Περίληψη των βασικών παρατηρήσεων, συµπεράσµατα και συστάσεις Η µελέτη αυτή είναι αξιολόγηση της κοινής οργάνωσης της αγοράς του ελαιολάδου για την περίοδο 1995-2000. Σύµφωνα µε τη συγγραφή υποχρεώσεων της µελέτης, προσπαθεί να απαντήσει σε µία σειρά δεκατριών αξιολογικών ερωτήσεων που αφορούν τις επιπτώσεις της ΚΟΑ στην προσφορά του ελαιολάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην εσωτερική και εξωτερική ζήτηση του προϊόντος αυτού, στην ισορροπία της αγοράς, στο εισόδηµα των παραγωγών και σε κάθετα θέµατα όπως η οργάνωση του τοµέα, το περιβάλλον ή η ανάπτυξη των ελαιουργικών ζωνών. Από τον κανονισµό αριθ. 136/66 στην αναµόρφωση του 1998 Η κοινοτική πολιτική του ελαιολάδου άρχισε το 1966 µε κανονισµό για τα ελαιούχα προϊόντα. Κατά την εποχή εκείνη µόνο µια από τις έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Ιταλία, ήταν χώρα παραγωγής ελαιολάδου και η Κοινότητα ήταν καθαρά εισαγωγική στο προϊόν αυτό. Στη συνέχεια µε την προσχώρηση της Ελλάδας το 1981, και της Ισπανίας και της Πορτογαλίας το 1986, η κατάσταση άλλαξε ριζικά. Σήµερα η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει σαφώς κυρίαρχη θέση στην παγκόσµια αγορά του ελαιολάδου. Εξασφαλίζει τα τρίτα τέταρτα της παγκόσµιας παραγωγής και αντιπροσωπεύει ισοδύναµη αναλογία της παγκόσµιας κατανάλωσης του προϊόντος αυτού, συνιστά τη βασική διέξοδο των εξαγωγών των άλλων παραγωγικών χωρών της µεσογειακής λεκάνης και είναι η ίδια σηµαντική εξαγωγός προς τις Ηνωµένες Πολιτείες, τη Βραζιλία, την Αυστραλία και την Ιαπωνία, στις οποίες αυξάνει η κατανάλωση του ελαιολάδου (κεφάλαιο 2). Όµως, παρά αυτή τη ριζική αλλαγή της θέσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη παγκόσµια αγορά του ελαιολάδου, οι βασικοί µηχανισµοί που θεσπίστηκαν µε τον κανονισµό του 1966, αν και διευθετήθηκαν επανειληµµένως στις λεπτοµέρειες τους, δεν τροποποιήθηκαν σε βάθος έως το 1998 (κεφάλαιο 3). Οι µηχανισµοί αυτοί βασίζονταν στα εξής Καθορισµός συνόλου τιµών αναφοράς (ενδεικτική τιµή, αντιπροσωπευτική τιµή αγοράς, τιµή παρεµβάσεως, τιµή κατωφλίου) πλαισιώνοντας τις κοινοτικές παρεµβάσεις στην αγορά. Ενίσχυση στην παραγωγή µε τη µορφή επιδοτήσεως ανά τόνο παραγοµένου ελαίου. Ενίσχυση στην κατανάλωση που αποτελεί επιδότηση που καταβάλλεται στις επιχειρήσεις εµφιάλωσης. ιευθέτηση για την αποθεµατοποίηση παρέµβασης που λειτουργεί ως εγγύηση της ελάχιστης τιµής στους παραγωγούς. Προστασία της εσωτερικής αγοράς µε εισφορά επί των εισαγωγών, και στη συνέχεια µε δασµό. υνατότητα για τους εξαγωγείς να εισπράττουν εξαγωγικές επιστροφές ή επιδοτήσεις.
ADE Αξιολόγηση των επιπτώσεων των δασικών µέτρων της ΚΟΑ στον τοµέα του ελαιολάδου Το 1986, οι διευθετήσεις αυτές συµπληρώθηκαν µε την καθιέρωση της Μέγιστης Εγγυηµένης Ποσότητας. Εάν συνέβαινε η κοινοτική παραγωγή ελαιολάδου να υπερβεί την ΜΕΠ, η ενίσχυση στην παραγωγή εµειώνετο αναλογικά για όλα τα κράτη µέλη παραγωγής. Με την αναµόρφωση του 1998 καταργήθηκαν οι τιµές αναφοράς καταργήθηκε η αποθεµατοποίηση παρέµβασης, αλλά διατηρώντας τη δυνατότητα υπό ορισµένους όρους κοινοτικής ενίσχυσης στην ιδιωτική αποθεµατοποίηση απαλείφθηκαν οι ενισχύσεις στην κατανάλωση, το ύψος των οποίων είχε ήδη µειωθεί προοδευτικά κατά τη διάρκεια των προηγουµένων ετών διατηρήθηκαν γενικά οι εξαγωγικές επιστροφές, αλλά σε ποσοστό που από τότε παρέµεινε στο µηδέν εφαρµόστηκε σε όλους τους ελαιοπαραγωγούς µία καθορισµένη ενίσχυση µε βάση την πραγµατική τους παραγωγή, ενώ η ενίσχυση στους µικρούς παραγωγούς µέχρι την ηµεροµηνία αυτή υπολογίζονταν αναφορικά µε παραγωγή η οποία εκτιµάτο συµβατικά αντικαταστάθηκε η ΜΕΠ από τις Εθνικές Εγγυηµένες Ποσότητες που ήταν διαφορετικές για κάθε χώρα παραγωγής αποφασίστηκε να µην είναι επιλέξιµη για ενίσχυση η παραγωγή των ελαιώνων που φυτεύτηκαν µετά την 1η Μαΐου 1998 1. Ισχυρός δυναµισµός της παραγωγής και της ζήτησης Η παραγωγή του ελαιολάδου στις πέντε χώρες παραγωγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρουσίαζε κατά τη δεκαετία του 80 πολύ µικρή αυξητική τάση της τάξεως του 0,6% ετησίως, αυξήθηκε απότοµα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 90 µε ρυθµό πλησίον του 5% ετησίως (κεφάλαιο 4). Στο αποτέλεσµα αυτό συνέβαλαν η επέκταση των εκτάσεων που φυτεύτηκαν µε ελιές και η αύξηση της πυκνότητας φυτεύσεως των ελαιώνων, αλλά και η εντατικοποίηση της καλλιέργειας µε άρδευση, η χηµική λίπανση, οι φυτοϋγειονοµικές επεµβάσεις και οι καλύτερες φροντίδες των δένδρων, και η βελτίωση της απόδοσης σε ελαιόλαδο από την έκθλιψη των ελιών. Ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγής ήταν η ενίσχυση στην παραγωγή, η οποία προοδευτικά επεκτάθηκε στους ισπανούς και πορτογάλους ελαιοκαλλιεργητές και αυξήθηκε για τους έλληνες και ιταλούς παραγωγούς από 85,67 ευρώ ανά 100 χγρ. το 1987/88 σε 142,20 ευρώ ανά 100 χγρ. το 1994/95 πριν µειωθεί ελαφρά σε 132,25 ευρώ ανά 100 χγρ. το 1998/99. Όµως ο δυναµισµός της παραγωγής οφείλεται και στη στήριξη τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής ζήτησης. Υπήρχε φόβος ότι η αύξηση αυτή θα αντιµετώπιζε τα όρια της αγοράς και θα προκαλούσε ισχυρή πτώση των τιµών. εν συνέβη τίποτα από αυτά. Αντιθέτως, λόγω της µεγάλης ξηρασίας που έπληξε την ισπανική παραγωγή το 1995 και το 1996, οι χονδρικές τιµές του ελαιολάδου εκτινάχθηκαν στα ύψη κατά τα µέσα της δεκαετίας του 90 πριν επανέλθουν στο τέλος της περιόδου στα επίπεδα που είχαν στην αρχή της δεκαετίας. Οι αναλύσεις που έγιναν επί της κινήσεως των ποσοτήτων και των τιµών αποδεικνύουν ότι στις µεγάλες καταναλώτριες χώρες όπως είναι η Ιταλία και η Ελλάδα, η κατανάλωση ελαιολάδου 1 Ανάλογη διάταξη υπήρχε παλαιότερα, αλλά είχε αρθεί µετά την προσχώρηση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. résuméel - 27/02/03 2
AGRI-2003-60317-00-00-EL-TRA-00 (FR) INS/RP είναι µάλλον στατική και επηρεάζεται πολύ λίγο από τις διακυµάνσεις των τιµών αλλά αντιθέτως στις µη παραγωγικές ευρωπαϊκές χώρες επηρεάζεται πολύ από τη διακύµανση των τιµών και αυξάνει πολύ µετά από ένα πράγµατι πολύ χαµηλό επίπεδο. Η Ισπανία είναι η ενδιάµεση κατάσταση µιας µεγάλης καταναλώτριας χώρας αλλά στην οποία η ελαστικότητα της τιµής της ζήτησης του ελαιολάδου είναι σχετικά υψηλή λόγω του ανταγωνισµού από τα σπορέλαια και όπου παρατηρούµε µία µετακίνηση της καταναλώσεως του ελαιολάδου προς το παρθένο ελαιόλαδο µε αύξηση του µέρους της συνολικής αγοράς των ελαιολάδων σχετικά µε τα άλλα έλαια (κεφάλαιο 5). Το καθεστώς του Εµπορίου της Τελειοποίησης για Επανεξαγωγή (ΕΤΕ), που δυνητικά αποτελεί µέσο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών εξαγωγών ελαιολάδου προς τις τρίτες χώρες, χρησιµοποιήθηκε βασικά για να διατηρηθεί το µέρος της αγοράς των ευρωπαίων εξαγωγέων όταν η εσωτερική κοινοτική ζήτηση έτεινε να απορροφήσει το σύνολο της παραγωγής ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνολικά, στην πολύ ταχεία αύξηση των µικρών αγορών που αποτελούν οι µη παραγωγικές ευρωπαϊκές χώρες και οι τρίτες χώρες εισαγωγής ευρωπαϊκού ελαιολάδου, προστέθηκαν τα αποτελέσµατα µιας µετριότερης αύξησης της κατανάλωσης στις µεγάλες χώρες παραγωγής και κατανάλωσης, και έτσι η αύξηση της προσφοράς απορροφήθηκε χωρίς έκδηλη ανισορροπία της αγοράς (κεφάλαιο 6). Το αποτέλεσµα αυτό είναι άλλωστε πλέον αξιοσηµείωτο δεδοµένου ότι οι διευθετήσεις της ΚΟΑ του ελαιολάδου στο πρώτο ήµισυ της δεκαετίας του 90, και στη συνέχεια η αναµόρφωσή της το 1998, ενίσχυσαν τους µηχανισµούς στήριξης της προσφοράς εις βάρος των µέσων ενθαρρύνσεως της ζητήσεως, τα οποία πράγµατι ήταν αναµφιβόλου αποτελεσµατικότητας. Η ενίσχυση στην παραγωγή διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση του εισοδήµατος των γεωργικών εκµεταλλεύσεων Οι αναλύσεις που έγιναν στη µελέτη αυτή σχετικά µε το εισόδηµα των ελαιοκοµικών εκµεταλλεύσεων βασίστηκαν στα αποτελέσµατα του ικτύου Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης ( ΓΛΠ), που είναι το µόνο που παρέχει τις εγγυήσεις ακριβών και συγκρίσιµων στοιχείων που απαιτεί αυτός ο τύπος εργασίας. Όµως, τα αποτελέσµατα αυτά αφορούν µόνο τις επαγγελµατικές εκµεταλλεύσεις, παραβλέποντας τις εκµεταλλεύσεις µερικής απασχόλησης που χαρακτηρίζουν τον ελαιοκοµικό τοµέα. Από τις αναλύσεις αυτές προκύπτει ότι η ενίσχυση στην παραγωγή διαδραµατίζει ένα σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση του γεωργικού εισοδήµατος. Κατά µέσο όρο κατά τα έτη 1995-1999 συνέβαλε στη διαµόρφωση του ακαθάριστου προϊόντος ανά 100 χγρ. ελαιολάδου σε ποσοστό από 27% έως 30% ανάλογα µε τις χώρες, ενώ το 70% έως 73% του προϊόντος αυτού προήρχετο από την πώληση του ελαίου (κεφάλαιο 7). Παρόλα αυτά, η ενίσχυση στην παραγωγή δεν αποτελεί πολύ αποτελεσµατικό µέσο όσον αφορά το στόχο της γεωργικής πολιτικής για δίκαιο γεωργικό εισόδηµα. Εάν το εισόδηµα των ελαιοκαλλιεργητών µπορεί να θεωρηθεί δίκαιο όταν είναι ίσο ή ανώτερο εκείνου των ενεργών µελών της οικογενείας που απασχολούνται σε εκµεταλλεύσεις που εφαρµόζουν άλλα συστήµατα παραγωγής, από την ανάλυση µπορούµε να συµπεράνουµε ότι το αποτέλεσµα αυτό επετεύχθη στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, αν και σε πολύ διαφορετικά επίπεδα εισοδήµατος σε κάθε χώρα. Αντιθέτως, στην Ιταλία και κυρίως στην Ελλάδα, το 3/6
ADE Αξιολόγηση των επιπτώσεων των δασικών µέτρων της ΚΟΑ στον τοµέα του ελαιολάδου εισόδηµα ανά ενεργό άτοµο απασχολούµενο στη γεωργία είναι κατώτερο στις ελαιοκοµικές εκµεταλλεύσεις, απ ότι είναι κατά µέσο όρο στο σύνολο των εκµεταλλεύσεων. Αλλά πέραν αυτών των συνολικών αποτελεσµάτων διαπιστώνουµε: ότι από τη µία χώρα στην άλλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το εισόδηµα ανά ενεργούς ελαιοκαλλιεργητές εµφανίζει πολύ µεγαλύτερες διαφορές από τις αποκλίσεις του επιπέδου ζωής µεταξύ των χωρών αυτών ότι οµοίως, τα εισοδήµατα των ελαιοκοµικών εκµεταλλεύσεων µπορεί να αποκλίνουν πολύ από τη µια περιοχή στην άλλη στην ίδια χώρα ότι η ενίσχυση στην παραγωγή δεν έχει αποφασιστική επίπτωση επί των διακυµάνσεων του εισοδήµατος των ελαιοκοµικών εκµεταλλεύσεων ότι τέλος, πολύ περισσότερο απ ότι το επίπεδο της ενίσχυσης ή η τιµή πώλησης του ελαιολάδου, το στοιχείο που ασκεί τη σηµαντικότερη επίδραση επί του γεωργικού εισοδήµατος είναι η παραγωγικότητα της εργασίας, όπως µπορούµε να την κατανοήσουµε από τη σχέση µεταξύ της εκτάσεως που καλλιεργείται µε ελαιόδενδρα και του αριθµού των ενεργών ατόµων που απασχολούνται στην εκµετάλλευση. Αυτή η τελευταία παρατήρηση απεικονίζει την περιορισµένη επίπτωση που µπορούν να έχουν στο γεωργικό εισόδηµα η άµεση ενίσχυση στην παραγωγή, ή οι παρεµβάσεις της ΚΟΑ στην ισορροπία της αγοράς. είχνει ότι στον τοµέα αυτό, όπως εξάλλου και στους άλλους τοµείς που καλύπτονται από την κοινή γεωργική πολιτική, ένα σηµαντικό τµήµα του συνολικού προϋπολογισµού της ενίσχυσης πηγαίνει σε ένα περιορισµένο αριθµό µεγάλων εκµεταλλεύσεων. Περιβάλλον, διαρθρώσεις, αγροτική ανάπτυξη Αν και εγκυµονεί λιγότερους κινδύνους για το περιβάλλον απ ότι άλλες καλλιέργειες, η ελαιοκαλλιέργεια, όταν διενεργείται µε εντατική µορφή µπορεί να είναι πηγή οικολογικών κινδύνων. Εξάλλου, κατά την έκθλιψη των ελιών παράγονται απόβλητα ύδατα των οποίων η επεξεργασία και η αποµάκρυνση δηµιουργεί προβλήµατα όταν η ελαιοπαραγωγή αναπτύσσεται και συγκεντρώνεται σε ορισµένες περιοχές. Μέρος της ευθύνης στο πρόβληµα αυτό έχει η ενίσχυση στην παραγωγή, εφόσον ενθαρρύνει την εκτατικοποίηση της ελαιοπαραγωγής και τη συγκέντρωσή της στις πλέον ευνοϊκές περιοχές. Πρώτη αρµοδιότητα των οργανώσεων παραγωγών που δηµιουργήθηκαν στο πλαίσιο της ΚΟΑ του ελαιολάδου είναι να διαχειριστούν τη διανοµή της ενίσχυσης στην παραγωγή. Αυτό έχει ως συνέπεια ότι οµαδοποιούν ένα µεγάλο αριθµό πολύ διαφορετικών ελαιοκαλλιεργητών, από κατόχους εκµεταλλεύσεων µε µερική απασχόληση που δεν διαµένουν στην εκµετάλλευση έως διαχειριστές µεγάλων εντατικών εκµεταλλεύσεων µε πολύ διαφορετικές, και µάλιστα αποκλίνουσες ανησυχίες. Η πολύ ετερογενής σύνθεση των οργανώσεων παραγωγών φαίνεται ότι αποτελεί εµπόδιο στη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών. Παρατηρούµε ωστόσο περιπτώσεις στις οποίες οι οργανώσεις παραγωγών ανέλαβαν ενέργειες συλλογικού ενδιαφέροντος. Αλλά το έκαναν πολύ καλύτερα όταν δηµιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν σε συνεργία µε προϋπάρχουσες γεωργικές οργανώσεις. Στην αλυσίδα της ελαιοπαραγωγής, τόσο πριν όσο και µετά από την ελαιοπαραγωγή αυτή καθαυτή, υπάρχουν δραστηριότητες οι οποίες για τεχνικούς λόγους ή για οικονοµικούς λόγους όταν ο τοµέας φθάνει ένα κρίσιµο µέγεθος, τείνουν να συγκεντρωθούν πλησίον των ελαιώνων. Με τον τρόπο αυτό η ελαιοκαλλιέργεια µπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναµη µιας διαδικασίας οικονοµικής και κοινωνικής αναπτύξεως των περιοχών στις οποίες εγκαθίσταται résuméel - 27/02/03 4
AGRI-2003-60317-00-00-EL-TRA-00 (FR) INS/RP όπως µπορεί να το αποδείξει το παράδειγµα της περιοχής της Jaen στην Ισπανία. Η ΚΟΑ δεν διαθέτει µέσα µε τα οποία θα µπορούσε να ενεργήσει άµεσα επί του φαινοµένου αυτού. Αλλά συµβάλει σ αυτό έµµεσα στηρίζοντας το εισόδηµα των ελαιοκαλλιεργητών και εξασφαλίζοντας την ισορροπία της αγοράς. Συστάσεις Πέρασµα από ενίσχυση στο εκτάριο Η κύρια σύσταση που διατυπώνεται στη µελέτη αυτή είναι να περάσουµε από ενίσχυση στην παραγόµενη ποσότητα σε ενίσχυση στο εκτάριο. Θα ήταν αξιέπαινο ένα τέτοιο σύστηµα γιατί η τιµή αγοράς θα ήταν το µοναδικό στοιχείο που θα καθόριζε τις αποφάσεις των ελαιοκαλλιεργητών, σύµφωνα µε την αρχή που διατυπώθηκε στο Πρόγραµµα ράσης 2000 και περιλαµβάνεται στην ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΑΠ 2, ότι οι άµεσες ενισχύσεις στο εισόδηµα δεν πρέπει να επηρεάσουν τις αποφάσεις των γεωργών σε θέµατα παραγωγής. σε ίδιο ποσοστό για όλες τις εκµεταλλεύσεις σε όλες τις περιοχές Εάν θεωρήσουµε ότι η άµεση ενίσχυση έχει ως στόχο να είναι συµπλήρωµα στο εισόδηµα των γεωργών που θα προστεθεί σ αυτό που έχουν από την πώληση των προϊόντων τους εξασφαλίζοντας του ένα δίκαιο εισόδηµα, θα ήταν λογικό να πληρώνεται η ενίσχυση στο ίδιο ποσοστό ανά εκτάριο σε όλους τους ελαιοκαλλιεργητές σε όλες τις περιοχές εις τρόπον ώστε, ανάλογα µε το εισόδηµα που έχουν στην αγορά, το ποσοστό της ενίσχυσης να είναι τόσο υψηλότερο όσο δυσχερέστερες είναι οι συνθήκες παραγωγής και όσο χαµηλότερες είναι οι αποδόσεις. χωρίς διαφοροποίηση ανάλογα µε την ποιότητα Οι διάφορες κατηγορίες ελαιολάδου πουλιούνται σε διαφορετικές τιµές. Σε ένα αυξανόµενο αριθµό ελαιοκαλλιεργητών επιβάλλονται περιορισµοί που συνδέονται µε την παραγωγή ελαιολάδου που διαθέτουν στο εµπόριο ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ, αλλά σε αντιστάθµισµα επιτυγχάνουν υψηλότερη τιµή πώλησης. Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές ή καλύτερα η αγορά έχουν προτιµήσεις και τις εκφράζουν µέσω της διαφοροποίησης των τιµών των ελαιολάδων µε ποιοτικά κριτήρια. εν βλέπουµε καµία ανάγκη παρεµβάσεως της Επιτροπής στο µηχανισµό αυτό. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να δηµιουργήσει τις συνθήκες που παρέχουν στους καταναλωτές ακριβέστερη και πλέον αξιόπιστη πληροφόρηση, οµοιογενή σε όλη την Ένωση, για τη φύση του ελαιολάδου που αγοράζουν και να τους εξασφαλίσει ότι το προϊόν αυτό παρέχει όλες τις επιθυµητές εγγυήσεις σε θέµατα ασφάλειας της διατροφής. Τα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται στις προτάσεις της Επιτροπής στην ανακοίνωση επί της πολιτικής της ποιότητας 3. 2 3 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενδιάµεση αναθεώρηση της κοινής γεωργικής πολιτικής, COM (2002) 394 τελικό, Βρυξέλλες, 10.07.2002 Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, έκθεση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί της στρατηγικής της ποιότητας για το ελαιόλαδο, COM (2000) 855 τελικό, Βρυξέλλες, 21.12.2000 5/6
ADE Αξιολόγηση των επιπτώσεων των δασικών µέτρων της ΚΟΑ στον τοµέα του ελαιολάδου αλλά συνδέοντας την πληρωµή της ενίσχυσης µε την τήρηση καλών γεωργικών πρακτικών Οι οικολογικοί κίνδυνοι που συνδέονται µε την ελαιοκαλλιέργεια µπορούν να µειωθούν αισθητά µε την τήρηση των γεωργικών πρακτικών που έχουν εγκριθεί και πρέπει να καταχωρηθούν στον κώδικα καλών ελαιοκοµικών πρακτικών λαµβάνοντας υπόψη, ενδεχοµένως, περιφερειακές ιδιαιτερότητες. Η ΚΟΑ του ελαιολάδου θα µπορούσε να συµβάλει, σε ένα πρώτο στάδιο, στη διατύπωση αυτών των καλών πρακτικών. Σε ένα δεύτερο στάδιο, θα µπορούσε να εξεταστεί η χορήγηση στους ελαιοκαλλιεργητές που τηρούν αυτές τις πρακτικές µιας πριµοδότησης ανά εκτάριο που θα προστίθετο στην ενίσχυση ανά εκτάριο, και µάλιστα, εάν οι οικολογικοί κίνδυνοι θεωρηθούν σοβαροί, να εξαρτηθεί η πληρωµή της ενίσχυσης ανά εκτάριο από την τήρηση των πρακτικών αυτών. Το µέτρο αυτό θα µπορούσε να εγγραφεί στο σύστηµα υποχρεωτικής δυναµικής διαφοροποίησης που προτίθεται να καθιερώσει η Επιτροπή ή να αποτελέσει αντικείµενο µέτρων διαφοροποίησης που θα ληφθούν µε πρωτοβουλία των κρατών µελών όπως µπορούν ήδη να κάνουν. Οι άλλες συστάσεις που παρουσιάζονται στην έκθεση αυτή είναι: να βελτιωθεί η στατιστική γνώση του τοµέα να διευκρινισθεί η στρατηγική που θα ακολουθηθεί από την κοινοτική πολιτική του ελαιολάδου να µελετηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εκθλίψεως των ελιών και των άλλων βιοµηχανικών δραστηριοτήτων της αλυσίδας παραγωγής ελαιολάδου να εγγραφεί στην κοινοτική νοµοθεσία ότι η έγκριση των ελαιοτριβείων εξαρτάται από την εφαρµογή µέσων επεξεργασίας και αποµακρύνσεως των απόβλητων υδάτων να ενισχυθεί η διατήρηση της ελαιοκοµικής δραστηριότητας στις ζώνες που απειλούνται µε ερήµωση να διατηρηθεί το καθεστώς ΕΤΕ και να µελετηθεί ένα άνοιγµα της αγοράς να διατηρηθεί η ενίσχυση στην ιδιωτική αποθεµατοποίηση σε καταστάσεις έκδηλης κρίσης να συνεχιστούν οι διαφηµιστικές εκστρατείες. résuméel - 27/02/03 6