ΙΖΗΜΑΤΑ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΖΗΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΣ ΝΕΡΟΥ Αρχικός µηχανισµός: ιάβρωση των Πετρωµάτων ανάντη των φραγµάτων. Ορισµός ιάβρωσης ιάβρωση = Η αποκόλληση και µετακίνηση σωµατιδίων πετρώµατος από τη δράση: του ανέµου, του νερού και του πάγου. εύτερος µηχανισµός: Μεταφορά των ιζηµάτων που δηµιουργούνται από τη διάβρωση των πετρωµάτων από τη ροή των οµβρίων υδάτων στη λεκάνη του φράγµατος. Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΖΗΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΣ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ Ο ρυθµός διάβρωσης εξαρτάται από: Εργαστήριο /9/7 Το κλίµα στη λεκάνη απορροής Τη γεωλογία της λεκάνης απορροής Την τοπογραφία της λεκάνης απορροής Την ανθρώπινη επίδραση στη λεκάνη απορροής Εργαστήριο /9/7 ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ Ένταση της βροχόπτωσης ιάβρωση πετρώµατος (kg/sq.m.) Οι κύριες κλιµατικές συνθήκες που επηρεάζουν τη δηµιουργία και µεταφορά ιζηµάτων είναι: Η βροχόπτωση Η επιφανειακή απορροή οµβρίων υδάτων Ο άνεµος..... Ένταση βροχόπτωσης min (mm/hr) Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 6
ΕΤΗΣΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ ιάβρωση = F (ΕπιφανειακήΡοή) = = F (Υγρασίατουεδάφους, ιείσδυση νερού στο υπέδαφος) = F (Προηγούµενες Βροχοπτώσεις) = F (Ετήσια Βροχόπτωση) Εξήγηση: ΕΤΗΣΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ Μεγάληετήσιαβροχόπτωση: Μεγάλη Βλάστηση Περιορισµένη ιάβρωση Πολύ χαµηλή ετήσια βροχόπτωση: εν υπάρχει επαρκής ροή για να µεταφέρει ιζήµατα. Ήπια ετήσια βροχόπτωση: Περιορισµένη Βλάστηση ιάβρωση Επαρκής Ροή Μεταφορά Ιζηµάτων Εργαστήριο /9/7 7 Εργαστήριο /9/7 8 ΑΝΕΜΟΣ Οάνεµοςέχειτηνικανότηταναµεταφέρειιζήµατα. Πενιχρή βλάστηση ιάβρωση από άνεµο Μεταφορά Ιζηµάτων (από άνεµο) από εκτεθειµένες επιφάνειες σε κοιλότητες Μεταφορά Ιζηµάτων (από όµβρια ύδατα) σε χαµηλότερα σηµεία/ ΦΡΑΓΜΑΤΑ Τύπος Πετρώµατος ΓΕΩΛΟΓΙΑ Ο τύπος των πετρωµάτων επηρεάζει σε µεγάλο βαθµό το ρυθµό διάβρωσης. Ανθεκτικάπετρώµαταόπως, conglomerate, limestone, resistant sandstone φθάνουν και µέχρι φορές µικρότερους ρυθµούς διάβρωσης από µαλακά πετρώµατα όπως ο γύψος shale. Εργαστήριο /9/7 9 Εργαστήριο /9/7 Κοκκοµετρία ΓΕΩΛΟΓΙΑ Αµµώδη χοντρόκοκκα υλικά µεγάλη διείσδυση νερού χαµηλή διάβρωση Αργιλώδη υλικά µεγάλη συνοχή ανθεκτικά σε διάβρωση ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Παράγοντες της τοπογραφίας που επηρεάζουν τη διάβρωση του εδάφους και µεταφορά ιζηµάτων στο φράγµα είναι: Η κλίση του εδάφους Ο προσανατολισµός της λεκάνης απορροής Ηβλάστηση Ψηλήπεριεκτικότητασειλύ/ λεπτόκοκκη άµµο και χαµηλή περιεκτικότητα σε άργιλο ευάλωτα σε διάβρωση Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7
ΚΛΙΣΗ Ε ΑΦΟΥΣ Απότοµη η κλίση Μεγάλη Ταχύτητα Ροής Κινητική Ενέργεια ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Στο βόρειο ηµισφαίριο, οι πλαγιές προς το νότο είναι: Πιο ζεστές Πιο ξηρές Με λιγότερη βλάστηση Με µεγαλύτερες εναλλαγές θερµοκρασίας και υγρασίας στο έδαφος Οιπλαγιέςπροςτονότοείναιπιοευάλωτεςσεδιάβρωσηπαράοι πλαγιές προς βορρά. Μεγάλη ιάβρωση Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΟΦΕΛΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ: Απορροφά την ενέργεια της προσπίπτουσας βροχόπτωσης Εµποδίζει την πρόσκρουση σταγονιδίων βροχής στο έδαφος Μειώνει το µέγεθος του «κρατήρα» που προκαλείται από την πρόσκρουση σταγονιδίων στο έδαφος ηµιουργεί πόρους και αυξάνει τη διείσδυση του νερού στο έδαφος Μειώνει τη ταχύτητα της επιφανειακής απορροής Συγκρατεί τους κόκκους του εδάφους Αυξάνει την υγρασία του επιφανειακού εδάφους δηµιουργώντας αρνητική πίεση στους πόρους µεταξύ των σωµατιδίων και αυξάνοντας έτσι την αντοχή σε διάτµηση ΣΤΑΘΕΡΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ - ΒΛΑΣΤΗΣΗ Περιοχές µε σταθερή βροχόπτωση καθόλη τη διάρκεια του χρόνου Αυξηµένη βλάστηση Μειωµένη ιάβρωση Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 6 ΜΗ-ΣΤΑΘΕΡΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ - ΒΛΑΣΤΗΣΗ Περιοχές µε µη-σταθερή βροχόπτωση Πτωχή βλάστηση Χρήση της γης εξαρτάται (και αυτή από) τηβροχόπτωση, τηθερµοκρασία, το έδαφος και την τοπογραφία της περιοχής. Αυξηµένη ιάβρωση Εργαστήριο /9/7 7 Εργαστήριο /9/7 8
8 Περιοχές µε χαµηλή βροχόπτωση και ήπιες κλίσεις υπόκεινται στις µεγαλύτερες αλλαγές χρήσης. Οκαθαρισµόςτουεδάφουςκαιηκαύσητωνδασώνγιαγεωργική χρήση αυξάνουν τη διάβρωση του εδάφους. Ορυθµόςδιάβρωσηςσήµερα, λόγωτουανθρώπινουπαράγοντα, είναι ½ φορές του φυσιολογικού ρυθµού. Ρυθµός ιάβρωσης (t/sq.km./yr) 6 8 6 άσος Χαµηλή Βλάστηση/ Βοσκότοπος Εγκαταλεληµένο µεταλλείο Καλλιέργεια Σιτηρών Ενεργό µεταλλείο Εργοτάξιο κατασκευών Χρήση Γης Εργαστήριο /9/7 9 Εργαστήριο /9/7 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: ΑΣΟΣ ΣΕ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ Ρυθµός Εναπόθεσης στο Φραγµα Μm/yr...... 96 96 97 97 98 98 99 99 Ετος Απώλεια Χωρητικότητας Φράγµατος Ringlet, Μαλαισία Συνολική Χωρητικότητα (km^) 6 ΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ > µεγάλαφράγµατα Άρδευση Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Αντιπληµµυρική προστασία 9 9 9 96 98 Έτος Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 ΑΠΩΛΕΙΑ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ½ % - % της συνολικής χωρητικότητας των υδατοφρακτών χάνεται κάθε χρόνο ως αποτέλεσµα της εναπόθεσης ιζηµάτων στις λεκάνεςτωνυδατοφρακτών. = Απώλεια µε υδατοφρακτών το χρόνο. Από το διαβρωµένο υλικό: ΜΕΣΗ ΙΑΒΡΩΣΗ Mέσος παγκόσµιος ρυθµός διάβρωσης του εδάφους ~ 6mm / yr 6m / km / yr ~ 9% µεταφέρεταιαπότονερόωςαιωρούµεναιζήµαταή κινούµενοστονπυθµένα/ κοίτητηςροής, ~ % διαλύεται στο νερό. Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7
ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Μεγάλη Βρετανία: Αµελητέα απώλεια.% το χρόνο σε δείγµα 9 υδατοφρακτών Φράγµα Wetzman στον ποταµό Gail στην Αυστρία: Πλήρης απώλεια της χωρητικότητας σε µόνο ένα χρόνο % Ετήσιας Απώλειας χωρητικότητας φράγµατος... Βόρειος Αφρική Νότιος Αµερική Νότιος Ευρώπη Βόρειος Αµερική Βόρειος Ευρώπη Αφρική Νότια της Σαχάρας Χώρες Ειρηνικού Ωκεανού Νοτιο-Ανατολική Ασία Νότια Ασία Κεντρική Ασία Μέση Ανατολή Κίνα Περιοχή Εργαστήριο /9/7 Εργαστήριο /9/7 6 ½ ΩΦΕΛΙΜΗΣ ΖΩΗΣ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Εκτίµηση / ωφέλιµης ζωής φράγµατος (χρόνια) 7 6 Βόρειος Αφρική Νότιος Αµερική Νότιος Ευρώπη Βόρειος Αµερική Βόρειος Ευρώπη Αφρική Νότια της Σαχάρας Χώρες Ειρηνικού Ωκεανού Νοτιο-Ανατολική Ασία Περιοχή Νότια Ασία Κεντρική Ασία Μέση Ανατολή Κίνα Στην Κύπρο: Η Βροχόπτωση ΗΒλάστηση Ηγεωλογία Η ανθρώπινη επίδραση Ευνοούν: Τη διάβρωση του εδάφους Τη µεταφορά ιζηµάτων από τη ροή των οµβρίων υδάτων Την εναπόθεση ιζηµάτων στα φράγµατα Εργαστήριο /9/7 7 Εργαστήριο /9/7 8