EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 Επιτροπή Αναφορών 2004 30 Ιουνίου 2004 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Αναφορά 912/2002 του κ. George Miley (Ιρλανδού υπήκοου) εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Εκστρατείας για την Ελευθερία Τηλεοπτικής Λήψης σχετικά µε τις εικαζόµενες µονοπωλιακές πρακτικές που εφαρµόζει ο ευρωπαϊκός τοµέας δορυφορικής τηλεόρασης 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων, καθηγητής αστρονοµίας παραπονείται για το φαινόµενο που ο ίδιος χαρακτηρίζει εφαρµογή µονοπωλιακών πρακτικών στον ευρωπαϊκό τοµέα δορυφορικής τηλεόρασης και που κατά τη γνώµη του συνιστά παραβίαση της κοινοτικής νοµοθεσίας και εµποδίζει την ελεύθερη πρόσβαση των Ευρωπαίων στην πληροφόρηση. 2. Παραδεκτό της αναφοράς Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 21 Μαρτίου 2003. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες σύµφωνα µε το άρθρο 175, παράγραφος (3). 3. Απάντηση της Επιτροπής που ελήφθη στις 7 Οκτωβρίου 2003 'Η Επιτροπή είναι της γνώµης ότι, εντός της εσωτερικής αγοράς, οι πολίτες θα πρέπει να είναι σε θέση να λαµβάνουν τηλεοπτικές υπηρεσίες από άλλα κράτη µέλη. Για τον λόγο αυτό είναι κάθε άλλο παρά ικανοποιητικό το γεγονός ότι οι πολίτες ενός κράτους µέλους αντιµετωπίζουν δυσκολίες όταν επιθυµούν να αποκτήσουν πρόσβαση στα τηλεοπτικά προγράµµατα που µεταδίδονται από άλλα κράτη µέλη µέσω δορυφόρου. Μετά από την έγκριση της οδηγίας του Συµβουλίου 89/552/EΟΚ (γνωστής και ως οδηγίας "Τηλεόραση χωρίς σύνορα", στην οποία παραπέµπει ο αναφέρων) η οποία διευκολύνει τη διασυνοριακή µετάδοση και λήψη των προγραµµάτων δορυφορικής τηλεόρασης, αναγνωρίστηκε ότι οι εκποµπές αυτές εξακολουθούσαν να παρεµποδίζονται από τη νοµική CM\536838EL.doc PE 337.305/αναθ.
ασάφεια που επικρατεί όσον αφορά ορισµένα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώµατα. Αυτός ήταν και ο λόγος έκδοσης της οδηγίας 93/83/EΟΚ, µε την οποία θεσπίστηκαν ορισµένοι κανόνες σχετικά µε τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώµατα που εφαρµόζονται κυρίως στις διασυνοριακές δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές µεταδόσεις. Η οδηγία αποσκοπεί στη διευκόλυνση των διασυνοριακών δορυφορικών ραδιοτηλεοπτικών µεταδόσεων, µεταξύ άλλων µέσω εναρµονισµένων κανόνων σχετικά µε την αγορά δικαιωµάτων και τη συναφή νοµοθεσία που εφαρµόζεται σε αυτές τις πράξεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της προετοιµασίας της έκθεσης σχετικά µε την εφαρµογή αυτής της οδηγίας, η Επιτροπή ενηµερώθηκε σχετικά µε τα προβλήµατα που εντόπισε ο αναφέρων και τα επεσήµανε στην έκθεσή της που εγκρίθηκε στις 26 Ιουλίου 2002 1. H παρακολούθηση της έκθεσης πραγµατοποιήθηκε το Νοέµβριο του 2002: εκπρόσωποι των διαφόρων ενδιαφεροµένων µερών (κάτοχοι δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας, ραδιοτηλεοπτικές οργανώσεις και φορείς εκµετάλλευσης δορυφορικών µεταδόσεων) συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο άτυπης οµάδας εργασίας για να εξετάσουν πιο διεξοδικά τις δυσκολίες που απορρέουν από τις συµβατικές σχέσεις όσον αφορά τη µεταφορά δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωµάτων σε ταινίες για ψηφιακή µετάδοση για περισσότερες από µία επικράτειες της ΕΕ. Από τη συζήτηση προέκυψε ότι τα δικαιώµατα εκµετάλλευσης που πρέπει να καταβάλει µία εταιρεία ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης για την αποκλειστικότητα ενός προστατευόµενου έργου θα ποικίλλουν, ανάλογα µε τον εκάστοτε τύπο ή τους εκάστοτε τύπους µετάδοσης (επίγεια, δορυφορική ή καλωδιακή), τη γλώσσα που χρησιµοποιείται, τις καλυπτόµενες επικράτειες και τέλος µε την, εξίσου σηµαντική, εµπορική αξία της εν λόγω ταινίας (εάν είχε επιτυχία ή όχι), σε συνδυασµό µε τις διαφορές όσον αφορά τη διαπραγµατευτική ισχύ των διαφόρων µερών που συµµετέχουν στις διαπραγµατεύσεις. Ένα από τα κύρια συµπεράσµατα της συνεδρίασης ήταν ότι αν και οι εταιρείες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης µπορούν να αγοράσουν τα συναφή δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας για τις µεταδόσεις τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και σύµφωνα µε την οδηγία 93/83/EΟΚ, σε πολλές περιπτώσεις, στην πράξη, η αγορά αυτών τον δικαιωµάτων για µία ταινία δεν φαίνεται να είναι σκόπιµη από άποψη οικονοµικής βιωσιµότητας για περισσότερες από µία επικράτειες της ΕΕ. Με δεδοµένα τα προαναφερθέντα, δεν είναι δυνατό να ικανοποιηθούν τα αιτήµατα του αναφέροντα χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η φύση των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας που κατέχουν οι διάφοροι κάτοχοι δικαιωµάτων σε σχέση µε τα προστατευόµενα έργα τους που καλύπτονται από δικαιώµατα αποκλειστικότητας στα περισσότερα κράτη µέλη. Όσον αφορά τον αποκωδικοποιητή της Sky Digital, δεν υπάρχει στην κοινοτική νοµοθεσία καµία διάταξη που να υποχρεώνει τις εταιρείες συνδροµητικής τηλεόρασης, όπως η Sky Digital να παρέχουν έναν καθολικό δέκτη, ικανό να λαµβάνει σήµατα από οποιοδήποτε δορυφόρο, ή να υποστηρίζει στοιχεία όπως περιστρεφόµενους δίσκους. Η Sky Digital χρησιµοποιεί το πρότυπο 1 Έγγραφο COM (2002) 430 τελικό: έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά µε την εφαρµογή της οδηγίας 93/83/ΕΟΚ του Συµβουλίου περί συντονισµού ορισµένων κανόνων όσον αφορά το δικαίωµα του δηµιουργού και τα συγγενικά δικαιώµατα που εφαρµόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές µεταδόσεις και την καλωδιακή αναµετάδοση PE 337.305/αναθ. 2/5 536838EL.doc
µετάδοσης DVB-S 1 όπως και άλλες εταιρείες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης, µε αποτέλεσµα οι δέκτες της να είναι συµβατοί µε αυτό το πρότυπο. Ο δέκτης περιέχει ή υποστηρίζει συµπληρωµατικά στοιχεία και προπαντός την υπό όρους πρόσβαση - απαραίτητη για τη συνδροµητική τηλεόραση για την υποστήριξη της ασφάλειας και τη διασφάλιση της καταβολής της συνδροµής - και έναν ηλεκτρονικό οδηγό προγράµµατος. Η Επιτροπή θα ήθελε να επιστήσει την προσοχή του αναφέροντα στις ακόλουθες διατάξεις της κοινοτικής νοµοθεσίας που αποτελούν τµήµα του νέου πλαισίου ηλεκτρονικών επικοινωνιών που ισχύει από τις 25 Ιουλίου 2003. 2 Το άρθρο 6 της οδηγίας 2002/19/EΚ για την πρόσβαση και τη διασύνδεση επιβάλλει στους φορείς εκµετάλλευσης συστηµάτων υπό όρους πρόσβασης την εξής υποχρέωση: Όταν οι κάτοχοι των δικαιωµάτων βιοµηχανικής ιδιοκτησίας σχετικά µε συστήµατα και προϊόντα υπό όρους πρόσβασης, χορηγούν άδειες στους κατασκευαστές εξοπλισµού ευρείας κατανάλωσης, οφείλουν να εξασφαλίζουν ότι αυτό γίνεται υπό δίκαιους, εύλογους και αµερόληπτους όρους. Λαµβάνοντας υπόψη τους τεχνικούς και εµπορικούς παράγοντες, οι κάτοχοι δικαιωµάτων δεν εξαρτούν τη χορήγηση αδειών από όρους µε τους οποίους απαγορεύεται, αποτρέπεται ή αποθαρρύνεται η συµπερίληψη, στο ίδιο προϊόν: - κοινής διεπαφής που επιτρέπει τη σύνδεση µε διάφορα άλλα συστήµατα πρόσβασης, ή - συγκεκριµένων µέσων άλλου συστήµατος πρόσβασης, εφόσον ο αποδέκτης της άδειας πληροί τις σχετικές εύλογες προϋποθέσεις που εγγυώνται, σε ό,τι τον αφορά, την ασφάλεια των συναλλαγών των φορέων εκµετάλλευσης συστηµάτων υπό όρους πρόσβασης. Η διάταξη αυτή στηρίζει τη διαλειτουργικότητα µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων υπό όρους πρόσβασης και παρέχει στους κατασκευαστές τη δυνατότητα συνένωσης πολλών συστηµάτων υπό όρους πρόσβασης σε έναν δέκτη. Η οδηγία για την πρόσβαση και τη διασύνδεση παρέχει στα κράτη µέλη µια σειρά ευκαιριών διευκόλυνσης της πρόσβασης των εταιρειών ραδιοτηλεπτικής µετάδοσης σε συνδεδεµένα µέσα, όπως ηλεκτρονικούς οδηγούς προγραµµάτων που ελέγχονται από φορείς εκµετάλλευσης της συνδροµητικής τηλεόρασης. Η Επιτροπή έχει εξηγήσει αυτές τις δυνατότητες επιλογής στην Επιτροπή Επικοινωνιών ώστε να διασφαλιστεί πλήρης επίγνωση αυτών των δυνατοτήτων στα κράτη µέλη. 3 Επιπλέον, οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να συντονίζουν και να αποθηκεύουν δια χειρός άλλους µη κωδικοποιηµένους τηλεοπτικούς σταθµούς, ακόµα και αν οι σταθµοί αυτοί δεν έχουν 1 - ETSI EN 300 421;- ETSI TR 101 198 2 Απόφαση 676/2002/EΚ, 2002/19/EΚ, 2002/20/EΚ, 2002/20/EΚ, 2002/21/EΚ, 2002/22/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ΕΕ L 108, σελ.1-77); οδηγία 2002/58/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία για την προστασία ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες) ΕΕ αριθ. L 201, 31/07/2002 σελ. 0037 0047; οδηγία της Επιτροπής 2002/77/EΚ σχετικά µε τον ανταγωνισµό στις αγορές δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών; ΕΕ αριθ. L 249, 17/09/2002 σελ. 0021-0026 3 Βλέπε έγγραφο της Επιτροπής Επικοινωνιών 03-25 Ψηφιακή Αµφίδροµη Τηλεόραση στο νέο πλαίσιο, Απρίλιος 2003, τµήµα 1.2 και επ. Η ανάλυση εφαµόζεται τόσο στους Ηλεκτρονικούς Οδηγούς Προγράµµατος (Electronic Programm Guide) όσο και στις ιεπαφές Προγραµµάτων Εφαρµογής (Αpplication Program Interface). Το έγγραφο διατίθεται στην εξής διεύθυνση: http://forum.europa.eu.int/public/irc/infso/home/main 536838EL.doc 3/5 PE 337.305/αναθ.
καταχωρηθεί από την Sky. Τούτο ανταποκρίνεται στις σηµερινές απαιτήσεις του άρθρου 24 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώµατα των χρηστών (2002/22/EΚ), και του δεύτερου εδαφίου του Παραρτήµατος VI, σύµφωνα µε τα οποία ο εξοπλισµός ψηφιακής τηλεοπτικής λήψης ευρείας κατανάλωσης, που δύναται να αποκρυπτογραφεί ψηφιακά τηλεοπτικά σήµατα, πρέπει να µπορεί: - να παρουσιάζει σήµατα που έχουν µεταδοθεί χωρίς κρυπτογράφηση, υπό τον όρο ότι, σε περίπτωση µισθωµένου εξοπλισµού, ο µισθωτής έχει συµµορφωθεί µε τη σχετική συµφωνία µίσθωσης. Ο ορισµός της θέσης των σταθµών στον ηλεκτρονικό οδηγό προγραµµάτων της Sky Digital ρυθµίζεται από την Ανεξάρτητη Επιτροπή για την Τηλεόραση του Ηνωµένου Βασιλείου. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο καθορισµός της θέσης και του αριθµού σε έναν οδηγό προγράµµατος µπορεί να παράσχει συγκεκριµένα οφέλη τόσο στους τηλεοπτικούς σταθµούς όσο και στους καταναλωτές που είναι υποχρεωµένοι να πλοηγούν διαµέσου εκατοντάδων υπηρεσιών. Η Επιτροπή κατανοεί ότι η συµβατότητα ηλεκτρονικών καρτών συνδροµής και δεκτών είναι αναγκαία ώστε να διασφαλιστεί η συµµόρφωση µε τους συµβατικούς όρους της συνδροµής και να αποφευχθούν ενδεχόµενες καταχρήσεις, όπως π.χ. η πιθανότητα να χρησιµοποιηθεί η κάρτα κάποιου ιδιώτη σε εµπορικά κτίρια, για τα οποία είναι αναγκαία πιο δαπανηρή συνδροµή και διαφορετική κάρτα.' 4. Συµπληρωµατική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 18 Ιουνίου 2004 Η Επιτροπή επαναλαµβάνει ότι επιθυµεί να αποκτήσουν οι πολίτες διασυνοριακή πρόσβαση στα τηλεοπτικά προγράµµατα και ότι θεωρεί λυπηρό το γεγονός ότι ένας σηµαντικός αριθµός πολιτών είναι αναγκασµένοι να καταφεύγουν σε συνδροµές της "γκρίζας αγοράς" προκειµένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε ορισµένα προγράµµατα εκτός της χώρας καταγωγής τους. Η επιθυµία αυτή δικαιολογεί την έρευνα που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο της οδηγίας 93/83/EΟΚ σε σχέση µε τη χορήγηση αδειών για πολυάριθµες εθνικές επικράτειες κατόχων δικαιωµάτων για τη χρήση των προστατευόµενων έργων τους. Το αποτέλεσµα αυτής της έρευνας οδήγησε στο συµπέρασµα ότι η χορήγηση πανευρωπαϊκών αδειών πραγµατοποιείται σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή και εθνική νοµοθεσία περί πνευµατικής ιδιοκτησίας, ανάλογα µε την εµβέλεια της σύµβασης µεταξύ κατόχων δικαιωµάτων και χρηστών. Εν προκειµένω, πρέπει επίσης να τονιστεί ότι το άρθρο 2α, παράγραφος (1) της οδηγίας "Τηλεόραση χωρίς σύνορα" προβλέπει ότι: Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν την ελευθερία λήψεως και δεν εµποδίζουν την αναµετάδοση στο έδαφός τους των τηλεοπτικών εκποµπών που προέρχονται από άλλα κράτη µέλη, για λόγους που εµπίπτουν σε τοµείς τους οποίους συντονίζει η παρούσα οδηγία. Η µεταφορά/αδειοδότηση δικαιωµάτων δεν εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας "Τηλεόραση χωρίς σύνορα". Για τον λόγο αυτό είναι ευθύνη των εταιρειών ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης να διασφαλίζουν την αναγκαία έγκριση των κατόχων δικαιωµάτων. Η ικανοποίηση του αιτήµατος του αναφέροντα θα έθετε σε κίνδυνο τη φύση των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας που κατέχουν οι διάφοροι κάτοχοι δικαιωµάτων σε σχέση µε τα προστατευόµενα έργα τους που καλύπτονται από δικαιώµατα αποκλειστικότητας στα περισσότερα κράτη µέλη. Υπό το φως των πληροφοριών που έχουν τεθεί στη διάθεση της Επιτροπής, οι εµπορικές πρακτικές που περιγράφει ο αναφέρων δεν φαίνεται να αντιβαίνουν στην ευρωπαϊκή νοµοθεσία περί ανταγωνισµού. PE 337.305/αναθ. 4/5 536838EL.doc
Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα εµπόδιο τεχνικού χαρακτήρα που να παρακωλύει τη διασυνοριακή προσφορά κωδικοποιηµένων υπηρεσιών µέσω της χρήσης συστηµάτων υπό όρους πρόσβασης. εδοµένου ότι κάθε αποκωδικοποιητής και κάθε κάρτα διαθέτει έναν µοναδικό αριθµό συνδροµής, κάθε φορέας εκµετάλλευσης γνωρίζει τον αριθµό των συνδροµητών του. Οι φορείς εκµετάλλευσης θα είχαν τη δυνατότητα να συνάπτουν συµφωνίες µε τους τοπικούς κατόχους δικαιωµάτων, ώστε να λαµβάνουν υπόψη τους συνδροµητές εξωτερικού εάν αναλάµβαναν εµπορική πρωτοβουλία ώστε να συµπεριλάβουν αυτή τη δυνατότητα. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε τροποποιήσεις των συµβάσεων π.χ. µε τα στούντιο παραγωγής ταινιών. Η σηµερινή στάση της βιοµηχανίας έχει ως αποτέλεσµα πολλοί συνδροµητές να καταφεύγουν σε συνδροµές της γκρίζας αγοράς, πράγµα που σηµαίνει ότι υπάρχουν πολίτες που είναι συνδροµητές από κάποια διεύθυνση στη χώρα καταγωγής τους ενώ λαµβάνουν την υπηρεσία στη χώρα κατοικίας τους ή χρησιµοποιούν έναν εξειδικευµένο ενδιάµεσο που µεταπωλεί τις συνδροµές εκτός της χώρας προέλευσης έναντι αµοιβής. Στο πλαίσιο αυτό είναι σαφές ότι οι σηµερινές δυσκολίες όσον αφορά τη διασυνοριακή πρόσβαση στα προγράµµατα εντός της ΕΕ δεν συνδέονται µε εµπόδια νοµικής ή τεχνικής φύσεως αλλά µε παράγοντες επιχειρηµατικού χαρακτήρα που ευνοούν τη χρήση πνευµατικών ή εµπορικών δικαιωµάτων σε εθνικό επίπεδο. 536838EL.doc 5/5 PE 337.305/αναθ.