Τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν. Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία σχεδόν όλοι οι άνθρωποι

Όργανο του Συλλόγου των Απανταχού Πανορμιτών Δωρίδος H Πάνορμος Τρίμηνη έκδοση πολιτιστικού και ενημερωτικού περιεχομένου Αριθ. Φύλλου 17 Απρίλιος, Μάϊος, Ιούνιος 2007 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Συνέχεια του προηγουμένου Ηλεκτρισμός από τον ήλιο με φωτοβολταϊκά συστήματα Τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρισμό, αντικαθιστώντας τις κιλοβατώρες που προμηθευόμαστε από το δίκτυο της ΔΕΗ και που παράγονται κυρίως από λιγνίτη η από πετρέλαιο. Εξωτερικά μοιάζουν με επιφάνειες των ηλιακών θερμοσιφώνων αλλά είναι πιο λεπτά. Όταν τα φωτοβολταϊκά εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία μετατρέπουν ένα 5-17 % της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική (με τη σημερινή τεχνολογία, η οποία συνεχώς βελτιώνεται). Τα φωτοβολταϊκά μπορούν να τοποθετηθούν σε οικόπεδα, στέγες (επίπεδες η κεκλιμένες) η σε προσόψεις κτιρίων. Υπάρχουν δύο τρόποι να τα χρησιμοποιήσει κανείς: *Αυτόνομο σύστημα (ανεξάρτητα από το δίκτυο της ΔΕΗ). *Διασυνδεδεμένο σύστημα (συνδεδεμένο με το δίκτυο της ΔΕΗ). Μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση μπορεί να αποτελεί λοιπόν ένα αυτόνομο σύστημα που να καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών αναγκών ενός κτιρίου η μιας επαγγελματικής χρήσης. Για τη συνεχή εξυπηρέτηση του καταναλωτή, η εγκατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνει και μα μονάδα αποθήκευσης (μπαταρίες) και διαχείρισης της ενέργειας. Εναλλακτικά ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρισμού με φωτοβολταϊκά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με το δίκτυο της ΔΕΗ (διασυνδεδεμένο σύστημα). Στην περίπτωση αυτή, καταναλώνει κανείς ρεύμα από το δίκτυο της όταν το φωτοβολταϊκό σύστημα δεν επαρκεί (π.χ. όταν έχει συννεφιά η κατά τη διάρκεια της νύχτας) και δίνει ενέργεια στο δίκτυο όταν η παραγωγή υπερκαλύπτει τις ανάγκες του, π.χ. τις ηλιόλουστες ημέρες η όταν λείπει κανείς. Ένα τυπικό φωτοβολταϊκό ισχύος 1 κιλοβάτ (ΚW) παράγει κατά μέσο όρο 1.200-1.500 κιλοβατώρες το χρόνο (ανάλογα με την ηλιοφάνεια της περιοχής) και αποτρέπει κατά μέσο όρο κάθε χρόνο την έκλυση 1.450 κιλών διοξειδίου του άνθρακα, όσο δηλαδή θα απορροφούσαν δύο στρέμματα δάσους. Σύμφωνα με την νέα νομοθεσία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που ψηφίστηκε στις 6-6-2006 (Ν. 3468/2006), κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από τον ήλιο και τροφοδοτείται στο δίκτυο της ΔΕΗ, θα ενισχύεται από 0,40-0,50. Η σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ισχύει για δέκα (10)έτη και μπορεί να παρατείνεται για δέκα (10), επιπλέον, έτη μονομερώς με έγγραφη δήλωση του παραγωγού. Η τιμή αυτή αναπροσαρμόζεται κάθε έτος με βάση τις μεσοσταθμικές αυξήσεις των τιμολογίων της ΔΕΗ η το 80% του πληθωρισμού. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι, όχι μόνο θα κάνετε απόσβεση του φωτοβολταϊκού σας συστήματος, αλλά θα έχετε και κέρδος, ως επιβράβευση της επιλογής σας να αξιοποιήσετε μια φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία. *Αν είστε επιχειρηματίας, μπορείτε να διεκδικήσετε επιπλέον επιδότηση που μπορεί να φτάσει και το 60% της αξίας του συστήματος σε ορισμένες περιοχές (σύμφωνα με το νέο επενδυτικό νόμο), η και επιδότηση επιτοκίου για δανεισμό με ευνοϊκούς όρους. *Αν είστε οικιακός καταναλωτής, δικαιούστε επιπλέον φοροελάφρυνση που ισοδυναμεί με έκπτωση έως 700. Η νέα νομοθεσία απλοποιεί επίσης σημαντικά τις διαδικασίες αδειοδότησης για τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Έτσι, για συστήματα ισχύος μέχρι και 150 κιλοβάτ (kw) δεν απαιτούνται πλέον άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. Τα συστήματα κάτω των 20 kw απαλλάσσονται και από την έγκριση περιβαλλοντικών όρων εφόσον δεν τοποθετούνται σε ευαίσθητες και προστατευμένες περιοχές. Ηλιακά συστήματα για θέρμανση και ψύξη Εδώ και μία εικοσαετία οι Έλληνες έχουν εξοικειωθεί με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες για την παραγωγή ζεστού νερού. Εκείνο όμως που αγνοεί η πλειοψηφία των καταναλωτών είναι, όχι μόνο οι τεχνολογικές βελτιώσεις των ηλιοθερμικών συστημάτων για ζέσταμα του νερού, αλλά κυρίως οι λοιπές χρήσεις των ηλιοθερμικών τεχνολογιών όπως η θέρμανση χώρων, η τηλεθέρμανση οικισμών, ακόμη και ο ηλιακός κλιματισμός(!). συνέχεια στη σελίδα 6 ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΑ «ΚΙΝΗΤΑ» Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουμε γίνει χρήστες των προϊόντων της σύγχρονης τεχνολογίας, που όπως πιστεύεται, έχουν βελτιώσει την ποιότητα της ζωής μας. Όμως η χρήση των νέων ηλεκτρονικών συσκευών θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και με μέτρο, για να μην έχομε ανεπιθύμητες επιδράσεις στην υγεία μας! Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό η «ηλεκτρονική ρύπανση», που οφείλεται στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (πυλώνες της ΔΕΗ υψηλής τάσης), στις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, αλλά και σε πολλές οικιακές συσκευές, που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον ανθρώπινο εγκέφαλο και το ανθρώπινο σώμα γενικότερα, όπως είναι τα ασύρματα κινητά τηλέφωνα, οι οθόνες των τηλεοράσεων, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι φούρνοι μικροκυμάτων κ.λ.π. Από την επιστημονική κοινότητα γίνονται προειδοποιήσεις, που δυστυχώς δεν βρίσκουν μεγάλη δημοσιότητα. Έχει διατυπωθεί μάλιστα η άποψη ότι η μαζική έκθεση εκατομμυρίων ανθρώπων σ όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία της κινητής τηλεφωνίας, αποτελεί το μεγαλύτερο βιολογικό πείραμα που έχει ποτέ πραγματοποιηθεί! Τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες συσωρρεύονται τα ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν τις βλαπτικές επιδράσεις στους ζωντανούς οργανισμούς των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων γενικά αλλά και της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας ραδιοφωνικών και μικροκυμάτων συχνοτήτων, που χρησιμοποιούνται στην κινητή τηλεφωνία. Οι ειδικοί επιστήμονες διευκρινίζουν σχετικά ότι δεν υπάρχουν όρια «ασφαλούς έκθεσης» σε ακτινοβολία! Τα όρια που έχουν θεσπισθεί είναι αυθαίρετα, αφού ακόμη δεν είναι γνωστοί οι μηχανισμοί με τους οποίους επιδρούν στα κύταρα και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διαφορετικές χώρες έχουν θεσπίσει διαφορετικά «όρια» επιτρεπόμενης έκθεσης στην ακτινοβολία! Άλλωστε τα όρια που έχουν θεσπιστεί έχουν ως βάσει τη θερμική μόνο επίδραση (αυτήν δηλαδή που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του εκτεθειμένου οργανισμού). Όποτε μιλήσατε αρκετή ώρα στο κινητό σας θα έχετε νοιώσει την υπερθέρμανση γύρω από το αυτί σας. Όμως είναι σήμερα αποδεδειγμένο ότι μεγάλο πλήθος βιολογικών επιδράσεων που δεχόμαστε είναι από μη-θερμικά φαινόμενα, δεν συνοδεύονται δηλαδή από αύξηση θερμοκρασίας του εκτιθεμένου οργανισμού. Πολλοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο ειδοποιούν ότι δεν μπορούν να υπάρξουν όρια ασφαλείας για μια ακτινοβολία που είναι τεχνητή, και δεν υπήρχε στον πλανήτη μας όταν οι οργανισμοί εξελίχτηκαν, ώστε να προλάβουν να αναπτύξουν αμυντικούς μηχανισμούς στην έκθεση τους σ αυτήν. Όμως η νέα τεχνολογία και τα κινητά κυρίως τηλέφωνα ήρθαν στη ζωή μας και θα μείνουν! Όμως ιδιαίτερα εμάς τους Έλληνες μας χαρακτηρίζει η απουσία αίσθησης του μέτρου. Η χρήση, μάλλον η κατάχρηση της επικοινωνίας, «για ψύλλου πήδημα», είναι ολοφάνερη. Τη βλέπουμε γύρω μας όλο το εικοσιτετράωρο. Σε κλειστούς και ελεύθερους δημόσιους χώρους, σε οχήματα, σε σχολεία, σε ναούς παντού θα ακούσεις κινητά να ηχούν και τους ιδιοκτήτες τους να αρχίζουν ένα ατέλειωτο συνήθως διάλογο, δίνοντας την εντύπωση ότι όλοι γύρω τους έχουν ξαφνικά εξαφανιστεί., οπότε επικοινωνούν άνετα και ελεύθερα, χωρίς να προβληματίζονται καθόλου για τη διείσδυση στα αυτιά και στη ζωή των διπλανών τους «Πες μου πως τηλεφωνείς να σου πω ποιος είσαι», θα λέμε σε λίγο.. Μεγάλη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών (τομέας Βιολογίας κυττάρου και Βιοφυσικής), με επιβλέποντα τον καθηγητή Λουκά Μαργαρίτη, έχει διατυπώσει την επιστημονική της γνώμη για το βαθμό επικινδυνότητας των κεραιών κινητής τηλεφωνίας, που είναι πυκνοτοποθετημένες στα αστικά κυρίως κέντρα και έχει διατυπώσει συστάσεις για προστασία των πολιτών από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Ειδικότερα για τα κινητά τηλέφωνα, τα ασύρματα τηλέφωνα, τα ασύρματα δίκτυα, τους φούρνους μικροκυμάτων και άλλες οικιακές συσκευές, προειδοποιεί ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σαφές νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει την παραγωγή και τον έλεγχο τους και συνιστά στους πολίτες να χρησιμοποιούν με προσοχή αυτές τις συσκευές. Όμως τι πρέπει να κάνει ο πολίτης για να είναι ασφαλής; 1) Να χρησιμοποιεί το κινητό τηλέφωνο κοντά στο αυτί του, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για λίγα δευτερόλεπτα. 2) Να χρησιμοποιεί σε όλες τις άλλες περιπτώσεις είτε ενσύρματο «χάντς φρή» η ασύρματο «μπλού τούθ», (κατά τη διεθνή, αγγλόφωνη ορολογία που χρησιμοποιείται), γιατί αυτά εκπέμπουν ακτινοβολία πολύ χαμηλής έντασης. 3) Να μην τοποθετεί το κινητό επάνω στο σώμα του, αλλά τουλάχιστον 30 εκατοστά μακριά. 4) Να αποφεύγει τη χρήση του κινητού μέσα στο αυτοκίνητο, γιατί η ακτινοβολία αντανακλάται από τα μεταλλικά μέρη του οχήματος και επιδρά όχι μόνο πάνω στο χρήστη αλλά και στους συνεπιβάτες του! Να τοποθετεί το κινητό κοντά στο παράθυρο, ώστε να φεύγει μέρος της ακτινοβολίας προς τα έξω. 5) Να εμποδίζει τα παιδιά από τη χρήση του κινητού, αφού ο εγκέφαλος και το σώμα τους γενικότερα βρίσκεται σε ανάπτυξη. Οπότε κάθε διαταραχή, έστω και μικρή, μπορεί να είναι σημαντική και απρόβλεπτη σε βάθος χρόνου. Προσοχή λοιπόν, ενημέρωση και λελογισμένη χρήση όλων των ηλεκτρονικών συσκευών. Ευθύμης Παπαδημητρίου Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΜΑΣ ΦΙΛΟΙ Ένα σχολείο κοντά στη θάλασσα w Όταν είδα για πρώτη φορά το σχολείο μου, μου φάνηκε μικρό και όμορφο. Ήταν ζωγραφισμένο με θαλασσινά χρώματα και ψάρια, βαρκούλες και γλάρους. Το σχολείο άρχισε με γέλια και καινούργιες γνωριμίες. Η χρονιά κύλησε ευχάριστα. Δεν μας άρεσαν οι τιμωρίες και κουραζόμασταν καμιά φορά. Περιμέναμε με χαρά τις γιορτές, τις εκδρομές και τα παιχνίδια της γυμναστικής. Κάναμε διασκεδαστικές εξερευνήσεις και γνωρίσαμε τις ομορφιές της Ερατεινής. Ήταν ωραία να σκεφτόμαστε ιδέες και να γεμίζουμε το άσπρο χαρτί με ωραίες λέξεις που μάθαμε. Νοιώθαμε ανυπομονησία να ακούσουμε τη γνώμη της κυρίας μας για το ΚΩΔ. 6990 Εκδότης: Μαρία Φακάλου (ο εκάστοτε πρόεδρος του Συλλόγου) Ιδιοκτήτης: Σύλλογος των Απανταχού Πανορμιτών Δωρίδος 3μηνη έκδοση ενημερωτικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Έδρα: Αγίας Μαρίνας 8- Ηλιούπολη 163 45 Τηλ./Fax: 210-9767893 Συντακτική Επιτροπή: Ζακυνθινός Νικόλαος 2610 270811 Φακάλου Μαρία 210-9767893 Παπαδημητρίου Ευθύμης 210-9530749 Καρανάσος Λουκάς 210-9767893 Χειρόγραφα δεν επιστρέφονται. Ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις του συντάκτη. Σελιδοποίηση-Εκτύπωση: ΚΑΜΠΥΛΗ Αντιγόνης 60, 104 42, Αθήνα Τηλ.: 210 5156810-20-30, Fax: 210 5156811 email: info@kambili.gr, www.kambili.gr γραπτό μας. Καμιά φορά κοιτούσαμε τη γαλάζια θάλασσα, μπροστά στο σχολείο και ονειρευόμασταν να παίζαμε στο δροσερό νερό της. Η θάλασσα μας περίμενε σαν υπομονετική φίλη. Τελικά ο καιρός πέρασε, άλλοτε γρήγορα άλλοτε αργά. Τώρα έφτασε το καλοκαίρι και σε λίγο οι φωνές των παιδιών θα ακούγονται στις παραλίες κι όχι στην αυλή του σχολείου. Τα παιδιά θα ξεκουραστούν παίζοντας και διασκεδάζοντας. Καλό καλοκαίρι σε όλο τον κόσμο και στο θαλασσινό μας σχολείο. Ελένη Πλασάτη Β τάξη Δημοτικού Σχολείου Ερατεινής Π Ρ Ο Σ Ε Ξ Ε Τ Η Ν Π Υ Ρ Κ Α Γ Ι Α Αγαπητοί μου χωριανοί και φίλοι με αφορμή το καλοκαίρι σας συνιστώ να ακολουθήσουμε τις πιο κάτω συμβουλές για τη πυρκαγιά, να μην ζήσει ο τόπος μας τα δύο προηγούμενα δράματα της περιοχής μας σε καταστροφές και όχι μόνο. - Αν εκδηλωθεί πυρκαγιά, τι θα κάνεις; Κράτα την ψυχραιμία σου. Σκέψου τι καίγεται. Τι υλικό θα χρησιμοποιήσεις για να την σβήσεις. Η φωτιά και ο άνθρωπος είναι σε συνεχή πόλεμο και ποτέ σε ειρήνη. Ο άνθρωπος φτιάχνει, η φωτιά καταστρέφει. Κάλεσε όσο γίνεται νωρίτερα την πυροσβεστική. Ξέρεις το τηλέφωνό της; Είναι το 1 9 9 και στη περιοχή μας μπορούμε να καλέσουμε το 2 2 6 5 0-7 9 2 7 2 στην Άμφισσα. Θα σπεύσει πάντα πρόθυμη και είναι κοντά στις δύσκολες στιγμές. Η φωτιά δεν είναι ανίκητη. Φοβάται αυτούς που έχουν θάρρος. Κτύπα τη φωτιά κατά μέτωπο. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΖΕΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΛΛΗΝΗ Τ.Κ. 15351 Τηλ.: 210 6033810, Fax: 210 6033811 Αν την ακολουθείς, σε κοροϊδεύει. Αυτή τραβά το δρόμο της και καταστρέφει. Πρόσεξε τις ενέργειες σου: γρήγορες, μετρημένες, σταθερές. Πρόσεξε το δάσος από τη φωτιά Σου χαρίζει υγεία, ζωή, ξεκούραση. Στα μικρά παιδιά ανάρρωση. Τα δέχεται σαν πουλάκια. Πρόσεξε το τσιγάρο. Το σπίρτο που το πέταξες; Μην ανάβεις φωτιά στο δάσος. Αν ξεκινήσει μια πυρκαγιά σε λίγο το δάσος θα είναι μαύρο, άχαρο.τα ωραία δέντρα, θα γίνουν σαν μαύρα φαντάσματα. Πρόσεξε τη φωτιά. Είναι καταστροφή του ιδρώτα σου και της ζωής του ανθρώπου. Σερεντέλλος Ευάγγελος Αρχιπύραρχος Υπαρχηγός Ε.Α. ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Για την έκδοση της εφημερίδας έγιναν οι εξής προσφορές. 1. Κακούρη Αγλαία 20 2. Σερεντέλλος Ευάγγελος 20 3. Παπαβασιλείου Χριστιάνα 20 4. Καφούρου Μαριγούλα 50 5. Στεργίου Παναγιώτης 50 6. Κωστα κης Δημήτριος 50 7. Παπαδημητρίου Ανδρέας 50 8. Στεργίου Κωνσταντίνος 50 9. Παπαθεοδώρου Πόπη 50 10. Μιχοπούλου Αικατερίνη 30 11. Κοκμοτού Ασπασία 30 Ευχαριστούμε θερμά για την οικονομική στήριξη της εφημερίδας. Η βιωσιμότητας της εξαρτάται από την προσφορά σας. Σε περίπτωση που λόγου λάθους δεν ανακοινωθεί κάποιο όνομα, ειδοποιήστε μας αμέσως (τηλ. 210-9767893) ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΑΙΚΟΣ Χρώματα - Εργαλεία - Πάσης φύσεως υλικά Ποιότητα - Συνέπεια Ερατεινή Τηλ.: 22660 31480 Απεβίωσε στις 7 Μαίου η Παπαδημητρίου Αργυρούλα. Απεβίωσε στις 15 Μαίου η Βασιλική Γκάσου- Γιαναρά ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ (Απ όσα έφτασαν μέχρι εμάς) m Στις 12 Μαίου Νικόλαος Παπαθεοδώρου και η Σοφία Τσέλλου του Κωνσταντίνου, τέλεσαν τον γάμους τους. Τους ευχόμαστε να ζήσουν ευτυχισμένοι. Στις 2 Ιουνίου ο Ευθύμιος Παπαβασιλείου και η Εύη Τσολακίδη βάπτισαν το αγοράκι τους. Το όνομα αυτού Αριστομένης. Ευχόμαστε να τους ζήσει.. m Βαπτίσεις Απεβίωσε στις η Βασιλική Κρίκου-πρεσβυτέρα του αείμνηστου παπά-θύμιου Κρίκου. Γάμοι Πένθη Τα θερμά συλλυπητήρια στους δικούς τους. ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΓΡΑΦΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «Η ΠΑΝΟΡΜΟΣ & Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ» Γνώρισα πολύ πρόσφατα την εξαιρετικά αξιόλογη τοπική εφημερίδα σας. Με κέρδισε από την πρώτη στιγμή! Έχει πρωτότυπη θεματογραφία, συνδιάζει το χιούμορ με κριτική διάθεση και αντικειμενική ενημέρωση! Τα θέματα σας είναι πάντα επίκαιρα και εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Πιστεύω ότι μια τέτοια εφημερίδα τιμά ιδιαίτερα τον επαρχιακό τύπο. Ζήτησα και βρήκα και παλαιότερα τεύχη Και ενθουσιάστηκα από το πλήθος των συμμετοχών και το υψηλό τους επίπεδο. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της συντακτικής ομάδας, που χειρίζεται και παρουσιάζει τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Ασχολούμαι χρόνια με πολιτιστικά θέματα τόσο στην Ύδρα όσο και στην πατρίδα μου τη Σαντορίνη που παρ όλου ότι είναι δύο ξεχωριστά νησιά από κάθε άποψη, δεν έχουν καταφέρει να βγάλουν έντυπο αυτής της ποιότητας. Σας συγχαίρω και σας εύχομαι μέσα από την καρδιά μου να έχετε την υγεία σας και τη διάθεση να συνεχίσετε αυτό το έργο για πολλές δεκαετίες. Τερέζα Κοκκαλάκη Κονίτσης 60, Βριλήσσια ΑΦΟΙ ΚΥΡΚΟΠΟΥΛΟΙ EΥΘΥΓΡΑΜΙΣΕΙΣ ΖΥΓΟΣΤΑΘΜΙΣΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Φορμίωνος 137, Παγκράτι Τηλ.: 210 7664069, 210 7660659

ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΤΡΑΤΑΣ Σ τις 23/07/07 η Ερατεινή γιόρτασε την 13η γιορτή της Τράτας. Η προσέλευση του κόσμου, όπως πάντα, ήταν μεγάλη. Για την διευκόλυνση του κόσμου ο Δήμος φρόντισε να καθαρίσει και να ρίξει άμμο στους νέους δρόμους, που ανοίχτηκαν στο σχέδιο πόλεως. Η εκδήλωση άνοιξε με το χορευτικό του Δ.Δ. Τολοφώνας. Ακολούθησε το καλωσόρισμα του κόσμου ως εξής: «η σημερινή γιορτή είναι αφιερωμένη εξαιρετικά στους ψαράδες και καπεταναίους της περιοχής του Δήμου, που τροφοδοτούν μέχρι σήμερα με φρέσκο ψάρι τα μαγαζιά μας, ούτως ώστε η Ερατεινή να είναι συνώνυμη με παντός είδους θαλασσινές λιχουδιές. Σκοπός μας είναι να σας προσφέρουμε ποιοτικά δημοτική και λαϊκή διασκέδαση με τους εκλεκτούς καλλιτέχνες που βρίσκονται απόψε κοντά μας. Φροντίσαμε να υπάρχουν για σας, άφθονο κρασί και ολόφρεσκες σαρδέλες, ψημένες στα κάρβουνα και εξαιρετικό λάδι από τον κάμπο της Τολοφώνας στο τραπέζι σας. Η Ερατεινή μεγάλωσε, βελτιώθηκε και επεκτάθηκε στο σχέδιο πόλεως, το οποίο θα έχει καλυφθεί μέσα σε λίγα χρόνια. Έγινε έδρα του Δήμου Τολοφώνας, με τις καταγάλανες ακτές, τις φιλόξενες παραλίες και με τον κέδρο να καλύπτει την μεγαλύτερη γύρο περιοχή των λόφων έως τη θάλασσα.». Ακολούθησε ομιλία του Δημάρχου κου Α. Άνθιμου, ο οποίος καλωσόρισε τους επίσημους προσκεκλημένους, τον υπουργό κο Απ. Ανδρεουλάκο, τον νομάρχη κο Ν. Φουσέκη, δημάρχους και αρχηγούς σωμάτων του νομού μας, κηρύσσοντας την έναρξη της γιορτής. Στις 11.00 τα πυροτεχνήματα φώτισαν τον φεγγαρόφωτο ουρανό, δίνοντας ιδιαίτερο χρώμα στην γορτή και το ανάλογο θέαμα. Οι σαρδέλες ήταν νοστιμότατες και ξοδεύτηκαν 1.500 κιλά. Είδαμε παλιούς γνώριμους στις ψησταριές, όπως τον Δ. Καρπίδα, τον Ν. Βαλασμή, τον Δ. Κοντογιάννη, τον Ε. Κοντάρη και άλλους. Σύσσωμο το Δημοτικό και το Τοπικό Συμβούλιο, καθώς και ο Γ. Μάμαλης, Π. Πηττάς, βοήθησαν στο πρακτικό μέρος, στην οργάνωση της τράτας. Η ορχήστρα μας ήταν τέλεια. Ο Β. Σαλέας και ο αδελφός του Σαράντης, καθώς και η Σοφία Κολητήρη, ανέβασαν το κέφι και μαζί με τον μαέστρο το θερμόμετρο στο κόκκινο. Ο χορός κράτησε ως το πρωί με λαϊκή μουσική από τον Θώδη (2η ορχήστρα). Η γιορτή της τράτας είναι εκ των κορυφαίων εκδηλώσεων στο νομό μας και του χρόνου θα την κάνουμε καλύτερη. Χορηγοί μας ήταν και τους ευχαριστούμε οι: Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας, οι ιχθυοκαλλιέργειες «Αγία Ειρήνη» και Νηρέας Α.Ε., ΤΕΔΚ Ν. Φωκίδας, Επιμελητήριο Ν. Φωκίδας. Ο Πρόεδρος του Δ.Δ. Ερατεινής Δημήτριος Παπαθανασίου Π Α Ρ Ο Ι Μ Ι Ω Δ Ε Ι Σ Ε Κ Φ Ρ Α Σ Ε Ι Σ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Ο Σύλλογος των Απανταχού Πανορμιτών οργανώνει και φέτος τις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Παραλία Πανόρμου, στη θέση «Παναγία», από 8 έως και 13 Αυγούστου 2007. Ο πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει: 1: Έκθεση βιβλίου. 2: Έκθεση χειροποίητου κοσμήματος. 3: Έκθεση παραδοσιακών προϊόντων (Παρασκευή σαπουνιού). 4: Ζωγραφική, δημιουργίες με πηλό, παραδοσιακά παιχνίδια, ασκήσεις επιβίωσης σε δύσκολες συνθήκες, για τα παιδιά, με τη βοήθεια και επίβλεψη ειδικών. 5: Ομιλία και συζήτηση με σεισμολόγο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών. 6: Ομιλία και συζήτηση για το περιβάλλον και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας με καθηγητή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Μηχανολόγο Μηχανικό αντίστοιχα. 7: Συζήτηση με όλους τους φορείς του χωριού και τους πολίτες για τα προβλήματα του χωριού και προτάσεις για την επίλυση τους. 8: Θέατρο με την παρουσίαση του έργου: «η πεντάμορφη και το τέρας», από την θεατρική ομάδα του χωριού.. 9: Μουσική βραδιά. 10: Στα πλαίσια της συνδιοργάνωσης η Ν.Α. Φωκίδας θα παρουσιάσει τις τουριστικές δυνατότητες του νομού. «Φεγγαράκι μου λαμπρό- Φέγγε μου να περπατώ» Υπήρξε εποχή, που οι Έλληνες κινδύνεψαν να ξεχάσουν τη γλώσσα τους. Οι κατακτητές που πέρασαν από τον τόπο μας στα παλιά χρόνια, απαγόρευσαν τελείως τα σχολεία. Οι Έλληνες όμως αντέδρασαν παληκαρίσια και δημιούργησαν τα «κρυφά σχολειά». Δηλαδή ένας παπάς, ένας καλόγερος η ένας οποιοσδήποτε «γραμματιζούμενος»της εποχής, μ ένα αλφαβητάρι στο χέρι και μ ένα «μολυβδοκόντυλο», έστηναν το σχολείο τους μέσα σε κατακόμβες και υπόγεια και δίδασκαν μυστικά τους μαθητές τους. Τα παιδιά ξεκινούσαν κρυφά τις νύχτες και με χτυποκάρδι μην τους δει κανένα μάτι, κατέβαιναν μέσα στα μισοσκότεινα εκείνα μπουντρούμια για να διδαχτούν όχι μόνο τα ελληνικά γράμματα, αλλά και το μεγάλο δίδαγμα της ελευθερίας. Από τότε, λοιπόν έμεινε και το όμορφο αυτό τραγουδάκι, που το ακούμε τόσο συχνά από τα παιδιά μας και που τόσες φορές το είπαμε και εμείς οι ίδιοι όταν καθόμαστε ακόμη στα μαθητικά θρανία. «Φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ να πηγαίνω στο σχολειό...» Σήκωσε δικό του μπαϊράκι. Συχνά, ανάμεσα στους αμαρτωλούς του 1821, συνέβαιναν πολλά επεισόδια, παρεξηγήσεις και παραστρατήματα, που κατέληγαν συνήθως σε ένα θανάσιμο μίσος μεταξύ τους. Οι διαφορές τους αυτές προέρχονταν συνήθως από το ποιος θα αναλάβει το «καπετανιλήκι». Δηλαδή ποιος θα γινότανε αρχηγός στις διάφορες αντάρτικες ομάδες των βουνών, όταν χήρευε καμιά θέση. Φυσικά οι παλαιοί αρματολοί, που είχαν ψηθεί στη φωτά του μπαρουτιού, αδιαφορούσαν για κάτι τέτοια κι έμεναν μακριά από τους καυγάδες. Αλλά οι νεώτεροι, που ήθελαν να δείξουν τις ικανότητες τους επιζητούσαν με κάθε τρόπο να γίνουν αρχηγοί. Έριχναν λοιπόν κλήρο μεταξύ τους και εκείνος που κέρδιζε, έμπαινε επικεφαλής της μιας η της άλλης ομάδος. Αυτοί που έχαναν όμως, δεν έμεναν διόλου ευχαριστημένοι. Έτσι άρχιζαν να βάζουν διαβολιές εις βάρος του καινούργιου «καπετάνιου» και πολλές φορές κατόρθωναν με τον τρόπο αυτό, να πάρουν με το μέρος τους ορισμένα παλληκάρια και να σηκώσουν το δικό τους «μ π α ϊ ρ ά κ ι». Μπαϊράκι τουρκικά σημαίνει σημαία. Δηλαδή οι αποστάτες, έκαναν δική τους ομάδα και ύψωναν σημαία δική τους. Από τότε έμεινε η φράση: «σήκωσε δικό του μπαϊράκι», που τη λέμε για κάποιον που ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. (Από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη-Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας) ΘΑΛΑΣΣΑ ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΕΣ Για τον Τάκη Ανδρίτσο Τον αϊτό να μην τον κλαις σαν τον βαρά ο χάρος έζησ αϊτός! Πεθαίν αϊτός! και φτάνει τα όνομα του, Να τον θυμούνται τα βουνά να τον σχωράει ο ήλιος! Τον αϊτό να μην τον κλαις σαν τον βαρά ο χάρος! Έχει χαράξει τα όνομα και δεν το σβήνει ο χρόνος σε γρανιτένιες κορυφές Με τα γαμψά του νύχια! Έχει τρομάξει τα στοιχειά! Τον άνεμο νικήσει! Μπροστά στα μάτια του Θεού! Στα τρίσβαθα της σφαίρας! Αν θες να κλάψεις, κλάψε μας εμάς τους χαμοσούρτες. που δεν σταθήκαμε ψηλά, δεν φτάσαμε στον ήλιο. Μα τα στοιχειά τα τρέμουμε κι ο άνεμος μας δέρνει. Κώστας Στεργίου

Υ πάρχουν δύο τρόποι για να πάμε στο χωριό. Ο ένας είναι δια μέσου Λειβαδιάς και ο άλλος από τον Ορχομενό. Στη διαδρομή συναντάμε διάφορα πράγματα που η λαχτάρα να φθάσουμε, μας κάνει βιαστικούς και δεν δίνουμε σημασία. Μια διαδρομή που έχει να μας διδάξει πολλά. Κωπαίδα! Πόσες φορές δεν περάσαμε; Τι γνωρίζουμε γι αυτή; Ποιοι, πότε, πως αποξηράνθηκε; Ο λαός που ζούσε στη Βοιωτία, με έδρα τον Ορχομενό είναι οι Μινύες, ο πολιτισμός τους γνώρισε μεγάλη άνθιση και ακμή κατά την 2 η χιλιετία. Υπάρχουν πολλοί ερευνητές που πιστεύουν ότι η Αργοναυτική εκστρατεία απηχεί δικές τους περιπέτειες. Πολλά αγγεία μινυακά, που υπάρχουν στη διάθεση μας, μαρτυρούν για έναν υψηλού βαθμού πολιτισμό. Η Κωπαίδα ήταν κάποτε η μεγαλύτερη λίμνη της χώρας μας. Τη διέσχιζε ο Κηφισός ποταμός (της Βοιωτίας). Οι Μινύες είναι οι πρώτοι που σκέφτηκαν να την αποξηράνουν. Άγνωστος ο χρόνος που χρειάστηκε γι αυτό, αλλά τα κατάφεραν να αποκτήσουν μια απέραντη εύφορη έκταση δημιουργώντας ένα εκπληκτικό, για την εποχή, υδραυλικό σύστημα, που άφησε εμβρόντητους τους αρχαιολόγους όταν το είδαν. Η Κωπαίδα έγινε πηγή ζωής και πλούτου. Στο γόνιμο έδαφος της αναπτύχθηκαν πολλοί προϊστορικοί οικισμοί. Οι ευφυείς Μινύες έφτιαξαν τρεις αναχωματικές τάφρους στη μέση και στις δύο άκρες της λίμνης και διοχέτευαν τα νερά σε καταβόθρες με τέτοιο τρόπο ώστε να ρυθμίζουν όπως ήθελαν το ύψος της στάθμης. Με λίγα λόγια, όχι μόνο είχαν αποξηράνει τη λίμνη, ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ αλλά χρησιμοποιούσαν τα νερά για να αρδεύουν τα νέα χωράφια. Οι καταβόθρες όμως δεν ήσαν σταθερές και κάποιες βούλωναν. Οι Μινύες κατασκεύασαν έναν νέο υπόγειο αγωγό κι έστελναν τα νερά στη γειτονική Λάρυμνα, όταν η απορρόφηση παρουσίαζε πρόβλημα (η τεχνητή υπόγεια σήραγγα είχε μήκος 2.230 μ). Με το πέρασμα του χρόνου οι φυσικές υποδοχές του νερού βούλωσαν ολοκληρωτικά. Ίσως να έφταιγε και η παρέμβαση των ανθρώπων, που ποτέ δεν μπόρεσαν να υποτάξουν πλήρως τη φύση. Η φύση δημιούργησε αυτό, που αργότερα χρεώθηκε στον Ηρακλή. Σιγά-σιγά ο κάμπος πλημμύρισε, ξανάγινε λίμνη και οι οικισμοί χάθηκαν. Οπότε ο Ορχομενός άρχισε να φθίνει. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ηρακλής έφραξε τις καταβόθρες, με αποτέλεσμα τα νερά να πλημμυρίσουν τους οικισμούς και να τους πνίξουν. Η λίμνη σχηματίστηκε και πάλι. Στον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο υδραυλικός Κράτης προσπάθησε να την αποξηράνει. Η προσπάθεια αυτή δεν τελείωσε ποτέ. Στα 1865, μια γαλλική εταιρεία ανέλαβε να την αποξηράνει με επαχθείς για το ελληνικό κράτος όρους.. Στις 8 Οκτωβρίου του 1873, το τότε υπουργικό συμβούλιο κήρυξε έκπτωτη την εταιρεία. Ως πρωθυπουργός ο Χαρίλαος Τρικούπης αποφάσισε να προχωρήσει το έργο. Στις 3 Ιουλίου του 1882, ψηφίστηκε ο νόμος για την αποξήρανση της λίμνης. Χρειάστηκαν πενήντα χρόνια ώσπου το έργο να ολοκληρωθεί, το1931. Στη διάρκεια τους, δημιουργήθηκε το οξύτατο ζήτημα της Κωπαίδας, που καταταλαιπώρησε αγρότες και κυβερνήσεις για μισό αιώνα. Η αγγλική κατασκευάστρια εταιρεία έφτασε να νοικιάζει τα αποξηραμένα εδάφη με ποσοστό ως και 47% επί της παραγωγής, φέρνοντας τους αγρότες σε δύσκολη θέση. Το Κωπαϊδικό ζήτημα αντιμετωπίστηκε αρχικά από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και έληξε με την ανάθεση της διαχείρισης των αγρών στον Οργανισμό Κωπαίδας. Ο Χαρίλαος Τρικούπης ευτύχισε να εγκαινιάσει την πρώτη σήραγγα (Αγίου Γεωργίου) το 1884. Όταν τα νερά αποσύρθηκαν, αποκαλύφθηκε το αριστουργηματικό έργο των Μινύων, που, με λίγες μετατροπές, θα μπορούσε να λειτουργήσει και σήμερα. Σύνολο 250.000 στρέμματα της λίμνης έχουν αποδοθεί στην καλλιέργεια. (πηγές: Ιστορία Ελληνικού Έθνους-Εκδ. Αθηνών, Πατριδογνωσία-Έθνος) Λουκάς Καρανάσος Το πρόσφατο παρελθόν μας κάνει πιο σοφούς. Προκειμένου να αποφύγουμε καταστάσεις και εικόνες της φωτιάς του χθες, μήπως πρέπει να οργανωθούμε από μόνοι μας και να δημιουργήσουμε ομάδα εθελοντών; Υπάρχουν κατάλληλα άτομα για την οργάνωση και τη στοιχειώδη εκπαίδευση.

Μετά από πρόσκληση του Δήμου Άμφισσας, ο Σύλλογος εκπροσωπήθηκε στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της επετείου της απελευθέρωσης του Κάστρου των Σαλώνων που έγιναν στις 14 & 15 Απριλίου. Πλήθος κόσμου και επίσημοι παρακολούθησαν τις εκδηλώσεις. Ο Σπυρίδωνας Τρικούπης μας κάνει την περιγραφή της απελευθέρωσης. Της απελευθέρωσης του πρώτου κάστρου στην Ελλάδα. «.ανυπόμονοι ήσαν ν αποτινάξωσι τον ζυγόν. Αφ ου Δε συνενοήθησαν, εκίνησαν την νύκτα της 26, οι μεν εξ ενός οι δε εξ άλλου μέρους, εξημερώθησαν εις Σάλωνα και επολιόρκησααν υπό την αρχηγίαν του Πανουργιά το φρούριον, όπου υποπτεύοντες οι Τούρκοι επρόλαβαν και εκλείσθησαν όλοι συν γυναιξί και τέκνοις Ο ενθουσιασμός των κατ εκείνα τα μέρη Ελλήνων ήτο μέγας Αν και οι Τούρκοι ήσαν δυνατοί, οι Έλληνες επέπεσαν τόσον ορμητικώς, ώστε εκυρίευσαν την πρώτην ημέραν το προς την ρίζαν του φρουρίου νερόν Πεινώντες οι δυστυχείς και διψώντες παρεδόθησαν ενήμερα του Πάσχα (10 Απριλίου), επ ασφάλεια ζωής και τιμής, και παρέδωσαν και τα όπλα τω Πανουργιά, έμπροσθεν της πύλης καθημένω, και παραλαμβάνοντι αυτά και οι μεν έμειναν εν ταις οικίαις των ανεπιρέαστοι, οι δε εις πλειοτέραν ασφάλειαν ηθέλησαν να κατοικήσωσι μεθ ων είχαν σχέσεις Χριστιανών. Το φρούριον δε των Σαλώνων ήτο το πρώτον των κυριευθέντων υπό των Ελλήνων.». (Σπυρίδωνος Τρικούπη-Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασεως-Έκδ.Γ τ.α ). Το Σάββατο το βράδυ ήταν αφιερωμένο στην ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΤΙΜΟΥΝ απελευθέρωση του κάστρου και στα 100 χρόνια από την πρώτη έκδοση των απομνημονευμάτων του Μακριγιάννη. Ομιλητής ήταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Πελοποννήσου κος Απόστολος Διαμαντής. Ο Δήμος τίμησε και τον Θύμιο Ν. Σταθόπουλο για την προσφορά του στον πολιτισμό. Την επόμενη ημέρα, μετά την έπαρση της σημαίας και την προσέλευση των αγημάτων, τελέστηκε Δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» όπου χοροστάτησε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Φωκίδας κ.κ. Αθηναγόρα. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο Αντ/ρης Στρατολογικού κος Κούκος Ανδρέας. Σύλλογος και συνεργάτες της εφημερίδας παραβρέθηκαν, μετά από πρόσκλη- Ο ση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φωκίδας και του Δήμου Γραβιάς στον εορτασμό μνήμης της επετείου του ιστορικού Χάνι της Γραβιάς. Πλήθος κόσμου και επισήμων παρόντες στο προσκλητήριο απόδοσης φόρου τιμής σ εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους για την δική μας ελευθερία. Πράξη που δεν κουράζεται κανείς να την επαναλαμβάνει. Θαυμασμός και ένα δάκρυ ευγνωμοσύνης στους ήρωες που αψήφησαν τις Τουρκικές ορδές και συνειδητά έπραξαν ότι έπραξαν. Δίνοντας κατεύθυνση και παράδειγμα στους νεότερους για το τι πρέπει να κάνουν όταν το απαιτούν οι περιστάσεις. Ο Μιχάλης Περάνθης με τα λόγια του δείχνει τη σκέψη και τα πιστεύω του Οδυσσέα Ανδρούτσου: «Αν είναι να ρίξουμε μια ντουφεκιά και να λακίσουμε ύστερα στα κατάραχα, να λείπη. Δεν φελάει σε τίποτες. Αν είναι όμως να καρφώσουμε τον Ομέρ και να τον λιανίσουμε, τότες το Χάνι. Το Χάνι! Αν το χωνέψουν κάμποσοι παλαβοί και κλειστούν μέσα..». Η ηρωική τους πράξη τιμήθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Μια εκδήλωση με υποδειγματικό προγραμματισμό, που τιμά και τον Δήμο και την Νομαρχία ευρύτερα. Η ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΣΤΕΙΑΣ ΠΛΕΥΡΑΣ Αμέριμνος κατέβαινα την κατηφόρα της Παναγίας, για να δω τα λάστιχα του νερού στα δέντρα. - Ψιτ,ψιτ, ακούω μια φωνή. Ξαφνιάστηκα, γιατί δεν έβλεπα κανέναν. Θαύμα σκέφτηκα, γιατί εκεί υπήρχε παλιό νεκροταφείο και ήμουν έτοιμος να το βάλω στα πόδια. - Εδώ, εδώ πάνω, έλα πάνω. Κοιτάζω επάνω, προς το χωράφι του Παναγιώτη του Παπαβασιλείου, το σκίνο κουνιότανε και ένα κοντάρι φαινότανε. Τι είναι τούτο πάλι σκέφτηκα και άντε τώρα να ανέβεις επάνω. Η περιέργεια-δυνατό συναίσθημα- τα έκανε όλα ίσωμα και μια σχισμή στο παντελόνι από το παλούκι και έφτασα στο σκίνο. - Τι κάνεις εδώ; Τι είναι αυτά; Μπογιές, ρολά, πινέλα! - Σσσουτ, σσσουτ Η μαρίνα τελειώνει σήμερα; - Που να ξέρω; Ρώτα εκείνον με το θαλασσί πουκάμισο, νομίζω πως είναι ο εργολάβος, αλλά είναι και κάποιος από την Κοινότητα κάτω. Αυτοί θα σου πουν. - Δεν θέλω να με δούνε! - Αφού το κοντάρι σου φαίνεται. Άκου να δεις βρε... - Μη λες ονόματα. Γιατί πιο κει κουνιέται και το άλλο σκίνο. Κάποιος είναι μέσα, αλλά δεν τον είδα. Λυπήθηκα που δεν έγινα μάρτυρας ενός θαύματος. Αυτό είναι άλλο είδους θαύμα! Φαίνεται πως περιμένει για να βάψει τα πλάγια της μαρίνας, σκέφτηκα, και από σεμνότητα δεν θέλει να τον δουν. Ο άλλος όμως; Μπράβο προθυμία!! Που να φανταστώ, ότι λίγες μέρες μετά, θα μάθαινα ότι το κατάστρωμα της θα ήταν βαμμένο με ονόματα και με αριθμούς λεμβολογίων. Ο ένας είναι καλλιγράφος πάντως. Κάποιος άλλος θα είχε πρόβλημα σκίνου, τα έγραψε βιαστικά και έφυγε να μην τον δούνε. Φαντάζεται κανείς τι βγήκε από τα σκίνα; Ο ένας έβγαινε, έγραφε και έφευγε σφυρίζοντας αδιάφορα, τον ακολουθούσε ο άλλος, ο άλλος, ο άλλος.και όλοι σίγουροι ότι δεν τους είδε κανείς. «ΑΜΦΙΣΣΑ 11-5-2007 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΑΡΧΗ Θέμα: Ολοκλήρωση εργασιών για το έργο: «Ολοκλήρωση αλιευτικού καταφυγίου Πανόρμου» Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες που εκτέλεσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας στο Αλιευτικό καταφύγιο του Πανόρμου και το έργο δόθηκε σε χρήση» 1: Ο επίσημος χαρακτηρισμός είναι Αλιευτικό καταφύγιο. 2: «το έργο παραδόθηκε σε χρήση». Μεταξύ των εργασιών που έγιναν αναφέρεται με τον αριθμό 4: «ανάπλαση-πλακόστρωση περιβάλλοντος χώρου» Αυτές φαίνεται, ότι δεν τις έκαναν όπως έπρεπε και κάποιος, στο πίσω μέρος, έριξε μπάζα για να ολοκληρώσει! Πότε πρόλαβε; Φίλε μου είσαι άτυχος, γιατί μέχρι τώρα λέγαμε, πως και οι τοίχοι έχουν αυτιά. Τώρα λέμε, πως και τα σκίνα έχουν μάτια. Τι να πει κανείς; Αλιευτικό καταφύγιο σημαίνει κάτι. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν, αυτό σημαίνει πολλά. Κύριος σκοπός του αλιευτικού καταφύγιου είναι η προσέγγιση αλιευτικών και διερχομένων σκαφών. Γι αυτό στο δικό μας προβλέπονται έξι μόνιμες θέσεις, στη νότια πλευρά. Η αρχική μελέτη προέβλεπε αγκυροβόλιο. Οι εργασίες τελείωσαν. Δεν είναι δύσκολο να αναλάβει κάποιος την πρωτοβουλία-ιδίως ο Σύλλογος των Ερασιτεχνών-, να κάνουμε μόνοι μας το αγκυροβόλιο, να αφήσουμε τις θέσεις στη νότια πλευρά και να γνωρίζουμε πόσες και ποιες θέσεις είναι διαθέσιμες, για έκτακτες περιστάσεις. Ο προσφερόμενος χώρος είναι αρκετός για όλες τις βάρκες. Ας βάλουμε λοιπόν μόνοι μας μια τάξη, δεν είναι δύσκολο. Ας βρούμε ένα σημείο συνεννόησης, τόσο δύσκολο είναι επιτέλους! Λουκάς Καρανάσος

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ συνέχεια από τη σελίδα 1 Πλεονεκτήματα αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας *Αξιοπιστία: Είναι μια καθ όλα ώριμη και δοκιμασμένη τεχνολογία. *Αποκέντρωση: Η θερμική ενέργεια παράγεται στα σημεία ζήτησης της. Αποφεύγονται έτσι οι τεράστιες απώλειες μεταφοράς ενέργειας μέσου του ηλεκτρικού δικτύου (που στην Ελλάδα φτάνουν κατά μέσο όρο το 12%). *Αυτονομία: Αποτρέπονται οι τεράστιες δαπάνες για εισαγωγή ενέργειας και η ανασφάλεια λόγου εξάρτησης από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους, το 70% των ενεργειακών πόρων που καταναλώνει, τη στιγμή που ο ήλιος είναι δωρεάν και υπάρχει παντού. *Ευκολία: Η τοποθέτηση ενός ηλιακού συλλέκτη είναι απλή. Η δε συντήρηση που απαιτεί είναι ελάχιστη. *Εξοικονόμηση χρημάτων: Για τον απλό καταναλωτή, ο ηλιακός θερμοσίφωνας είναι η πιο απλή και συμφέρουσα λύση για να περικόψει τους λογαριασμούς ρεύματος. Το μέσο ετήσιο κέρδος του μπορεί να φτάσει έως 100 περίπου. *Εξοικονόμηση ενέργειας: Για την Ελλάδα, η εξοικονόμηση που ήδη συντελείται είναι πολύ σημαντική. Οι εγκατεστημένοι ηλιακοί θερμοσίφωνες εξοικονομούν ήδη 1,1 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες το χρόνο, όση ενέργεια παράγει δηλαδή ένας συμβατικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, ισχύος 200 μεγαβάτ. Χωρίς τους ηλιακούς θερμοσίφωνες θα υπήρχε ένα σημαντικό έλλειμμα ισχύος, ιδιαίτερα στα απομονωμένα ηλεκτρικά δίκτυα των νησιών που θα αντιμετώπιζαν έτσι συχνές διακοπές ρεύματος, ιδίως κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο. Παράλληλα αποτρέπεται η κατανάλωση ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και κατά συνέπεια οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2 ) που προκαλούν τις παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές. Ένα τυπικό θερμοσιφωνικό σύστημα για οικιακή χρήση παράγει στην Ελλάδα ετησίως 840-1.080 κιλοβατώρες και αποσοβεί την έκλυση 925-1.200 κιλών CO2 το χρόνο, όσο δηλαδή θα απορροφούσε 1,5 στρέμμα δάσους. Γεωθερμία για θέρμανση/ψύξη Ξέρετε ότι μπορείτε να ζεστάνετε η να ψύξετε το σπίτι σας χρησιμοποιώντας τη θαλπωρή της γης; Η αρχή του γεωθερμικού κλιματισμού είναι εξαιρετικά απλή βασίζεται στο γεγονός ότι λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης η θερμοκρασία του εδάφους είναι σταθερή στους 18-20 βαθμούς Κελσίου. Αν συνεπώς εκμεταλλευτούμε τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ υπεδάφους και επιφάνειας, μπορούμε να θερμάνουμε χώρους το χειμώνα και να τους ψύξουμε αντίστοιχα το καλοκαίρι. Αυτό γίνεται με τη χρήση μιας γεωθερμικής αντλίας θερμότητας, η δε θερμότητα μεταδίδεται μέσου ενός δικτύου σωληνώσεων που είτε βρίσκονται σε οριζόντια διάταξη και χαμηλό βάθος, είτε σε κατακόρυφη διάταξη εκμεταλλευόμενοι μια γεώτρηση που γίνεται γι αυτό το λόγο. Μια γεωθερμική αντλία θερμότητας καταναλώνει συνήθως γύρω στο 25-30% της ενέργειας που αποδίδει, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε υβριδικά συστήματα, από κοινού με ηλιοθερμικά. Βιομάζα για θέρμανση Ξεχάστε τις χαμηλές αποδόσεις και το μαύρο καπνό. Οι σύγχρονες τεχνολογίες αξιοποίησης της βιομάζας έχουν εξελιχθεί τόσο, που πλέον αποτελούν μια αξιόπιστη και ανταγωνιστική επιλογή, όχι μόνο σε επίπεδο κατοικίας, αλλά και σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Εκτός από τα γνωστά καυσόξυλα, η χρήση της βιομάζας γίνεται συνήθως με την καύση θρυμμάτων ξύλου (wood chips) η συσσωματωμάτων (pellets,μικρά πεπιεσμένα κομμάτια από σκόνη ξύλου η αγροτικά παραπροϊόντα) σε σύγχρονους λέβητες υψηλής τεχνολογίας, με αυτόματη τροφοδοσία καυσίμου και ηλεκτρικά ελεγχόμενη παροχή αέρα, οι οποίοι είναι σε θέση να αποδώσουν περισσότερο από το 90% της ενέργειας που περιέχεται στο ξύλο για θέρμανση όταν τα συμβατικά τζάκια αποδίδουν έως 30%. Η εμπειρία των ευρωπαϊκών χωρών έδειξε ότι η χρήση βιομάζας είναι τελικά φθηνότερη για τον καταναλωτή από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι σύγχρονοι λέβητες βιομάζας αποδεικνύονται, για παράδειγμα, έως 20% φθηνότεροι από τους αντίστοιχους λέβητες πετρελαίου στην Αυστρία και έως 55% φθηνότεροι στη Δανία, όπως έδειξαν σχετικές έρευνες. Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα Η υδραυλική ενέργεια, η ενέργεια του νερού, είναι μια ανανεώσιμη, και αποκεντρωμένη πηγή ενέργειας που υπηρέτησε και υπηρετεί πιστά τον άνθρωπο στο δρόμο της ανάπτυξης. Πολυάριθμοι υδραυλικοί τροχοί, νερόμυλοι, δριστέλλες, υδριτριβεία, πριονιστήρια, κλωστοϋφαντουργεία και άλλοι μηχανισμοί υδροκίνησης συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού, συμβάλλοντας σημαντικά στην πρόοδο της τοπικής οικονομίας πολλών περιοχών, με απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Σε πολλά σημεία του ελληνικού χώρου κάποιες παραδοσιακές, αλλά και σύγχρονες εγκαταστάσεις Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων εξακολουθούν να αξιοποιούν την ενέργεια του για την παραγωγή μηχανικού έργου αλλά κυρίως πλέον για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η αξιοποίηση του μικρού υδροδυναμικού των χιλιάδων μικρών η μεγαλυτέρων υδατορρευμάτων και πηγών της ορεινής Ελλάδας περνά από την υλοποίηση αποκεντρωμένων, αναπτυξιακών μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών πολλαπλής σκοπιμότητας, που μπορούν δηλαδή να λειτουργούν και για την ταυτόχρονη κάλυψη υδρευτικών, αρδευτικών και άλλων τοπικών αναγκών. Οι πολύ υψηλοί βαθμοί απόδοσης των υδροστροβίλων, που μερικές φορές υπερβαίνουν και το 90%, και η πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής των υδροηλεκτρικών έργων, που μπορεί να υπερβαίνει και τα 100 έτη, αποτελούν δύο χαρακτηριστικούς δείκτες για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα και την τεχνολογική ωριμότητα των μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα όπως είναι η δυνατότητα άμεσης σύνδεσης-απόζευξης στο δίκτυο, ή η αυτόνομη λειτουργία τους, η αξιοπιστία τους, η παραγωγή ενέργειας αρίστης ποιότητας χωρίς διακυμάνσεις, η άριστη διαχρονική συμπεριφορά τους, η μεγάλη διάρκεια ζωής, ο προβλέψιμος χρόνος απόσβεσης των αναγκαίων επενδύσεων που οφείλεται στο πολύ χαμηλό κόστος συντήρησης και λειτουργίας και στην ανυπαρξία κόστους πρώτης ύλης, η φιλικότητα προς το περιβάλλον με τις μηδενικές εκπομπές ρύπων και τις περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η ταυτόχρονη ικανοποίηση και άλλων αναγκών χρήσης νερού (ύδρευσης, άρδευσης, κλπ.), η δυνατότητα παρεμβολής τους σε υπάρχουσες υδραυλικές εγκαταστάσεις, κ.α. Εξ ορισμού, ένας μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός αποτελεί ένα έργο απόλυτα συμβατό με το περιβάλλον, που μπορεί να συμβάλει ακόμη και στη δημιουργία νέων υδροβιοτόπων μικρής κλίμακας στα ανάντη των μικρών Ταμιευτήρων. Το σύνολο των επί μέρους συνιστωσών του έργου μπορεί να ενταχθεί αισθητικά και λειτουργικά στα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος, αξιοποιώντας τα τοπικά υλικά με παραδοσιακό τρόπο και αναβαθμίζοντας το γύρο χώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι 8-11 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η έκθεση Energy Res. Πρόκειται για την πρώτη Διεθνή Έκθεση Εξοικονόμησης & Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στο Ανατολικό Αεροδρόμιο στην οργάνωση και προβολή της οποίας ο συγγραφέας είχε ενεργό συμμετοχή. Μιχάλης Δρίτσας Μηχανολόγος/Μηχανικός ΕΜΠ Μάστερ Διοίκησης Επιχειρήσεων 6

ΔΥΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ Η πρώτη μου γνωριμία με τον τόπο της μητρικής καταγωγής μου ήταν πολύ δραματική και έγινε το 1940, όταν ήμουν έξη χρονών. Λίγο μετά την κή ρυξη του πολέμου, εκεί κοντά στα Χριστούγεννα, ο αείμνηστος θείος μου Πανάγος Κορομπίλης με πήρε μαζί με τη μητέρα μου να πάμε στο χωριό. Όχι για να περάσουμε τις γιορτές, αλλά για να βρεθεί ο ποιο κατάλληλος τρόπος να μας αναγγείλουν τη θλιβερή είδηση, πως ο πατέρας μου, ο ταγματάρχης μου, που μαζί με τους φαντάρους του πολεμούσαν στην Αλβανία έπεσε μαχόμενος για την πατρίδα. Κι ακόμη σήμερα με κυνηγούν οι αναμνήσεις από την μαυροφορεμένη μορφή της μάνας, των συγγενών, τα δάκρυα και το δραματικό ταξίδι της επιστροφής μέσα στο καίκι, καταχείμωνο, ενώ εγώ νόμιζα ότι βρισκόμουν χαμένος στο πουθενά Χρειάστηκαν να περάσουν έξη χρόνια, που ζήσαμε την κατοχή με όλη τη δυστυχία κι ύστερα την απελευθέρωση, την αρχή του Εμφυλίου κι έτσι φτάσαμε στο 1946, όταν ήμουν πια δώδεκα χρόνων κι είχα μόλις αποφοιτήσει από την πρώτη τάξη γυμνασίου, η Τρίτη οκταταξίου, όπως την ονόμαζαν εκείνα τα χρόνια. Τον Αύγουστο, λοιπόν, πήραμε το καραβάκι, που έκανε το δρομολόγιο ΑίγιοΕρατεινή και πήγαμε στο πατρικό της μητέρας, όπου έμενε μόνος του ο θείος μου Κώστας, ο μεγάλος αδελφός της. Δεν θυμόμουν τίποτε από την πρώτη εκείνη επίσκεψη, ίσως μόνο λίγο το φαρδύ τζάκι και το μισογκρεμισμένο μπαλκόνι. Οι πρώτες μέρες μου εκεί ήσαν κάπως δύσκολες, εξ άλλου μου έλειπαν οι φίλοι μου από την πόλη μας και τα αγαπημένα μου περιοδικά στις διακοπές, αφού στο χωριό δεν υπήρχε τότε πρακτορείο τύπου. Σε λίγο προσαρμόστηκα όμως, όταν γνώρισα τα ξαδέλφια μου και άλλα παιδιά στην ηλικία μου κι έτσι περάσαμε έναν ολόκληρο μήνα με μπάνια, βόλτες στην Επάνω Βρύση και πολλά παιχνίδια. Συνηθισμένοι στη λιτότητα λόγω κατοχής δεν μας πείραζε η έλλειψη αγαθών, αυτών δηλαδή που βρίσκαμε στην πόλη. Δεν θα ξεχάσω όμως ποτέ το φρέσκο γάλα, που αρμέγαμε μόνοι μας από την κατσίκα και το πίναμε απ ευθείας από την καρδάρα, όπως ήταν με τον αφρό! Την άλλη χρονιά, το 1947, ίδια εποχή Αύγουστος πήγαμε ξανά στο χωριό. Πολλοί μας συμβούλευαν να μην πάμε, αφού, λέει, η Ρούμελη ανταρτοκρατείται. Ας είναι, σκεφτήκαμε, εξ άλλου ο θείος μας περίμενε ανυπόμονα και με πολλή αγάπη. Πρώτη δυσάρεστη εμπειρία ήταν ο εξονυχιστικός έλεγχος των αποσκευών, όταν φτάσαμε στην Ερατεινή με το καίκι. Στο χωριό ξαναβρήκα τα ξαδέλφια και αρχίσαμε τις ίδιες εξορμήσεις. Τότε γνώρισα και τον ξάδελφό μου από την Αθήνα, τον Δρόσο Πέτρου Κυριαζή, έξη χρόνια μεγαλύτερο μου, ένα θαυμάσιο παιδί και εξαίρετο ψάλτη. Αυτός μου έδωσε τότε τα πρώτα μαθήματα βυζαντινής μουσικής στην εκκλησία του Αη-Βασίλη και με έμαθε να κρατάω το ίσο. Ώσπου.. το βράδυ παραμονής της Παναγίας, θυμάμαι, έγινε μια μάχη μέσα στο χωριό και πυρπολήθηκαν δύο τρία σπίτια. Φοβερό. Την επομένη, αχάραγα, πήραμε το δρόμο της φυγής. Τα άλλα δυο καλοκαίρια δεν πήγαμε στο χωριό. Οι μετακινήσεις ήσαν δύσκολες και επικίνδυνες, αφού η χώρα μας βρίσκονταν, θα έλεγα, σε εμπόλεμη κατάσταση. Για να πάμε στην Αθήνα προς επίσκεψιν συγγενών χρειαζόταν ειδική άδεια από την Ασφάλεια και τρένα κινούνταν με ένοπλη, στρατιωτική συνοδεία. Πικρά και δύσκολα τα χρόνια, λίγο μετά τον πόλεμο. Τότε ήταν, που χάσαμε, αλίμονο, τον άλλο αγαπημένο ξάδελφο μου, τον λοχαγό Τάκη Δασκαλόπουλο από την Ερατεινή, που έπεσε στο Γράμμο. Πόσες φορές, θυμάμαι, είχαμε φιλοξενηθεί σπίτι του από την θεία Γεωργίτσα κι είχαμε κοιμηθεί στο μετζοπάτωμα», ενώ από μακριά ερχόταν ο αχός της θάλασσας... Στην ιερή μνήμη του αξέχαστου ήρωα Τάκη Δασκαλόπουλου, στην επέτειο κοντά εξήντα χρόνων της ένδοξης αποδημίας του, αφιερώνω ευλαβικά το σημερινό γραπτό μου, μαζί με αυτή την φωτογραφία του. Ζακυνθινός Νικόλαος ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΑΝ Σ Τ Ο Χ Ρ Ο Ν Ο ΒΑΡΕΛΑΣ Η τεχνολογική εξέλιξη και τα νέα υλικά που ανακαλύφθηκαν, έγιναν αιτία να μείνουν στο περιθώριο και να ξεχαστούν πολλά επαγγέλματα. Ένα απ αυτά είναι και ο Βαρελάς. Λίγοι ξέρουν το επάγγελμα αυτό και λιγότεροι μιλούν γι αυτόν. Ας πάμε πολλά χρόνια πίσω και σε μια αυλή σπιτιού, όπου ο βαρελάς είναι έτοιμος να κάνει ένα βαρέλι. Συνήθως έφερνε πάνω στο μουλάρι του λάμες από σίδερο και καρφιά για να τις ενώσει. Αν δεν είχε μαζί του σανίδες θα πάει να κόψει με το πριόνι του καρυδιά η βελανιδιά η ένα δένδρο δηλαδή δρυ, να την κάνει σανίδες και μετά να αρχίσει τη δουλειά του. Εκτός από τα κρασοβάρελα, έφτιαχνε βαρέλες για νερό, καρδάρες, μετρητές για γάλα, κάδους και άλλα. Είχε την σκεπάρνα η οποία ήταν όμοια με το σκεπάρνι με πολύ πλατιά και κυρτή κόψη, για να μπορεί να φάει το ξύλο εκεί που έπρεπε. Με το διαβήτη σχεδίαζε τον μπάζο, δηλαδή τον πάτο. Από εκεί κανόνιζε και την ποσότητα του κρασιού που θα χωρούσε το βαρέλι. Έκοβε τις σανίδες των δύο πάτων και τις περνούσε από τη φωτιά. Όταν ζεσταινόταν η σανίδα στη μέση, λύγιζε εύκολα. Έτσι αφού λύγιζε όλες τις σανίδες τις έβαζε σε κάτι παλούκια, που είχε τοποθετήσει στο τοίχο, για να κρυώσουν και να κάνουν τη μπακωτή κοιλιά, σχήμα που έχει το βαρέλι στη μέση. Μέχρι να κρυώσουν οι σανίδες, έφτιαχνε τα στεφάνια ανάλογα με το πάχος που θα έχει το βαρέλι. Με το βοηθό του έβαζε τη μια σανίδα δίπλα στην άλλη και ανάμεσα τους βρεγμένο ψαθί, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιούν οι καρεκλάδες στις καρέκλες. Αφού έβαζε τον πάτο, χάραζε μια αυλακιά στο κάτω μέρος της σανίδας σαν υποδοχή για να στερεώνονται καλύτερα και να δένουν μεταξύ τους-να στανιάρουν. Τοποθετούσε το πρώτο στεφάνι, μετά το δεύτερο και όταν έφτανε στο τελευταίο, έβαζε το άλλο πάτο. Χτυπούσε πάλι το στεφάνι έσφιγγε ο πάτος. Το βαρέλι ήταν έτοιμο για τη χρήση που είχε σχεδιαστεί. Έκανε μια τρύπα στο κάτω μέρος του πάτου για να μπει η κάνουλα. Αντίθετα με την κάνουλα, στο επάνω μέρος, άνοιγε μια τρύπα και έβαζε τον πύρο. Χρήσιμος για τη δοκιμή του κρασιού, χωρίς να ανοίγουν το βαρέλι. Στη επάνω πλευρά έκανε ένα άνοιγμα για να γεμίζει το βαρέλι. Πολλές φορές τα βαρέλια τα έφτιαχναν και μέσα στους χώρους που τοποθετούσαν το κρασί. Η τέχνη του βαρελά ήταν σπουδαία. Επιτυχία είχε, όταν δεν υπήρχε διαρροή. Γι αυτό δεν έπρεπε να υπάρχουν ρωγμές και τρύπες στις σανίδες. Αν κατά λάθος υπήρχε καμία, την έκλεινε με σφήνα. Τα δρύινα βαρέλια είναι τα πλέον ανθεκτικά και διατηρούνταν εκατοντάδες χρόνια. Σήμερα γίνονται από πλαστικό, από λαμαρίνα και ξύλα που έρχονται απ όλο τον κόσμο. Με την οικονομική σας στήριξη η εφημερίδα διανύει τον 5ο χρόνο. ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ για την ανανέωση της συνδρομής σας. 7

Σ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΚΑΤΙ ΧΡΩΣΤΑΜΕ Δεν ήταν τυχαία η παρουσία μου στο κοιμητήριο. Τυχαία ήταν η βόλτα που έκανα σ αυτό, όπου το βλέμμα μου έπεσε πάνω στο μνήμα του. Σαν αστραπή πέρασαν από το νου μου τα λόγια κάποιου: «μην περιμένεις από κάποιον ότι δεν τον έχεις διδάξει». Κι ο άνθρωπος αυτός, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί, ότι δεν δίδαξε να είμαστε ευγνώμονες. Πρόκειται για τον Φώτη Παπαδημητρίου, το δάσκαλο, που όλοι ξέρουμε με το όνομα: «Φωτάκης». Αυτός μας δίδαξε πως, η ζωή είναι μια συνεχής προσπάθεια μάθησης αξιών και ιδεών. Φεύγοντας ένα βάρος μέσα μου, έκανε το κεφάλι σκυφτό. Και τότε πήρα την απόφαση. Η περίοδος πριν και μετά τον πόλεμο ήταν δύσκολη, πολύ δύσκολη. Οι γονείς προσπαθούσαν για την επιβίωση και πάλευαν με κάθε μέσο και ιδίως για ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους. Είναι γνωστό σε όλους μας ο τρόπος που καλλιεργούσαν τη γη. Απ αυτή ελπίζανε και σ αυτή έριχναν όλο το βάρος. Ποιος δεν θυμάται, ότι ψάρευαν με πετονιά από τρίχες ουράς αλόγου; Γι αυτό ο δάσκαλος αποτελούσε την μία πλευρά του τριγώνου. Πατέρας και Παπάς οι άλλες δύο. Μεγάλος και καθοριστικός ρόλος του δασκάλου. Όλοι χρωστάμε κάτι σ αυτόν. Πέρασαν πολλοί δάσκαλοι και όπως ακούγεται, πολλοί καλοί. Η χρονική στιγμή όμως που υπηρέτησε στο χωριό μας ο «Φωτάκης», τον ανεβάζει σε διαφορετικό βάθρο. Δεν είχε μόνο μαθητές να διδάξει, αλλά: «τείνει να σημειώσει κοινωνικήν δράσην προσπαθών επι του παρόντος να κάμη τους χωρικούς ν αγαπήσωσι το σχολείον». (από έκθεση επιθεωρητού 1934). Φώτης Παπαδημητρίου του Θωμά. Γεννήθηκε το 1907 στη Βιτρινίτα του Νομού Φωκίδας. Γόνος και ο ίδιος αγροτικής οικογένειας, τίμησε με τον καλύτερο τρόπο τον ιδρώτα του πατέρα που πάσχιζε για την επιβίωση της οικογένειας. Παντρεμένος με την Ελένη το γένους Κώστα Κρίκου και πατέρας πέντε Μου ζήτησαν να γράψω λίγα λόγια για το δάσκαλό μου, το Φωτάκη. Μα είναι δυνατόν να χωρέσει ένας τόσο μεγάλος δάσκαλος σε λίγες γραμμές; Ποιες γραμμές και ποιες λέξεις θα μπορούσαν να εκφράσουν ότι αντιπροσωπεύει ο «Φωτάκης»; Όταν έγινα κι εγώ δασκάλα κατάλαβα το μέγεθος του, την αξία του, τη μεγαλοσύνη του, την ικανότητα του να μεταδίδει σ όλους εμάς όσα έπρεπε. Θα αναφέρω ένα μόνο παράδειγμα που δείχνει πόσο χαρισματικός δάσκαλος υπήρξε. Όταν ήμουνα τριτοετής φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής ο καθηγητής της Γλωσσολογίας, Κορμούλης, μας έκανε (στις προφορικές εξετάσεις) μια ερώτηση. Η απάντηση, που δεν υπήρχε στο βιβλίο του, δόθηκε μόνο από μένα στον καθηγητή. Την απάντηση αυτή μου την είχε διδάξει ο Φωτάκης, ο δάσκαλος του χωριού μου, που έκανε τον καθηγητή του Πανεπιστημίου να τον θαυμάσει μέσα από μένα. Γι αυτό μόνο ευγνωμοσύνη του χρωστάω και ένα μεγάλο ευχαριστώ για όσα μου έδωσε, για όσα με δίδαξε, γι αυτό που έγινα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. παιδιών. Με σεβασμό στην μνήμη του Δήμητρα Κρίκου Υπηρέτησε στο 42 ο Σύνταγμα Ευζώνων απ όπου και απελύθη. Διορίστηκε, ως πρώτος διορισμός, στο Λαζοχώρι Βεροίας (ΦΕΚ 169/6-9-1926) Μετατέθηκε στη Ρητίνη Πιεράς (36254/5-8-27 Γ.Δ..Μακεδονίας). Με την υπ αριθμ. 30096/30-12-27 απόφαση της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης τοποθετείτε στον Μοσχοπόταμο Πιερίας.Μετατέθηκε στη Βουνιχώρα (ΦΕΚ 75/18-8-33) και από εκεί στην Ερατεινή (ΦΕΚ 131/13-9-38). Χωρίς σκέψεις και με αίσθηση του χρέους έντονη μέσα μας, πήγαμε στη Βουνιχώρα, εκεί βρήκαμε μαθητές του. Συζητήσαμε μαζί τους. Στη θύμηση του τα μάτια βούρκωσαν και ένας κόμπος στο λαιμό, εμπόδιζε τα λόγια να βγουν. Συνομιλήσαμε και με τον παπά-ταξιάρχη, μικρός τότε. Θυμάται και άκουγε για έναν νέο εργατικό, ευθύ, αξιοπρεπή, καθοδήγησε τα παιδιά και τους έδειξε τους δρόμους της προόδου. Ακούραστος προσπαθούσε για το καλύτερο. Εντυπωσίαζε η κατάρτιση του και η προσπάθεια να βγουν τα παιδιά, τουλάχιστον, από τη μίζερη κατάσταση των χρόνων εκείνων. Σε όλους έμεινε η φράση που έλεγε με εκείνο τον χαρακτηριστικό τρόπο ομιλίας, που όλοι γνωρίζουμε: «Τα γράμματα είναι άχαστα κι αψόφστα». Αμείωτο το ενδιαφέρον του και κύριος συντελεστής για να αποκτήσει η Βουνιχώρα σχολείο μαζί με τον πρόεδρο της Σχολικής Επιτροπής Γεώργιο Ποντίκα. Τελευταία μετάθεση ήταν στην Πάνορμο (ΦΕΚ 51/16-2-46) απ όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Τον θυμάμαι να έρχεται-συνήθως από εκεί κατέβαινε- από τα σκαλιά της πλατείας με αγέρωχο ύφος, σταθερό βήμα, το ένα χέρι στο πέτο του σακακιού και το διαπεραστικό του βλέμμα να ελέγχει τα πάντα. Με την ευγένεια του χαρακτήρα και την αριστοκρατική εμφάνιση του, είχε κερδίσει τις καρδιές των συχωριανών. Μεγάλα καστανά, ήρεμα μάτια που μέσα τους αντιφέγγιζαν η ευφυία, η καλοσύνη και η ταπεινότητα. Ένα πλατύ και ανεπαίσθητα ρυτιδωμένο μέτωπο, που φανέρωνε το ύψος και το βάθος της σκέψης, ένας συνδυασμός φυσικών προτερημάτων ενωμένος με τις ηθικές και ψυχικές αρετές, που τον έκαναν άξιο της αγάπης, της τιμής και του σεβασμού όλων. Εικόνα αληθινή, όμορφη της προσωπικότητας του, που δικαιολογεί και εξηγεί την απεριόριστη αγάπη,

Φ Ω Τ Η Σ Π Α Π Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Υ Μ ε σ ε β α σ μ ό σ τ η μ ν ή μ η τ ο υ H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΥΡΙΣΚΕ ΚΑΝΕΙΣ ΔΟΛΟ Έτσι ήταν ο δάσκαλος μας ο Φώτης η Φωτάκης Παπαδημητρίου. Ήταν ο άνθρωπος που έζησε την αληθινή πίστη στο Θεό και το λειτούργημα του παιδαγωγού που εκτελούσε. Κανείς μας, θέλω να πιστεύω, δεν θα μπορούσε να αρνηθεί, ότι ο δάσκαλος μας με την ωραία ψυχή, την οποία στόλιζαν η καλομάθεια, η χρηστοήθεια, η ανεξικακία, η αγάπη προς φίλους και εχθρούς. Προέβλεπε δε με εκείνο το αγνό χαμόγελο του, πριν από πενήντα-πέντε χρόνια περίπου τις μεταρρυθμίσεις που θα γινόντουσαν στην παιδεία μας σήμερα. Παράδειγμα η πρακτική του διδασκαλία με γράμματα της αλφαβήτου, που τα είχε γραμμένα σε χαρτόνι και με αυτά φτιάχναμε λέξεις, με τα παραδείγματα της γραμματικής του, όπως τα δίδασκε και έλεγε: όταν τελειώνει η γραμμή που γράφουμε και έχουμε λέξη με δύο σύμφωνα μαζί, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, το ένα σύμφωνο μένει στη γραμμή που τελειώνει και το άλλο στη γραμμή που αρχίζει, γιατί είναι «ζαβολιάρικα» και αν τα αφήσουμε μαζί θα μαλώσουν και έτσι με την τόσο πρακτική απλή του διδασκαλία γινόμαστε μέτοχοι της γραμματικής μας και άλλων πολλών. Προτού κοιμηθεί (αποθάνει) με κάλεσε στο σπίτι του για ένα καθήκον εκκλησιαστικό, μετά το πέρας αυτού του καθήκοντος μου, πήραμε μαζί με την οικογένεια του ένα κέρασμα και συζητήσαμε αρκετά, παρά την ηλικία του, σε γοήτευε ο λόγος του και σε έθελγε η όλη συμπεριφορά του, θα έλεγα και να μου το συγχωρήσετε, ότι ήταν ένα πρότυπο ανθρώπου. Μιλήσαμε για θάνατο, μιλήσαμε για ουρανό, μιλήσαμε για αγώνες μόχθου για οικογενειακή ευτυχία, μιλήσαμε για πάρα πολλά και εκεί διέκρινε κανείς την σοφία του και την προσγείωση του στην πραγματικότητα της σημερινής ζωής και συμπεριφοράς μας. Δάσκαλος στα νιάτα του, δάσκαλος δυνατός και στα γεράματα του. Ο χώρος που μου διατέθηκε προσωπικά, από την προσφιλή μας εφημερίδα, μου είναι λίγος για να γράψω πολλά για το δάσκαλο μας, για τον άνδρα, που τίμησε με το λειτούργημα του τον κλάδο που ανήκε αλλά και το χωριό μας. Εμείς οι μαθητές του Ιερείς, δάσκαλοι, καθηγητές, γιατροί, επαγγελματίες, αγρότες και πολλοί ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο και ας θυμηθούμε τον δάσκαλο μας, που του οφείλουμε πολλά, ενώ αυτός μας ζητά λίγα, ζητά την προσευχή μας και τη ενθύμηση μας γι αυτόν. π. Ν. Κ. την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση της μικρής κοινωνίας του χωριού. Αυστηρός προς τους μαθητές του. Ήθελε να γίνεται, ότι δίδασκε, κτήμα των μαθητών. Λινάρι, το μάθημα της φυσικής Ιστορίας. Οι μαθητές της Κύσσελης καλλιεργούσαν στον κήπο λινάρι. Ποιος μπορεί να το ξεχάσει; Προνοητικός και πρωτοποριακός. Τιμήθηκε για την πρωτοβουλία του να μυήσει τους μαθητές στην αποταμίευση. Μπορεί να άφηνε σημάδια στην παλάμη η βέργα. Τα σημάδια φεύγανε. Εκείνο όμως που έλεγε: «η μια βέργα σπάει, οι πέντε μαζί ποτέ. Γι αυτό όλοι μαζί», έμεινε. Πολύ νωρίς τότε, για να καταλάβουμε το νόημα. Πίστευε πως μόνο με τη μόρφωση θα γίνονταν βήματα μπροστά και δεν θα είναι κανείς υποτελής. Όχι μόνο στους μαθητές του, αλλά ζήτησε να του επιτραπεί, πέραν του σχολείου, να διδάσκει και τους «αγροτόπαιδες». Πράγμα που εγκρίθηκε. Οι εκθέσεις των εκάστοτε επιθεωρητών μιλούν όσο κανείς άλλος για την αξία, τη γνώση, την μόρφωση και το αποτέλεσμα του λειτουργήματος που επέλεξε. «Είναι εγκυκ λ ο π α ι δ ι κ ώ ς μ ο ρ φ ω μ έ ν ο ς. Εργατικός. Εις το σχολείον επιτυγχάνει άριστα αποτελέσματα. Διδάσκει μεθοδικώς. Κατέχει την διδασκομένην ύλην. Ικανός. Λίαν φιλόπονος. (Περιφέρεια Πιερίας 1938). Και οι κρίσεις του άλλου, δικού μας, αξιόλογου δασκάλου (επιθεωρητής τότε) Ιωάννη Παπαϊωάννου: «Επαρκής, λίαν ευσυνείδητος, α ξ ι ο π ρ ε π ή ς, δραστήριος-(σχ. Έτος 1951-52). Η βαθμολογική του εξέλιξη είναι ανάλογη του βαθμού με τον οποίο απεφοίτησε από το Διδασκαλείο Αθηνών: Άριστα 9,55. Διορίστηκε με το βαθμό του Ακολούθου. Προήχθη σε Γραμματέα Β τάξης (69804/1932 απόφασης Γ.Δ.Μακεδονίας). Γραμματέας Α τάξης (ΦΕΚ 180/11-8-39). Εισηγητής με την υπ αριθ. 11/1942 απόφαση Ε.Σ.Σ.Ε Φωκίδας. Τμηματάρχης Β τάξεως (ΦΕΚ 251/8-10-45). Υπήρχαν τέτοιοι δεσμοί που επέβαλαν να τον βλέπουμε. Έτσι τον συναντήσαμε λίγο πριν φύγει για πάντα. Η ίδια αξιοπρέπεια, η ίδια διαύγεια πνεύματος, η ίδια παρουσία στο χώρο, με ένα ελαφρύ και ειρωνικό χαμόγελο γι αυτό που ερχότανε, ήρεμος και ήσυχος. Είχε εκπληρώσει την αποστολή του με τον καλύτερο τρόπο. Είναι τώρα πια ένας θρύλος. Θρύλος δεν είναι μόνο μια ζωή που έχει να επιδείξει ηρωισμούς και πολέμους στ αλώνια. Δάσκαλε, για όλους εμάς δεν πέθανες, απλώς έφυγες. Ζεις και είσαι ανάμεσα μας. Είσαι αθάνατος. Πεθαίνει κάποιος που έχει ξεχαστεί στην μνήμη και στη συνείδηση των ανθρώπων. Πεθαίνει αυτός που δεν έδωσε και δεν πρόσφερε. Πεθαίνει αυτός που το πέρασμα του από τη ζωή, είναι ένα τυχαίο γεγονός. Δεν υπάρχει μέτρο γι αυτά που πήραμε, για ότι μας έδωσες και μας ακολουθεί σε κάθε βήμα της ζωής. Δάσκαλε, εάν ένα ευχαριστώ μπορεί να καλύψει το μέγεθος της ευγνωμοσύνης, το προφέρουμε καθημερινά. Να είσαι καλά εκεί που είσαι. Λουκάς Καρανάσος

ΣΤΟΧΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΠΟΥ ΑΚΟΥΣΑ, ΚΑΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑ ΚΙ ΑΝΤΕΓΡΑΨΑ «Προτιμώ να είμαι καλεσμένος ενός φτωχού 10 που με περιμένει στο κατώφλι του, παρά ενός πλουσίου που στέλνει το θυρωρό να μου ανοίξει την πύλη του μεγάρου»-σαίξπηρ. «Ήταν σοφός ο παππούς και μου λεγε. Παιδί μου στη ζωή σου να μην φοβάσαι τον κακό όσο τον κομπλεξικό. Από τον πρώτο μπορείς να υπολογίσεις περίπου τι σου μαγειρεύει. Από τον άλλον όμως δεν μπορείς ποτέ να προβλέψεις από πού και πως θα σου ρθει. Είναι απρόβλεπτος. Γιατί αυτός είναι ο επικίνδυνος». «Χρειάζεται λιγότερος χρόνος για να κάνεις κάτι σωστά, απ ότι για να εξηγήσεις γιατί το έκανες λάθος». «Όποιος ανεβαίνει στις ψηλοκορφές χαίρεται πρώτος τους ασπασμούς του ήλιου, αλλά και κινδυνεύει πρώτος από τα αστραπόβροντα». «Οι μεγαλύτεροι ψεύτες κάνουν τους φοβερότερους όρκους». «Όποιος παίρνει γνωστικές αποφάσεις για τους εχτρούς του, είναι πιο δυνατός παρά όποιος ορμάει καταπάνω τους με την ωμή βία και χωρίς μυαλό»-θουκυδίδης. «Το κράτος είναι οι άνθρωποι και όχι τα τειχιά και τα καράβια»-θουκυδίδης. ΩΡΑ ΝΑ c ΓΕΛΑΣΟΥΜΕ Ένα ποντιακό ραδιόφωνο, διακόπτει το πρόγραμμα του για να μεταδώσει έκτακτη είδηση. - Κατέπεσε ιδιωτικό αεροπλάνο σε νεκροταφείο. Τρεις χιλιάδες οι νεκροί και οι έρευνες συνεχίζονται! Ü ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ Περνώντας τον Κορακόλιθο, πηγαίνοντας για το χωριό, στα δεξιά μας, συναντάμε ένα μνημείο. Φαίνονται τρεις στρατιώτες με εφ όπλου λόγχη και την αγωνία της μάχης στα πρόσωπα και πίσω τους τέσσερα περιγράμματα ανθρώπου, που δίνουν την αίσθηση του πλήθους. Το βλέπουμε, φαίνεται. Από ποια αιτία στήθηκε εκεί το μνημείο αυτό και τι θυμίζει; Στις 23 του Απρίλη του 1944, μια ομάδα Γερμανών Αξιωματικών, πήγαιναν από την Λειβαδιά στην Αράχωβα για την γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Οι αντιστασιακές ομάδες απεφάσισαν να τους κτυπήσουν, προκειμένου να τους αιχμαλωτίσουν, για να πετύχουν την απελευθέρωση 134 δικούς τους, που ήσαν φυλακισμένοι στην Λειβαδιά. Πράγματι ο ευφνειδιασμός πέτυχε. Όταν έγινε γνωστό το γεγονός, οι Γερμανοί σκότωσαν 12 φυλακισμένους και την επομένη ημέρα και τους υπόλοιπους. Μετά από αυτό εκτελέστηκαν και οι υπόλοιποι 122 στη Λειβαδιά. Τότε εκτέλεσαν όλους τους Γερμανούς. Η θέση της μάχης είναι πιο πάνω. Στην καμπή του παλιού δρόμου. Το μνημείο φιλοτέχνησε η Αγγελική Κοροβέση-Καλαντίδη και τοποθετήθηκε το 1999 με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας. ΕΤΣΙ... ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ Επιμελείται ο λ.κ. ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΕΙΔΑ... ü Βλέποντας κανείς το χώρο των λουομένων στη Σάρα, παρατηρεί την έλλειψη νερού. Μήπως πρέπει να ζητήσουμε από το Λιμενικό Ταμείο την τοποθέτηση δύο ντους και την αποκατάσταση του αντίστοιχου της Παναγίας. Επίσης σκάλες πρόσβασης. ü 30.000 θα διατεθούν από την Νομαρχία για τον καθαρισμό των παράλιων του Νομού. Τα προηγούμενα χρόνια, για τον ίδιο σκοπό, υπήρχαν πιστώσεις των Υπουργείων ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και Τουρισμού. Θα σταματήσουν αυτές οι πιστώσεις; ü Το χωριό μας έχει ταλαιπωρηθεί από τις πρόσφατες φωτιές. Ένα δέντρο είναι πηγή ζωής και δροσιάς, Απορώ με τη σκέψη αυτού, που συνεχίζει να ξεριζώνει τα δέντρα στο δρόμο! Φίλε μου, θα έρθει η ώρα που θα τρέχεις να βάζεις δέντρα ü Πολύ φασαρία, συζητήσεις και ανέξοδη σπίλωση ατόμων. Αποτέλεσμα; Πέρασε το γκρεϊντερ και καθάρισε τους δρόμους. Κάτι που γίνεται κάθε χρόνο. Προσοχή λοιπόν. ü Καθαρισμός της δεξαμενής και χλωρίωση του νερού προβλέπεται; ü Είναι καλό να καθαριστεί η παραλία, καλύτερο όμως, να την διατηρούμε καθαρή συνεχώς. Να τι χρειάζεται μια ομάδα εθελοντών! ü Η οικιστική ανάπτυξη και δόμηση, επιβάλλουν σ εμάς να λάβουμε τα μέτρα μας, αν δεν θέλουμε, να χάσουμε το περιβάλλον που έχουμε. Το χωριό είναι κληροδότημα σε μας και με τη σειρά μας, θα το αφήσουμε στα παιδιά μας. Τι θα αφήσουμε όμως; ü Έγινε μια προσπάθεια, από ένα μόνο άτομο, και περιφράχτηκε το Κοινοτικό Γραφείο. Ας βάλουμε «πλάτη» όλοι να ολοκληρωθεί. ΒΙΒΛΙΑ Προτάσεις για μικρούς και μεγάλους 1: Ο φίλος μου ο ήλιος - Κων/νος Φραγκάς «Ελληνικά Γράμματα». 2: Η Δέσποινα και το περιστέρι - Ευγένιος Τριβιζάς «Ελληνικά Γράμματα». 3: Το νησί που ταξιδεύει - Χ. Γιαννακοπούλου «Ελληνικά Γράμματα». 4: Το μισό πιθάρι - Φ. Φραγκούλη «Ελληνικά Γράμματα» 5: Μια ζωή δυο ζωές - Νίκος θέμελης «Κέδρος». 6: Το πάρτι γενεθλίων - Πάνου Καρνέζη-«Λιβάνης». 7: Ο ψεύτης παππούς - Άλκη Ζέη «Κέδρος». 8: Το ταξίδι που λέγαμε - Αλκυόνη Παπαδάκη «Καλέντης». 9: Τα κορίτσια μεγάλωσαν πια! - Ε. Μπετίλα «Ελληνικά Γράμματα». 10: Πως το παρελθόν γίνεται ιστορία - Αντώνης Λιάκοε «Πόλις». 11: Ημερολόγιο του 1947-1949 - Δημήτρης Βλαντάς «Εστία. 12: Το αριστερό χέρι της Αφροδίτης - Tάκης Θεοδωρόπουλος «Ωκεανίδα». 13: Λίγο πριν το τέλος - Μαρία Σκιαδαρέση «Πατάκη». 14: Πίσω από τους καταρράκτες - Τζόις Κάρολ Οουτς «Μεταίχμιο». 15: Το πάρτι γενεθλίων - Πάνου Καρνέζη «Λιβάνης». 16: Ο μηχανισμός της καταστροφής - Σπύρος Βρυώνης «Εστία». 17: Ο Ιησούς από την Ναζαρέτ - Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ «Ψυχογιός». 18: Ελληνικότητα και διανόηση - Μ. Θεοδωράκη/Γ. Κοντογιώργη «Ιανός». 19: Θητεία στην ελευθερία - Γιώργος Κουμάντος «Πόλις». 20: Μαχόμενη ανέλπιστα - Χρήστος Γιαναράς «Εστία». 21: Η πρόκληση να είμαστε γονείς Rudolf Dreikurs «Θυμάρι». 22: Φονικές θρησκείες - Elie Barnavi «Πόλις». 23: Περσέπολις - Μαργιάν Σατραπί «Ηλίβατον». Η διαφύλαξη του χωριού μας και η διατήρηση της γραφικότητας του, είναι δική μας υπόθεση. καιρός να δημιουργήσουμε ομάδα εθελοντών.