ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 1. Η σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 2. Το στοιχείο της εξαρτήσεως 3. Σύμβαση εταιρείας... 4. Ενδείξεις διαφοροποιήσεως μεταξύ συμβάσεως εξηρτημένης εργασίας και συμβάσεως εταιρείας.. 5. Εφαρμογή.... 2. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας Σύμβαση ανεξαρτήτων υ- πηρεσιών - Σύμβαση ετοιμότητας προς εργασία. 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας 2. Σύμβαση έργου 3. Σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών. 4. Έλεγχος του περιεχομένου της συμβάσεως και ο κίνδυνος καταστρατηγήσεως των κανόνων εργατικού δικαίου.. 5. Τεκμήριο υπάρξεως σχέσεως μη εξηρτημένης εργασίας 6. Σύμβαση ετοιμότητας προς εργασία α) Γνήσια ετοιμότητα προς εργασία. β) Απλή ετοιμότητα - ετοιμότητα κλήσεως.. 7. Εφαρμογή..... 3. Σύμβαση εργασίας με δοκιμή... 1. Σύμβαση εργασίας με δοκιμή. 2. Νομική μορφή. α) ως σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.. β) ως σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου 3. Δοκιμαστική περίοδος. 4. Σύναψη συμβάσεως εργασίας αορίστου χρόνου μετά την παρέλευση της δοκιμαστικής περιόδου 5. Δικαστική προστασία... 4. Υπάλληλοι Εργάτες.. 17 17 18 18 19 20 22 23 23 24 24 27 29 31 33 33 34 37 39 39 40 40 41 41 43 44 46 47 47
8 1. Η σημασία της διακρίσεως υπαλλήλων-εργατών.. 2. Η διάκριση: υπάλληλοι-εργάτες. 3. Το κριτήριο της διακρίσεως: σωματική και πνευματική εργασία. 4. Απονομή της ιδιότητας - Το τυπικό κριτήριο. 5. Πίνακες αποζημιώσεως υπαλλήλων-εργατών. 6. Προϋποθέσεις νομιμότητας της καταγγελίας- Απαντήσεις επί των ερωτημάτων.... 5. Διευθύνοντες υπάλληλοι Συμψηφισμός αμοιβής υπερωριών με τις υπέρτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αποδοχές 1. Διευθύνοντες υπάλληλοι 2. Χρονικά όρια εργασίας διευθυνόντων υπαλλήλων 3. Συμφωνία καλύψεως της αμοιβής της υπερεργασίας και υ- περωριών με τις υπέρτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αμοιβές..... 6. Οικιακοί μισθωτοί... 1. Οικιακοί μισθωτοί.. 2. Οικόσιτοι και μη οικόσιτοι οικιακοί μισθωτοί 3. Χρονικά όρια εργασίας οικιακών μισθωτών... 4. Κατώτατα όρια αποδοχών των οικιακών μισθωτών... 5. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας των οικιακών μισθωτών. 6. Εφαρμογή... 7. Διαπραγματεύσεις προς σύναψη της συμβάσεως εργασίας - Διαγωνισμός - Ισότητα ανδρών και γυναικών κατά την πρόσβαση στην απασχόληση. 1. Πρόσληψη εργαζομένων με διαγωνισμό 2. Η αρχή της ισότητας ανδρών και γυναικών κατά την πρόσβαση στην απασχόληση α) Χωριστοί πίνακες επιτυχόντων για άνδρες και γυναίκες; β) Πρόσληψη εγκύων γυναικών.. 3. Τρόπος και χρόνος ασκήσεως των αξιώσεων... 4. Εφαρμογή 47 48 50 55 56 57 59 59 59 61 62 65 65 65 66 67 69 70 70 72 72 73 76 76 80 81 83
9 8. Μισθός - Τακτικές αποδοχές - Ωρομίσθιο Αμοιβή νόμιμης υπερωρίας 1. Μισθός 2. Καταβαλλόμενο ωρομίσθιο - Τακτικές αποδοχές.. 3. Η τελική θέση της νομολογίας 4. Εφαρμογή..... 9. Αποχή του εργαζομένου από την εργασία ένεκα κωλύματος από σπουδαίο λόγο (657, 658 ΑΚ) - Υπερημερία εργοδότη - Αδυναμία του εργοδότη να αποδέχεται την εργασία των μισθωτών (656 ΑΚ) 1. Ανυπαίτια αδυναμία παροχής εργασίας ένεκα σπουδαίου λόγου α) Προϋποθέσεις προστασίας.. β) Διάρκεια της προστασίας. γ) Πολλαπλά κωλύματα 2. Υπερημερία εργοδότη Αδυναμία αποδοχής εργασίας εκ μέρους του εργοδότη α) Υπερημερία εργοδότη.. β) Αδυναμία του εργοδότη να αποδέχεται την εργασία των μισθωτών - Η θεωρία των σφαιρών.. 3. Απαλλαγή του εργοδότη από το μισθολογικό κίνδυνο λόγω ανωτέρας βίας. 4. Αφαίρεση από το μισθό της ωφέλειας του εργαζομένου 5. Εφαρμογή..... 10. Εργασία κατά Σάββατο και Κυριακή Νυκτερινή εργασία Αμοιβή για πρόσθετη εργασία Ειθισμένος μισθός.. 1. Το σύστημα πενθήμερης εργασίας. 2. Αμοιβή της παρεχομένης κατά το Σάββατο και την Κυριακή εργασίας.. 3. Έννοια και αμοιβή της νυκτερινής εργασίας.. 4. Η αμοιβή που δικαιούται ο εργαζόμενος λόγω της εργασίας του κατά το Σάββατο και την Κυριακή 5. Παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης - Ειθισμένος μισθός.... 83 83 83 85 89 90 90 90 91 93 93 95 96 96 98 104 106 109 111 111 111 113 118 119 121
10 11. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου Υπερεργασία Υπερωρίες Παραίτηση από αξιώσεις υπερεργασιακής-υπερωριακής απασχολήσεως 1. Σύμβαση εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου. 2. Συμβατική ελευθερία των μερών και τα όριά της (άρθρ. 8 3 Ν. 2112/1920). 3. Μετατροπή συμβάσεως εργασίας ορισμένου χρόνου σε α- ορίστου... 4. Λύση της συμβάσεως εξηρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου με κοινή συμφωνία.. 5. Αξιώσεις από υπερεργασία και υπερωρίες - Έννοια υπερεργασίας, υπερωρίας - νόμιμες και παράνομες υπερωρίες - Αμοιβή ωρομίσθιο α) Υπερεργασία β) Υπερωρία. 6. Οι ρυθμίσεις του προϊσχύσαντος Ν. 2874/2000 για τα χρονικά όρια εργασίας 7. Τα νέα χρονικά όρια εργασίας του Ν. 3385/2005.. Υπερεργασία Υπερωρία. Παράνομη (ή «κατ εξαίρεση») υπερωρία.. 8. Εφαρμογή 9. Παραίτηση του μισθωτού από τις αξιώσεις του λόγω υπερεργασίας και υπερωριών 10. Αποσβεστικές προθεσμίες και παραγραφή των αξιώσεων 12. Χρονικά όρια εργασίας Υπερεργασία Υπερωρίες 1. Απαντήσεις για την αμοιβή υπερεργασίας και υπερωριών. 2. Απαντήσεις για την αμοιβή της εργασίας κατά Σάββατο και Κυριακή. 13. Ετήσια άδεια με αποδοχές.. Ιστορικό.. 1. Η υποχρέωση χορηγήσεως της άδειας αναψυχής.. 2. Νομιμότητα της καταγγελίας της σχέσεως εργασίας κατά τη διάρκεια της άδειας. 3. Αξίωση μισθών υπερημερίας ή καταβολής της νόμιμης α- ποζημιώσεως..... 124 124 125 126 130 131 133 133 135 137 138 139 141 141 144 144 145 146 146 147 148 150 150 151 153 154
11 14. Ετήσια άδεια με αποδοχές... 1. Η ισχύουσα νομοθεσία περί αδειών 2. Ερμηνεία του Ν. 3302/2004 3. Χρόνος χορηγήσεως της άδειας.. 4. Απάντηση επί του 1 ου ερωτήματος. 5. Απάντηση επί του 2 ου ερωτήματος. 6. Απάντηση επί του 3 ου ερωτήματος. 7. Απάντηση επί του 4 ου ερωτήματος. 15. Εργατικό Ατύχημα.. 1. Έννοια εργατικού ατυχήματος. 2. Ευθύνη προς αποζημίωση κατά το Ν. 551/1914 3. Ευθύνη προς αποζημίωση κατά το κοινό (αστικό) δίκαιο.. 4. Αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης. 5. Η ανάληψη της ευθύνης προς αποζημίωση από το ΙΚΑ 6. Εφαρμογή. 16. Εργατικό Ατύχημα Χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη.. 1. Έννοια εργατικού ατυχήματος 2. Ευθύνη του προστήσαντος.. 3. Το κριτήριο της εξάρτησης ή της ένταξης του προστηθέντος στο επαγγελματικό πεδίο δράσης του προστήσαντος.. 4. Εφαρμογή 17. Τροποποιητική καταγγελία - Τρόποι μεταβολής των συμβατικών όρων εργασίας - Μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας Ιστορικό.. 1. Τροποποιητική καταγγελία 2. Τρόποι μεταβολής των συμβατικών όρων εργασίας. 3. Έννοια της τροποποιητικής καταγγελίας 4. Μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας 5. Προϋποθέσεις νομιμότητας της τροποποιητικής καταγγελίας.. 6. Δικαστικός έλεγχος 155 155 156 157 158 160 161 161 162 163 163 163 167 170 171 172 174 175 175 176 177 179 181 183 183 184 185 186 188 189 192
12 7. Η καταγγελία ως έσχατο μέσο - Σχέση κοινής και τροποποιητικής καταγγελίας 8. Εφαρμογή... 18. Μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας - Τροποποιητική καταγγελία Τροποποίηση της συμβάσεως εργασίας με τη σύναψη νέας.. 1. Μεταβολή των όρων εργασίας στο επίπεδο της ατομικής συμβάσεως εργασίας 2. Η σύναψη νέας συμβάσεως εργασίας. 3. Τροποποιητική καταγγελία. α) Έννοια της τροποποιητικής καταγγελίας. β) Μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας.. γ) Προϋποθέσεις νομιμότητας της τροποποιητικής καταγγελίας 4. Απαντήσεις επί των ερωτημάτων 5. Η ανάγκη νομοθετικής ρυθμίσεως της τροποποιητικής καταγγελίας... 19. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας λόγω διαπράξεως α- ξιόποινης πράξεως - Απαγόρευση του συμψηφισμού του μισθού με απαιτήσεις του εργοδότη κατά του μισθωτού - Το α- κατάσχετο του μισθού.. 1. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας λόγω τελέσεως α- ξιόποινης πράξεως α) Η γενική θεσμική ρύθμιση.. β) Οι προϋποθέσεις νομιμότητας της καταγγελίας λόγω τελέσεως από το μισθωτό αξιόποινης πράξεως αα) Διάπραξη αξιόποινης πράξεως ββ) Έγγραφος τύπος.. γγ) Υποβολή μηνύσεως. 2. Διεκδίκηση μισθών υπερημερίας και νόμιμης αποζημιώσεως. 3. Οι αποσβεστικές προθεσμίες του άρθρου 6 1, 2 του Ν. 3198/1955. 4. Απαγόρευση του συμψηφισμού του μισθού με απαιτήσεις κατά του μισθωτού - Απαιτήσεις από ζημιά που προκάλεσε 194 197 199 199 199 200 203 203 205 207 207 210 211 211 212 212 215 215 215 215 216 217
13 ο μισθωτός με δόλο ο μισθωτός Το ακατάσχετο του μισθού.. 218 20. Ομαδικές απολύσεις Απολύσεις υπαγόμενες στη διαδικασία του Ν. 1387/1983 Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας Προστασία μισθού 1. Επί ποίων απολύσεων εφαρμόζεται η νομοθεσία για τις ο- μαδικές απολύσεις. 2. Καταγγελία της σχέσεως εργασίας λόγω τελέσεως αξιόποινης πράξεως 3. Προϋποθέσεις νομιμότητας της καταγγελίας που πραγματοποιείται λόγω τελέσεως αξιόποινης πράξεως.. 4. Καταγγελία κατά τη διάρκεια της άδειας 5. Συμψηφισμός αποδοχών με απαίτηση του εργοδότη κατά του μισθωτού από ζημιά που προκλήθηκε με δόλο.... 21. Ομαδικές απολύσεις Ιστορικό. 1. Οι έννοιες «επιχείρηση», «εκμετάλλευση» 2. Απάντηση επί του 1 ου ερωτήματος. 3. Η διαδικασία των ομαδικών απολύσεων α) Το κοινοτικό δίκαιο β) Οι αρμοδιότητες της Δημόσιας Αρχής κατά την Οδηγία γ) Το εθνικό δίκαιο. - Το προγενέστερο δίκαιο - Το ισχύον δίκαιο... - Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων - Η διαδικασία των διαβουλεύσεων - Επίτευξη συμφωνίας. - Νομική φύση της συμφωνίας - Η παρέμβαση της διοικήσεως... - Ομαδικές απολύσεις που πραγματοποιούνται κατά παράβαση του Ν. 1387/1983 4. Η εφαρμογή του Ν. 1387/1983 σε περίπτωση διακοπής της λειτουργίας της εκμεταλλεύσεως α) Διακοπή της δραστηριότητας η οποία αποφασίζεται οικειοθελώς από τον εργοδότη. β) Διακοπή της δραστηριότητας η οποία επέρχεται κατόπιν δικαστικής αποφάσεως. 221 222 222 226 229 231 232 236 236 237 242 243 243 246 247 247 248 249 250 251 252 255 258 260 261 265
14 γ) Η ερμηνεία του άρθρου 5 5 του Ν. 1387/1983. - Από πλευράς κοινοτικού δικαίου. - Από πλευράς εθνικού δικαίου.. 5. Πότε υπάρχει διακοπή της λειτουργίας της εκμεταλλεύσεως 6. Απάντηση επί του 2 ου ερωτήματος. 7. Ποιές απολύσεις υπάγονται στην εφαρμογή του Ν. 1387/1983 - Επί ποίας βάσεως υπολογίζεται το ποσοστό των απολυομένων 8. Η στρογγυλοποίηση του κλάσματος 9. Απάντηση επί του 3 ου ερωτήματος.... 22. Μεταβίβαση επιχειρήσεως και συνέπειες για τις εργασιακές σχέσεις Διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη - Μετάθεση των μισθωτών.. 1. Μεταβίβαση της εκμεταλλεύσεως και συνέπειες για τις εργασιακές σχέσεις Οι κοινοτικές Οδηγίες 77/87 και 98/50 και η ενσωμάτωσή τους στο ελληνικό δίκαιο 2. Έννοια της μεταβιβάσεως 3. Μεταβίβαση ή ανάθεση δραστηριότητας ή λειτουργίας Το outsourcing.. 4. Συνέπειες της μεταβιβάσεως για της εργασιακές σχέσεις.. 5. Απάντηση επί του 1 ου ερωτήματος. 6. Μεταβολή του τόπου εργασίας - Διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη - Μετάθεση των μισθωτών 7. Εφαρμογή.... 23. Αποχή του εργαζομένου από την εργασία -Αδυναμία αποδοχής της εργασίας - Υπερημερία εργοδότη - Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας άνευ καταβολής αποζημιώσεως... Απαντήσεις.. 24. Σύμβαση μερικής απασχολήσεως και εκ περιτροπής εργασίας - Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας ορισμένου χρόνου Ύπαρξη σπουδαίου λόγου - Καταγγελία χωρίς σπουδαίο λόγο Συνέπειες Ιστορικό 1. Έννοια μερικής απασχολήσεως.. 267 270 272 274 275 276 281 283 283 284 285 288 292 298 300 301 304 305 305 306 308 309 310
15 2. Σύναψη συμβάσεως μερικής απασχολήσεως ή εκ περιτροπής εργασίας - έγγραφος τύπος - γνωστοποίηση της συμβάσεως στην Επιθεώρηση Εργασίας - Μαχητό τεκμήριο υ- πέρ της πλήρους απασχολήσεως 3. Αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων.. 4. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας λόγω μη αποδοχής από το μισθωτό προτάσεως για μερική απασχόληση - Εισαγωγή εκ περιτροπής εργασίας με απόφαση του εργοδότη 5. Παροχή εργασίας πέρα από τη συμφωνημένη 6. Σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου 7. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας ορισμένου χρόνου - Ύπαρξη σπουδαίου λόγου 8. Δημοσίας τάξεως η διάταξη του άρθρ. 672 ΑΚ. 9. Αποσβεστική προθεσμία για την άσκηση των αξιώσεων α- πό την άκυρη καταγγελία.. 10. Καταγγελία της συμβάσεως εργασίας ορισμένου χρόνου - Συνέπειες.... α) Άκυρη καταγγελία β) Καταβολή αποζημιώσεως λόγω αθετήσεως της συμβάσεως (673 ΑΚ).. γ) Καταβολή εύλογης αποζημιώσεως κατά το άρθρο 674 ΑΚ. 11. Εφαρμογή.. 25. Μισθός - Λειτουργικές δαπάνες του εργοδότη Δανεισμός εργαζομένου - Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως των εργαζομένων.. 1. Μισθός. 2. Αποκατάσταση δαπανών. 3. Επίδομα κατοικίας... 4. Σύμβαση δανεισμού εργαζομένου.. 5. Δικαιώματα και υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια του δανεισμού. 6. Γνήσιος και μη γνήσιος δανεισμός. 7. Ο κατ επάγγελμα δανεισμός.. 8. Ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας 9. Εφαρμογή 312 315 317 318 319 321 325 326 327 327 328 329 330 332 332 333 333 334 337 338 341 343 344 345
16 26. Άκυρη σύμβαση εργασίας.... 1. Ακυρώσιμη και άκυρη σύμβαση εργασίας. 2. Εφαρμογή των κανόνων του εργατικού δικαίου και επί των ακύρων συμβάσεων εργασίας - Ex nunc η ενέργεια της α- κυρότητας.. 3. Η θέση της νομολογίας 4. Η λύση της άκυρης συμβάσεως εργασίας... 5. Εφαρμογή 27. Υποχρέωση πίστεως και παρεπόμενες υποχρεώσεις Υποχρέωση προς παράλειψη ανταγωνιστικών πράξεων Συμβατική ρήτρα μη ανταγωνισμού... 1. Η υποχρέωση πίστεως του μισθωτού και οι λοιπές παρεπόμενες υποχρεώσεις 2. Η παράλειψη ανταγωνιστικών πράξεων.. 3. Συμβατικοί όροι για παράλειψη ανταγωνιστικών πράξεων κατά το μετά τη λύση της συμβάσεως εργασίας χρονικό διάστημα... 4. Εφαρμογή 347 348 348 349 353 356 357 359 359 360 363 365 371 Θεωρητικά ζητήματα ατομικού εργατικού δικαίου.... 373 Ευρετήριο 379