γυάλινες συσκευασίες είναι φιλικότερες προς το περιβάλλον. Προτιμήστε τις επιστρεφόμενες φιάλες και συσκευασίες. Μειώστε τα απορρίμματα προτού ακόμη αγοράσετε τα προϊόντα, προτιμώντας αυτά με μικρή και φιλική προς το περιβάλλον συσκευασία. Στο σπίτι: Χρησιμοποιήστε επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία για την αποθήκευση τροφών στο ψυγείο σας, αντί να τις καλύπτετε με αλουμινόχαρτο. Χρησιμοποιείστε συνταγές φαγητών με υλικά που περισσεύουν στην κουζίνα. Χρησιμοποιείστε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες. Επιδιορθώστε ό,τι επιδιορθώνεται αντί να το πετάς και αν αγοράζεις καινούριο. Κομποστοποιείστε τα υπολείμματα των φρούτων και των λαχανικών. Στο σχολείο: Δανειστείτε ή ενοικιάστε βιβλία αντί να τα αγοράσετε. Ανταλλάξτε επαναχρησιμοποιημένα παιχνίδια ίδιας αξίας χωρίς χρήματα. Χρησιμοποίηση μικρών ψυγείων νερού από τους μαθητές, αντί πλαστικά μπουκάλια νερού. Προωθήστε το web-learning για ενημέρωση.
5. Ευρωπαϊκή εβδομάδα μείωσης των αποβλήτων (17-24 Νοεμβρίου) Με την οικονομική στήριξη του προγράμματος LIFE, πραγματοποιείται η «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για τη Μείωση των Αποβλήτων». Σύμφωνα με το θεσμό αυτό, μία συγκεκριμένη εβδομάδα του έτους, δήμοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα και εταιρείες από όλο τον κόσμο διοργανώνουν ή συμμετέχουν σε εκδηλώσεις με σκοπό την ενημέρωση των πολιτών για τη μείωση των αποβλήτων. Δράσεις: 1. Παζαράκι με στόχο τη μείωση αποβλήτων: -Ανταλλαγή επαναχρησιμοποιημένων παιχνιδιών. -Ανταλλαγή επαναχρησιμοποιημένων βιβλίων. -Προσφορά ρουχισμού για φιλανθρωπικό σκοπό. 2. Επίσκεψη και ενημέρωση στα σχολεία για χρήση κάδου κομποστοποίησης και παραγωγής κομπόστου. 3. Παρουσίαση συνταγών μαγειρικής με υλικά που περισσεύουν στην κουζίνα. Ξέρεις ότι Οι μαθητές στην Κύπρο, σε μια καλοκαιρινή μέρα αγοράζουν τουλάχιστο 1 πλαστική μπουκάλα παγωμένο νερό την ημέρα. Σε ένα σχολείο με 500 μαθητές αυτό σημαίνει πάνω από 500 πλαστικά μπουκάλια πετάγονται κάθε μέρα. Στο εξωτερικό συνηθίζεται στην αρχή της σχολικής χρονιάς οι γονείς να φέρνουν στο σχολείο σχολικά είδη, βιβλία, στολές, ρούχα και άλλα πράγματα που δεν χρειάζονται για ανταλλαγή ή για να τα πάρουν άλλοι.
6. Παιχνίδια 1) Βρες αν είναι σωστή ή λάθος η πρόταση 1. Τα σκουπίδια αποτελούν εστία ρύπανσης. 2. Όλα τα σκουπίδια είναι άχρηστα. 3. Κάθε σπίτι μπορεί να κάνει κομποστοστοποίση. 4. Η κομποστοποίηση απαιτεί ακριβό εξοπλισμό. 5. Τα κλαδιά των δέντρων μπορούν να κομποστοποιηθούν. 6. Από την κομποστοποίηση παράγεται λίπασμα. 7. Τα τσόφλια αβγών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κομποστοποίηση. 8. Με την κοµποστοποίηση δεν παράγω κάτι χρήσιμο. 9. Κομποστοποίηση μπορούν να κάνουν μόνο οι δημοτικές αρχές. 10. Το κρέας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κομποστοποίηση.
2) Σταυρόλεξο με λέξεις κάθετα, οριζόντια και διαγώνια Η Ρ Φ Γ Η Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Η Κ Α Δ Ο Σ Α Λ Α Μ Π Τ Η Ρ Ε Σ Π Λ Α Σ Τ Ι Κ Ο Π Ι Π Υ Ε Π Α Ν Α Χ Ρ Η Σ Ι Μ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ο Μ Ν Κ Σ Χ Ε Ξ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Σ Η Τ Α Ρ Μ Ε Ο Τ Α Ξ Μ Π Α Τ Α Ρ Ι Ε Σ Τ Ρ Ε Π Ρ Α Ρ Μ Γ Ρ Υ Π Α Ν Σ Η Χ Ε Τ Β Σ Χ Α Ο Ι Τ Γ Π Υ Τ Ι Ο Τ Ρ Ι Υ Ο Ε Α Ξ Υ Ν Ν Ρ Μ Α Ε Ο Α Ι Σ Κ Α Σ Π Ψ Β Ρ Λ Τ Κ Ζ Α Ρ Μ Π Ι Ο Κ Ι Ε Χ Α Α Μ Ο Λ Υ Ν Σ Η Ι Α Ξ Α Τ Ι Κ Ο Λ Φ Σ Κ Ι Ν Μ Ο Α Σ Δ Ι Μ Τ Π Σ Ο Χ Φ Υ Η Η Υ Σ Κ Ο Υ Π Ι Δ Ι Α Μ Α Ε Σ Π Ω Γ Π Λ Μ Σ Α Υ Ζ Χ Α Π Α Τ Ρ Α Λ Ρ Θ Ο Μ Η Ι Κ Ε Κ Σ Τ Σ Ψ Σ Ο Σ Γ Η Τ Ο Ι Η Ι Α Κ Δ Ο Ρ Ε Δ Τ Ρ Κ Δ Θ Α Α Η Ο Υ Ο Β Η Τ Λ Ο Θ Ι Υ Φ Ρ Τ Η Ε Τ Φ Σ Υ Φ Μ Δ Ν Σ Ε Χ Τ Υ Δ Α Η Ε Υ Θ Ι Υ Α Δ Ρ Ο Ι Ι Χ Η Ρ Ψ Ο Η Ε Σ Ξ Σ Π Κ Ο Δ Ε Τ Τ Ρ Ν Κ Ζ Α Η Α Π Ν Σ Ι Ι Ψ Ο Λ Π Χ Α Σ Α Α Ι Α Α Ρ Τ Τ Ο Θ Χ Ε Ε Υ Ι Π Χ Ψ Τ Α Ρ Β Ο Φ Ρ Γ Ψ Τ Σ Ρ Τ Σ Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν