ιαχείριση Πληροφοριών στο ιαδίκτυο Εργαστήριο (Φυλλάδιο 3) ΤΕΙ Καβάλας - Σχολή ιοίκησης & Οικονοµίας Τµήµα ιαχείρισης Πληροφοριών ιδάσκων: Μαρδύρης Βασίλειος, ιπλ. Ηλ. Μηχανικός & Μηχ. Υπολογιστών, MSc (El. & Comp. Eng) 1. Στόχοι Στο εργαστήριο αυτό θα παρουσιαστεί η υπηρεσία µεταφοράς αρχείων FTP. Στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών µε την διαδικασία αποστολής ή λήψης αρχείων µε τη χρήση του πρωτοκόλλου FTP. Θα παρουσιαστούν δύο τρόποι χρήσης της υπηρεσίας, από την γραµµή εντολών και µέσω γραφικού περιβάλλοντος. Επίσης οι φοιτητές θα χρησιµοποιήσουν την υπηρεσία για να δηµοσιεύσουν τις σελίδες τους στο διαδίκτυο. 2. Η υπηρεσία FTP Μια από τις πιο σηµαντικές και ευρέως χρησιµοποιούµενες υπηρεσίες του Internet είναι η υπηρεσία FTP. H υπηρεσία αυτή, επιτρέπει την µεταφορά αρχείων από και προς διαφορετικούς υπολογιστές που βρίσκονται διασκορπισµένοι σε όλα τα µέρη του κόσµου. Ο όρος FTP προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων File Transfer Protocol (Πρωτόκολλο µεταφοράς αρχείων) και είναι το σύνολο των προδιαγραφών στις οποίες βασίζεται η µεταφορά αρχείων στο Internet. Η υπηρεσία λειτουργεί σύµφωνα µε το µοντέλο client-server (πελάτη-εξυπηρετητή). Ο server παίζει τον ρόλο του αποθηκευτικού χώρου για τα αρχεία, ενώ ο κάθε client συνδέεται στον server και έχει τη δυνατότητα να µεταφέρει αρχεία από και προς αυτόν. Όταν αντιγράφουµε ένα αρχείο από τον server στον υπολογιστή µας, λέµε ότι "κατεβάζουµε" (download) το αρχείο. Αντίθετα, όταν αντιγράφουµε ένα δικό µας αρχείο σε κάποιον server, λέµε ότι "στέλνουµε" (upload) το αρχείο. Ωστόσο, υπάρχει ένας περιορισµός: για να µπορεί κάποιος χρήστης (client) να έχει πρόσβαση σε έναν αποµακρυσµένο υπολογιστή (server) πρέπει να έχει την εξουσιοδότηση για να συνδεθεί (login) µε τον συγκεκριµένο υπολογιστή. Με άλλα λόγια δεν µπορεί να αντιγράψει αρχεία προς και από έναν υπολογιστή (server) παρά µόνο αν είναι καταχωρηµένος στον κατάλογο χρηστών του, δηλαδή έχει login name και password. 3. FTP στον server infoman Στις ασκήσεις που θα ακολουθήσουν, θα χρησιµοποιήσετε την υπηρεσία FTP δίνοντας όνοµα χρήστη και κωδικό. Με αυτόν τον τρόπο σύνδεσης, ένας χρήστης συνδέεται σε προσωπικό φάκελο για τον οποίο είναι ιδιοκτήτης και έχει κάθε δικαίωµα µέσα σ αυτόν. Στη συνέχεια θα χρησιµοποιήσετε την υπηρεσία για να συνδεθείτε στον αποµακρυσµένο υπολογιστή infoman.teikav.edu.gr. Πληκτρολογήστε ftp infoman.teikav.edu.gr Το µήνυµα που θα λάβεται είναι : Connected to infoman.teikav.edu.gr. 220 infoman FTP server (SunOS 5.8) ready. User (infoman.teikav.edu.gr:(none)): Πληκτρολογήστε το δικό σας όνοµα χρήστη και στη συνέχεια τον µυστικό κωδικό σας. Όταν συνδεθείτε θα πάρετε το µήνυµα : 230 User <Ονοµα χρήστη> logged in. 1
Από αυτό το σηµείο και στο εξής παρατηρούµε ότι η προτροπή (prompt) του παράθυρου εντολών έχει αλλάξει σε ftp>. Αυτό σηµαίνει ότι µπορούµε να πληκτρολογούµε µόνο εντολές της υπηρεσίας ftp. Στην µεταφορά ενός αρχείου σηµαντικό είναι να γνωρίζουµε τον φάκελο από τον οποίο το παίρνουµε (φάκελος πηγή source directory) και τον φάκελο στον οποίο πρόκειται να µεταφερθεί (φάκελος στόχος target directory). Έτσι λοιπόν για την µεταφορά αρχείων προς τον αποµακρυσµένο (remote) ftp server, ο φάκελος πηγή βρίσκεται στον τοπικό (local) υπολογιστή ενώ ο φάκελος στόχος στον ftp server, δηλαδή στον υπολογιστή στον οποίο συνδεόµαστε. Με την εντολή ( lcd. ) µπορούµε να δούµε τη διαδροµή (path) του τοπικού φακέλου, ενώ µε την εντολή ( pwd ) µπορούµε να δούµε τη διαδροµή (path) του αποµακρυσµένου φακέλου. Στο ftp prompt πληκτρολογήστε lcd. και pwd και βρείτε τον τοπικό και αποµακρυσµένο φάκελο της σύνδεσής σας. Πληκτρολογήστε την εντολή : mkdir public_html Με την παραπάνω εντολή δηµιουργήσατε έναν φάκελο µε όνοµα public_html µέσα στον αποµακρυσµένο φάκελο της σύνδεσής σας. Για να αλλάξετε τον αποµακρυσµένο σε public_html πληκτρολογήστε την εντολή : cd public_html Βεβαιωθείτε για την αλλαγή του αποµακρυσµένου φακέλου χρησιµοποιώντας την εντολή pwd. Για να αλλάξετε τον τοπικό φάκελο σε Z:/IDM_LAB πληκτρολογήστε την εντολή : lcd Z:/IDM_LAB Βεβαιωθείτε για την αλλαγή του τοπικού φακέλου χρησιµοποιώντας την εντολή ( cd. ). Προσοχή ο φάκελος C:/IDM πρέπει πρώτα να έχει δηµιουργηθεί. Με τη χρήση της εντολής send µπορείτε να µεταφέρετε ένα αρχείο από τον τοπικό φάκελο στον αποµακρυσµένο. Πληκτρολογήστε : send page2a.html για να µεταφέρετε το αρχείο page2a.html από τον τοπικό στον αποµακρυσµένο φάκελο. Τα µηνύµατα που θα λάβετε είναι τα εξής : 200 PORT command successful. 150 Opening ASCII mode data connection for page2a.html (120 bytes). 226 Transfer complete. ftp: 120 bytes received in 0,06Seconds 1184,28Kbytes/sec. Οι πληροφορίες που παίρνουµε για την µεταφορά είναι το είδος σύνδεσης, το όνοµα του αρχείου που µεταφέρθηκε, το µέγεθος του αρχείου, ο χρόνος και η µέση ταχύτητα µεταφοράς. οκιµάστε να µεταφέρετε µε τον ίδιο τρόπο το αρχείο Z:/IDM_LAB/page2b.html Με την εντολή dir µπορείτε να δείτε την λίστα αρχείων του τρέχοντος αποµακρυσµένου φακέλου. Πληκτρολογήστε : dir Το αποτέλεσµα της εντολής είναι µια λίστα (µορφής ανάλογης αυτής που δίνει η εντολή ls του unix) στην οποία κάθε γραµµή αντιστοιχεί σε ένα αρχείο ή φάκελο που βρίσκεται µέσα στον 2
αποµακρυσµένο φάκελο. Τα στοιχεία που εµφανίζονται σε κάθε γραµµή είναι τα εξής : 1 η στήλη αποτελείται από δέκα χαρακτήρες. Ο πρώτος από αυτούς ορίζει τον τύπο του αρχείου ή φακέλου (- για αρχείο, d για φάκελο ). Οι υπόλοιποι εννέα χαρακτήρες υποδηλώνουν τα δικαιώµατα χρήσης του αρχείου/φακέλου. 2 η στήλη ο αριθµός των links στο αρχείο/φάκελο 3 η στήλη ο ιδιοκτήτης του αρχείου/φακέλου 4 η στήλη το group του ιδιοκτήτη 5 η στήλη το µέγεθος του αρχείου/φακέλου 6-7 η στήλη η ηµεροµηνία τελευταίας τροποποίησης του αρχείου/φακέλου 8 η στήλη ο ώρα της τελευταίας τροποποίησης του αρχείου/φακέλου 9 η στήλη το όνοµα του αρχείου/φακέλου ιαγράψτε το αρχείο page2b.html από τον τοπικό φάκελο Z:/IDM_LAB χρησιµοποιώντας τον FileManager των Windows. Με την εντολή get µπορείτε να µεταφέρετε ένα αρχείο από τον αποµακρυσµένο φάκελο στον τοπικό. Πληκτρολογήστε : get page2b.html για να µεταφέρετε το αρχείο page2b.html από τον ftp server στον υπολογιστή σας και συγκεκριµένα στον τοπικό φάκελο (Z:/IDM_LAB). Για να διαγράψετε ένα αρχείο από τον αποµακρυσµένο φάκελο µπορείτε να χρησιµοποιήσετε την εντολή delete. Πληκτρολογήστε : delete page2b.html για να διαγράψετε το αρχείο send page2b.html από τον αποµακρυσµένο φάκελο. Με την εντολή dir ελέγξτε αν έγινε η διαγραφή. 4. FTP σε γραφικό περιβάλλον Χρησιµοποιώντας προγράµµατα σύνδεσης στην υπηρεσία FTP (ftp clients) που λειτουργούν σε γραφικό περιβάλλον οι διαδικασίες αποστολής και λήψης αρχείων γίνονται πολύ πιο εύκολα. Στα πλαίσια των εργαστηριακών ασκήσεων του µαθήµατος, θα χρησιµοποιήσετε το πρόγραµµα WS_FTP LE της εταιρίας Ipswitch Inc, που προσφέρεται δωρεάν για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Όταν εκτελέσετε το πρόγραµµα θα βρεθείτε στην οθόνη που ακολουθεί. 3
Για να συνδεθείτε στον ftp server κάντε κλικ στο κουµπί Connect. Στο παράθυρο που εµφανίζεται πληκτρολογήστε στο πεδίο Host Name/Address infoman.teikav.edu.gr, στο πεδίο User ID το δικό σας όνοµα χρήστη και στο πεδίο Password τον προσωπικό µυστικό κωδικό σας. Στη συνέχεια πατήστε Ok. Αµέσως ξεκινάει η διαδικασία σύνδεσης. Μόλις αποκατασταθεί η σύνδεση το παράθυρο της εφαρµογής έχει την µορφή : Στο αριστερό µέρος παρουσιάζεται ο τοπικός φάκελος και στο δεξί µέρος ο αποµακρυσµένος φάκελος. Για να µεταφέρετε ένα αρχείο δεν έχουµε παρά να το σύρετε από τον ένα φάκελο στον άλλο. Για να αλλάξετε φάκελο χρησιµοποιήστε το κουµπί ChgDir ενώ για δηµιουργήσετε φάκελο το κουµπί MkDir. Για να διαγράψετε αρχείο ή φάκελο το µαρκάρετε και χρησιµοποιείτε το κουµπί Delete. Με τη βοήθεια του WS_FTP LE να µεταφέρετε αρχεία από και προς τον ftp server καθώς επίσης και να δηµιουργήσετε και να διαγράψετε φακέλους και αρχεία. 4
5. Ασφαλής µεταφορά αρχείων (Secure FTP) Η µεταφορά αρχείων µπορεί να γίνει και µε τη χρήση του πρωτοκόλλου SFTP. Το πρωτόκολλο SFTP λειτουργεί όπως και το FTP µε τη διαφορά ότι τα δεδοµένα των αρχείων κωδικοποιούνται κατά την µεταφορά τους, έτσι ώστε να παρέχεται ασφάλεια σχετική µε τη µη εξουσιοδοτηµένη πρόσβαση των µεταφερόµενων δεδοµένων από τρίτους. Για την ασφαλή µεταφορά αρχείων θα χρησιµοποιήσουµε την εφαρµογή SSH Secure File Transfer. Μετά την εκτέλεση της εφαρµογής παρουσιάζεται η παρακάτω οθόνη. Για να συνδεθούµε στον αποµακρυσµένο υπολογιστή (server) και να µεταφέρουµε αρχεία κάνουµε κλίκ στο κουµπί Quick Connect και πληκτρολογούµε το όνοµα του server και τα κατάλληλα στοιχεία χρήστη όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. 5
µετά την επιτυχή σύνδεση εµφανίζεται το παρακάτω παράθυρο στο οποίο αριστερά υπάρχει η δοµή των φακέλων στο αποµακρυσµένο σύστηµα και δεξιά η λίστα των αρχείων του επιλεγµένου φακέλου. Για να µεταφέρετε αρχεία από και προς τον αποµακρυσµένο φάκελο αρκεί να ακολουθήσετε µια διαδικασία copy/paste ή drag&drop όπως ακριβώς και κατά την αντιγραφή αρχείων από και προς έναν φάκελο, στον υπολογιστή σας. 6. ηµοσίευση HTML σελίδων στο WWW Οι υπηρεσίες FTP και SFTP χρησιµοποιούνται πολύ συχνά µε σκοπό τη δηµοσίευση σελίδων html στο WWW. Για να δηµοσιεύσετε σελίδες στον Web Server του τµήµατος θα πρέπει αρχικά να υπάρχει µέσα στον προσωπικό φάκελό σας (/export/home/username) ο φάκελος µε όνοµα public_html. Αυτός ο φάκελος είναι ο βασικός φάκελος (root directory) για τις σελίδες κάποιου χρήστη. Αν ο χρήστης user1 του server infoman.teikav.edu.gr, µεταφέρει στον φάκελο /export/home/user1/public_html τη σελίδα test.html, τότε οποιοσδήποτε χρήστης του διαδικτείου µπορεί να την δει στην διεύθυνση http://infoman.teikav.edu.gr/~user1/test.html. ηµιουργήστε στον προσωπικό σας φάκελο στο server έναν φάκελο µε όνοµα public_html αν δεν υπάρχει ήδη. Μέσα στο public_html µεταφέρετε τα αρχεία των σελίδων που φτιάξατε στα προηγούµενα εργαστήρια. Εµφανίστε τις σελίδες από τον Web Server infoman.teikav.edu.gr χρησιµοποιώντας τον Internet Explorer. Φτιάξτε και µεταφέρετε στο public_html ευπαρουσίαστη αρχική σελίδα µε όνοµα index.html η οποία να περιέχει συνδέσµους προς τις υπόλοιπες σελίδες. Εµφανίστε την αρχική σελίδα µε τον Internet Explorer (http://infoman.teikav.edu.gr/~username) 6