2 ο Γενικό Λύκειο Λαμίας Σχολ. Ετος 2011-12 Ερευνητική Εργασία Πρώτες βοήθειες Γνώση και Δράση Υπεύθυνες καθηγήτριες: Ζητούνη Δέσποινα, Καγκαρά Μαρίνα
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 1.Ευχαριστούμε την κ. Αργυρώ Συλεούνη εθελόντρια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού για την εισήγηση της στο σεμινάριο που έγινε στο χώρο του σχολείου μας για τις πρώτες βοήθειες 2.Ευχαριστούμε τον Διευθυντή του Ε.Κ.Α.Β. ιατρό κ.λιάσκο Θεμιστοκλή και τους εθελοντές Γρηγοριάδη Αναστάσιο και Παπαγεωργιάδου Ελισσάβετ που διοργάνωσαν ύστερα από αίτησή μας σεμινάριο Κ.Α.Ρ.Π.Α. στο χώρο του Ε.Κ.Α.Β. για τους μαθητές μας 3.Ευχαριστούμε τους μαθητές και τις μαθήτριες του 2 ου Γενικού ΛυκείουΛαμίας που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο που διαμόρφωσαν οι μαθητές του πρότζεκτ «Πρώτες Βοήθειες- Γνώση και Δράση» 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.σελ.4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...σελ.5 ΣΤΟΧΟΙ-ΠΛΑΙΣΙΟ σελ.6 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ..σελ.7 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ σελ.9-68 1)Τι είναι Πρώτες Βοήθειες και πως ορίζεται η υγεία; Ποια είναι η αξία τους;..9-10 2) Προβληματισμός για την αναγκαιότητα παροχής πρώτων βοηθειών-βασικοί λόγοι εκπαίδευσης για παροχή πρώτων βοηθειών αξία του εθελοντισμού σελ 11-15 3) Γνωριμία με τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού (Μυοσκελετικό Αναπνευστικό Κυκλοφορικό Νευρικό σελ.16-23 4)Αναγνώριση Εκτίμηση και έγκαιρη αντιμετώπιση των παρακάτω περιστατικών Τραύματα Θλάσεις Διαστρέμματα Κατάγματα Εξαρθρώσεις Επιληψία Διάσειση Υστερία Λιποθυμικές Καταστάσεις Ηλίαση Θερμοπληξία Εγκαύματα Δηλητηριάσεις Τσιμπήματα Ξένα Σώματα στον Οργανισμό Κ.Α.Ρ.Π.Α σελ.24-56 5)Ομαδικά ατυχήματα και πρόληψη ατυχημάτων (Σχολείο Σπίτι Δρόμο Εξοχή Θάλασσα Χώροι Άθλησης) σελ.57-69 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ..σελ.70-78 ΕΠΙΛΟΓΟΣ.σελ.79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ....σελ.80-81 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.σελ.82-89 3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το θέμα της ερευνητικής εργασίας του τμήματός μας είναι : «Πρώτες βοήθειες γνώση και δράση». Οι ομάδες που συνεργάστηκαν για την διεξαγωγή της ερευνητικής εργασίας είναι οι ακόλουθες: 1 η Ομάδα «FIRST AID»: Ελεάνθη Μαχά, Μελισσού Αμαλία-Παρασκευή, Ευγενία Λαίνα, Νίκη Μαρκοπούλου, Όλγα Μονάντερου και Γεωργία Μανώλη. 2 η Ομάδα : Τσιλίκας Κωνσταντίνος, Τσώλης Ιωάννης, Μιμηγιάννης Παναγιώτης, Κυρίτσης Γεώργιος, Λυρίτση Αλεξάνδρα 3 η Ομάδα «FIRST AID GIRLS» : Νικολέτα Δρόσου, Ιωάννα Καραμπότση, Χαρά Αικατερίνη Καραμπότση, Αγορίτσα Βασιλική Θεοδωροπούλου 4 η Ομάδα: Κοντός Γιώργος, Λούκας Διονύσης, Δήμος Γιώργος, Μπισμπιγιάννης Νίκος, Λυρίτσης Γιώργος Η έρευνά μας ασχολείται με τις πρώτες βοήθειες, την υγεία, τον εθελοντισμό και την αξία τους. Διερευνούμε την αναγκαιότητα παροχής πρώτων βοηθειών και τους βασικούς λόγους εκπαίδευσης για παροχή πρώτων βοηθειών. Ακόμη αναλύουμε τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, όπως μυοσκελετικό, αναπνευστικό, κυκλοφορικό και νευρικό. Τέλος, η εργασία μας αναλύει τους τρόπους αναγνώρισης, εκτίμησης και έγκαιρης αντιμετώπισης ατυχημάτων (ομαδικών και μεμονωμένων) καθώς επίσης και τους τρόπους πρόληψης αυτών. Τα ατυχήματα μπορεί να αφορούν : τραύματα, θλάσεις, διαστρέμματα, κατάγματα, εξαρθήματα, επιληψία, διάσειση, υστερία, λιποθυμικές καταστάσεις, ηλίαση, θερμοπληξία, εγκαύματα, δηλητηριάσεις, τσιμπήματα, ξένα σώματα στον οργανισμό και Κ.Α.Ρ.Π.Α. 4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πολλές φορές στα διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαβάζουμε ή ακούμε: «Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου του παρασχέθηκαν οι Πρώτες Βοήθειες» ή «κατέληξε κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο» ή «πέθανε στον τόπο του ατυχήματος γιατί δεν υπήρχε κανένας να του προσφέρει Πρώτες Βοήθειες». Αλλά τι είναι οι Πρώτες Βοήθειες, και γιατί είναι τόσο σημαντικές; Πρώτες Βοήθειες είναι οι πρώτες ενέργειες που κάνουμε στον τόπο του ατυχήματος, με ότι πρόχειρα μέσα διαθέτουμε, ώστε να σώσουμε τη ζωή του θύματος, να ανακουφίσουμε τον πόνο του και να προλάβουμε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασής του. Ο σκοπός της παροχής των Πρώτων Βοηθειών είναι: α) η διατήρηση του πάσχοντα στην ζωή, β) η μη χειροτέρευση της καταστάσεώς του και γ) η όσο το δυνατόν γρηγορότερη ανάρρωσή του. Σημαντικότερη θέση μέσα στην παροχή τού συνόλου των πρώτων βοηθειών, κατέχει η πάρα πολύ γρήγορη κλήση του ασθενοφόρου ή εν πάση περιπτώσει, η γρήγορη και όσο το δυνατόν ασφαλέστερη μεταφορά του τραυματία σε νοσοκομειακή μονάδα. Οι Πρώτες Βοήθειες δεν αποσκοπούν στην τελική θεραπεία του ασθενούς ή του τραυματία. Όμως, αν προσφερθούν σωστά και αποτελεσματικά, οι πιθανότητες επιβίωσης και ομαλότερης αποθεραπείας αυξάνονται σημαντικά. 5
ΣΤΟΧΟΙ Οι στόχοι της ερευνητικής αυτής εργασίας είναι κυρίως: Η Συμμετοχή των μαθητών σε όλες τις φάσεις διερεύνησης των επιμέρους θεμάτων Η Αξιοποίηση των μεθόδων και πρακτικών κυρίως της ιατρικής επιστήμης και τεχνολογίας, προκειμένου να ερευνήσουμε, να επεξηγήσουμε, να συνθέσουμε αλλά και να βιώσουμε την προσφορά βοήθειας στον συνάνθρωπο ΠΛΑΙΣΙΟ o Οριοθέτηση των όρων και υποχρεώσεων των μελών της ομάδας o Προετοιμασία πριν από κάθε συνάντηση της ομάδας o Τήρηση του χρονοδιαγράμματος o Ενεργή συμμετοχή και θετική στάση όλων των μελών στις δράσεις και συζητήσεις της ομάδας o Αλληλοβοήθεια 6
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Σκοπός είναι η περιγραφή των ερευνητικών μέσων και η τεκμηρίωσή της επιλογής τους. Για την πραγματοποίηση της εργασίας εφαρμόστηκαν: Βιωματικοί μέθοδοι : καταιγισμός ιδεών, παιχνίδι ρόλων (τραυματίας και διασώστης), εθελοντισμός Διδακτικές μέθοδοι: έρευνα (ερωτηματολόγιο), συνεντεύξεις, σεμινάριο Πρώτων Βοηθειών στο χώρο του σχολείου από τον Ελληνικό ερυθρό Σταυρό, σεμινάριο Κ.Α.Ρ.Π.Α. στο ΕΚΑΒ Λαμίας από ιατρό και εθελοντές Είδη έρευνας: περιγραφική και ερμηνευτική Μέθοδοι έρευνας: ποιοτική (διερεύνηση στάσεων) και ποσοτική (ποσοστιαία ανάλυση) Τεχνικές έρευνας: Συμπληρώθηκε ερωτηματολόγιο από τους μαθητές του 2 ου Λυκείου Λαμίας. Κάθε μέλος ομάδας επεξεργάστηκε 5 ερωτηματολόγια και ακολούθησε επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων μέσω υπολογιστή από κάθε ομάδα. Οι βιβλιογραφικές πηγές αποτελούν σχετικά άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, ενημερωτικά φυλλάδια αρμόδιων φορέων, βιβλία καθώς επίσης το έντυπο υλικό των σεμιναρίων και οι σημειώσεις των παιδιών στα πλαίσια των συνεντεύξεων και παρουσιάσεων των αρμοδίων. 7
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 8
1)Τι είναι Πρώτες Βοήθειες και πως ορίζεται η υγεία; Ποια είναι η αξία τους; Πρώτες βοήθειες Πρώτες βοήθειες είναι η θεραπευτική αγωγή που παρέχεται πριν φτάσει το ασθενοφόρο, από γιατρό, άλλον ειδικό ή στην περίπτωσή μας από εσάς, σε κάποιον που τραυματίζεται ή αρρωσταίνει ξαφνικά. Το άτομο που παρέχει την βοήθειά του, πρέπει να ενεργεί ήρεμα, με αυτοπεποίθηση και πάνω από όλα να είναι πρόθυμο να βοηθήσει οποτεδήποτε παρουσιάζεται ανάγκη. ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ: Να διατηρήσουν την ζωή Να περιορίσουν την επιδείνωση της κατάστασης Να συμβάλλουν στην ανάρρωση. Υγεία Η Υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού. Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε στο καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (1946) η υγεία είναι «η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Η έννοια της υγείας, δεν προσδιορίζεται μόνο από την ιατρική, αλλά και από άλλους παράγοντες όπως είναι το περιβάλλον, η οικονομία, η εργασία κ.α. Το πώς ορίζεται βέβαια η υγεία και η ασθένεια ως κοινωνική αναπαράσταση ίσως να διαφέρει ανάλογα με τις πολιτιστικές διαφορές, τις ιδέες και πεποιθήσεις, την εκπαίδευση και την παιδεία αλλά και τις θρησκευτικές αντιλήψεις (για τη ζωή, το θάνατο, την αμαρτία, την τιμωρία, το μίασμα), καθώς και τις αντιλήψεις για το σώμα (για τα όρια του, την καθαριότητα, την εικόνα του, το φύλο του) που υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. Είναι γνωστό ακόμα ότι ο τεράστιος αριθμός παραγόντων που επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας ενός πληθυσμού βρίσκονται σε άμεση 9
συσχέτιση με την κοινωνική αναπαράσταση που έχει ο πληθυσμός για την υγεία του. Παράγοντες γενετικοί, περιβαλλοντικοί (τρόπος διαβίωσης, κατοικία, εργασία, συνθήκες εργασίας ρύπανση περιβάλλοντος) παράγοντες συνθηκών ζωής (διατροφή, κάπνισμα, άσκηση, χρήση εθιστικών ουσιών, συμπεριφορά), παράγοντες σχετιζόμενοι με το σύστημα και τις υπηρεσίες υγείας και παράγοντες εκπαίδευσης υγείας επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων αλλά και την κοινωνική αναπαράσταση του δίπολου υγείας-ασθένειας. ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ Το φαρμακείο πρέπει να βρίσκεται σε ειδικό κουτί, το οποίο διαθέτει ειδική σήμανση και να τοποθετείται μακριά από χώρους με υψηλή θερμοκρασία, υγρασία και έντονες οσμές. ΦΑΡΜΑΚΑ Φυσιολογικός ορός οινόπνευμα οξυζενέ αντιπυρετικά αντιισταμινικη αλοιφή (fenistil αμμωνία) οφθαλμικά κολλύρια αντιεμετικά φάρμακα αντιδιαρροϊκα ψυκτικό. ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Επίδεσμοι ξηρός πάγος παγοκύστες βαμβάκι γάζες αποστειρωμένε τραυμαπλάστ λευκοπλάστ σύριγγες μιας χρήσεως φακός μάσκα η μαντήλι τεχνητής αναπνοής γάντια ψαλίδι λαβίδα νάρθηκες θερμόμετρο παραμάνες. 10
2) Προβληματισμός για την αναγκαιότητα παροχής πρώτων βοηθειών-βασικοί λόγοι εκπαίδευσης για παροχή πρώτων βοηθειών αξία του εθελοντισμού Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ Μια προσεκτικότερη παρατήρηση της διαχρονικής διαφοροποίησης της νοσηρότητας, δείχνει την αντιστοιχία των κοινωνικών αιτιατών, που την προκάλεσε, με τις κοινωνικές-υγειονομικές δραστηριότητες, που καλούνται να την αντιμετωπίσουν. Η συνεχής αξιολόγηση της αυτοφροντίδας δίνει όλο και περισσότερο μέρος στις Πρώτες Βοήθειες για την αντιμετώπιση του σύγχρονου επιδημιολογικού φάσματος. Τα περιθώρια αποτελεσματικής παρέμβασης των Πρώτων Βοηθειών στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων, που κυριαρχούσαν στο επιδημιολογικό φάσμα πριν από μισό αιώνα, ήταν περιορισμένα και η όποια άλλη δυνατότητα τους δεν μπορούσε να ξεπεράσει τα στενά και συγκεχυμένα πλαίσια της ιατρικής τους ταυτότητας. Αντίθετα, ένα μεγάλο μέρος από τις νόσους της σημερινής εποχής έχει αρκετά περιθώρια καθοριστικής παρέμβασης των Πρώτων Βοηθειών, που αναφέρονται πια σε συγκεκριμένους κοινωνικούς και υγειονομικούς ρόλους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι μισοί από τους αιφνίδιους θανάτους, που στις Η.Π.Α. αριθμούν 400.000 θύματα τον χρόνο, συμβαίνουν προτού οι ασθενείς προφθάσουν να δεχθούν ιατρική βοήθεια, ενώ στους μισούς από τους τελευταίους προϋπάρχει γνωστό καρδιολογικό νόσημα και το ¼ υπέρταση ή διαβήτης. Υπενθυμίζεται ακόμη ότι η καρδιοαναπνευστική ανακοπή στο έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι 15 φορές συχνότερη στις πρώτες 4 ώρες από την εμφάνιση του από ότι στις 8 επόμενες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα περιθώρια αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων με την έννοια της έγκαιρης εφαρμογής ΚΑΑ, όσο περιορισμένη και αν είναι η αποτελεσματικότητα της, είναι μεγάλα και γι αυτό σήμερα αυτή η προσέγγιση του προβλήματος αποτελεί διεθνή τακτική. Εκεί όμως που οι Πρώτες Βοήθειες κατέχουν διακεκριμένη θέση είναι η αντιμετώπιση των ατυχημάτων. Τα ατυχήματα διεκδικούν μια από τις τέσσερις πρώτες θέσεις μεταξύ των αιτιών θανάτου και θεωρούνται πια το υπ αριθμόν ένα 11
πρόβλημα της σύγχρονης Προληπτικής Ιατρικής (Kiefer). Οι στατιστικές δείχνουν ότι, κάθε χρόνο, ένας στους τέσσερεις πολίτες των Η.Π.Α. τραυματίζεται σε βαθμό, που να χρειάζεται ιατρική βοήθεια. Υπολογίζεται ότι το 45% των ατόμων που πεθαίνουν από ατυχήματα, θα μπορούσαν να είχαν διασωθεί και ότι 25% των αναπήρων από ατυχήματα δεν θα ήταν ανάπηροι, αν τους παρέχονταν έγκαιρα Πρώτες Βοήθειες και μεταφέρονταν με ασφάλεια αμέσως μετά το ατύχημα. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι τα ατυχήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου για τα άτομα 15-24 ετών και μια από τις βασικές αιτίες θανάτου για τα άτομα 25-44 ετών, που αποτελούν τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής, γίνεται εύκολα κατανοητή η άμεση κοινωνική ζημία που προκαλείται. Συνυπολογίζοντας στα προηγούμενα το κόστος παροχής περίθαλψης, τη «διαφυγούσα» παραγωγή και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών λόγω ανικανότητας, μπορεί να εκτιμηθεί και το σημαντικό έμμεσο κοινωνικό κόστος, που δημιουργείται από την έλλειψη παροχής ή από την παροχή λαθεμένων Πρώτων Βοηθειών στα θύματα των ατυχημάτων. Το υγειονομικό και κοινωνικό κέρδος, που προκύπτει από την σωστή παροχή Πρώτων Βοηθειών αλλά και την ανάγκη για υψηλού επιπέδου οργανωτική υποδομή φαίνονται θεαματικά στην περίπτωση των μαζικών καταστροφών. Οι Πρώτες Βοήθειες στις μαζικές καταστροφές παρέχονται, όπως είναι γνωστό, είτε από τους άθικτους επιζώντες, με τη μορφή της αυτόματης βοήθειας, είτε από τα συνεργεία διάσωσης. Το άριστο αποτέλεσμα των δυο αυτών αλληλοεξαρτώμενων προσπαθειών δεν καθορίζεται μόνο από την μεμονωμένη επιτυχία της κάθε μιας αλλά, πολύ περισσότερο, από τη σωστά συνδυασμένη λειτουργία τους. Η μεγάλη πιθανότητα μετάπτωσης ενός ατόμου από την μια κατηγορία στην άλλη- από αρωγός σε θύμα, από θύμα σε αρωγό, από επαγγελματίας διασώστης σε θύμα-, κάτω από την επίδραση του γεγονότος, που προκάλεσε τη μαζική καταστροφή, και των συνεπειών της, δίνει ένα μέτρο της άμεσης διασύνδεσης των παραγόντων της διάσωσης σε περίπτωση μαζικής καταστροφής. 12
Οι Πρώτες βοήθειες εκτός από την παροχή των απαραίτητων θεωρητικών γνώσεων είναι ανάγκη να προετοιμάσει τον αρωγό κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να ξέρει κάθε στιγμή τι πρέπει και τι δεν πρέπει, όπως και τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει, αν βρεθεί αντιμέτωπος με ένα οξύ περιστατικό. Μια τέτοια εκπαίδευση θα δημιουργήσει αρωγούς με αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία, ικανούς να επιδείξουν στους πάσχοντες την απαραίτητη συμπάθεια και να αποκτήσουν τα οργανωτική δεξιότητα που απαιτείται για τον έλεγχο της όλης κατάστασης σε τέτοιες περιπτώσεις. Βασικοί λόγοι εκπαίδευσης για παροχή πρώτων βοηθειών Οι βασικοί λόγοι, που επιβάλλουν την εκπαίδευση του πληθυσμού και την οργάνωση συστήματος Πρώτων Βοηθειών είναι: 1.Η διάσωση της ζωής του θύματος. Επιτυγχάνεται με τη διατήρηση ή την αποκατάσταση της αναπνευστικής και της καρδιακής λειτουργίας και την αντιμετώπιση της αιμορραγίας. 2. Η πρόληψη της επέκτασης της βλάβης του οργανισμού. Επιτυγχάνεται μέσα από τον έλεγχο της επίδρασης του βλαπτικού παράγοντα, που προκάλεσε την αρχική βλάβη. 3. Η σχετική βελτίωση της κατάστασης του θύματος. Αυτή μπορεί να προκύψει τόσο με τις προσπάθειες ανακούφισης του όσο και με τη δημιουργία κλίματος ασφάλειας και προστασίας. 4. Η προετοιμασία του αρρώστου για τη μετέπειτα ειδική ιατρική του αντιμετώπιση. Όσο πιο περιορισμένη είναι η δυνητική αναίρεση των πράξεων του αρωγού από το γιατρό, που στη συνέχεια θα παραλάβει τον άρρωστο, τόσο πιο επιτυχημένη θεωρείται η παροχή πρώτων βοηθειών. 5. Η ενημέρωση του γιατρού. Αυτή αφορά τις συνθήκες του ατυχήματος, την κατάσταση του αρρώστου πριν δοθούν οι πρώτες βοήθειες και τις μεταβολές της κατά την μεταφορά καθώς και για το είδος των πρώτων βοηθειών που χορηγήθηκαν. Άλλοι λόγοι που επιβάλλουν την αναγκαιότητα εκπαίδευσης στον τομέα των Πρώτων Βοηθειών θα μπορούσαν να διακριθούν σε: 13
α) Ηθικούς: Η σωστή και κοινωνικά ενταγμένη τεχνική εκπαίδευση στις Πρώτες Βοήθειες είναι η μόνη, που μπορεί να προσφέρει δικαιολογημένη ηθική καταξίωση στον αρωγό. Ο ανθρώπινος πόνος δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί μια σημαντική διάσταση της ζωής που παίρνει δραματικό μέγεθος στην οξεία του έκφραση. β) Νομικούς: Η παροχή Πρώτων Βοηθειών επιβάλλεται δεοντολογικά. Η δεοντολογία αυτή παίρνει τη μορφή νομικής υποχρέωσης στην περίπτωση συγκεκριμένων ομάδων ατόμων (αστυνομικοί, πυροσβέστες, αξιωματικοί πλοίων, κ.α.) ή φορέων (βιομηχανίες, σχολεία, εργοτάξια, κ.α.). 3. Κοινωνικούς: Η επίδραση των κοινωνικών παραγόντων στη προσέγγιση του προβλήματος των Πρώτων Βοηθειών στα πλαίσια ενός συστήματος αυτοφροντίδας έχει άμεσες επιπτώσεις επάνω στις διεργασίες κοινωνικοποίησης των ατόμων. 4. Οικονομικούς: Η μείωση του υγειονομικού κόστους μπορεί να προέλθει από τη σωστή και οργανωμένη παροχή Πρώτων Βοηθειών. Αξία του εθελοντισμού Η έννοια του εθελοντισμού βασίζεται στην ιδέα της ανθρώπινης αλληλοβοήθειας που ο καθένας μας προσφέρει τον εαυτό του αλλά και όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία του πάσχοντα συνανθρώπου του χωρίς να ζητάει αμοιβή. Οι εθελοντές προέρχονται από οποιοδήποτε κοινωνικό-οικονομικό στρώμα της κοινωνίας. Αν λάβουμε υπόψη ότι ένας εθελοντής μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας, οικονομικής κατάστασης, ακαδημαϊκού υπόβαθρου, τότε μπορούμε εύκολα να ισχυριστούμε ότι σχεδόν όλοι οι πολίτες μπορούν να είναι υποψήφιοι εθελοντές. Αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο των γιατρών χωρίς σύνορα, των εθελοντών νοσοκόμων, των ειδικών δυνάμεων της πυροσβεστικής υπηρεσίας κ. α. που έχουν τάξει τον εαυτό τους στην υπηρεσία του κοινού, όπου βρίσκονται ανά πάσα στιγμή όταν το καθήκον τους καλεί. 14
Επίσης υπάρχουν αρκετοί αιμοδότες οι οποίοι προσφέρουν το αίμα τους για να σώσουν συνανθρώπους τους που κινδυνεύουν και το χρειάζονται, δίνοντας έτσι το καλύτερο δώρο, το δώρο της ζωής. Οι πυροσβέστες συμμετέχουν σε διασώσεις ανθρώπων από σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές, αποκλεισμούς από χιονοπτώσεις και βροχοπτώσεις. Προσφέρουν μεγάλο έργο με κίνδυνο πολλές φορές και της ίδιας τους της ζωής. Αυτό θα πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους μας και αυτή η μεγάλη προσπάθεια να γίνει θέληση όλης της κοινωνίας. Πράγματι, σήμερα ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το επάγγελμα ή τις γνώσεις τους, συνειδητοποιώντας την σπουδαιότητα της προσφοράς σε περιπτώσεις ατυχημάτων ή μαζικών καταστροφών, παρακολουθούν μαθήματα διάσωσης και πρώτων βοηθειών και οργανώνονται σε συνδέσμους εθελοντών διασωστών, πυροσβεστών κλπ. Οι δεξιότητες του διασώστη στις Πρώτες Βοήθειες Ένας εκπαιδευμένος διασώστης προκειμένου να παρέχει Πρώτες Βοήθειες θα πρέπει να κατέχει και να εκπληρώνει τις παρακάτω δεξιότητες: 1. Ικανότητα λήψης ακριβούς αλλά σύντομου και επικεντρωμένου ιστορικού. 2. Ικανότητα εφαρμογής βασικών και προηγμένων μέτρων διατήρησης της ζωής. 3. Γνώση όλων των ηλικιακών ομάδων και των διαφόρων προβλημάτων υγείας τους. 4. Ικανότητα γρήγορης και σφαιρικής παρατήρησης και εκτίμησης και σωστής παρέμβασης. 5. Δεξιότητα στην εκτέλεση μιας μεγάλης ποικιλίας διαγνωστικών διαδικασιών με ένα συστηματοποιημένο και γρήγορο τρόπο. 6. Ικανότητα καθορισμού προτεραιοτήτων. 7. Κατοχή γνώσεων που αφορούν τη φροντίδα υγείας και την ικανότητα διδασκαλίας. 8. Ικανότητα και δεξιότητα στη χρησιμοποίηση τεχνικών παρέμβασης κρίσης 5. 15
3) Γνωριμία με τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού (Μυοσκελετικό Αναπνευστικό Κυκλοφορικό Νευρικό) Α) ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρωπινού οργανισμού αποτελείται από τα οστά και τα μαλακά μόρια όπως μυς, τένοντες, συνδέσμους κτλ. Οι μύες συμβάλλουν στην κίνηση των οστών και των αρθρώσεων. Παράλληλα προστατεύουν κοιλότητες όπως τον θώρακα και την κοιλία. Αντίθετα, τα οστά συντελούν στο σχηματισμό και τη στήριξη του σώματος. Ο σκελετός του ανθρώπου χωρίζεται σε τρία μέρη: 1. Στο σκελετό της Κεφαλής ( κρανίο, πρόσωπο ) 2. Στο σκελετό του κορμού ( σπονδυλική στήλη, θώρακας ) 3. Στο σκελετό των άκρων ( άνω άκρα χεριά, ωμοπλάτες, κλείδες και κάτω μακρόποδα, λεκάνη ) 16
Οι πιο συχνές βλάβες του μυοσκελετικού συστήματος από ατυχήματα είναι: i. διάστρεμμα: προκαλείται από το βίαιο τέντωμα των οστών ii. κάταγμα: σπάσιμο η' ράγισμα οστού iii. εξάρθρωση: μετατόπιση των οστών της άρθρωσης από την κανονική τους θέση. 17
Β) ANAΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το αναπνευστικό σύστημα είναι το σύστημα εκείνων των οργάνων που χρησιμεύουν στην πρόσληψη του ατμοσφαιρικού αέρα από το περιβάλλον, την εισαγωγή του στους πνεύμονες, την παραλαβή του οξυγόνου από αυτόν και την απόδοση σε αυτόν του διοξειδίου του άνθρακα. Όλη αυτή η διαδικασία που τροφοδοτεί τον οργανισμό με το απαραίτητο στη ζωή οξυγόνο είναι η αναπνοή. Όργανα αναπνοής Το αναπνευστικό σύστημα είναι το σύστημα εκείνων των οργάνων που χρησιμεύουν στην πρόσληψη του ατμοσφαιρικού αέρα από το περιβάλλον, την εισαγωγή του στους πνεύμονες, την παραλαβή του οξυγόνου από αυτόν και την απόδοση σε αυτόν του διοξειδίου του άνθρακα. Όλη αυτή η διαδικασία που τροφοδοτεί τον οργανισμό με το απαραίτητο στη ζωή οξυγόνο είναι η αναπνοή. Τα όργανα που σχηματίζουν το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου είναι η μύτη, ο ρινοφάρυγγας, ο λάρυγγας, η τραχεία, οι βρόγχοι και οι πνεύμονες. Τα όργανα του αναπνευστικού υπάρχουν στο κεφάλι, στο λαιμό και στο θώρακα. Οι ανατομικοί αυτοί σχηματισμοί συμμετέχουν επίσης στη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. Η μύτη, ο ρινοφάρυγγας και ο λάρυγγας αποτελούν την ανώτερη αναπνευστική οδό ή ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, ενώ η τραχεία και οι βρόγχοι την κατώτερη αναπνευστική οδό. Οι πνεύμονες είναι το κατ' εξοχήν όργανο της ανταλλαγής των αερίων, όπου ο αέρας έρχεται σε άμεση επαφή με το αίμα, ενώ τα υπόλοιπα όργανα απαρτίζουν τους αεραγωγούς. 18
Λειτουργία αναπνοής Η λειτουργία της αναπνοής διακρίνεται σε δύο φάσεις, την εισπνοή και την εκπνοή. Κατά την εισπνοή ο αέρας περνά από τη μύτη στο ρινοφάρυγγα, θερμαίνεται και καθαρίζεται, στη συνέχεια περνά από τη σχισμή του λάρυγγα στην τραχεία, από εκεί στους βρόγχους που διακλαδιζόμενοι (εξ ου και βρογχικό δένδρο) καταλήγουν στα αεροθυλάκια, τα οποία φέρουν σταφυλοειδείς προεκβολές, τις αναπνευστικές κυψελίδες, όπου καταλήγει ο εισπνεόμενος αέρας. Οι κυψελίδες αποτελούνται από ένα λεπτό τοίχωμα, που σχηματίζει την αναπνευστική μεμβράνη και γύρω από αυτές υπάρχει ένα δίκτυο μικρών αγγείων, των πνευμονικών τριχοειδών, στα οποία κυκλοφορεί αίμα που επιστρέφει από τους ιστούς, μεταφερόμενο με την κυκλοφορία. Έτσι, ανάμεσα στον αέρα και το αίμα μεσολαβούν δύο πολύ λεπτές μεμβράνες, το τοίχωμα της κυψελίδας και το τοίχωμα του πνευμονικού τριχοειδούς, οι οποίες μαζί αποτελούν την προαναφερθείσα αναπνευστική μεμβράνη. Γ) KΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το κυκλοφορικό σύστημα είναι ένα σύστημα οργάνων που είναι υπεύθυνο για την παροχή οξυγόνου καθώς και για την μεταφορά και ανταλλαγή ουσιών στα κύτταρα του οργανισμού. Αποτελείται από την καρδιά, τις φλέβες, τις αρτηρίες και τα τριχοειδή αγγεία. Τα όργανα αυτά ανακυκλώνουν συνεχώς το αίμα στον οργανισμό. Το αίμα είναι ένα είδος συνδετικού ιστού το οποίο αποτελείται από πλάσμα και κύτταρα που αιωρούνται στο πλάσμα. Είναι αυτό που πραγματοποιεί την μεταφορά οξυγόνου, την μεταφορά άλλων θρεπτικών ουσιών, όπως σάκχαρα και αμινοξέα από το πεπτικό σύστημα προς τους ιστούς, την μεταφορά των άχρηστων υλικών προς το απεκκριτικό σύστημα, την μεταφορά ορμονών ενώ συμμετέχει και σε άλλους μηχανισμούς που σχετίζονται με την προστασία του οργανισμού. 19
Καρδιακός κύκλος Η κυκλοφορία του αίματος στηρίζεται στην συνεχή και ρυθμική σύσπαση της καρδιάς. Κατά την διάρκεια του καρδιακού κύκλου η καρδιά συνεχώς διαστέλλεται και συστέλλεται. Κατά την διαστολή το αίμα από τους κόλπους μετακινείται στην κοιλία. Κατά την συστολή αρχίζει η σύσπαση της κοιλίας η οποία αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση. Όταν η ενδοκοιλιακή πίεση αυξηθεί αρκετά ανοίγουν οι μηνοειδείς βαλβίδες και το αίμα εξωθείται προς τις αρτηρίες. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι βαλβίδες επιτρέπουν τη ροή του αίματος μόνο προς μία κατεύθυνση. Είναι ενδιαφέρον πως κάθε λεπτό η καρδιά αντλεί κατά μέσο όρο περίπου 5 λίτρα αίματος. Ας αναφερθούμε τώρα στον κύκλο του αίματος στο σώμα με τη βοήθεια της καρδιάς. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο κύκλος ξεκινά με την είσοδο του αποξυγονωμένου αίματος από το σώμα στην καρδιά. Το αίμα αυτό εισέρχεται στον δεξιό κόλπο και από εκεί μέσω μίας βαλβίδας εισάγεται στην δεξιά κοιλία. Εκείνη το προωθεί στους πνεύμονες όπου εμπλουτίζεται με οξυγόνο και δίνει διοξείδιο του άνθρακα το οποίο αποβάλλεται με την εκπνοή. Το αίμα με το μεγάλης σημασίας για τον οργανισμό οξυγόνο εισέρχεται σε αυτή τη φάση στον αριστερό κόλπο και έπειτα στην αριστερή κοιλία πάλι με τη βοήθεια μιας βαλβίδας. Από την αριστερή κοιλία το αίμα κατευθύνεται προς το σώμα μέσω των αρτηριών. Στο σώμα γίνεται σταδιακά η αποβολή του οξυγόνου προς τα κύτταρα και η πρόσληψη του διοξειδίου του άνθρακα από αυτά. Μέσω των τριχοειδών αγγείων το αίμα περνάει από τις αρτηρίες στις φλέβες για να κατευθυνθεί πάλι προς την καρδιά, να καθαριστεί και να εμπλουτίσει και πάλι κάθε κύτταρο με οξυγόνο. Με αυτόν τον πολύ καλά οργανωμένο τρόπο επιτελείται η κυκλοφορία του αίματος και ο εμπλουτισμός των κυττάρων του σώματος με το απαραίτητο για την ζωή οξυγόνο. 20
Έμφραγμα της καρδίας Είναι ο τραυματισμός του καρδιακού μυός που οφείλεται σε απώλεια παροχής αίματος. Το έμφραγμα συμβαίνει όταν φράζουν οι αρτηρίες που παρέχουν αίμα και οξυγόνο στην καρδιά. Τα συμπτώματα είναι τα έξης: δυσάρεστη πίεση στο κέντρο του στήθους, πόνος που εξαπλώνεται στους ώμους, στα χέρια ή τον αυχένα, ζαλάδα, λιποθυμία, εφίδρωση, ναυτία ή κοφτό λαχάνιασμα Εγκεφαλικό Το εγκεφαλικό συμβαίνει όταν υπάρχει αιμορραγία στον εγκέφαλο ή διακοπή της κανονικής ροής του αίματος στον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα είναι : ξαφνική αδυναμία ή μούδιασμα στο πρόσωπο, το χέρι ή το πόδι, απώλεια όρασης, πρόβλημα στην ομιλία, ζαλάδα, αστάθεια ή ξαφνική πτώση. 21
ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα αποτελεί το σύστημα που ρυθμίζει και ελέγχει την λειτουργία όλων των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, καθώς επίσης και την μεταξύ τους αρμονική συνεργασία. Αποτελεί επίσης την έδρα των ψυχικών λειτουργιών και επιπλέον μέσω των αισθητήριων οργάνων (μάτι, αυτί, δέρμα, γλώσσα, μύτη) συμβάλλει στην αντίληψη του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο. Αποτελείται κυρίως από εξειδικευμένα κύτταρα, τους νευρώνες, των οποίων η λειτουργία είναι να υποδέχονται αισθητικά ερεθίσματα και να τα μεταφέρουν στα εκτελεστικά όργανα, δηλαδή τους μυς και τους αδένες. Κύτταρα του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα αποτελείται από δύο κατηγορίες κυττάρων, τους νευρώνες και τα νευρογλοιακά κύτταρα. Οι νευρώνες είναι τα βασικά κύτταρα του νευρικού συστήματος. Η δομή τους περιλαμβάνει χαρακτηριστικές δομές, τις αποφυάδες που ονομάζονται άξονες και δενδρίτες. Οι νευρώνες διαθέτουν δύο σημαντικές ιδιότητες, την αγωγιμότητα και την διεγερσιμότητα. Μεταδίδουν το 22
ερέθισμα με την μορφή ηλεκτρικών παλμών. Άλλα χαρακτηριστικά τους είναι ότι έχουν πολύ μεγάλο χρόνο ζωής, σταματούν να αυτοδιαιρούνται από την στιγμή που αρχίζουν να λειτουργούν στο νευρικό σύστημα και απαιτούν μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Τα νευρογλοιακά κύτταρα έχουν υποστηρικτικό ρόλο και βοηθούν στην διατήρηση του περιβάλλοντος των νευρώνων. Ο άξονας του νευρώνα συνήθως περιέχει μία χαρακτηριστική ουσία, την μυελίνη, η οποία καθορίζει και την αγωγιμότητά του. Η μυελίνη παίζει ρόλο μονωτή αποτρέποντας την διαρροή ιόντων στην μεμβράνη του άξονα. Υπάρχουν και σημεία που ο νευροάξονας εμφανίζεται γυμνός και αυτά ονομάζονται κόμβοι Ρανβιέ. Οι νευρώνες κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τον αριθμό των αποφυάδων τους και ανάλογα με την λειτουργία τους. Έτσι διακρίνονται σε μονοπολικούς, πολυπολικούς, αισθητικούς, κινητικούς, συνδετικούς. Οι νευρώνες είναι η βάση των αισθητηρίων των οργανισμών. Τα αισθητήρια διαμορφώνουν την αντίληψη ενός οργανισμού για το περιβάλλον του. Οι εξειδικευμένοι νευρώνες που ανιχνεύουν ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον ονομάζονται αισθητικοί υποδοχείς. Χαρακτηριστικό των αισθητικών υποδοχέων είναι ότι είναι ευαίσθητοι μόνο σε συγκεκριμένη κατηγορία ενέργειας και ανερέθιστοι σε άλλες μορφές. 23
4)Αναγνώριση Εκτίμηση και έγκαιρη αντιμετώπιση των παρακάτω περιστατικών Τραύματα Θλάσεις Διαστρέμματα Κατάγματα Εξαρθρώσεις Επιληψία Διάσειση Υστερία Λιποθυμικές Καταστάσεις Ηλίαση Θερμοπληξία Εγκαύματα Δηλητηριάσεις Τσιμπήματα Ξένα Σώματα στον Οργανισμό Κ.Α.Ρ.Π.Α 24
Τραύματα Θλάσεις Διαστρέμματα Κατάγματα Εξαρθρώσεις Α) Αντιμετώπιση μικρών ή μεγαλύτερων τραυμάτων Τραύμα ονομάζεται στην ιατρική "κάθε βίαιη καταστροφή ιστών, εσωτερική ή εξωτερική, ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκάλεσε". Τα τραύματα δέρματος, όπου έχουμε λύση της συνέχειας του δέρματος, χωρίζονται σε δύο είδη: τις εκδορές και το θλαστικό τραύμα. Εκδορά είναι η απόσπαση ή αποκόλληση της επιδερμίδας και επιπόλαια καταστροφή του χορίου του δέρματος. Θλαστικό τραύμα είναι ο τραυματισμός όλου του πάχους του δέρματος. Τα τραύματα αυτά χρειάζονται σχεδόν πάντα συρραφή για το συμπλησιασμό των χειλέων Σε περίπτωση μικρών τραυμάτων: Βάζουμε το άτομο να καθίσει και πλένουμε το τραύμα με άφθονο τρεχούμενο νερό (καλό είναι να φοράμε γάντια). Στεγνώνουμε με αποστειρωμένη γάζα. Καλύπτουμε το τραύμα, αν χρειάζεται, με αποστειρωμένη γάζα ή τραυμαπλάστ. Ελέγχουμε την κάρτα εμβολιασμών για το αντιτετανικό εμβόλιο. Σε περίπτωση έντονης αιμορραγίας: Πιέζουμε σταθερά με την παλάμη μας απευθείας πάνω στο σημείο που αιμορραγεί (φορώντας γάντια). Τοποθετούμε γάζες ή καθαρά πανιά πάνω στο τραύμα και τυλίγουμε με επίδεσμο. Αν συνεχίζει η αιμορραγία προσθέτουμε και άλλα επιθέματα πάνω σ αυτά που ήδη υπάρχουν και ξαναδένουμε. Εάν είναι πολύ μεγάλη η αιμορραγία, φροντίζουμε για τη μεταφορά στο νοσοκομείο. Αντιμετώπιση τραυμάτων στην περιοχή της κοιλιάς Τραύμα στην κοιλιά είναι πιθανό να προκύψει μετά από ένα τροχαίο ή από χτύπημα πάνω σε κάποιο αιχμηρό αντικείμενο. Στην περίπτωση τραύματος στην κοιλιά ενεργούμε ως εξης: Καλούμε ασθενοφόρο. Βάζουμε το άτομο να ξαπλώσει με τα πόδια του λυγισμένα. 25
Κάτω από τα γόνατά του, τοποθετούμε μαξιλάρια για να χαλαρώσουμε τους μυς της περιοχής. Φροντίζουμε το εξωτερικό τραύμα, αν υπάρχει, και το σκεπάζουμε με αποστειρωμένη γάζα ή κάτι καθαρό. Σκεπάζουμε το παιδί για να μην κρυώνει. Αν το παιδί θελήσει να βήξει ή να κάνει εμετό, κρατάμε σταθερά το τραύμα. Στην περίπτωση που το παιδί χάσει τις αισθήσεις του, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αναζωογόνηση. Β) Θλάση Θλάση είναι η ρήξη των μυϊκών ινών από είτε από υπερβολικά έντονη σύσπαση, υπερβολική διάταση ή από άμεση πλήξη του μυός από κάποιο εξωτερικό παράγοντα (πχ. λάκτισμα).. Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός σε άτομα τα οποία ασχολούνται με αθλητικές δραστηριότητες είναι οι θλάσεις των μυϊκών ιστών. Στη ποδηλασία οι θλάσεις δεν είναι τόσο συχνές και αυτό λόγω της φύσεως του αθλήματος. Παρ όλα αυτά οι περισσότεροι ποδηλάτες, ερασιτέχνες και μη, ασχολούνται περιστασιακά και με άλλα αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το τρέξιμο, το μπάσκετ κτλ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση θλάσεων οι οποίες γίνονται αισθητές και συχνά ενοχλητικές κατά τη διάρκεια της ποδηλασίας. Με την πρώτη ενόχληση ή πόνο του μυ θα πρέπει να διακόπτεται αμέσως η αθλητική δραστηριότητα, διότι η συνέχισή της μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω τραυματισμό των μυϊκών ινών με συνέπεια την αύξηση του χρόνου αποκατάστασης. Διαβάθμιση : Αναλόγως με τον αριθμό των τραυματισμένων μυϊκών ινών οι θλάσεις διαβαθμίζονται σε πρώτου, δευτέρου και τρίτου βαθμού.\ Πρώτου Βαθμού: παρατηρείται απλή διάταση των μυϊκών ινών (το λεγόμενο "τράβηγμα") και συνοδεύεται από πόνο κατά την εκτέλεση της άσκησης. Επίσης περιορίζεται η λειτουργικότητα του πάσχοντος μέλους. Δευτέρου Βαθμού: παρατηρείται μερική ρήξη των μυϊκών ινών με έντονο μυϊκό σπασμό, αιμάτωμα και οίδημα. Στη συνέχεια σχηματίζεται ουλώδης ιστός στο σώμα του μυός ο οποίος έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ελαστικότητας του. Επίσης έχουμε μετατόπιση του εκχυμώματος στους παρακείμενους ιστούς, 1-2 μέρες μετά την κάκωση. Σε ενδεχόμενη ρήξη της 26
μυϊκής περιτονίας έχουμε μυοκήλη, δηλ. κήλη του μυός προς τα έξω. Τρίτου Βαθμού: παρατηρείται πλήρης ρήξη του μυός, με εκτεταμένο αιμάτωμα καθώς και κατάργηση της κινητικότητας του. Κατά την ψηλάφηση εντοπίζεται κοίλωμα του μυός στο σημείο της ρήξης. Στα κάτω άκρα συχνότερες θλάσεις είναι αυτές του δικέφαλου μηριαίου, του τετρακεφάλου και του γαστροκνημίου. Στα άνω άκρα θλάσεις παρατηρούνται στο δικέφαλο βραχιόνιο, στον δελτοειδή, στον υπερακάνθιο (στροφείς του ώμου) και στον τρικέφαλο βραχιόνιο. Συχνές είναι επίσης και οι θλάσεις των κοιλιακών οι οποίες απαιτούν συνήθως και μακρόχρονη αποκατάσταση. Πρέπει να αποφεύγονται τα εξής: 1. Αποφύγετε τις ζεστές κομπρέσες γιατί επιδεινώνουν τον πόνο και το αιμάτωμα και προκαλούν οίδημα στην περιοχή της θλάσης. 2. Αποφύγετε τις θερμαντικές αλοιφές οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν επιδείνωση της μυϊκής θλάσης καθώς και έγκαυμα αν τις εφαρμόσουμε σε μεγάλη ποσότητα. 3. Αποφύγετε την επίδεση με ελαστικό επίδεσμο Πρέπει να γίνουν τα εξής: 1. Ξαπλώστε το άτομο που έχει υποστεί την μυϊκή θλάση σε αναπαυτική θέση και τοποθετήστε μια σακούλα με πάγο τυλιγμένη σε μία πετσέτα η οποία έχει αποιδηματική δράση και χαρίζει μία αίσθηση ανακούφισης. 2. Τοποθετήστε αρκετές φορές την ημέρα παγοκύστη ώστε να μειωθεί το οίδημα. 3. Η εκτίμηση από τον ειδικό ιατρό είναι απαραίτητη για την γρήγορη αποθεραπεία από τον τραυματισμό ο οποίος θα μας προτείνει αντιφλεγμονώδη θεραπεία και ξεκούραση. Γ) Διαστρέμματα Διάστρεμμα καλείται η βλάβη της άρθρωσης που έχει δημιουργηθεί από μια απότομη κίνηση. Συχνότερα διαστρέμματα εμφανίζονται στην περιοχή της ποδιοκνημικής άρθρωσης. Στην αρχή ο πόνος είναι έντονος με μικρή διάρκεια και στην συνέχεια παρατεταμένος με μικρότερη ένταση και οίδημα της περιοχής 27
Πρέπει να αποφεύγονται τα εξής: 1. Αποφεύγετε να στέκεστε σε όρθια θέση γιατί ο πόνος γίνεται έντονος και προκαλείται οίδημα στην περιοχή εάν ο τραυματισμός είναι στο πόδι. 2. Αποφεύγετε τα ζεστά επιθέματα ή τις θερμαντικές αλοιφές που ζεσταίνουν την περιοχή του τραυματισμού και επιδεινώνουν το οίδημα. 3. Μην προκαλείτε απότομες κινήσεις ή πίεση στην τραυματισμένη περιοχή. Πρέπει να γίνουν τα εξής: Τοποθετήστε παγοκύστη στην άρθρωση ή βάλτε το άκρο που έχει υποστεί την κάκωση κάτω από παγωμένο νερό. Εάν ο πόνος είναι ανυπόφορος, πάρτε κάποιο παυσίπονο. Εφαρμόστε ελαστική επίδεση με ήπια πίεση ειδικά αν η περιοχή είναι πρησμένη Τοποθετήστε το μέλος που έχει υποστεί το διάστρεμμα σε υψηλότερο επίπεδο από την οριζόντια θέση του σώματος. Αναζητήστε ιατρική βοήθεια για περαιτέρω κλινικοεργαστηριακό έλεγχο. 28
Δ)Κατάγματα Κάταγμα καλείται η διακοπή, μερική ή ολική, της συνέχειας του οστού. Ένα κάταγμα προκαλεί γενικά πόνο. Μερικές φορές ο πόνος εμφανίζεται όταν χρησιμοποιείται αυτό το οστό. Η διόγκωση, η ευαισθησία, η αλλαγή χρώματος και η ανικανότητα να κινηθεί το επηρεασμένο μέλος του σώματος είναι συνήθη. Μερικές φορές παρατηρείται παραμόρφωση του μέλους που έχει υποστεί το κάταγμα. Η θέση και η σοβαρότητα του κατάγματος καθορίζουν τα συμπτώματα και τα σημάδια ασθένειας. Πρέπει να αποφεύγονται τα εξής: 1. Οι άσκοπες μετακινήσεις 2. Μην προσπαθείτε να κουνήσετε ή να ισιώσετε το μέλος που έχει υποστεί χτύπημα ιδιαίτερα εάν είναι στον αυχένα ή στην σπονδυλική στήλη 3. Μην χρησιμοποιείτε ζεστά επιθέματα και ισχυρή επίδεση με επιδέσμους. 4. Αν το κάταγμα είναι στο άνω άκρο και φοράτε δαχτυλίδια ή ρολόι, βγάλτε τα αμέσως γιατί στην περιοχή θα αναπτυχθεί οίδημα που μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην κυκλοφορία του αίματος. 5. Αποφύγετε το φαγητό ή την λήψη υγρών, ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα σε περίπτωση χορήγησης γενικής αναισθησίας στο νοσοκομείο Πρέπει να γίνουν τα εξής: Τοποθετήστε πάνω από την περιοχή του κατάγματος μια σακούλα με πάγο ή παγοκύστη. 29
Αν ο πόνος είναι ανυπόφορος, πάρτε ένα παυσίπονο Ακινητοποιήστε το μέλος που έχει πάθει κάκωση με έναν ελαστικό επίδεσμο ή ένα πρόχειρο νάρθηκα ώστε να περιοριστεί το οίδημα και να μην επιδεινωθεί η κατάσταση του κατάγματος. Για αυτοσχεδιασμό νάρθηκα χρησιμοποιείστε σανίδες, ίσιο κλαδί, περιοδικά ή άλλα αντικείμενα κατάλληλα για νάρθηκες και ύφασμα για επένδυση. Επισκεφθείτε το εφημερεύον νοσοκομείο για περεταίρω κλινικοεργαστηριακό έλεγχο και αντιμετώπιση. Ε) Εξάρθρωση Είναι μάλλον δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το εξαρθρωμένο από το σπασμένο οστό. Και τα δύο αποτελούν επείγοντα ιατρικά περιστατικά και απαιτούν τις ίδιες πρώτες βοήθειες. Οι εξαρθρώσεις συνήθως προκαλούνται από απότομη πρόσκρουση. Αυτό συμβαίνει μετά από χτύπημα, πτώση ή άλλο τραυματισμό της άρθρωσης. Μια μετατοπισμένη άρθρωση μπορεί να είναι: Εμφανώς εκτός κανονικής θέσης, αλλοιωμένη σε χρώμα ή παραμορφωμένη Περιορισμένης κινητικότητας Πρησμένη ή μελανιασμένη Πολύ επώδυνη, ιδιαίτερα αν προσπαθήσετε να την χρησιμοποιήσετε ή ρίξετε βάρος σε αυτήν Το υπεξάρθρημα της κεφαλής της κερκίδας (nursemaid s elbow) είναι μια μερική εξάρθρωση συνήθης στα νήπια. Η κύρια ένδειξη είναι η άρνηση να χρησιμοποιήσει το νήπιο τον βραχίονά του. Το περιστατικό αυτό μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί στο ιατρείο χωρίς να είναι απαραίτητα το ακόλουθα βήματα πρώτων βοηθειών. 30
ΣΤ)ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Οι πρώτες βοήθειες σε όλα τα παραπάνω περιστατικά μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: 1. Καλέστε ασθενοφόρο πριν αποφασίσετε να προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον με πιθανή εξάρθρωση, ιδιαίτερα αν το ατύχημα που προκάλεσε τη βλάβη αποτελεί απειλή για τη ζωή. 2. Αν υπήρξε σοβαρός τραυματισμός, ελέγξτε την αναπνοή και την κυκλοφορία του αίματος του τραυματία. Αν είναι απαραίτητο, αρχίστε ασκήσεις αναπνοής, ανάνηψης ή περιορισμού της αιμορραγίας. 3. Μην μετακινήσετε τον τραυματία αν πιστεύετε ότι έχει τραυματιστεί στο κεφάλι, την πλάτη ή τα πόδια. Κρατήστε τον ακίνητο και καθησυχάστε τον. 4. Αν το δέρμα έχει σχιστεί, λάβετε μέτρα ώστε να αποφευχθεί τυχόν μόλυνση. Μην αναπνέετε πάνω από την πληγή και μην την ψηλαφείτε. Αν είναι δυνατόν, ξεπλύνετε ελαφρά το τραύμα για να αφαιρέσετε τυχόν βρώμα (χώμα κλπ.), αλλά μην τρίβετε ή αγγίζετε. Καλύψτε την με αποστειρωμένους επιδέσμους. 5. Χρησιμοποιήστε νάρθηκα ή αναρτήρα στο τραύμα στη θέση που το βρήκατε. Μην μετατοπίζετε την άρθρωση. Ακινητοποιήστε τις περιοχές ψηλότερα και χαμηλότερα από την τραυματισμένη άρθρωση. 6. Ελέγξτε την κυκλοφορία του αίματος γύρω από το τραύμα, πιέζοντας σταθερά το δέρμα στο σημείο του τραύματος. Στην αρχή πρέπει να είναι άσπρο και σε δύο δευτερόλεπτα περίπου να ανακτήσει το χρώμα του. 7. Εφαρμόστε παγοκύστες για την ανακούφιση του πόνου και του πρηξίματος. 8. Λάβετε μέτρα για να προλάβετε τυχόν σοκ. Εκτός αν υπάρχει τραύμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη, ξαπλώστε κάτω τον τραυματία, ανασηκώστε του τα πόδια ώστε να είναι περίπου 30 εκ. ψηλότερα από το κεφάλι και καλύψτε τον με ένα παλτό ή μια κουβέρτα. Τι να ΜΗΝ κάνετε ΜΗΝ μετακινείτε τον τραυματία πριν σταθεροποιήσετε το τραύμα. ΜΗΝ μετακινείτε άτομο με τραυματισμένο ισχίο, λεκάνη ή μηρό εκτός κι αν απολύτως απαραίτητο. Αν είστε ο μοναδικός διασώστης και πρέπει να μετακινήσετε τον τραυματία σε ασφαλές σημείο, τραβήξτε τον από τα ρούχα. ΜΗΝ αποπειραθείτε να ισιώσετε ένα παραμορφωμένο οστό ή άρθρωση ή να του αλλάξετε θέση. 31
ΜΗΝ δοκιμάσετε τη λειτουργικότητα ενός παραμορφωμένου οστού ή άρθρωσης. ΜΗΝ δώσετε στον τραυματία τίποτα από το στόμα. Καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια αν το άτομο παρουσιάζει τα εξής: Εξακριβωμένη ή πιθανή εξάρθρωση ή σπασμένο οστό Εκτεταμένη αιμορραγία Μια περιοχή κάτω από το σημείο του τραύματος είναι ωχρή, κρύα, ιδρωμένη ή κυανή Σημάδια μόλυνσης όπως θερμότητα και ερυθρότητα στην περιοχή του τραύματος, πύον ή πυρετός Οστό που προεξέχει από το δέρμα 32
Επιληψία Διάσειση Υστερία Λιποθυμικές Καταστάσεις Α)Επιληψία Επιληψία είναι μια οικογένεια από διαφορετικές διαταραχές που έχουν ως κοινό σημείο τους επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς με αιφνίδια, υπέρμετρη και ανώμαλη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων. Οι επιληπτικοί παροξυσμοί μπορεί να προκαλούν σπασμούς (εάν συμμετέχει ο κινητικός φλοιός) ή και οπτικές, ακουστικές ή οσφρητικές ψευδαισθήσεις (εάν συμμετέχει ο βρεγματικός ή ο ινιακός φλοιός). Τι πρέπει να ξέρουμε όλοι μας όταν δούμε ένα άτομο να κάνει μια επιληπτική κρίση με σπασμούς: Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας, να καθησυχάσουμε όσους βρίσκονται κοντά και να αφήσουμε την κρίση να εξελιχθεί χωρίς να προσπαθήσουμε να τη σταματήσουμε. Να χρονομετρήσουμε την κρίση. Να απομακρύνουμε αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραύματα. Να χαλαρώσουμε τα ρούχα και να βγάλουμε τα γυαλιά ή την οδοντοστοιχία, αν φοράει. Να βάλουμε κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι π.χ. σακάκι. Να γυρίσουμε (μετά την κρίση) τον ασθενή σε πλάγια θέση για να μην καταπιεί ενδεχόμενα εμέσματα. Να παραμείνουμε για 15-20 λεπτά της ώρας και να ελέγξουμε την αναπνοή και το χρώμα του. Να προσφερθούμε να καλέσουμε ένα ταξί, συγγενή ή φίλο για να βοηθήσουν το άτομο να πάει σπίτι αν φαίνεται μπερδεμένο ή αν δεν μπορεί να πάει σπίτι μόνος του. Να δείξουμε κατανόηση μετά την κρίση. Δεν χρειάζεται να καλέσουμε για ασθενοφόρο εκτός εάν το άτομο έχει 33
τραυματιστεί, ή κύρια κρίση διαρκεί πάνω από 5 λεπτά ή εάν η κρίση επαναληφθεί ή εάν υπάρχει πρόβλημα με την αναπνοή του. Η αναπνοή σχεδόν πάντα επανέρχεται αυτόματα μετά από μια κρίση. Αν ο ασθενής δεν αναπνέει, αυτό σηματοδοτεί επιπλοκή της κρίσης. Το βλέπουμε όταν υπάρχει έλλειψη δυνατότητας αναπνοής, καρδιακή προσβολή ή χτύπημα στον λαιμό. Σε αυτές τις ασυνήθιστες περιστάσεις πρέπει να αρχίσει αμέσως CPR (καρδιοαναπνευστική ανάνηψη). Αν υπάρξουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις ή μία κρίση διαρκέσει πάνω από πέντε λεπτά, το άτομο πρέπει να έχει άμεση ιατρική βοήθεια. Επαναλαμβανόμενες ή παρατεταμένης διάρκειας κρίσης μπορεί να είναι status epilepticus (κρίσεις που δεν σταματούν), που απαιτεί επείγουσα ιατρική βοήθεια. Τι δεν πρέπει να κάνουμε: Να μετακινήσουμε το άτομο, εκτός εάν κινδυνεύει. Να περιορίσουμε τις κινήσεις. Να προσπαθήσουμε να ανοίξουμε το στόμα. Να προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποιο αντικείμενο στο στόμα. Να του δώσουμε κάτι να πιει. Να προσπαθήσουμε να κάνουμε τεχνητή αναπνοή εκτός από τη σπάνια περίπτωση που ο ασθενής δεν αναπνέει μετά την κρίση Εγκέφαλος φυσιολογικός και επιληπτικού 34
Β) Διάσειση Διάσειση είναι επίσης γνωστή ως ήπια τραυματική εγκεφαλική βλάβη (MTBI), ήπια κάκωση κεφαλής και δευτερεύον τραύμα κεφαλής. Μερικοί εμπειρογνώμονες ορίζουν διάσειση και έναν τραυματισμό στο κεφάλι με προσωρινή απώλεια της λειτουργίας του εγκεφάλου, που μπορεί να προκαλέσει γνωστική, σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα. Πλήγμα στο κρανίο μπορεί επίσης να οριστεί ως έναν τραυματισμό στον εγκέφαλο γενικά προκαλείται από ένα τράνταγμα ή χτύπημα στο κεφάλι στην πλειονότητα των περιπτώσεων το άτομο δεν χάσουν τις αισθήσεις τους. Τι θα δείτε: Μικρής διάρκειας απώλεια των αισθήσεων. Μόλις ο πάσχων συνέλθει µπορεί να αναφέρει ήπιο πονοκέφαλο, ελαφριά ζάλη ή ακόµα και απώλεια µνήµης σχετικά µε τα γεγονότα αµέσως πριν το ατύχηµα. Τι πρέπει να κάνετε: Τοποθετήστε τον πάσχοντα σε στάση ανάνηψης και παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. Να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί. Ακόµη και εάν ο πάσχων συνέλθει πλήρως και αισθάνεται καλά, συµβουλέψτε τον να αναζητήσει ιατρική βοήθεια προληπτικά. Τι δεν πρέπει να κάνετε:μη µετακινείτε τον πάσχοντα, υπάρχει πιθανότητα να υποκρύπτεται τραυµατισµός του κρανίου ή του αυχένα. Μη δίνετε στον πάσχοντα τίποτα να φάει ή να πιει επειδή µπορεί αργότερα να χρειαστεί να υποβληθεί σε γενική αναισθησία. Σηµεία αυξηµένου κινδύνου για σοβαρή εγκεφαλική βλάβη: Έντονος πονοκέφαλος, ναυτία ή έµετος. Το άτοµο µπορεί να φαίνεται συγχυσµένο και αποπροσανατολισµένο και µπορεί να µπερδεύει τα λόγια του. 35
Απώλεια αίµατος ή υγρού από τα αυτιά. Θολή ή διπλή όραση. Οι κόρες των µατιών δεν είναι ίσες µεταξύ τους. Αδυναµία ή παράλυση της µιας πλευράς του σώµατος. Δύσκολη και θορυβώδης αναπνοή. Ο πάσχων δε συνέρχεται µετά από πάροδο τριών λεπτών. Άμεση παροχή βοήθειας Εάν υποψιάζεστε ότι κάποιος έχει πάθει διάσειση, είναι σημαντικό να εξεταστεί από ιατρό. Αν το άτομο είναι αναίσθητο, καλέστε πάραυτα ασθενοφόρο. Θεωρήστε ότι έχει υποστεί κάκωση στον αυχένα (τουλάχιστον μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο). Λάβετε προληπτικά μέτρα για να αποτρέψετε την επιδείνωση της κάκωσης. Διαπιστώστε αν αναπνέει και αν η καρδιά του λειτουργεί. Εάν κριθεί αναγκαίο, εφαρμόστε καρδιοαναπνευστική ανάνηψη. Η διάγνωση της διάσεισης σε ένα άτομο που έχει χάσει τις αισθήσεις του είναι πιο δύσκολη υπόθεση. Ρωτήστε το άτομο αν ξέρει πού βρίσκεται, ποιος ήταν ο αντίπαλός του, την ημερομηνία της συγκεκριμένης ημέρας ή τι συνέβη πρόσφατα στη ζωή του. Μια άλλη μέθοδος για την εξακρίβωση δυσκολιών μνήμης είναι η εξής: αναφέρετε στο άτομο τρία αντικείμενα κι έπειτα ζητήστε του να επαναλάβει αυτά που είπατε. Σε περιπτώσεις διάσεισης αθλητών, ο αθλητής πρέπει να αποσυρθεί από την αναμέτρηση μέχρις ότου εξεταστεί από ιατρό. Γενικά, ένα άτομο που έχει υποστεί ήπια διάσειση και έχει τις αισθήσεις του, μπορεί να επιστρέψει στον αγώνα εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν εντός 15 λεπτών. Ωστόσο, θα πρέπει να αναπαυτεί για 15-20 λεπτά πριν επιστρέψει στο πεδίο της αναμέτρησης. Μην του επιτρέπετε να επιστρέψει στον αγώνα εάν εξακολουθεί να εμφανίζει συμπτώματα διάσεισης. Η εναλλακτική λύση Η πρόωρη επιστροφή στην προπόνηση μετά από μια διάσειση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ο σοβαρότερος κίνδυνος είναι το σύνδρομο δεύτερου πλήγματος. 36
Συμβαίνει όταν ένα άτομο που υποφέρει από διάσειση δέχεται δεύτερο πλήγμα στο κεφάλι. Το δεύτερο πλήγμα μπορεί να είναι σχετικά ήπιο, αλλά μπορεί να προκαλέσει οίδημα στον εγκέφαλο και θάνατο. Κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια διαφόρων διοργανώσεων, υπάρχουν 1-2 κρούσματα αυτού του συνδρόμου. Τα περισσότερα οφείλονται σε κακώσεις που προκύπτουν από συμμετοχή σε ποδοσφαιρικό αγώνα. Η μακροπρόθεσμη ή μόνιμη βλάβη στον εγκέφαλο είναι άλλος ένας κίνδυνος. Στο παρελθόν πιστευόταν ότι όταν ένα άτομο συνέλθει από μια διάσειση, δεν κινδυνεύει από μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Τώρα είναι γνωστό ότι η εγκεφαλική κάκωση δρα αθροιστικά. Ακραίο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του πυγμάχου που μετά από μια γροθιά αντιμετωπίζει διαταραχές ομιλίας και συγχρονισμού, τρόμο, ελλιπή προσοχή και ψυχιατρικά συμπτώματα. Μια έρευνα που διεξήγαγε ένας Βρετανός πυγμάχος που έχει αποσυρθεί από το άθλημα, αποκάλυψε ότι 17% των πυγμάχων εμφανίζει ενδείξεις εγκεφαλικής κάκωσης εξαιτίας πληγμάτων. Οι πολλαπλές διασείσεις αυξάνουν τις πιθανότητες μόνιμης βλάβης, ειδικά αν λάβουν χώρα σε μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης, το άτομο που έχει υποστεί μια διάσειση κινδυνεύει να υποστεί κι άλλες στο μέλλον με έναν συντελεστή 4 προς 6. Η διάσειση μπορεί να είναι συνέπεια συνδρόμου μετα-διάσεισης. Αυτό το σύνδρομο περιλαμβάνει πονοκέφαλο, ευερεθιστότητα, ανικανότητα συγκέντρωσης, ζαλάδες, μειωμένη μνήμη και/ή κόπωση. Συνήθως, αυτά τα συμπτώματα παρέρχονται εντός 6-8 εβδομάδων. Γ)Υστερία Με τον όρο υστερία, που έχει αντικατασταθεί σήμερα από τον όρο μετατρεπτική διαταραχή, εννοείται στην ψυχολογία μια μορφή σωματομορφικής διαταραχής κατά την οποία το άγχος και οι ψυχολογικές πιέσεις μετατρέπονται σε οργανικά συμπτώματα, όπως είναι η παράλυση, η τύφλωση και η κώφωση. Κατά τους περασμένους αιώνες πιστευόταν ότι η υστερία είναι κατ' εξοχήν γυναικεία ασθένεια και ότι συνδέεται με τη μήτρα (υστέρα), άποψη που η σύγχρονη ψυχολογία και ψυχιατρική κατέρριψε. Η πρώτη θεραπεία που εφαρμόστηκε ήταν το κρύο νερό. Ορισμένα συμπτώματα είναι: αμνησία, κλάματα, κραυγές, τυφλότητα, κωφότητα, παράλυση μελών του σώματος, τρόμος, τικ, αφασία κ.α. Ο υστερικός τρόπος αντίδρασης γενικεύεται σιγά-σιγά σε ολόκληρη τη συμπεριφορά του ατόμου, οπότε 37
μιλάμε για υστερική προσωπικότητα. τα όρια της πραγματικής εκδήλωσης και της προσποίησης είναι διάχυτα και μόνο ένας ειδικός είναι σε θέση να διαπιστώσει την πραγματικότητα. Δ)Λιποθυμία Λιποθυμία καλείται η μειωμένη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο με συνέπεια την μειωμένη οξυγόνωση του, που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια συνείδησης. Συνοπτικά αναφέρουμε αιτίες της λιποθυμίας είναι: Υπογλυκαιμία, αφυδάτωση, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, καρδιακές παθήσεις, εγκυμοσύνη, έντονο ψυχικό stress. Πρέπει να αποφεύγονται τα εξής: 1. Μην μετακινείτε το άτομο που έχει υποστεί λιποθυμικό επεισόδιο και πιθανότατα έχει τραυματιστεί από κάποια πτώση. Αν υποπτεύεστε τραυματισμό από την πτώση ζητείστε ιατρική βοήθεια 2. Μη σκεπάζετε με κουβέρτες, ρούχα, γιατί η ζέστη προκαλεί αγγειοδιαστολή με αποτέλεσμα την μειωμένη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο. 3. Αποφύγετε την χορήγηση τροφής καφέ και αλκοόλ ή άλλων υγρών σε άτομο με μειωμένο επίπεδο συνείδησης, γιατί σε ενδεχόμενη επανάληψη του λιποθυμικού επεισοδίου μπορεί να προκληθεί έμετος με εισρόφηση και πνιγμονή. 38
Πρέπει να γίνουν τα εξής: 1. Διαπιστώστε ότι δεν υπάρχει απόφραξη αεροφόρων οδών από την γλώσσα που δεν είναι γυρισμένη προς τα πίσω και ότι δεν υπάρχει τροφή ή εμέσματα στο στόμα. 2. Βεβαιωθείτε ότι ο ασθενής αναπνέει και έχει σφυγμούς. Αν όχι τηλεφωνήστε άμεσα στο ΕΚΑΒ ( 166) δώστε τα στοιχεία σας, την περιοχή που βρίσκεστε και την κατάσταση που αντιμετωπίζετε ( πχ ένας άντρας που δεν έχει σφυγμούς και δεν αναπνέει). Στη συνέχεια ζητείστε βοήθεια από τους παρευρισκόμενους και ξεκινήστε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) μέχρι να φτάσει βοήθεια. 3. Αν ο ασθενής δεν έχει τις αισθήσεις του αλλά αναπνέει και έχει σφύξεις τον τοποθετούμε πλάγια και τον έχουμε υπό παρακολούθηση μέχρι να φτάσει βοήθεια 4. Ξαπλώστε το άτομο σε οριζόντια θέση με τα πόδια ψηλά όσο το δυνατόν περισσότερο όταν αυτό δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του. 5. Χαλαρώστε τα ρούχα, γραβάτες, ζώνες, που μπορούν να εμποδίζουν την φυσιολογική αναπνοή 6. Σε ενδεχόμενο κρανιοεγκαφαλικής κάκωσης και πρόκλησης λιποθυμικού επεισοδίου κάνουμε τα παρακάτω με την σειρά προτεραιότητας που αναφέραμε, τοποθετούμε ένα μαλακό αυχενικό κολάρο το οποίο είναι απαραίτητο εξάρτημα για το φαρμακείο μας και καλούμε ασθενοφόρο ή ιατρική βοήθεια άμεσα. 7. Άτομο το οποίο για οποιονδήποτε λόγο έχασε τις αισθήσεις του έστω και για λίγο πρέπει άμεσα να εξεταστεί από ιατρό για να διερευνηθούν τα αίτια αυτού του επεισοδίου απώλειας συνείδησης. 39
Ηλίαση Θερμοπληξία Εγκαύματα Δηλητηριάσεις Τσιμπήματα Ξένα Σώματα στον Οργανισμό Α)Ηλίαση Ηλίαση είναι η παρατεταμένη έκθεση του ατόμου στην ηλιακή ακτινοβολία (στις ακτίνες που πέφτουν κάθετα). Οι πιο επικίνδυνες ώρες της ημέρας είναι αυτές μεταξύ 11π.μ και 4μ.μ κατά την διάρκεια των οποίων οι ακτίνες πέφτουν κάθετα στη γη. Η έκθεση συνεπώς στις κάθετες ακτίνες του ήλιου και ειδικά της περιοχής του κεφαλιού και του αυχένα μπορεί να οδηγήσει στα εξής συμπτώματα: υψηλή θερμοκρασία σώματος, αυξημένος αριθμός σφύξεων, απουσία ιδρώτα, αδυναμία κίνησης, ναυτία, εμετός, ξηρό δέρμα και αίσθημα δίψας Οι πρώτες βοήθειες στην περίπτωση της Ηλίασης περιλαμβάνουν: -μεταφορά του θύματος σε σκιερό και δροσερό μέρος -τοποθέτηση θύματος σε ημικαθιστή θέση -αφαίρεση ρούχων θύματος και τοποθέτηση ψυχρών επιθεμάτων (πανιά βρεγμένα με δροσερό νερό που κάθε δέκα λεπτά ανανεώνουμε) σε μέτωπο, μασχαλιαίες πτυχές, μηροβουβωνικές πτυχές, πίσω από τα γόνατα. -σκεπάζουμε το θύμα με ένα στεγνό σεντόνι. -μόλις συνέλθει το θύμα χορηγούμε άφθονα υγρά (όχι αλκοολούχα) δηλαδή νερό και φρέσκους χυμούς φρούτων. Β)Θερμοπληξία Λειτουργική διαταραχή του ανθρωπίνου οργανισμού που εμφανίζεται όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της, ατμόσφαιρας είναι πάνω από 70%, γεγονός που δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την αποβολή θερμότητας από το σώμα. Συμπτώματα: Πυρετός, εμετός, διάρροια, Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, απουσία εφίδρωσης, απώλεια αισθήσεων, πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου, σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος Οι πιο ευπαθείς ομάδες σε υψηλές θερμοκρασίες είναι τα νεογνά και τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα. Ειδικά όσοι πάσχουν 40