تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو و سطح کنسانتره بر مصرف خوراک قابلیت هضم مواد مغذی فراسنجههای شکمبهای در گوسفند نر کرمانی

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان جلد سوم شماره اول 1394 http://ejrr.gau.ac.ir تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو و سطح کنسانتره بر مصرف خوراک قابلیت هضم مواد مغذی فراسنجههای شکمبهای در گوسفند نر کرمانی 3 علی شمسی 1 * محمدمهدی شریفیحسینی 2 و امید دیانی 1 دانشجوی کارشناسیارشد استادیار و 3 دانشیار گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان 2 تاریخ دریافت: 93/10/30 تاریخ پذیرش: 94/2/2 چکیده 1 بهمنظور بررسی تأثیر دو سطح اندازه ذرات سیالژ جو و دو سطح کنسانتره بر مصرف خوراک قابلیت هضم مواد مغذی فراسنجههای شکمبهای از چهار راس بره نر نژاد کرمانی چهارده ماهه با میانگین وزنی 35±2 کیلوگرم بهصورت طرح چرخشی در قالب طرح فاکتوریل 2 2 با چهار دوره 21 روزه استفاده شد. برای تهیه سیالژ 1200 کیلوگرم علوفه جو بهمدت 45 روز در کیسههای نایلونی سیلو شد. جیرههای آزمایشی به ترتیب شامل جیره حاوی درصد سیالژ جو درشت و 60 درصد کنسانتره 60 درصد سیالژ جو درشت و درصد کنسانتره درصد سیالژ جو ریز و 60 درصد کنسانتره 60 درصد سیالژ جو ریز و درصد کنسانتره بودند. میانگین هندسی ذرات سیالژ جو درشت و ریز بهترتیب 13/95 و 10/83 میلیمتر بوده و ph سیالژ ریز کمتر بود )0/03=P(. نتایج حاکی از این بود که بیشترین مصرف ماده خشک در جیرههای دارای درصد کنسانتره بود )0/001<P( اما بیشترین قابلیت هضم ماده خشک و آلی در جیره 60 درصد کنسانتره و درصد سیالژ جو ریز بود )0/05<P(. ph مقدار مایع شکمبه چهار ساعت پس از تغذیه با جیرههای حاوی سیالژ درشت )0/005=P(. غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه تحت تأثیر جیرههای آزمایشی قرار نگرفت. بود بیشتر بیشترین تولید پروتئین میکروبی در جیرههای سیالژ جو ریز بود )0/044<P(. کاهش سطح کنسانتره و اندازه * مسئول مکاتبه: mmsharifih@gmail.com 87

علي شمسي و همکاران ذرات سیالژ جو ضمن بهبود شرایط شکمبه و افزایش سطح تماس ذرات سیالژ جو سبب بیشترین قابلیت هضم ماده خشک و آلی بیشتر شد. واژههاي کليدي: سیالژ جو اندازه ذرات مصرف خوراک ph شکمبه فراسنجههای شکمبهای مقدمه فراسنجههای متعددی همچون مصرف ماده خشک مقدار و نوع کربوهیدرات غیر ساختمانی و ساختمانی نسبت علوفه به کنسانتره اندازه ذرات روشهای فراوری مواد خوراکی نرخ تجزیهپذیری مواد در شکمبه و مدیریت آخور فیبر مورد نیاز نشخوارکنندگان بهویژه گاوهای شیرده را تحت تأثیر قرار میدهد )آرمنتانو و پرییرا 1997(. با توجه به اهمیت باالی نسبت علوفه به کنسانتره بر تولید گاوهای شیرده الیاف نامحلول در شوینده خنثی میتواند بهعنوان یک ابزار در تثبیت حد باالی نسبت علوفه به کنسانتره بهکار رود )مرتنز 1997(. برای بیان حد پایین این نسبت در نظر گرفتن ویژگیهای فیزیکی در شکمبه فیبر ضروری بهنظر میرسد. کاهش اندازه ذرات سیالژ ذرت سبب کاهش سقف شکمبهای 1 گوسفند شد و بر شرایط شکمبه تأثیر داشت )شریفی و همکاران 2012(. بیان فیبر بهصورت الیاف نامحلول در شوینده خنثی فقط ماهیت شیمیایی آن را بیان میکند و ویژگیهای فیزیکی فیبر نظیر اندازه ذرات و جرم را در نظر نمیگیرند. از آنجا که این ویژگیهای تخمیر شکمبه متابولیسم و تولید چربی و سالمت حیوان را تحت تأثیر قرار میدهند باید در اندازهگیری فیبر مورد نیاز نشخوارکنندگان مدنظر قرار گیرند )آرمنتانو و پرییرا 1997(. ویژگیهای فیزیکی مواد خوراکی نظیر اندازه ذرات میتواند استفاده از مواد مغذی تخمیر شکمبهای و تولید حیوان را جدا از مقدار و ترکیب الیاف نامحلول در شوینده خنثی تحت تأثیر قرار دهد. این ویژگیها بهویژه بههنگام کاهش نسبت علوفه به کنسانتره حیاتی بهنظر میرسد 1997(. )مرتنز ویژگیهای الیاف خام مانند طول ذرات بر هضم شکمبه نرخ عبور تولید پروتئین میکروبی و هضم پس از شکمبه تأثیر میگذارد. ممکن است با افزایش اندازه ذرات علوفه بازده تولید میکروبی و قابلیت هضم پروتیین در شکمبه و در کل دستگاه گوارش بهبود یابد )یانگ و بوشمن 2006(. همچنین افزایش اندازه ذرات علوفه سبب افزایش فعالیت جویدن و افزایش ترشح بزاق و بهدنبال آن سبب افزایش ph 1- Rumen mat 88

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 شکمبه شده و اسیدوز شکمبهای را به حداقل میرساند )کراس و همکاران 2002 بوشمن و همکاران 2003(. هدف از این پژوهش تعیین اثرات اندازه ذرات علوفه جو بر کیفیت سیالژ و همچنین تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو و 2 سطح کنسانتره بر مصرف خوراک قابلیت هضم مواد مغذی سنتز پروتئین میکروبی و فراسنجههای شکمبه در گوسفند بود. مواد و روشها برای تهیه سیالژ حدود 1200 کیلوگرم علوفه جو در مرحله خمیری بودن دانه درو شد اندازه ذرات ریز و درشت با دستگاه مخصوص خرد کردن علوفه ذرت با طول برش 12 و 24 میلیمتر تهیه شدند. علوفههای خرد شده در نایلونهای مخصوص بدون هیچ ماده افزودنی بهمدت 45 روز سیلو شدند. پس از این مدت سیالژ برای تهیه جیرههای آزمایشی استفاده شد. جیرههای آزمایشی عبارت بودند از: 1( 60 درصد سیالژ جو درشت و درصد کنسانتره 2( درصد سیالژ جو درشت و 60 درصد کنسانتره 3( 60 درصد سیالژ جو ریز و درصد کنسانتره و 4( درصد سیالژ جو ریز و 60 درصد کنسانتره بود )جدول 1(. جیرهها دارای انرژی متابولیسمی تقریبا یکسانی بودند. از چهار راس بره نر نژاد کرمانی چهارده ماهه با میانگین وزنی 35±2 کیلوگرم بهصورت طرح چرخشی در قالب طرح فاکتوریل 2 2 با چهار دوره 21 روزه استفاده شد و در گوسفنداری بخش گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام گرفت. برای اندازهگیری ماده خشک نمونهها بهمدت 48 ساعت در دمای 65 درجه سانتیگراد قرار داده شدند. برای اندازهگیری خاکستر و پروتئین خام از روشهای استاندارد استفاده شد )انجمن رسمی شیمیدانان کشاورزی 2005(. الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی بر اساس روش ون سوست و همکاران )1991( تعیین شد. الیاف مؤثر فیزیکی به روش المرز و همکاران )1996( و کونونوف و همکاران )2003( و میانگین هندسی ذرات سیالژ به روش انجمن مهندسین کشاورزی امریکا )2002( و بر اساس ماده خشک باقیمانده بر روی سه الک کونونوف و همکاران )2003( محاسبه شدند. نقطه فلیگ که تلفیقی از ماده خشک و ph سیلو میباشد نیز محاسبه شد )دنک و کان 2006(. نمونهگیری از مایع شکمبه در روز آخر هر دوره و در ساعات پیش از مصرف خوراک )صفر( و در ساعات پس از مصرف خوراک )2 4 و 6 ساعت( با استفاده از پمپ صورت گرفت پس از نمونهگیری 89

علي شمسي و همکاران مدل سی پی 103 تایوان( ph مایع شکمبه بالفاصله بهوسیله ph متر قابل حمل )مارک المترون 1 اندازهگیری شد. )ویدربرن 1967( انجام شد اندازهگیری غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه با استفاده از روش فنل هیپوکلریت و پس از آمادهسازی بهوسیله اسپکتروفتومتری غلظت آمونیاک در جذب با طول موج 630 نانومتر مشخص شد. در نهایت با استفاده از خط استاندارد مقدار نیتروژن آمونیاک برحسب میلیمول محاسبه شد. تولید نیتروژن میکروبی بر اساس گرم نیتروژن در روز بهصورت زیر محاسبه شد )چن و گومز 1995(: نیتروژن میکروبی= X ( mmol day ) 70 0.116 0.83 1000 = X میزان جذب پورینها )میلیمول در روز( جدول 1- تأثير دو سطح کنسانتره و دو سطح اندازه ذرات سيالژ جو بر ترکيبات شيميايي و ويژگيهاي فيزيک جيرههاي آزمايشي )براساس ماده خشک(. اندازه ذرات سیالژ جو اجزاء )درصد ماده خشک( درصد کنسانتره سیالژ جو دانه جو کنجاله پنبه دانه سبوس گندم بیکربنات سدیم دیکلسیم فسفات سنگ آهک نمک ترکیب شیمیایی و ویژگیهای فیزیکی انرژی قابل سوخت و ساز )مگاکالری در هر کیلو ماده خشک( پروتئین خام )درصد ماده خشک( عصاره اتری )درصد ماده خشک( الیاف نامحلول در شوینده خنثی )درصد ماده خشک( )میلیمتر( میانگین هندسی 1 )میلیمتر( انحراف معیار میانگین هندسی 1 2 )درصد ماده خشک( الیاف مؤثر فیزیکی جیرهها درشت 60 38/90 5/56 11/11 0/74 1/63 1/11 0/60 59/84 25/86 3/69 7/00 1/11 1/00 1/11 0/37 2/39 13/56 2/80 43/50 10/84 1/51 /36 ریز 60 38/90 5/56 11/11 0/74 1/63 1/11 0/60 2/45 14/37 2/70 37/00 10/81 1/59 36/93 59/84 25/86 3/69 7/00 1/11 1/00 1/11 0/37 2/ 13/56 2/80 43/50 13/91 1/63 /09 2/46 14/34 2/70 37/50 13/97 1/70 41/54 3 1 با استفاده از روش توصیه شده توسط انجمن مهندسین کشاورزی امریکا )2002( صورت گرفت. با استفاده از روش توصیه شده توسط کونونوف و همکاران )2003( صورت گرفت. 1- Elmetron 90

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 از طرح چرخشی متوازن شامل چهار جیره غذایی در قالب فاکتوریل 2 2 استفاده شد. مدل آماری بهصورت ذیل بود: در این مدل Y ijkl= µ+ A i + B j + (AB) ij + γ l + e ijkl Y ijkl =Bj اثر سطحj ام کنسانتره = هر کدام از مشاهدات µ= میانگین کل A= i اثر سطحi ام اندازه ذرات سیالژ جو ij( =)AB اثر متقابل سطح iام اندازه ذرات سیالژ جو با اثر سطح jام کنسانتره γ= k اثر دوره زمانی و = e ijkl خطای آزمایش میباشد. تجزیه آماری دادهها و مقایسه میانگین تیمارها به روش دانکن )0/05<P( با نرمافزار آماری SAS نسخه ویرایش شده )2001( 9/1 انجام گرفت. نتايج و بحث تأثير اندازه ذرات علوفهبر کيفيت سيالژ: سیلو کردن علوفه جو با اندازه ذرات درشت نسبت به سیالژ با اندازه ذرات ریز سبب افزایش درصد ماده خشک شد )جدول 0/015=P( 2 علت آن میتواند پساب بیشتر در سیالژ جو با اندازه ریز باشد که سبب کاهش درصد ماده خشک آن شد. سویتا و همکاران )2000( گزارش کردند درصد ماده خشک سیالژ جو با اندازه ذرات درشت 37/4 و ماده خشک سیالژ ریز را 34/6 درصد بود که با نتایج این آزمایش مطابقت دارد. سیلو کردن سیالژ با اندازه ذرات ریز سبب افزایش پروتئین خام شده که علت آن میتواند تخمیر بهتر میکروبها در سیالژ با اندازه ذرات ریزتر باشد. سیالژ هر چه ریزتر شود بافت گیاه بیشتر آسیب میبیند و میکروارگانیسمها بهتر میتوانند فعالیت کنند )مکدونالد و همکاران 1995(. سیلو کردن علوفه جو با اندازه ذرات درشت و ریز تأثیری بر الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی نداشت. نتایج تحقیق مولیفر و هنریش )2013( و سویتا و همکاران )2000( هم نشان داد که سیلو کردن علوفه ذرت با اندازه ذرات درشت و ریز تأثیری بر الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی نداشت. اما گزارش شده با طوالنی شدن زمان سیلو کردن غلظت الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی کاهش مییابد. علت آن میتواند هیدرولیز اجزای دیواره سلولی در طی عمل تخمیر باشد )یاهایا و همکاران 2002(. یکی از شاخصهای مهم که در ارزشیابی علف سیلو شده مورد توجه قرار میگیرد ph میباشد که با اندازهگیری آن میتوان تا حد زیادی بهمیزان اسید الکتیک تولید شده در سیلو و نیز کیفیت فرآیند 91

علي شمسي و همکاران تخمیر و وضعیت پایداری مواد سیلو شده پیبرد. عطریان )2009( ph مناسب در سیلو را بین 3/6 تا 4/2 گزارش نمود. در این پژوهش کاهش اندازه ذرات علوفه ذرت سبب کاهش ph سیالژ شد که علت آن میتواند تخمیر بهتر میکروارگانیسمها و تولید اسید الکتیک بیشتر باشد. عدد فلیگ سیالژ جو درشت و ریز بهترتیب 98/88 و 96/15 بود که نشان دهنده کیفیت بسیار خوب این سیالژها بود. جدول 2- تأثير اندازه ذرات علوفه بر درصد ماده خشک ترکيبات شيميايي )درصد ماده خشک( و ph سيالژ جو. ماده خشک 1 2 ماده خشک پروتئین خام الیاف نامحلول در شوینده خنثی الیاف نامحلول در شوینده اسیدی سیالژ جو درشت 33/00 a سیالژ جو ریز 27/33 b خطای معیار میانگینها 0/82 سطح معنیداری 0/001 0/015 0/002 0/310 0/782 0/003 1/99 0/21 1/31 1/30 0/04 29/83 b 8/97 a 55/94 34/49 3/96 b 36/48 a 6/82 b 57/18 34/17 4/20 a ph نمره فلیگ 3 0/471 0/97 96/15 98/88 1 ماده خشک علوفه سیلویی در آون 55 درجه سانتیگراد بهمدت 72 ساعت مشخص شد )انجمن رسمی شیمیدانان کشاورزی.)2002 3 2 ماده خشک علوفه سیلویی به روش تقطیر با تولوئن مشخص شد )انجمن رسمی شیمیدانان کشاورزی 2002(. با استفاده از روش توصیه شده توسط دنک و کان )2006( صورت گرفت. در هر ردیف اعدادی با حروف یکسان اختالف معنیداری ندارند )0/05>P(. تأثير اندازه ذرات سيالژ و سطح کنسانتره بر مصرف مواد مغذي و قابليت هضمها: با افزایش درصد سییییالژ در جیرهها مصیییرف ماده آلی و الیاف نامحلول در شیییوینده خنثی افزایش یافت )جدول 3 بهترتیب 0/050=P و 0/013=P(. همچنین م صرف ماده خ شک ماده آلی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی با افزایش اندازه ذرات سیییالژ جو افزایش یافت ( هب ترتیب 0/001=P 0/012=P و 0/014=P(. احتماال با افزایش سطح کنسانتره در جیره محیط شکمبه اسیدی شد. و مصرف خوراک کاهش مییابد. سیییی الژ جو در مرح له خمیری دارای م ق دار قا بل توجهی ا ل یا ف نام حلو ل در شیییوی ن ده خنثی ( بهترتیب 57/19 و 55/94 درصد در سیالژ درشت و ریز جدول 2( بوده و سیالژ درشت میتواند سبب افزایش بیشتر ترشیح بزاق شید )گلچین و همکاران 2013(. در نتیجه شی رایط تخمیر شی کمبه بهبود یافت و 92

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 م صرف خوراک بیشتر شد. م صرف الیاف نامحلول در شوینده خنثی در جیرههای حاوی سیالژ جو درشت و جیرههای حاوی درصد کنسانتره بیشتر بود. در این جیرهها مصرف ماده آلی جیره سبب افزایش م صرف الیاف نامحلول در شوینده خنثی شد. م صرف الیاف نامحلول در شوینده خنثی تحت تأثیر اثرات متقابل بین سطح کنسانتره و اندازه ذرات سیالژ جو قرار گرفت )0/039=P( زیرا در جیره حاوی سیالژ با ذرات ریز و درصد کنسانتره به مقدار سطح مصرف خوراک بهصورت قابل توجهی افزوده شید. مشیابه با نتایج این آزمایش بیچامن و همکاران )1994( نیز گزارش نمودند اثرات متقابلی بین بین دو اندزه سیالژ 5 و 10 میلیمتر و دو سطح کن سانتره در تولید شیر وجود دا شت و در جیره دارای کنسانتره زیاد سیالژ درشت سبب بهبود شرایط شکمبه شده و لذا تولید شیر افزایش یافت. با کاهش اندازه ذرات سییییالژ جو از مصیییرف الیاف مؤثر فیزیکی به روش کونونوف و همکاران )2003( کاسیییته شییید )0/036=P(. یانگ و همکاران )2007( گزارش کردند که کاهش اندازه ذرات علوفه م صرف الیاف مؤثر فیزیکی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی را کاهش میدهد. ولی تیموری و همکاران )2004( گزارش نمودند با کاهش اندازه ذرات یونجه خشیک ضیمن افزایش مصیرف ماده خ شک و م صرف الیاف نامحلول در شوینده خنثی م صرف الیاف مؤثر فیزیکی کاهش یافت. در این آزمایش م صرف ماده خ شک تحت تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو قرار نگرفت لذا به سبب مقادیر کمتر الیاف مؤثر فیزیکی در جیرههای دارای سیالژ جو ریز مقدار کمتری الیاف مؤثر فیزیکی در این جیرهها مصرف شد. درصد قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی تحت تأثیر اندازه ذرات ترتیب ( هب و 0/016=P 0/017=P( و سطح کنسانتره ( هب ترتیب 0/014=P و 0/009=P( قرار گرفت بیشترین درصد قابلیت هضم ماده خشک و آلی در جیره سیالژ جو ریز و درصد کنسانتره بود زیرا با وجود سیالژ ریز ph کلی شکمبه کاهش نیافت )جدول 4( و لذا بر قابلیت هضم تأثیر منفی نداشت. همچنین سیالژ جو ریز بهدلیل افزایش سطح تماس با باکتریهای شکمبه قابلیت هضم بیشتری داشت )یانگ و بوشمن 2006(. اثر متقابل بین دو سطح کنسانتره و دو اندازه درشت و ریز سیالژ جو بر قابلیت هضم ماده خشک معنیدار بود )0/010 =P( زیرا در جیره حاوی 60 درصد سیالژ ریز مصرف بهصورت معنیداری افزوده شد. با مصرف این جیره ph شکمبه در محدوده طبیعی حفظ شد )جدول 4( در نتیجه با افزایش فعالیت میکروارگانیسمهای شکمبه و نیز با افزایش سطح تماس سیالژ ریز با میکروارگانیسمهای شکمبه )یانگ 93

علي شمسي و همکاران و بوشمن 2006( قابلیت هضم ماده خشک افزایش یافت. گلچین و همکاران )2013( نیز گزارش کردند با کاهش اندازه ذرات علوفه یونجه قابلیت هضم ماده خشک افزایش یافت. درصد قابلیت هضم پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی تحت تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو و سطح کنساتره قرار نگرفت. مشابه با نتایج ما کراس و کومب )2003( نشان دادند که قابلیت هضم الیاف نامحلول در شوینده خنثی با کاهش اندازه ذرات تحت تأثیر قرار نگرفت. جدول 3- تأثير جيرههاي آزمايشي بر مصرف مواد مغذي و درصد قابليت هضم مواد مغذي. درشت ریز خطای اندازه ذرات سیالژ جو درصد کنسانتره 60 60 استاندارد مصرف مواد مغذی )کیلوگرم در روز( سطح معنیدار اثر اثر اثر اندازه ذرات کنسانتره متقابل 0/173 0/001 0/531 0/1 1/46 a 1/15 b 1/43 a 1/25 ab ماده خشک 0/145 0/012 0/050 0/04 1/38 b 1/16 b 1/ a 1/35 a ماده آلی 0/039 0/014 0/013 0/02 0/64 a 0/54 b 0/68 a 0/64 a الیاف نامحلول در شوینده خنثی 0/265 0/474 0/036 0/03 0/13 b 0/10 b 0/25 a 0/23 a الیاف مؤثر فیزیکی 1 0/112 0/195 0/047 0/04 0/59 0/44 0/57 0/51 الیاف مؤثر فیزیکی 2 قابلیت هضم مواد مغذی )درصد( 0/010 0/014 0/016 1/71 64/9 a 53/19 b 57/9 ab 57/8 ab ماده خشک 0/112 0/009 0/017 2/37 58 a 49/08 b 52/9 ab 47/8 b ماده آلی 0/671 0/215 0/255 2/71 72/89 75/41 75 79/83 پروتئین خام 0/277 0/139 0/488 3/72 21/78 21/18 23/24 16/62 الیاف نامحلول در شوینده خنثی 2 الیاف مؤثر فیزیکی به روش المرز و همکاران )1996(. 3 الیاف مؤثر فیزیکی به روش کونونوف و همکاران )2003(. در هر ردیف اعدادی با حروف یکسان اختالف معنیداری ندارند )0/05>P(. فراسنجههاي شکمبهاي ph شکمبه: مقدار ph شکمبه 2 و 4 ساعت پس از مصرف خوراک تحت تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو )بهترتیب 0/035=P و 0/005=P( و سطح کنسانتره )بهترتیب 0/047=P و 0/007=P( قرار گرفت )جدول 4( بهطوری که با افزایش سطح کنسانتره و کاهش اندازه ذرات سیالژ جو ph شکمبه کاهش 94

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 معنیداری داشت. مقدار الیاف فیزیکی مؤثر بر عملکرد مناسب شکمبه تأثیرگذار میباشد. هنگامیکه میانگین اندازه ذرات علوفه کاهش مییابد از فعالیت جویدن و ph شکمبه کاسته میشود زیرا با جویدن از تولید بزاق و تأثیر بافری آن کاسته میشود )مرتنز 1997 شریفی و همکاران 2012(. گزارش شده در بز با کاهش اندازه ذرات علوفه یونجه و کاهش الیاف مؤثر فیزیکی جیرهها ph شکمبه نیز بهصورت خطی کاهش یافت )ژائو و همکاران 2011(. ممکن است عوامل دیگری بهطور مثال مقدار و نوع کنسانتره بتوانند بهصورت مؤثریتری نسبت به الیاف مؤثر فیزیکی ph محتویات شکمبه را تغییر دهند )مولیفر و هنریش 2012(. جدول 4- تأثير تغذيه با جيرههاي آزمايشي بر ph مايع شکمبه گوسفندان در زمانهاي مختلف پس از تغذيه. اندازه ذرات سیالژ جو درصد کنسانتره ساعت صفر 60 درشت 60 ریز 6/72 6/72 6/73 6/66 خطای استاندارد 0/062 اثر اندازه ذرات 0/162 سطح معنیدار اثر کنسانتره 0/315 اثر متقابل 0/315 0/359 0/189 0/410 0/821 0/047 0/007 0/425 0/239 0/035 0/005 0/913 0/233 0/046 0/059 0/04 0/15 5/96 ab 5/82 b 6/61 6/67 5/92 b 5/80 b 6/63 6/65 6/17 a 6/15 a 6/67 6/72 5/97 ab 6/01 a 6/65 6/71 2 4 6 8 کل 0/482 0/891 0/427 0/04 6/72 6/69 6/71 6/69 در هر ردیف اعدادی با حروف یکسان اختالف معنیداری ندارند )0/05>P(. نيتروژن آمونياکي شکمبه: نیتروژن آمونیاکی شکمبه در زمانهای مختلف تغذیه تحت تأثیر اندازه ذرات سیالژ جو و سطوح مختلف کنسانتره قرار نگرفتند )جدول 5(. دانش مسگران و همکاران )2008( گزارش کردند با افزایش مصرف خوراک بیشتر آمونیاک بیشتری هم تولید میشود زیرا میزان پروتئینی که وارد شکمبه میشود بیشتر است اما در پژوهش جاری اختالف معنیداری در آمونیاک تولیدی مشاهده نشد. مقدار تولید آمونیاک دو ساعت بعد از مصرف خوراک به 20 تا 30 میلیمول در لیتر مایعات شکمبه بالغ شده که به تجزیهپذیری پروتئین جیره بستگی دارد. ولی پس از آن به سبب جذب توسط باکتریهای 95

علي شمسي و همکاران شکمبه و دیواره شکمبه و همچنین عبور به هزارال از غلظت آن کاسته میشود )اشنبک و همکاران 2010(. بهنظر میرسد در این آزمایش مقدار کربوهیدراتهای غیرساختمانی برای کاهش و یکسانسازی غلظت نیتروژن آمونیاکی کافی بوده است. جدول 5- تأثير جيرههاي آزمايشي بر غلظت نيتروژن آمونياکي مايع شکمبه گوسفندان تغذيه شده با جيرههاي آزمايشي در زمانهاي مختلف )ميليگرم در دسيليتر(. اندازه ذرات سیالژ جو درصد کنسانتره ساعت صفر 60 درشت 60 ریز 47/7 49/2 51/3 58/1 خطای استاندارد 0/69 اثر اندازه ذرات 0/58 سطح معنیدار اثر کنسانتره 0/97 اثر متقابل 0/36 0/89 0/44 0/17 0/92 0/84 0/16 0/92 0/53 0/41 0/57 0/20 0/4 0/12 0/08 0/10 0/13 74/3 71/1 69/5 44/07 72/9 65/2 64/01 48/3 71/2 69/1 70/3 50/6 67 59/2 73/2 47/2 2 4 6 8 کل 0/21 0/53 0/47 0/03 61/1 1 جیرههای آزمایشی شامل: 1( 60 درصد سیالژ جو درشت و درصد کنسانتره 2( درصد سیالژ جو درشت و 60 59/8 62/5 63/4 درصد کنسانتره 3( 60 درصد سیالژ جو ریز و درصد کنسانتره 4( درصد سیالژ جو ریز و 60 درصد کنسانتره. توليد نيتروژن و پروتئين ميکروبي: تولید نیتروژن و پروتئین میکروبی در شکمبه بهصورت معنیداری تحت تأثیر اندازه ذرات )بهترتیب 0/045=P و 0/044=P( و سطوح کنسانتره )بهترتیب 0/032=P و 0/024=P( قرار گرفتند بهطوری که با کاهش اندازه ذرات غلظت نیتروژن و پروتئین میکروبی افزایش یافت. با کاهش اندازه ذرات نرخ تجزیه پروتئین علوفه در شکمبه افزایش یافته و لذا مقدار پروتئین غیرقابل تجزیه در شکمبه کاهش مییابد. همچنین در جیرههای دارای الیاف مؤثر فیزیکی کم تولید پروتئین میکروبی در شکمبه افزایش مییابد. این اثر به واسطه کاهش باز چرخش نیتروژن در شکمبه میباشد زیرا )توده( پروتوزوآیی در شکمبه کاهش مییابد )یانگ و بوشمن 2004 یانگ و بوشمن.)2006 کاهش اندازه ذرات سیالژ جو سبب افزایش تجزیهپذیری نشاسته در شکمبه شد )یانگ و بوشمن 2006(. همچنین احتماال تجزیه راحتتر سیالژ جو ریز توسط میکروارگانیسمها و فراهم بودن انرژی 96

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 قابل تخمیر بیشتر برای میکروارگانیسمهای شکمبه در جیرههای حاوی کنسانتره بیشتر منجربه افزایش تولید پروتئین میکروبی و فرآوردههای تجزیه از جمله اسکلت کربنی و نیتروژن آمونیاکی بیشتر به مصرف میکروارگانیسمهای شکمبه برای تولید پروتئین میکروبی شد. با کاهش اندازه ذرات علوفه سطوح قابل دسترس برای حمله میکروبی افزایش مییابد )سن امتریو و همکاران 2000( در نتیجه به تخمیر شکمبهای افزوده میشود. با افزایش کربوهیدراتهای محلول انرژی موردنیاز باکتریها تأمین میشود و پروتئین جیره بهتر استفاده قرار میگیرد )راسل و همکاران 1992(. فرجی وکیل و همکاران )2009( گزارش کردند با افزایش کنسانتره در جیره سنتز پروتئین میکروبی افزایش مییابد. این افزایش میتواند بهعلت افزایش ماده آلی هضم شده در شکمبه در نتیجه افزایش نسبت کنسانتره به علوفه باشد. همچنین پیشنهاد شده بازدهی سنتز پروتئین میکروبی از طریق تنظیم جیره و همزمانسازی تجزیهپذیری منابع انرژی و نیتروژن جیره افزایش مییابد )سینکلر و همکاران 1993(. جدول 6- تأثير جيرههاي آزمايشي بر توليد نيتروژن و پروتئين ميکروبي )گرم در روز( در شکمبه. اندازه ذرات سیالژ جو درصد کنسانتره نیتروژن میکروبی پروتئین میکروبی 60 درشت 60 ریز خطای استاندارد سطح معنیدار اثر اثر اندازه کنسانتره ذرات 0/032 0/045 0/024 0/044 اثر متقابل 0/117 0/109 3/66 12/93 14/56 a 91/05 a 16/01 a 100/07 a 9/79 b 54/99 b 11/86 b 69/16 b در هر ردیف اعدادی با حروف یکسان اختالف معنیداری ندارند )0/05>P(. نتیجهگیری با کاهش سطح کن سانتره و افزایش اندازه ذرات سیالژ جو محیط شکمبه بهبود یافته و م صرف خوراک افزایش یافت. با کاهش اندازه ذرات سیالژ سطح تماس میکروبی در شکمبه افزایش یافت که بههمراه کاهش کنسانتره و بهبود ph قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی افزایش معنیداری نشان داد. لذا جیرههای دارای درصد کنسانتره و 60 درصد سیالژ جو بیشترین مصرف ماده خشک داشتند و جیره حاوی درصد کنسانتره و 60 درصد سیالژ جو ریز دارای باالترین قابلیت هضم ماده خشک و آلی بود. 97

علي شمسي و همکاران منابع American Society of Agricultural Engineers (ASAE). 2002. Method of determining and expressing particle size of chopped forage (ASAE. S4224.1). 70 th ed. Am. Soc. Agri. Eng., St. Joseph, MI. AOAC. 2005. Association of Official Analytical Chemist. Official methods of analysis, 18 th ed. AOAC, Washington, VA. Aschenbach, J.R., Penner, G.B., Stumpff, F. and Gäbel, G. 2011. Role of fermentation acid absorption in the regulation of ruminal ph. J. Dairy Sci. 89: 1092 1107. Atrian, P. 2009. Using Silage Fed to Ruminants. Aeej Press, 186p. (In Persian) Armentano, L. and Pereira, M. 1997. Measuring the Effectiveness of fiber by animal response trials. J. Dairy Sci. 80: 1416 1425. Beauchemin, K.A., Yang, W.Z. and Rode, L.M. 2003. Effects of particle size of alfalfa based-dairy cow diets on chewing activity, ruminal fermentation, and milk production. J. Dairy Sci. 86: 630 643. Beauchemin, K.A., Farr, B.I., Rode, L.M. and Schaalje, G.B. 1994. Effects of alfalfa chop length and supplementary long hay on chewing and milk production of dairy cows. J. Dairy Sci. 77: 1326 1339. Chen, X.B. and Gomes, M.J. 1995. Estimation of microbial protein supply to sheep and cattle based on urinary excretion of purine derivatives an over view of the technical details, Occasional Publication, Rowette Research Institute, Aberdeen, UK. Danesh Mesgaran, M., Tahmasbi, A.M. and Vakili, S.A.R. 2008. Digestion and Metabolism in Ruminants. Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian) Denek, N. and Can, A. 2006. Feeding value of wet tomato pomace ensiled with wheat straw and wheat grain for Awassi sheep. Small Rum. Res. 65: 260-265. Faraji Vakilli, A., Gafary Khorshidi, K. and Zahedifar, M. 2009. The effect of different levels of concentrate in the diet on microbial protein synthesis in native Mazandaran province buffalo rumen. J. Vet. Islam. Azad Uni. 7: 61-66. (In Persian) Golchin Gale Doni, S., Teimouri Yanesary, A.A. and Khalvaty, L. 2013. The effect of particle size of alfalfa and canola meal treated with hydrochloric acid on the effectiveness of physical, intake, digestibility and chewing behavior in sheep Zell. J. Rum. Res. 1: 33-47. (In Persian) Kononoff, P.J., Heinrichs, A.J. and Buckmaster, D.R. 2003. Modification of the Penn State forage and total mixed ration particle separator and the effects of moisture content on its measurements. J. Dairy Sci. 86: 1858 1863. Krause, K.M., Combs, D.K. and Beauchemin, K.A. 2002. Effects of forage particle size and grain fermentability in midlactation cows. I. Milk production and diet digestibility. J. Dairy Sci. 85: 1936-1946. 98

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 Krause, M.K. and Combs, D.K. 2003. Effects of forage particle size, forage source and grain fermentability on performance and ruminal ph in lactation cows. J. Dairy Sci. 86: 1382-1397. Lammers, B.P., Buckmaster, D.R. and Heinrichs, A.J. 1996. A simple method for the analysis of particle sizes of forage and total mixed rations. J. Dairy Sci. 79: 922 928. McDonald, P., Edwards, R.A. Greenhalalgh, J.F.D. and Morgan, C.A. 1995. Animal Nutrition. Fifth Edition, Longman Scientific and technical, New York. Maulfair, D.D. and Heinrichs, A.J. 2013. Effects of varying forage particle size and fermentable carbohydrates on feed sorting, ruminal fermentation, and milk and component yields of dairy cows. J. Dairy Sci. 96: 3085 3097. Mertens, D.R. 1997. Creating a system for meeting the fiber requirements of dairy cows. J. Dairy Sci. 80: 1463 1481. Russell, J.B., O Connor, J.D., Fox, D.G., Van Soest, P.J. and Sniffen, C.J. 1992. A net carbohydrate and protein system for evaluating cattle diets: I. Ruminal fermentation. J. Anim. Sci. 70: 3551 3561. San Emeterio, S.F., Reis, R.B., Campos, W.E. and Satter, L.D. 2000. Effect of coarse or fine grinding on utilization of dry or ensiled corn by lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 83: 2839 2848. Sharifi, M., Torbati Nejad, N.M., Teimouri Yansari, A., Hasani, S. and Ghorchi, T. 2012. Effect of corn silage particle size and level of soybean oil on ruminal mat composition, distribution and consistency in Zel sheep. Afr. J. Bioethanol. 11: 15580-15589. Sinclair, L.A., Garnsworthy, P.C., Newbold, J.R. and Buttery, P.J. 1993. Effect of synchronizing the rate of dietary energy and nitrogen release on rumen fermentation and microbial protein synthesis in the sheep. J. Agri. Sci. 120: 251-263. Soita, H.W., Christensen, D.A. and McKinnon, J.J. 2000. Influence of particle size on the effectiveness of the fiber in barley silage. J. Anim. Sci. 83: 2295 2300. Teimouri Yansari, A., Valizadeh, R., Naserian, A., Christensen, D.A., Yu, P. and Eftekhari Shahroodi, F. 2004. Effects of alfalfa particle size and specific gravity on chewing activity, digestibility, and performance of Holstein dairy cows J. Dairy Sci. 87: 3912-3924. Van Soest, P.J, Robertson, J.B. and Lewis, B.A. 1991. Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber and non starch polysaccharides in relation to animal nutrition. J. Dairy Sci. 74: 3583-359. Weatherburn, W. 1967. Phenol-Hypochlorite reaction for determination of ammonia. Anal. Chem. 39: 971-974. Yahaya, M.S., Kawai, M. and Takahashi, J. 2002. The effects of different moisture content and ensiling time on silo degradation of structural carbohydrate of orchard grass. Asian-Australian J. Anim. Sci. 15: 213 217. 99

علي شمسي و همکاران Yang, W.Z. and Beauchemin, K.A. 2007. Altering physically effective fiber intake through forage proportion and particle length: Chewing and Ruminal ph. J. Dairy Sci. 90: 2826 2838. Yang, W.Z. and Beauchemin, K.A. 2006. Effects of physically effective fiber on chewing activity and ruminal ph of dairy cows fed diets based on barley silage J. Anim. Sci. 89: 217 228. Yang, W.Z. and Beauchemin, K.A. 2004. Grain processing, forage-to-concentrate ratio, and forage length effects on ruminal nitrogen degradation and flows of amino acids to the duodenum. J. Anim. Sci. 87: 2578 2590. Zhao, X.H., Zhang, T., Xu, M. and Yao, J.H. 2011. Effects of physically effective fiber on chewing activity, ruminal fermentation, and digestibility in goats. J. Anim. Sci. 89: 501 509. 100

نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )3( شماره )1( 1394 J. of Ruminant Research, Vol. 3(1), 2015 http://ejrr.gau.ac.ir Effects of barley silage particle size and concentration levels on feed intake, nutrient digestibility, rumen parameters in Kermani male sheep A. Shamsi 1, * M.M. Sharifi Hosseini 2 and O. Dayani 3 1 M.Sc. Student, 2 Assistant Prof., and 3 Associate Prof., Dept. of Animal Science, Faculty of Agriculture, Shhid Bahonar university of Kerman, Kerman, Iran Received: 01/20/2015; Accepted: 04/22/2015 Abstract1 To study the effects of barley silage particle size and concentration levels on feed intake, nutrient digestibility and ruminal parameters, four 14 months Kermani male lamb with an average weight of 35 ± 2 kg were used in change over design in 2 2 factorial arrangement with the four periods of 21 days. For the preparation of silage, 1200 kg of whole plant of barley was chopped with coarse and fine particle size and ensiled for 45 days in nylon bags. Experimental diets were: 1) % coarse barley silage and 60% concentrate, 2) 60% coarse barley silage and % concentrate 3) % fine barley silage and 60% concentrate and 4) 60% fine barley silage and % concentrate. Geometric mean of coarse and fine barley silage particle size were 13.95 and 10.83 mm, and ph was lower in fine barley silages (P=0.03). The results showed that DM feed intake was higher in % concentrate and diets (P<0.001), but the highest DM and OM digestibility were in 60% fine barley silage and % concentrate diet (p<0.05). Rumen ph value was higher in coarse silage diets four hours after feeding (p=0.005), but rumen ammonia nitrogen concentration was not affected by experimental diets. Microbial protein synthesis was the greatest in 60% fine barley silage and % concentrate diet (p<0.044). Reducing the level of concentrate and barley silage particles size, was caused the highest DM and OM digestibility, because of improved rumen conditions and increased surface area of silage particles. Keywords: Barley silage, Particle size, Feed intake, Rumen ph, Rumen parameters *Corresponding author; Email: mmsharifih@gmail.com 101

علي شمسي و همکاران 102