ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. 1. α. Να αντιστοιχίσεις τους όρους της πρώτης στήλης με εκείνους της δεύτερης. ΠΡΟΣΟΧΗ: Περισσεύει ένα σημείο στη δεύτερη στήλη. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β Κατάργηση Ολυμπιακών Αγώνων * * Ηράκλειος Αγία Σοφία * * Κωνσταντίνος Α Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης * * Θεοδόσιος Α Μάχη Νινευί * * Ανθέμιος και Ισίδωρος * Θεοδόσιος Β (Μονάδες 4 χ 0,5 = 2) β. Να σημειώσεις «σωστό» ή «λάθος» δίπλα από κάθε πρόταση: i. Ο Αυτοκράτορας Ιουλιανός πήρε μέτρα κατά της λατρείας των αρχαίων θεών του Ολύμπου..... ii. iii. Ο Μονοφυσιτισμός πιστεύει ότι υπερέχει η ανθρώπινη φύση του Χριστού έναντι της θεϊκής. Κατά τον 4 ο και 5 ο αι. μ.χ. πολλοί αγρότες καταφεύγουν στις Μονές ή στις μεγαλουπόλεις, για να αποφύγουν τους βαρύτατους φόρους.... iv. Το Ιουστινιάνειο Δίκαιο αποτέλεσε τη βάση του Δικαίου της Νεότερης Ευρώπης.... (Μονάδες 4 χ 0,5 = 2)
2. Να εξηγήσεις τους εξής όρους : α. «Αιρέσεις»: (Μονάδα 1) β. «Θέματα Θεματικός στρατός»: (Μονάδα 2) γ. «Δήμοι»:.. (Μονάδες 1) 3. Να γράψεις τέσσερις (4) λόγους για τους οποίους ο Κωνσταντίνος Α αποφάσισε να ιδρύσει ένα νέο διοικητικό κέντρο στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου. 4. α. Να γράψεις τους λόγους για τους οποίους ο Ιουστινιανός Α αναθεώρησε και κωδικοποίησε το Ρωμαϊκό Δίκαιο, που ίσχυε στην εποχή του; β. Να παρουσιάσεις σύντομα το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού.
5. Να γράψετε τα μέτρα που πάρθηκαν από το Βυζαντινό κράτος κατά τον 4 ο και 5 ο αι. μ.χ., για να αντιμετωπιστούν τα γερμανικά και άλλα φύλα;........ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Από τις τέσσερις (4) ερωτήσεις, να απαντήσεις στις δύο (2). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. 1. «Όταν εγώ ο Αύγουστος Κωνσταντίνος και εγώ ο Αύγουστος Λικίνιος ευτυχήσαμε να συναντηθούμε στο Μεδιόλανο και συζητήσαμε όλα όσα είναι σχετικά με το κοινό συμφέρον, αποφασίσαμε ότι, ανάμεσα στα άλλα θέματα, που θεωρούνται πως είναι ωφέλιμα για το σύνολο, έπρεπε πρώτα να ρυθμίσουμε εκείνα που έχουν σχέση με την ευλάβεια και το σεβασμό προς το θείο δηλαδή να δώσουμε και στους χριστιανούς και σ όλους τους άλλους την ελευθερία να ακολουθούν τη θρησκεία που θέλουν, ώστε οποιαδήποτε ουράνια δύναμη υπάρχει, να είναι ευνοϊκή σε μας και σε όλους, όσοι βρίσκονται κάτω από την εξουσία μας. Έτσι λοιπόν, αφού σκεφτήκαμε καθαρά και σωστά, καταλήξαμε στην απόφαση, να μην εμποδίζεται κανένας απολύτως να ασπάζεται τη λατρεία και τη θρησκεία των χριστιανών κι ακόμη να δοθεί στον καθένα η δυνατότητα να αφιερώσει τον εαυτό του σ εκείνη τη θρησκεία, που νομίζει ότι του ταιριάζει καλύτερα...». Ευσέβιος, Εκκλησιαστική ιστορία, Χ, V, 4-5, μετάφραση Αφού διαβάσεις το πιο πάνω κείμενο: α. Να εξηγήσεις για ποια συμφωνία γίνεται αναφορά (ποιοι συμμετείχαν, τόπος, τι προνοούσε).......... β. Συμφωνείς ή διαφωνείς με το περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου........
......... 2. «Ήταν πραγματικότητα που επιβεβαιωνότανε από τις συχνές διαμαρτυρίες των υπηκόων, ότι η διοίκηση έπρεπε οπωσδήποτε ν αναδιοργανωθεί και να παταχθούν οι αυθαιρεσίες (αυταρχισμός) των αρχών και των δημοσίων υπηρεσιών.[...]ο λαός ήταν δυσαρεστημένος με τους άρχοντές του και, όπως τότε δεν υπήρχε άλλος τρόπος εκδήλωσης της λαϊκής αγανάκτησης, οι διαμαρτυρίες στον ιππόδρομο παρέμεναν ο μόνος τρόπος ξεσπάσματος του λαϊκού αναβρασμού. Στη διάρκεια τέτοιων διαμαρτυριών,[...] η αψυχολόγητη στάση των αρχών συντέλεσε, ώστε ένα ασήμαντο καθαυτό επεισόδιο να μεταβληθεί τελικά σε αληθινή επανάσταση, τη γνωστή ως στάση του Νίκα, η οποία απείλησε το θρόνο του Ιουστινιανού και καταπνίγηκε μόνο έπειτα από μεγάλη αιματοχυσία(532)...». Ι. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, σ. 86. Να μελετήσεις τo πιο πάνω κείμενο και να γράψεις ποια ήταν τα αίτια και η κατάληξη της στάσης του Νίκα.... 3. «Αυτό το έτος (622) στις 4 του Απριλίου ο βασιλιάς Ηράκλειος, αφού γιόρτασε το Πάσχα, αμέσως τη δεύτερη μέρα (του Πάσχα), το απόγευμα ξεκίνησε κατά της Περσίας. Είχε πάρει, επειδή δεν είχε οικονομικούς πόρους,τα χρήματα των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων ως δάνειο, πήρε και από τη μεγάλη εκκλησία (Αγία Σοφιά) τα πολυκάνδηλα και άλλα λειτουργικά σκεύη και έκοψε νομίσματα πολλά...» Θεοφάνης Χρονογραφία (μετάφραση) «Βρήκαμε το δημόσιο να είναι καταφορτωμένο με πολλά χρέη και να έχει φτάσει στη χειρότερη φτώχεια [...] και τον στρατό τόσο παραμελημένο από την έλλειψη των αναγκαίων, ώστε το κράτος να σφυροκοπείται από τις αδιάκοπες εισβολές και επιδρομές των βαρβάρων». Νεαρά του Ιουστίνου Β (566 μ.χ.), jus Graecoromanum, τ. Ι, 1-2 (Νεαρά 1)
Αφού διαβάσεις προσεκτικά τις πιο πάνω πηγές, να εξηγήσεις: α. Ποια προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο Ηράκλειος, όταν ξεκινούσε τις εκστρατείες του κατά των Περσών (622-628 μ.χ.);... β. Ποια λύση βρήκε ο Ηράκλειος προκειμένου να αντιμετωπίσει ένα από τα προβλήματα;.... 4. Αξονομετρική αναπαράσταση της Αγίας Σοφίας α. Να παρατηρήσεις την πιο πάνω αξονομετρική αναπαράσταση του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και να σημειώσεις στους αντίστοιχους χώρους τους εξής όρους: πεσσός, τόξο, τρούλος, ημισφαιρικό τρίγωνο.
β. Γιατί κατά τη γνώμη σου η Αγία Σοφία εντυπωσίαζε και εντυπωσιάζει ακόμα και σήμερα τον επισκέπτη;...