Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος

Transcript

1 Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης

2 Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος

3 Κύριες διαδικασίες: 1) Αποσάθρωση 1) Μετακίνηση Έκπλυση Διάβρωση 3) Προσθήκη υλικών

4 Μεταβολές στο μέγεθος, σχήμα, εσωτερική δομή και χημική σύσταση τις οποίες δέχεται η στερεά φάση του εδάφους, με την επίδραση των παραγόντων εδαφογένεσης Πρωταρχικός παράγοντας γένεσης του εδάφους Εξασφαλίζουν σημαντικές ποσότητες θρεπτικών συστατικών % Κ, Ca, P, Mg και Fe

5 Κατηγορίες 1. Φυσική 2. Χημική 3. Βιολογική

6 Θρυμματισμός πετρώματος από μηχανικές αίτιες χωρίς τη μεταβολή της χημικής σύστασης 1. Κατά στρώσεις 2. Επίδραση θερμότητας 3. Διάβροχη 4. Διάβροχη / Ξήρανση 5. Τριβής 6. Ρίζες φυτών 7. Διαστολή πετρωμάτων

7 Διαδικασία μεταβολής της χημικής σύστασης με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων ενώσεων και ορυκτών Διάλυση Υδρόλυση Όξινη υδρόλυση Οξείδωση Σπουδαιότεροι παράγοντες H 2 O, CO 2 και O 2

8 Γενική Αρχή: Σύστημα σε ισορροπία δέχεται δράση αντιδρά επανέλθει κατάσταση ισορροπίας Χημική ισορροπία καθορίζει το ποσό του ορυκτού που θα διαλυθεί Σημασία ο ρυθμός ή η ταχύτητα των αντιδράσεων

9 Αποσύνθεση πετρωμάτων που προκαλείται από ζωικούς ή φυτικούς οργανισμούς Δράση οργανισμών μηχανική ή χημική άμεση ή έμμεση Χημική χώμα διέρχεται από πεπτικό σύστημα (2,5 τόνοι ανά στρέμμα) Συστατικά από τα κατώτερα στρώματα σε ανωτέρα

10 Βακτήρια μύκητες αποσύνθεση έμμεσα με προϊόντα αποσύνθεσης Φυτά σημαντικότεροι παράγοντες Ρίζες μεγάλη πίεση (Ρίζα 1 μ 10 εκ τόνους)

11 Υλικά μετακινούνται αφαιρούνται προσθέτονται δημιουργία οριζόντων Μετακίνηση από μια θέση στην άλλη Διαλύματα, Κολλοειδή αιωρήματα Έκπλυση απομακρύνονται τελείως από σύστημα ενδοεδαφική

12 Διάβρωση απομάκρυνση επιφανειακού εδαφικού υλικού Κυρίως νερό Αέρα Κεκλιμένα εδάφη Απουσία βλάστησης δασικού τάπητα

13 Βασικό υλικό πρόσθεσης οργανική ουσία Παράγεται από φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς Επίσης ουσίες διαλυμένες ή αιωρούμενες Νερό βροχής Νερό πόταμων, επιφανειακής απορροής Αιολικές αποθέσεις

14 Είδος διεργασιών, ένταση και τα προϊόντα εξαρτώνται Μητρικό υλικό Κλίμα Οργανισμοί Τοπογραφικό ανάγλυφο Χρόνος Συνδυασμός των παραπάνω δίνει συγκεκριμένο τύπο εδάφους

15 Το χαλαρό υλικό που προέρχεται από την αποσάθρωση των πετρωμάτων δεν έχει μεταβληθεί αισθητά από τις διεργασίες της εδαφογένεσης Σύσταση μητρικού υλικού καθοριστικό ρολό εδαφογένεση Ιδιότητες: υφή, ορυκτολογική σύσταση, στρωμάτωση και διαπερατότητα Επηρεάζει: σχηματισμό εξέλιξη εδαφών, ταχύτητα σχηματισμού, φυσικές και χημικές ιδιότητες, βλάστηση

16 Κατηγορίες ανάλογα με τον σχηματισμό: 1. Αυτόχθονο μητρικό υλικό 2. Αλλουβιακές και λιμναίες αποθέσεις 3. Θαλάσσιες αποθέσεις 4. Αιολικές αποθέσεις 5. Κολλουβιακές αποθέσεις

17 1. Αυτόχθονο μητρικό υλικό Προϊόντα μένουν στο ίδιο μέρος Ορεινές περιοχές Μεγάλη περιεκτικότητα λίθους, χαλίκια Βλάστηση - προστασία 2. Αλλουβιακές και λιμναίες αποθέσεις Γεωργικές περιοχές Λεπτόκοκκο και χαλαρό Μεταφορά από νερό Γρήγορος ρυθμός

18 3. Θαλάσσιες αποθέσεις Απόθεση υλικών στο βυθό της θάλασσας Λεπτή υφή, αλατότητα, κακή αποστράγγιση 4. Αιολικές αποθέσεις Άνεμος διαβρώνει και μεταφέρει 5. Κολλουβιακές αποθέσεις Κατώτερα μέρη πλαγιάς Βαρύτητα ολισθήσεις, διαβρώσεις Μικρή μετακίνηση Χαλίκια, λίθους, καλή υγρασία Καλύτερα δασικά εδάφη

19 Επιδρά ταχύτητα και κατεύθυνση αποσάθρωσης Ίδιο μητρικό υλικό άλλες θερμοκρασίες και υγρασίες άλλο τύπο εδάφους Επηρεάζουν έκπλυση Χαμηλές θερμοκρασίες απομάκρυνση διαλυτών και δυσδιάλυτων αλάτων, ανταλλαξίμων βάσεων, λεπτής αργίλου Έκπλυση πιο δραστική με χούμο

20 Όξινος χούμος, υγρό ψυχρό κλίμα, κωνοφόρα Podzolozation, Podzol Λίγες βροχές, υψηλές θερμοκρασίες εδαφικό νερό ανεβαίνει αποθέτει άλατα Salinization Υψηλές βροχές και θερμοκρασίες, τροπικά δάση ισχυρή έκπλυση, γρήγορη αποσύνθεση Latosolization, Latosols Επίδραση και το μικροκλίμα τοπογραφία Έμμεσα σύνθεση και ανάπτυξη βλάστησης

21 Εξαρτημένες μεταβλητές Κλίμα και έδαφος Σπουδαιότερη Βλάστηση Συσσώρευση οργανικής ουσίας Ανακύκλωση στοιχείων Σταθερότητα δομής Αλλαγή βλάστησης αλλαγή μορφολογικών χαρακτηριστικών εδάφους Μεταβολές βλάστησης αλλάζει τύπος εδάφους

22 Λειχήνες, βρύα μικροοργανισμοί Επιταχύνουν αποσάθρωση Αντλούν θρεπτικά συστατικά Σχηματισμό δευτερογενών ορυκτών Ζωικοί οργανισμοί Αποσύνθεση οργανικής ουσίας Ανάμιξη υλικών Δημιουργία οπών και δομής Έντομα, σκουλήκια, τρωκτικά Άνθρωπος Γεωργία, κτηνοτροφία, δασοπονία Υποβάθμιση εδαφών

23 Ανεξάρτητα αλλά κα σε συνδυασμό Υψόμετρο διαφορετικό κλίμα έμμεσα Άφθονο νερό, μεγάλη έκπλυση, ταχύτερος ρυθμός εξέλιξης Ξηρές και ημίξηρες ρόλο στο σχηματισμό αλατούχων και αλκαλιωμένων εδαφών Μεγάλη κλίση, μεγάλη απορροή, λίγη διήθηση, μη ικανοποιητική ανάπτυξη βλάστησης, χούμου και οριζόντων, μεγαλύτερη διάβρωση

24 Πλαγιές έδαφος μικρό βάθος, πετρώδη, καλή αποστράγγιση, περισσότερα πρωτογενή ορυκτά Πεδινά βαθύτερα, περιέχουν άργιλο και δεν αποστραγγίζουν πολύ καλά

25 Ηλικία του εδάφους είναι ο χρόνος που πέρασε από τη στιγμή κατά την οποία το μητρικό με την επίδραση του κλίματος, των οργανισμών και του τοπικού ανάγλυφου άρχισε να μετατρέπεται σε έδαφος Μεγαλύτερη ηλικία περισσότερο εξελιγμένο, περισσότερο διαφέρει η μορφολογία και σύσταση του εδάφους από το μητρικό υλικό Πτωχότερο σε διαλύτες, αποσαθρωμένες ουσίες, ορυκτά, εντονότερο διαφοροποιημένοι ορίζοντες, λιγότερο γόνιμο

26 Κατηγορίες χρόνο σχηματισμού Ανώριμο έδαφος συσσωρεύματα οργανικής ουσίας στην επιφάνεια, ελάχιστη αποσάθρωση, έκπλυση και μετακίνηση. A C Ώριμο έδαφος έχει σχηματίσει και Β Παλιό έδαφος έντονες διαφορές Α και Β, προχωρημένη αποσάθρωση

27 Διαφοροποίηση του εδάφους σε σχέση με το βάθος οφείλεται στην επίδραση των παραγόντων εδαφογένεσης Σχηματισμό συγκεκριμένων στρώσεων στο εσωτερικό του εδάφους Στρώσεις διαφέρουν: πάχος, χρώμα, δομή, περιεκτικότητα σε χαλίκια, περιεκτικότητα σε υγρασία, εμφάνιση ριζών και σύσταση. Στρώσεις Γενετικοί ορίζοντες Συνολική εικόνα Εδαφικό προφίλ (Εδαφοτομή)

28 Ορίζοντες βασικές ομοιότητες κατατάσσονται σε γενικούς ορίζοντες Έδαφος δεν διακρίνονται ορίζοντες εξ ολοκλήρου μητρικό υλικό χρόνος εξέλιξης μηδέν Ορίζοντες αντικατοπτρίζουν γενετική ιστορία τους Τεσσερις τυπους: O, A, B και C

29 Ο Επιφανειακός ορίζοντας Οργανικό ορίζοντα 20-30% οργανική ουσία επιφάνεια Α ανόργανοι ορίζοντες επιφάνεια κάτω από Ο μεγάλη ποσότητα οργανική ουσία ελουβιακοί (εκπλυνόμενοι) απολέσει προς Β οργανική ουσία, σίδηρο, άργιλος Β κάτω από τον Α συσσώρευση υλικών ιλλουβιακοί (συσσώρευσης) ξηρες περιοχες κάτω Β CaCO 3 CaSO 4 Εδαφικό σώμα (SOLUM) A και B

30 C ανόργανος ορίζοντας έξω από την ζώνη βιολογικής δραστηριότητας επηρεάζεται λίγο από τις διεργασίες εδαφογένεσης μπορεί να μοιάζει αλλά και ΌΧΙ το μητρικό πέτρωμα R συμπαγές πέτρωμα προκύπτει μητρικό πέτρωμα και υπερκείμενο έδαφος Προφίλ σπάνια όλους τους ορίζοντες κάποιοι μπορεί να λείπουν A και Β διαιρούνται σε υποορίζοντες