هطالع اک ص ای فیسی ل شیکی ترخی پای ای هرکثات تحت ت ص دهای پاییي یحیی تاج ر* رضا فیفایی هالک قاسوی ه ػؼ تحمیمبت هشکجبت ک س-ساهؼش * یؼ ذ هؼئ ل: یحیی تبخ س - yahoo.com ytajvar@ آدسع: ایشاى- ساهؼش- ه ػؼ تحمیمبت هشکجبت ک س- ص ذ ق پؼتی 46915-335 چکیذ ت ص سرها یخث ذاى ه جة تغییر در فرای ذ ای فیسی ل شیکی تی ضیویایی گیا هیگردد. ت ه ظ ر تررسی ارتثاط صفات فیسی ل شیکی تی ضیویایی پای ای هرکثات سثت ت ت ص دهای پاییي )در هحیط ک ترل ضذ ( پص طی تص رت آزهایص فاکت ریل در قالة طرح کاهال تصادفی اجرا گردیذ. عاهل دها در فت سطح ضاهل دهای 3-0 3 6 9 6- C 25 ± 2 )ت ع اى ضا ذ( پای در س سطح ار ج سیتر ج پ سیر ض ا تخاب ضذ ذ. تایج طاى داد ک در دهای پاییي کلر فیل b a کل کا ص کرت یذرات هحل ل فعالیت آ سین س پراکسایذدیسو تاز افسایص هع یدار داضت. عاهل پای هیساى پراکسیذاسی ىلیپیذ را تا 0/893 هایکر ه ل هال ىدآلذئیذ در گرم زىتر ترگ کا ص داد. اثر هتقاتل پای دها یس تر طت ی ی هحت ی پر لیي ترگ هع یدار ت د. تط ریک تیطتریي طت ی ی تا هیا گیي % 43/78 در پای ار ج در C 6- هحت ی پر لیي تا هیا گیي 36/48 هیلیگرم در گرم زىتر ترگ در ش تیپ پ سیر ض در صفر درج سا تیگراد ثثت ضذ. تا ت ج ت ضاخص ای فیسی ل شیکی تی ضیویایی ای گ ت ظر هیرسذ ک ش تیپ پ سیر ض در هقایس تا پای ای سیتر ج ار ج دهای یخث ذاى را ت تر تحول هی وایذ. اشگاى کلیذی: هرکثات پای ت ص پر لیي هقذه هشکجبت خضء هحص الت گشهؼیش یو گشهؼیش حؼبع ث ت ؾ دهبی پبییي هیثبؿذ )فت حیلض ی ی فتبحی- همذم 1389(. گیب بى دس همبثل ت ؾ بی هحیغی اص لجیل ػشهب یخج ذاى دس هشحل ػبصگبسی ثب رخیش ه اد ت ظین ک ذ اػوضی الذام ث ث ج د ثمبء خ یؾ هی وبی ذ. دس ت ؾ دهبی پبییي ث ػلت ت لیذ ا اع گ بی فؼبل اکؼیظى دس هحیظ ػل ل احتوبل ل ع ت ؾ اکؼیذاتی )ث ػ اى ت ؾ ثب ی ( خ د داسد (2006 al.,.(molla et یکی اص اک ؾ بی ک دس حض س اکؼیظى فؼبل ػشػت ثیتشی پیذا و د اثش تخشیجی ثدب هیگزاسد پشاکؼیذاػی ى لیپیذ بی غبء اػت (2005 al.,.(nayyar et اص اثشات دیگش تدوغ سادیکبل بی فؼبل اکؼیظى تخشیت کلش فیل کب ؾ فت ػ تض گیب هی- ثبؿذ( 2003 al.,.(campos et ػو هب گیب بى اص عشیك فؼبل ػبصی ػیؼتن بی آ تیاکؼیذا ی آ ضین غیش آ ضیوی 1
ػبصگبسی خ یؾ ث ت ؾ دهبی پبییي سا افضایؾ هید ذ (2006 al.,.(chen et دس ثیي آ ضین بی آ تیاکؼیذاى ایض آ ضین بی ػ پشاکؼیذدیؼو تبص ث دلیل خ ثی ػبصی سادیکبل ػ پشاکؼبیذ خضء ا لیي ه وتشیي ػیؼتن دفبػی آ ضیوی )دس همبثل سادیکبل بی فؼبل اکؼیظى( هحؼ ة هیؿ د (2008 al.,.(huang et اص اثشات دیگش ت ؾ دهبی پبییي کب ؾ ػیبلیت غبء ث د ک دس ک بس پشاکؼیذاػی ىلیپیذ ه خت تخشیت غبء دس تید افضایؾ ت ی ی هیگشدد (2003 al.,.(campos et ثب ت خ ث اػتمجبل ثبغذاساى ث کت ت ػؼ هشکجبت دس ه بعك یو گشهؼیش ثش ص د س - ای ت ؾ یخج ذاى دس ایي ه بعك کوج د اعالػبت ػلوی کبسثشدی کبفی دس ایي صهی پش ط هزک س اسائ اخشا گشدیذ. ه اد ر ش ا ایي پظ ؾ ثص ست آصهبیؾ فبکت سیل دس لبلت عشح کبهال تصبدفی اػت ک ط تیپ پبی دس ػ ػغح ؿبهل بل- بی ثزسی 18 هب بس ح aurantium) (Citrus ػیتش ح trifoliate) (Citrus Sinensis Poncirus پ ؼیش ع trifoliate) (Poncirus ث د ک اک ؾ بی آ ب دس تیوبس دهبی 3-0 3 6 9 C 6- )دس ؿشایظ ک تشل ؿذ اتبق سؿذ( ثب و بی ؿب ذ هؼتمش دس گلخب )C 2 25( ± ه سد همبیؼ لشاس گشفت. ثشای ػ دؾ پش لیي 2 هیلیلیتش اص ػصبس گیب ی ثب 2 هیلیلیتش هؼشف یي یذسیي 2 هیلیلیتش اػیذ اػتیک هخل ط ث حوبم آة گشمC 100 )ث هذت یک ػبػت( ه تمل ؿذ ذ. ثؼذ اص ػشد ؿذى ث ش یک 4 هیلیلیتش ت ل ئي اضبف ؿذ ک ثؼذ اص ستکغ خزة فبص س یی دس ع ل ه ج 520 ب هتش ثجت ثب اػتفبد اص ه ح ی اػتب ذاسد غلظت پش لیي هحبػج ؿذ (2008 al.,.(fotouhi et ا ذاص گیشی کشث یذسات ثشگ ثش هج بی س ؽ ف لػ لف سیک )هجت ی ثش آثگیشی ل ذ بی هحل ل تکیل تشکیت ف سف سال( ا دبم پزیشفت )لشثب لی وکبساى 1380(. فؼبلیت آ ضین ػ پشاکؼیذدیؼو تبص اص عشیك ثشسػی ت ا بیی ایي آ ضین دس خل گیشی اص کب ؾ فت ؿیویبیی یتش ثل تتشاص لی م ث د ک دس ع ل ه ج 560 ب هتش ا ذاص گیشی ؿذ (Huang (2008 al.,.et ثشای ا ذاص گیشی ؿبخص پشاکؼیذاػی ىلیپیذ ب غلظت هبل ىدآلذئیذ )هحص ل اک ؾ پشاکؼیذاػی ى- لیپیذ ب( ه سد اسصیبثی لشاس گشفت (2009 al.,.(azzarello et ؿبخص بیی وچ ى ت ی ی )ثالفبصل ثؼذ اص اػوبل تیوبس( ثب اػتفبد اص س ؽ Campos وکبساى )2003( س گذا بی کلش فیل یض اص عشیك س ؽ Fotouhi وکبساى )2008( اسصیبثی ؿذ. تدضی اسیب غ داد ب ثب اػتفبد اص شمافضاس MSTATC همبیؼ هیب گیي ب یض اص عشیك آصه ى ت کی دس ػغح احتوبل %5 ثشسػی ؿذ. تایج تحث تدضی اسیب غ داد ب بى داد ک ؿبخص بی پش لیي ت ی ی ثشگ تحت تبثیش اثش هتمبثل دهب ط تیپ تغییش هؼ یداس داؿت. لیکي تغییشات لیپیذ پشاکؼیذاػی ى کلش فیل b a کل ثشگ هتبثش اص ػ اهل دهب پبی ث د. دس اثش 2
کب ؾ دهب یض افضایؾ کشث یذسات هحل ل فؼبلیت آ ضین ػ پشاکؼبیذدیؼو تبص ثجت ؿذ. تبیح حبصل اص همبیؼ هیب گیي ثش وک ؾ اثشات پبی دهب ثش ت ی ی بى داد ک ش ػ پبی بس ح ػیتش ح پ ؼیش ع دس دهبیC 6- افضایؾ ت ی ی داؿت ذ. ثغ سیک دس ایي دهب ثیتشیي همذاس ت ی ی هشث ط ث بس ح ثب هیب گیي % 43/78 ث د دس سد ثؼذی پبی ػیتش ح )26/45 %( پ ؼیش ع )16/89 %( لشاس داؿت ذ. افضایؾ ت ی ی تحت ت ؾ دهبی پبییي دس ثشگ بل بی ل (2003 al., (Campos et یض گضاسؽ ؿذ. احتوبال افضایؾ ت ی ی غبء هیت ا ذ هشتجظ ثب پشاکؼیذاػی ىلیپیذ ب آػیت بی هکب یکی بؿی اص کشیؼتبل بی یخ ثبؿذ (2009 al.,.(azzarello et ثش وک ؾ اثشات دهب پبی ثش ؿبخص پش لیي ثیب گش آى ث د ک ثیتشیي همذاس پش لیي ثب هیب گیي 36/48 هیلیگشم دس گشم صىتش ثشگ هتؼلك ث پ ؼیش ع دس دهبی صفش دسخ ػب تیگشاد ث د. دس حبلیک دس دهبی هزک س ث تشتیت پبی - بی ػیتش ح بس ح ثب هحت ی پش لیي 19/78 25/56 هیلیگشم دس گشم صىتش ثشگ دس سد بی ثؼذی لشاس داؿت ذ. ایي تبیح دس هبث ت ثب گضاسؽ کشهی وکبساى )1388( س ی دسخت صسدآل اػت. ای گ ث ظش هیسػذ ک تدوغ پش لیي ثب تبثیشگزاسی ثش تؼبدل اػوضی هیت ا ذ دس افضایؾ ػبصگبسی تبثیشگزاس ثبؿذ (2005 al.,.(nayyar et تغییشات پشاکؼیذاػی ىلیپیذ تحت تبثیش پبی بى داد ک ث تشتیت ثیتشیي کوتشیي همذاس پشاکؼیذاػی ىلیپیذ ثشگ ثب هیب گیي 0/893 1/721 هبیکش ه لهبل ىدآلذئیذ دس گشم صىتش ثشگ دس پبی بی بس ح پ ؼیش ع ث د. اص لحبػ تبثیش دهب ثش پشاکؼیذاػی ىلیپیذ یض ثیتشیي همذاس پشاکؼیذاػی ىلیپیذ ثب هیب گیي 2/034 هبیکش ه لهبل ىدآلذئیذ دس گشم صىتش ثشگ دس تیوبس C 3- ثجت گشدیذ. دس ثشگ صیت ى تحت ت ؾ یخج ذاى یض افضایؾ پشاکؼیذاػی ىلیپیذ گضاسؽ ؿذ (2009 al.,.(azzarello et احتوبال افضایؾ پشاکؼیذاػی ىلیپیذ بی ثشگ پبی بی تحت ت ؾ هیت ا ذ بؿی اص تدوغ سادیکبل بی فؼبل اکؼیظى دس تید تخشیت لیپیذ بی غبء ثبؿذ (2006 al.,.(chen et تحت تبثیش پبی ث تشتیت ثیتشیي کوتشیي همذاس س گذا کلش فیل a ثب هیب گیي 2 1/522 کلش فیل b ثب هیب گیي 0/7086 0/5133 کلش فیل کل ثب هیب گیي 2/7086 2/035 هیلیگشم دس گشم صىتش ثشگ دس پبی بی پ ؼیش ع بس ح هب ذ ؿذ. اص ظش دهب یض کوتشیي همذاس کلش فیل b a کلش فیل کل ث تشتیت ثب هیب گیي 1/01 1/352 0/44 هیلیگشم دس گشم صىتش ثشگ دس تیوبس دهبیی C 6- ثجت ؿذ. تبیح ایي پظ ؾ هبث, اک ؾ گیب چ - بی ثزسی لیو آة ؿیشاص تحت ت ؾ یخج ذاى اػت (2008 al.,.(fotouhi et احتوبال کب ؾ س گیض بی کلش فیل هشتجظ ثب اکؼیذاػی ى ایي س گذا ب تحت ت ؾ دهبی پبییي اػت (2006 al.,.(chen et ؿبخص کشث یذسات هحل ل فؼبلیت آ ضین ػ پشاکؼبیذدیؼو تبص فمظ تحت تبثیش دهب افضایؾ ص گ ل ای داؿت ثغ سیک ث تشتیت ثیتشیي هیضاى کشث یذسات هحل ل فؼبلیت آ ضین ػ پشاکؼبدیذدیؼو تبص ثب هیب گیي 65/43 هیلی- گشم دس گشم صىتش ثشگ 52/41 احذ آ ضیوی دس هیلیگشم صىتش ثشگ دس دلیم دس تیوبس دهبیی صفش دسخ هب ذ ؿذ. دس تبییذ ایي تبیح هیت اى ث افضایؾ کشث یذسات هحل ل دس بل ثل ط (2006 al., (Molla et فؼبلیت آ ضین ػ پشاکؼبدیذدیؼو تبصدس بل ل (2003 Qi., (Leng & تحت ت ؾ دهبی پبییي اؿبس داؿت ک هبث تبیح ایي پظ ؾ اػت. دس ت خی ایي تبیح هیت اى ای گ اػت جبط داؿت ک کشث یذسات هحل ل ثب تبثیش گزاسی ثش فبس 3
اػوضی (2006 al., (Molla et آ ضین ػ پشاکؼبیذدیؼو تبص یض اص عشیك خ ثی ػبصی سادیکبل ػ پشاکؼبیذ (Huang (2008 al., et ت ا ؼت دس ػبصگبسی گیب بى هشث ع ؼجت ث ت ؾ دهبی پبییي تبثیشگزاس ثبؿ ذ. تیج گیری کلی ؿش ع اغلت تغییشات فیضی ل طیکی ثی ؿیویبیی ش ػ پبی اص تیوبس دهبیی 3 صفش دسخ ػب تیگشاد ث د. لکي دس تیوبس دهبیی 6- دسخ ػب تیگشاد آػیت ت ؾ ثش ص ػالئن خؼبست وچ ى افضایؾ ت ی ی ؿذیذ ث د. ثب ت خ ث ؿبخص بی ه سد اسصیبثی ای گ ث ظش هیسػذ دس ثیي پبی بی ه سد هغبلؼ پبی پ ؼیش ع ؼجت ث ت ؾ دهبی پبییي تحولپزیشی ه بػجی داؿت ک هیت ا ذ ث ػ اى پبی دس ت ػؼ کت هشکجبت دس ه بعك یو گشهؼیش ک احتوبل ثش ص ت ؾ یخج ذاى خ د داسد ت صی گشدد. ه اتع فت حی لض ی ی س. فتبحی همذم ج. 1389. پش سؽ هشکجبت دس ایشاى. ا تبسات دا گب گیالى. 305 صفح. ع. خ ادی ت. فبیی ی. 1388. اسصیبثی ؿبخص بی فیضی ل طیکی همب هت ث ػشهب.1 2. کشهی ف. ػی ػ هشد خص صیبت ثبسد ی دس اسلبم صسدآل. ؿویي ک گش ػل م ثبغجب ی. 22-25 تیش. گیالى- سؿت. 3. Azzarello E, Mugnai S, Pandolfi C, Masi E, Marone E and Mancuso S. 2009. Comparing image (fractal analysis) and electrochemical (impedance spectroscopy and electrolyte leakage) techniques for the assessment of the freezing tolerance in olive. Trees 23:159 167. 4. Campos PS, Quartin V, Ramalho JC, and Nunes MA. 2003. Electrolyte leakage and lipid degradation account for cold sensitivity in leaves of Coffea sp. Plants. Journal of plant physiolology, 160::283 292. A Study of Physiological Responses of some Citrus Rootstocks in Low Temperature stress Yahya Tajvar *, Reza. Fifaei & Malek. Ghasemi Citrus Research Institute, Ramsar-Iran * Corresponding Author E-mail: ytajvar@yahoo.com Address: Iran Citrus Research institute Ramsar Iran P.O.BOX: 46915-335 Abstract Low temperature stress, change many physiological and biochemical process in plants. In order to study the relationship between physiological and biochemical traits of 4
citrus rootstocks to Low temperature stress (in controlled climate), an experiment was conducted in a factorial plan based on completely randomized design. Treatment of temperatures were at seven levels include 9, 6, 3, 0.-3,-6 C and 25 ± 2 C (as control) and rootstocks were Sour orange (Citrus aurantium), Citrange (Citrus Sinensis Poncirus trifoliate) and Trifoliate orange (Poncirus trifoliate). Results showed that, in low temperatures chlorophyll a, b and total were reduced, while carbohydrate and SOD enzyme activity were increased. Due to effects of rootstocks, lipid proxidation was reduced to 0.893 MDA μmol/g leaf FW. Interaction effect of factors was significant on, electrolyte leakage and proline content of leaf. Therefore maximum electrolyte leakage to 43.78% and proline content to 36.48 mg/g leaf FW were observed in sour orange in 6 C and Trifoliate orange rootstocks in 0 C respectively. The biochemical and physiological indexes showed that Trifoliate orange genotype compared with Sour orange and Citrange rootstocks had best tolerance to freezing stress. Keywords: Citrus, Rootstock, Stress, Proline 5