ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων σταδιακής γήρανσης του πληθυσµού, αλλά και της πρόωρης εισόδου σε συνταξιοδοτικό καθεστώς.

Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Μεγάλη Πέµπτη 9 Απριλίου 2015 Hundreds Ελληνική Οικονοµία Η εντατικοποίηση των συζητήσεων µε τους θεσµούς επί του σχεδίου µεταρρυθµίσεων που εκπόνησε το οικονοµικό επιτελείο της ελληνικής κυβερνήσεως σε συνδυασµό µε την επίσηµη διαβεβαίωση του υπουργού οικονοµικών στη συνάντησή του µε την επικεφαλής του ΝΤ ότι θα καταβληθεί κανονικά η οφειλόµενη δόση της 9ης Απριλίου, αποτελούν εξελίξεις µε σταθεροποιητικά αποτελέσµατα επί των προσδοκιών των οικονοµικών µονάδων, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η εξέλιξη αυτή είναι σηµαντική δεδοµένου ότι η παράταση της αβεβαιότητας επιδρά αρνητικά στην οικονοµική δραστηριότητα. Κεντρική θέση στις διαπραγµατεύσεις µε τους ευρωπαίους εταίρους και δανειστές έχουν και αυτήν τη φορά οι µεταρρυθµίσεις που αφορούν στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστηµα. Η έµφαση δίδεται στον περιορισµό του δηµοσιονοµικού βάρους του ασφαλιστικού συστήµατος, που παρά τις διαρθρωτικές παρεµβάσεις των περασµένων ετών, εξακολουθεί να είναι ένα από τα υψηλότερα µεταξύ χωρών της Ευρωζώνης, ως αποτέλεσµα της χειροτέρευσης της σχέσης εργαζοµένων προς συνταξιούχους, λόγω της δηµογραφικής γήρανσης και της διόγκωσης της ανεργίας. Συγκεκριµένα, οι δαπάνες για συντάξεις στην Ελλάδα ανήλθαν στο 17,5% του ΑΕΠ το 2012, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Eurostat. To αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωζώνη είναι 13,8% του ΑΕΠ, στη Γερµανία στο 12,3%, ενώ και στην Ιταλία διατηρείται σε υψηλό ποσοστό (16,6%), όπως απεικονίζεται στο Γράφηµα 1. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Πηγή: Eurostat Γράφηµα 1. Αύξηση της απάνης για Συντάξεις στην Ελλάδα ως % του ΑΕΠ 2007 2012 Βέβαια, αξίζει να σηµειωθεί ότι το 2007, ένα έτος προτού η χώρα εισέλθει στην βαθειά ύφεση, οι δαπάνες για συνταξιοδότηση κινούνταν στο ίδιο περίπου επίπεδο µε την Ευρωζώνη ως ποσοστό του ΑΕΠ. Tα περασµένα έτη η Ελλάδα εισήγαγε σηµαντικά µέτρα στην κατεύθυνση µείωσης του δηµοσιονοµικού βάρους του ασφαλιστικού συστήµατος. Ωστόσο, η κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ κατά 25,8% την περίοδο 2008-2014 σε συνδυασµό µε το κύµα πρόωρων συνταξιοδοτήσεων οδήγησαν στην αύξηση του δηµοσιονοµικού βάρους των συντάξεων ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τα εργαλεία µε τα οποία η κυβέρνηση µπορεί να περιορίσει το δηµοσιονοµικό βάρος του ασφαλιστικού συστήµατος είναι οι ενοποιήσεις ταµείων, η υιοθέτηση προγράµµατος ρυθµίσεων οφειλών και ο περαιτέρω περιορισµός των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Οι µεταρρυθµιστικές προσπάθειες των προηγούµενων ετών αποσκοπούσαν στο να αποφευχθεί η εκτόξευση των δαπανών για συντάξεις σε επίπεδα κοντά στο ένα τέταρτο του ΑΕΠ το 2050. Προωθήθηκαν παραµετρικές αλλαγές όπως η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και περιορισµού του ύψους των παροχών. Μειώθηκε σηµαντικά το ποσοστό αναπλήρωσης, δηλαδή η αναλογία του ακαθάριστου ύψους της σύνταξης προς τον καταληκτικό µισθό, από 96% κατά µέσο όρο και διάµεσο το 2008, σε 54% (µέσο όρος) και 64% (διάµεσο) το 2012 προσεγγίζοντας έτσι τον µέσο όρο του ΟΟΣΑ. Το φαινόµενο των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων αντανακλάται στην Ελλάδα στο σχετικά µικρό αριθµό απασχολούµενων στην κατηγορία 50-64, ως ποσοστό στο σύνολο του πληθυσµού αυτής της ηλικιακής οµάδας (50-64) (Γράφηµα 2). Το ποσοστό αυτό µειώθηκε περαιτέρω το τέταρτο τρίµηνο 2014, έναντι του τετάρτου τριµήνου 2007. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Πηγή:Eurostat Γράφηµα 2. Μείωση του Ποσοστού Απασχόλησης της Ηλικιακής Οµάδας 50-64 στο Σύνολο του Πληθυσµού της Ίδιας Ηλικιακής Οµάδας στην Ελλάδα Q4 2007 Q4 2014 Η µείωση αυτή, ωστόσο, συνδέεται περισσότερο µε την δραµατική άνοδο της ανεργίας παρά µε τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Συγκεκριµένα, αυτή η ηλικιακή κατηγορία (50-64) επλήγη από µια άνευ προηγουµένου αύξηση της ανεργίας στην διάρκεια της κρίσης (Γράφηµα 3), αφού το ποσοστό ανεργίας διαµορφώνεται στο 17,8% το τέταρτο τρίµηνο 2014, όταν ο µέσος όρος στην Ευρωζώνη είναι 8,4%. Ακόµα µεγαλύτερο βέβαια είναι το ποσοστό ανεργίας της συγκεκριµένης ηλικιακής οµάδας στην Ισπανία, χώρα που επίσης αντιµετωπίζει έντονο πρόβληµα ανεργίας. Επιπλέον, σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο µη-οικονοµικά ενεργός πληθυσµός ως προς το σύνολο του εργατικού δυναµικού στην Ελλάδα έχει αυξηθεί από 89,1% το τέταρτο τρίµηνο 2007 σε 93,8% το τέταρτο τρίµηνο 2014. Αυτό είναι το συνδυαστικό αποτέλεσµα, µεταξύ άλλων, της

Hundreds σταδιακής γήρανσης του πληθυσµού, αλλά και της πρόωρης εισόδου σε συνταξιοδοτικό καθεστώς. Πέραν όµως των παρεµβάσεων για το περιορισµό του δηµοσιονοµικού κόστους βραχυπρόθεσµα θα πρέπει να αντιµετωπισθεί και το µεγάλο ζήτηµα της µακροπρόθεσµης βιωσιµότητας του ασφαλιστικού συστήµατος που µπορεί να υποθηκεύσει το µέλλον της νέας και των επόµενων γενεών. Τούτο µπορεί να γίνει µέσω της αντιµετώπισης των προβληµάτων της γήρανσης του πληθυσµού και της ανεργίας. Παράλληλα, η εκλογίκευση του συστήµατος είναι απαραίτητη ώστε να διασφαλίζεται µία ουσιώδης σχέση δικαιοσύνης µεταξύ εισφορών που πληρώνονται στη διάρκεια του βίου και του ύψους των παρεχόµενων συντάξεων. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Πηγή:Eurostat Γράφηµα 3. ραµατική Αύξηση του Ποσοστού Ανεργίας στην Ελλάδα στην ηλικιακή οµάδα 50-64 τέταρτο τρίµηνο 2007 τέταρτο τρίµηνο 2014 ηµογραφικές Εξελίξεις και Προοπτικές: Σύµφωνα µε την µελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «The 2015 Ageing Report» επιβεβαιώνονται οι βασικές προκλήσεις που αντιµετωπίζει η Ελλάδα µελλοντικά έως το 2060. Πιο συγκεκριµένα, εκτιµάται ότι η χώρα θα αντιµετωπίσει µείωση του πληθυσµού της έως το 2060 κατά 2,5 εκατ. άτοµα, φτάνοντας τα 8,6 εκατ. άτοµα από 11,0 εκατ. το 2013. Αντίθετα, στη Γαλλία προβλέπεται αύξηση του πληθυσµού στα 75,7 εκατ. το 2060, από 65,7 εκατ. το 2013 (Γράφηµα 4). Πορτογαλία Ελλάδα Ιταλία Ισπανία Γερµανία Γαλλία Γράφηµα 4. Προσδοκώµενη Απόλυτη Μεταβολή για τον Πληθυσµό σε Επιλεγµένες Χώρες της Ευρωζώνης, (εκατ. άτοµα) 0 20 40 60 80 100 Πηγή: The2015 Ageing Report 2013 2060 Η προσδοκώµενη µείωση του πληθυσµού στην Ελλάδα οφείλεται στο χαµηλό ποσοστό γονιµότητας που αναµένεται να διαµορφωθεί στο 1,58 το 2060, όταν ο µέσος όρος της Ευρωζώνης θα είναι 1,72, που δεν αντισταθµίζεται από την αύξηση του προσδόκιµου ζωής κατά την γέννηση και από την αύξηση του προσδόκιµου ζωής των ατόµων που είναι στα 65 έτη. Όσον αφορά στην ηλικιακή σύνθεση του πληθυσµού το 2060 αναµένεται αύξηση της ηλικιακής οµάδας 65+ στο 33% του συνόλου του πληθυσµού, από 20,3% το 2013, ενώ το ποσοστό ηλικιακής οµάδας 0-14 θα µειωθεί στο 12,9% το 2060, από 14,6% το 2013. σε εκατ. 12 11 10 9 8 7 Γράφηµα 5: Εκτιµήσεις ηµογραφικών Εξελίξεων Ελλάδος 2013-2060 6 72 2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Πληθυσμός (σε εκατ.), αρισ.άξονας Πηγή: The2015 Προσδόκιμο Ζωής Ανδρών (κατά την γέννηση), δεξ.άξονας Ageing Report Προσδόκιμο Ζωής Γυναικών (κατά την γέννηση), δεξ.άξονας Σηµειώνεται ότι ο λόγος εξάρτησης που ορίζεται ως το ποσοστό των ατόµων άνω των 65 ετών ως προς τον πληθυσµό (15-64 ετών) (old age dependency ratio) αυξάνει σταδιακά από το 31% το 2013 στο 42% το 2030 και τέλος στο 61% το 2060. Από τα ανωτέρω, δεδοµένου ότι και το ποσοστό των εργαζοµένων στις παραγωγικές ηλικίες των 15-64 ετών επίσης µειώνεται σταδιακά στα 4,6 εκατ. από 7,2 εκατ. το 2013, είναι σαφές ότι δηµιουργούνται σοβαρές αδυναµίες στο συνταξιοδοτικό και ασφαλιστικό µας σύστηµα σε βάθος χρόνου. 1,8 1,6 1,4 Γράφηµα 6: Λόγος του Αριθµού των Ηλικιωµένων (65+) ως προς τον Πληθυσµό (15-64) και είκτης Γονιµότητας (2013-2060) 1,2 30 2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Πηγή: The2015 Δείκτης Γονιμότητας, αριστ.άξονας Ageing Report Λόγος Εξάρτησης των ηλικιωμένων, δεξ.άξονας Όσον αφορά τις µακροοικονοµικές παραδοχές, η ΕΕ εκτιµά την δυνητική ανάπτυξη της Ελλάδος στο διάστηµα 2013-2060 στο µέσο ετήσιο επίπεδο 0,7% µε άνοδο αυτής λίγο πάνω από 1% από το 2030 και µετέπειτα, ποσοστό που δεν ευνοεί ιδιαίτερα την απασχόληση και την άνοδο του ΑΕΠ (εκτιµώµενο ΑΕΠ σε τιµές 2013 στο τέλος του 2060 στα 258,8 δισ.). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό της ανεργίας αναµένεται να παραµείνει σε πολύ υψηλό επίπεδο µέχρι και το 2025 (2013: 28%, 2020: 22,1%, 2025: 17,2%), προτού αποκλιµακωθεί σταδιακά στο 7,5% το 2060 (µείωση κατά 20,6 ποσοστιαίες µονάδες). 70 65 60 55 50 45 40 35 90 88 86 84 82 80 78 76 74 2

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι κοινές είναι οι προκλήσεις που αντιµετωπίζει η Ευρωζώνη και η Ελλάδα, όπως είναι η γήρανση του πληθυσµού (τόσο για τις ηλικίες άνω των 65 ετών όσο και τις άνω των 80 ετών) σε συνδυασµό µε κάποια στασιµότητα στον συνολικό πληθυσµό της Ευρωζώνης και την εκτιµώµενη σχετικά χαµηλή δυνητική ανάπτυξη (1,1% κατά µέσο όρο την περίοδο 2013-2060). Αυτό σηµαίνει ότι οι παραπάνω προκλήσεις θα πρέπει να αντιµετωπισθούν από κοινού για την επίτευξη ενός ικανοποιητικού συνολικού αποτελέσµατος στην Ευρώπη. 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 27,7% Γράφηµα 7: Ποσοστό Ανεργίας στην Ελλάδα (2013-2060) 23,7% 21,7% 17,0% 13,5% 10,1% 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% 2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Πηγή: The2015 Ageing Report Σε επίπεδο Ευρωζώνης στην δεκαετία 2001-2010 έγιναν προσπάθειες αντιµετώπισης του προβλήµατος µε καθυστέρηση εξόδου από την αγορά εργασίας από τα 59,9 έτη το 2001 στα 61,5 έτη το 2010 όπως και η σύγκλιση των ορίων αποχώρησης για άνδρες και γυναίκες. Ο µέσος χρόνος εργασίας στην Ευρωζώνη το 2012 ήταν στα 34,9 έτη από 32,9 έτη το 2000, µε την Ελλάδα στα 32,0 έτη από τα 31,6 έτη το 2000. Στόχος της Ευρωζώνης είναι το ποσοστό συµµετοχής στο εργατικό δυναµικό (15-74 έτη) να αυξηθεί στο 65,2% το 2060 από 63,8% το 2013, ενώ η αντίστοιχη αύξηση για την Ελλάδα είναι από το 59,4% το 2013 στο 66,9% το 2060, σε ένα περιβάλλον εκτιµώµενης µειωµένης προσφοράς εργασίας. Σηµειώνεται επίσης ότι η Ευρωζώνη υπερτερεί στην παραγωγικότητα εργασίας κεφαλαίου σε όλο το διάστηµα έως το 2060 (µέσος όρος περιόδου 2013-2060 1,0% στην Ελλάδα έναντι 1,4% στην Ευρωζώνη). Επίσης, το ποσοστό ανεργίας (15-65 ετών) στην Ευρωζώνη αναµένεται να υποχωρήσει από το 10,2% το 2010 στο 6,7% το 2060. Οι προκλήσεις που αντιµετωπίζει η ελληνική οικονοµία σε µακροπρόθεσµο ορίζοντα είναι πολύ σηµαντικές και έχουν να κάνουν αφενός µε την δηµογραφία αλλά και µε την ακολουθούµενη µακροοικονοµική πολιτική. Πρακτικά, αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την προστασία και µεγέθυνση της ελληνικής οικογένειας, την ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονοµίας (αύξηση του συνολικού συντελεστή παραγωγικότητας) µε αποτέλεσµα την ενίσχυση του ρυθµού της δυνητικής ανάπτυξης αρκετά πάνω από το εκτιµώµενο 1,3% της Ευρωζώνης ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να δοθεί έµφαση στις πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης και µείωσης της ανεργίας. Οι όποιες αλλαγές θα πρέπει να γίνονται σταδιακά µε εξοµάλυνση των ορίων ηλικίας αποχώρησης από την αγορά εργασίας, προσδοκώντας στην βελτίωση του λόγου εξάρτησης των ηλικιωµένων αλλά ταυτόχρονα και την παροχή κινήτρων για παραµονή στην εργασία για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Οι εµπορευµατικές συναλλαγές το 2014 και οι προοπτικές του 2015: Η εξωτερική προσαρµογή συνεχίσθηκε και στους δύο πρώτους µήνες του 2015, καθώς επιταχύνθηκε η µείωση των εισαγωγών. Ειδικότερα σύµφωνα µε την τελωνειακή στατιστική της ΕΛΣΤΑΤ, οι εισαγωγές µειώθηκαν σηµαντικά τον Φεβρ.2015 κατά 14,6%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 1,6% τον Φεβρ.2014. Επίσης στο 1ο 2µηνο 2015 οι εισαγωγές περιορίσθηκαν κατά 15,3% υποχωρώντας στα 6,6 δισ., έναντι 7,8 δισ. (-4,0%) στο 1ο 2µηνο.2014. Η πτώση των εισαγωγών οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στη µείωση των τιµών του πετρελαίου. Είναι ενδεικτικό ότι αφαιρουµένων των καυσίµων η µείωση των εισαγωγών διαµορφώθηκε στο 1,9% στο δίµηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2015. Παράλληλα, οι εξαγωγές σηµείωσαν µικρή µείωση κατά 2,7% τον Φεβρ.2015, έναντι ταχύτερης υποχώρησης κατά 5,7% τον Φεβρ.2014 Εντούτοις στο 1ο 2µηνο.2015 σηµειώθηκε επιτάχυνση του αρνητικού ρυθµού των εξαγωγών (1ο 2µηνο.2015: - 7,6%,1ο 2µηνο.2014: -4,9%), εξαιτίας της πτώσης που σηµείωσαν τον Ιαν.2015 (-12,8%), µε αποτέλεσµα να διαµορφωθούν στα 3,9 δισ. στο 1ο 2µηνο του 2015, έναντι 4,2 δισ. του 1ου 2µηνου 2014. Κατά συνέπεια το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου µειώθηκε σηµαντικά κατά 24,3% στο 1ο 2µηνο.2015, έναντι µείωσης κατά 3,1% στο 1ο 2µηνο 2014. Στο 2015, εκτιµάται ότι θα συνεχισθεί η βελτίωση εξωτερικών συναλλαγών. Η αύξηση του αναπτυξιακού ρυθµού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις αναδυόµενες αγορές θα αυξήσουν την εξαγωγική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Επίσης, θετική επιρροή θα προκύψει από την συγκράτηση των τιµών του πετρελαίου σε χαµηλό επίπεδο και την διατήρηση της συναλλαγµατικής ισοτιµία Ευρώ/ ολαρίου σε χαµηλό επίπεδο. Επιπλέον οι προβλέψεις είναι ευοίωνες για τις εισπράξεις, τόσο από τον τουρισµό, όσο και από την ναυτιλία. Η επίτευξη της επέκτασης της τουριστικής περιόδου και η συνεχώς αυξανόµενη άνοδος των προ-κρατήσεων από τις παραδοσιακές ιδίως πηγές του ελληνικού τουρισµού προµηνύουν σηµαντική αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων. Επίσης, εκτιµάται οι θαλάσσιες εισπράξεις θα εξελιχθούν ικανοποιητικά, λόγω της ανόδου του διεθνούς και κυρίως του δια θαλάσσης εµπορίου το 2015. 3

ΗΠΑ: τα ερωτήµατα γύρω από την πορεία των επιτοκίων και την ευρωστία της οικονοµίας των ΗΠΑ επανήλθαν στο προσκήνιο, µετά την ανακοίνωση των στοιχείων για την απασχόληση του περασµένου µήνα. Οι ενδείξεις για επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ άρχισαν να διαφαίνονται από το τελευταίο τρίµηνο του περασµένου έτους, προβληµατίζοντας αναλυτές και επενδυτές, καθώς τίθεται υπό αµφισβήτηση ο προσωρινός τους χαρακτήρας. Ο χαµηλός ρυθµός ανάπτυξης του ΑΕΠ το 4ο 3µηνο 2014 στις ΗΠΑ αποτέλεσε για τους επενδυτές, την πρώτη ένδειξη. Υπενθυµίζεται ότι το ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά µόλις 2,2% το 4ο 3µηνο 2014, όταν το προηγούµενο τρίµηνο είχε σηµειώσει θεαµατική αύξηση 5,0%. Η ανησυχία των επενδυτών εντάθηκε µε τη δηµοσίευση των στοιχείων για τις νέες θέσεις εργασίας που προστέθηκαν στην οικονοµία των ΗΠΑ πλην του αγροτικού τοµέα, τον Μάρτ.2015. Ειδικότερα, υπήρξε αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 126.000, ήτοι πολύ χαµηλότερα από τις προσδοκίες της αγοράς, η οποία προέβλεπε µια αύξηση από 245.000-264.000 θέσεις. Ωστόσο, το στοιχείο που προβληµάτισε τους επενδυτές και τους αναλυτές ήταν αναθεώρηση προς τα κάτω των µετρήσεων του Φεβρ.2015, από 239.000 σε 201.000, και του Ιαν.2015, από 295.000 σε 264.000. Τον τελευταίο χρόνο, κάθε µήνα προστίθεντο κατά µέσο όρο 269.000 νέες θέσεις εργασίας, ενώ έως τον Φεβρ.2015, είχαν δηµιουργηθεί για τους τελευταίους 61 µήνες 12,1 εκατ. νέες θέσεις εργασίας, που αποτελεί ιστορικά υψηλό. '000 600 500 400 300 200 100 0 Αναμένεται μείωση του αριθμού των νέων θέσεων εργασίας στο 2ο 3μηνο 2015. 304 229 267 243 203 271 261 Πηγή: U.S. Department of Labor Bureau 423 329 264 201 126 Μέρος της επιβραδυνόµενης δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας τον Μάρτ.2015 οφείλεται στον κλάδο των εξορύξεων ο οποίος απώλεσε 11.000 θέσεις εργασίας τον Μάρτιο και συνολικά 30.000 το 1ο 3µηνο 2015. Η εξέλιξη αυτή ήταν εν πολλοίς αναµενόµενη, εξ αιτίας της πτώσης της τιµής του πετρελαίου, µε αποτέλεσµα κλάδοι που τον Φεβρουάριο είχαν δηµιουργήσει δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, τον Μάρτιο, συνεισέφεραν ελάχιστα στη δηµιουργία νέων θέσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κλάδος της εστίασης δηµιούργησε 66.000 νέες θέσεις εργασίας τον Φεβρουάριο και µόλις 9.000 τον Μάρτιο και ο κλάδος της φιλοξενίας και αναψυχής, δηµιούργησε µόλις 13.000 νέες θέσεις εργασίας τον Μάρτιο, έναντι 70.000 τον Φεβρουάριο. Ωστόσο, λαµβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του Μαρτίου και τις 591 324 αναθεωρηµένες µετρήσεις του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου το 1ο 3µηνο 2015 δηµιουργήθηκαν κατά µέσο µηνιαίο όρο 197.000 νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, η αύξηση των ωριαίων αποδοχών τον Μάρτιο για τέταρτο κατά σειρά µήνα και η διατήρηση του ποσοστού της ανεργίας στο 5,5% αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Ενδεχοµένως, τα στοιχεία για τις νέες θέσεις εργασίας και η µικρή µεταβολή του ΑΕΠ να είναι µην έχουν µόνιµο χαρακτήρα και να µην προµηνύουν αναγκαστικά αποδυνάµωση της οικονοµικής ανάκαµψης.. Ορισµένα µεγέθη της οικονοµίας των ΗΠΑ έχουν επηρεασθεί από την κακοκαιρία και τα προβλήµατα που παρατηρήθηκαν σε συγκεκριµένους λιµένες των υτικών Πολιτειών, Το ποσοστό της ανεργίας παρέµεινε τον Mάρτιο στο 5,5%, το οποίο αποτελεί το χαµηλότερο ποσοστό από τον Μάιο του 2008, ωστόσο όµως απέχει από το επίπεδο 5,0%-5,2% που εκτιµά η Οµοσπονδιακή Τράπεζα για το 2015 (εκτιµήσεις 18.3.2015). Αξίζει να σηµειωθεί ότι η ποσοστιαία αναλογία του εργατικού δυναµικού προς τον ενεργό πληθυσµό, µειώθηκε οριακά στο 62,7% τον Μάρτ.2015, από 62,8% τον Φεβρ.2015, επιστρέφοντας για τρίτη φορά µέσα σε 7 µήνες στο χαµηλότερο ποσοστό από το 1970. 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 Αμετάβλητο το ποσοστό ανεργίας τον Μάρτιο στις ΗΠΑ Ιαν-13 Μαρ-13 Μαϊ-13 Ιουλ-13 Πηγή: Bloomberg Σεπ-13 Νοε-13 Ιαν-14 Η ποσοστιαία αναλογία του εργατικού δυναµικού προς τον ενεργό πληθυσµό συνιστά σηµαντικό δείκτη που τυγχάνει της προσοχής της Fed. Όταν η ποσοστιαία αναλογία του εργατικού δυναµικού προς τον ενεργό πληθυσµό διαµορφώνεται σε χαµηλό, επίπεδο, υποδηλώνει την µείωση των προσδοκιών για ταχεία αποκλιµάκωση του ποσοστού ανεργίας, ενισχύοντας κατά συνέπεια την επιφυλακτική στάση της Fed να προβεί σε αύξηση επιτοκίων. Τα στοιχεία της αγοράς εργασίας αποτελούν παράγοντα-κλειδί για την όποια απόφαση της Fed. Η ανεργία διαµορφώνεται ήδη σε επίπεδο που δεν δηµιουργεί πληθωριστικές πιέσεις, µε αποτέλεσµα η Fed να µην αναµένεται να αυξήσει τα επιτόκια τουλάχιστον µέχρι τον Ιούνιο. Στον κλάδο της µεταποίησης, ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών (ISM Manufacturing Index) µειώθηκε στις 51,5 µονάδες τον Μάρτ.2015 από 52,9 µονάδες τον Φεβρ.2015. Η πτώση αυτή ήταν µεγαλύτερη της Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 4

αναµενόµενης και πλέον το επίπεδο του δείκτη είναι το χαµηλότερο από τον Μάιο του 2013. Η µείωση οφείλεται: α) στην ενίσχυση του δολαρίου και την επακόλουθη µείωση της ζήτησης για εξαγωγές, β) στην ασθενική εγχώρια ζήτηση για κατανάλωση µε την καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών να αυξάνεται µόλις κατά 0,1% τον Φεβρ. 2015 σε µηνιαία βάση, µετά από αύξηση κατά 0,2% τον Ιαν.2015, και γ) στη µειωµένη ζήτηση για επενδύσεις στον κλάδο των πετρελαιοειδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υποδείκτης που αφορά τις εξαγωγές ήταν ήδη κάτω του 50, στο 48,5 τον Φεβρ.2015, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι εξαγωγές συρρικνώνονται, ενώ τον Μάρτ.2015 υποχώρησε περαιτέρω για τρίτο συνεχόµενο µήνα στις 47,5 µονάδες. Πλέον, ο µέσος όρος του δείκτη για το 1ο 3µηνο 2015 διαµορφώνεται στο 52,6 έναντι 56,9 για το 4ο 3µηνο 2014. Στους επόµενους µήνες αναµένεται άνοδος του δείκτη, καθώς ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης ενισχύεται (Μάρτ.2015: 101,3, Φεβρ.2015: 98,8), οι καιρικές συνθήκες βελτιώνονται ενισχύοντας την κατανάλωση και αποκαθίστανται τα προβλήµατα που είχαν παρουσιασθεί σε κάποια λιµάνια της υτικής Ακτής. Στην αγορά κατοικίας, σύµφωνα µε τον δείκτη Case- Shiller, οι τιµές πώλησης των υφιστάµενων κατοικιών αυξήθηκαν περαιτέρω τον Ιαν.2015 κατά 0,6% σε µηνιαία βάση (εποχικά διορθωµένα στοιχεία), µετά από αύξηση 0,7% τον εκ.2014. Σε ετήσια βάση, η αύξηση ήταν 4,5% τον Ιαν.2015. εδοµένου ότι την άνοιξη οι πωλήσεις κατοικιών ενισχύονται, αναµένεται να συνεχισθεί η άνοδος των τιµών των κατοικιών, βελτιώνοντας περαιτέρω τις συνθήκες στην αγορά κατοικίας. Στον εξωτερικό τοµέα, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου µειώθηκε στα $35,4 δισ. τον Φεβρ.2015 από $42,7 δισ. τον Iαν.2015 και $45,6 δισ. τον εκ.2014. Η σηµαντική µείωση του ελλείµµατος ήταν µεγαλύτερη της αναµενόµενης και προήλθε κυρίως από τη µείωση των εισαγωγών κατά 4,4% τον Φεβρ.2015 σε µηνιαία βάση η οποία ξεπέρασε την µείωση των εξαγωγών (3,0%). $ δισ. -30-35 -40-45 -50 Φεβ-13 Σε χαμηλό 5-ετίας το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου τον Φεβρ.2015 στις ΗΠΑ. Απρ-13 Ιουν-13 Πηγή: Bloomberg Αυγ-13 Οκτ-13 Δεκ-13 Ωστόσο, η µείωση του ελλείµµατος θεωρείται πρόσκαιρο φαινόµενο, καθώς επηρεάσθηκε σηµαντικά από τα συνεχιζόµενα προβλήµατα σε λιµένες των δυτικών ακτών, λόγω εργασιακών που επηρέασαν τις εισαγωγές. Επίσης, πρόσκαιρη επίδραση στις εξαγωγές είχε και η κινεζική πρωτοχρονιά οπότε αναµένονται µε ενδιαφέρον τα Φεβ-14 Απρ-14 Ιουν-14 Αυγ-14 Οκτ-14 Δεκ-14 Φεβ-15 στοιχεία του Μαρτίου, προκειµένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει τάση συρρίκνωσης του ελλείµµατος. Ζώνη του Ευρώ Το ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωµένα στοιχεία) υποχώρησε ελαφρώς στο 11,3% τον Φεβρ.2015, από 11,4% τον Ιαν.2015, καταγράφοντας το χαµηλότερο ποσοστό από τον Μάιο του 2012. Παράλληλα, ο αριθµός των ανέργων µειώθηκε κατά 49 χιλ. τον Φεβρ.2015 σε µηνιαία βάση, µε αποτέλεσµα ο συνολικός αριθµός των ανέργων να διαµορφωθεί στα 18,2 εκατ. άτοµα. Το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, παρέµεινε αµετάβλητο στο 22,9% τον Φεβρ.2015, µε την Ισπανία να καταγράφει ποσοστό ανεργίας στους νέους 50,7%. Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας εξακολουθούν να καταγράφονται στην Ισπανία (Φεβρ.2015: 23,2%) και την Ελλάδα ( εκ.2014: 26,0%), ενώ στη Γερµανία (4,8%) και την Αυστρία (5,3%) τα χαµηλότερα. Εκτιµάται ότι το υψηλό ποσοστό ανεργίας στην ΖτΕ θα συνεχίσει να ασκεί αποπληθωριστικές πιέσεις, καθώς βρίσκεται αρκετά υψηλότερα από το εκτιµώµενο επίπεδο ανεργίας που δεν επιταχύνει τον πληθωρισµό (Non- Accelerating Inflation Rate Unemployment, NAIRU) και το οποίο προβλέπεται να είναι µικρότερο του 10%. Ποσοστό ανεργίας σε επιλεγμένες οικονομίες της ΖτΕ Φεβρ.2015 Ιαν.2015 Δεκ.2014 Νοέμ.2014 Οκτ.2014 ΖτΕ 11,3 11,4 11,3 11,4 11,5 Γερμανία 4,8 4,8 4,8 4,9 5,0 Γαλλία 10,6 10,6 10,3 10,3 10,2 Ιταλία 12,7 12,6 12,7 13,2 13,3 Ισπανία 23,2 23,4 23,6 23,7 24,0 Ιρλανδία 9,9 10,0 10,2 10,4 10,9 Πορτογαλία 14,1 13,8 13,6 13,5 13,6 Ολλανδία 7,1 7,2 7,2 7,1 6,5 Αυστρία 5,3 5,4 4,9 4,9 5,0 Πηγή: Eurostat H αρχική εκτίµηση της Eurostat για τον πληθωρισµό στη ΖτΕ τον Μάρτ.2015 φανερώνει ότι για τέταρτο συνεχόµενο µήνα παραµένει αρνητικός στο -0,1% σε µηνιαία βάση αν και επιβραδύνεται ο ρυθµός µείωσης των τιµών (Φεβρ.2015: -0,3%, Ιαν.2015: - 0,6%). Η επιβράδυνση του ρυθµού µείωσης των τιµών εξακολουθεί να εκτιµάται ότι θα προέλθει σχεδόν εξ ολοκλήρου από την υποχώρηση των τιµών ενέργειας. Οι τελευταίες υποχώρησαν κατά - 5,8% τον Μάρτ.2015, από -7,9% τον Φεβρ.2015. Επιπλέον, εκτιµάται ότι οι τιµές των υπηρεσιών θα αυξηθούν κατά 1,0% τον Μάρτ.2015 στη ΖτΕ, ποσοστό ιστορικά χαµηλό, που αντανακλά τις χαµηλές πληθωριστικές πιέσεις που προέρχονται αµιγώς από την εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, ο πληθωρισµός εξαιρουµένης της ενέργειας εκτιµάται ότι θα παραµείνει στο 0,6% τον Μάρτ.2015, όσο διαµορφώθηκε και τον Φεβρ.2014. Ο δείκτης ΡΜΙ στην µεταποίηση τον Μάρτ.2015 αυξήθηκε στις 52,2 µονάδες από 51,0 µονάδες τον Φεβρ.2015, υπερβαίνοντας την αρχική εκτίµηση για αύξηση στις 51,9 µον. Σηµειώνεται ότι σε δύο από τις µεγαλύτερες οικονοµίες της ΖτΕ, την Γερµανία και 5

την Ιταλία, ο δείκτης PMI στην µεταποίηση βρίσκεται σε υψηλό 11 µηνών, ενώ στην Ιρλανδία ο δείκτης έχει αναρριχηθεί στο 56,8 υποδηλώνοντας ότι ο κλάδος έχει αποκτήσει σηµαντική δυναµική. Η τιµή του δείκτη στη ΖτΕ υποδηλώνει ότι ο κλάδος της µεταποίησης ήδη επωφελείται, και µάλιστα σηµαντικά, από την διολίσθηση του ευρώ και την επεκτατική νοµισµατική πολιτική της ΕΚΤ. Κίνα Ο επίσηµος δείκτης PMI στη µεταποίηση αυξήθηκε, για δεύτερο κατά σειρά µήνα, στο 50,1 τον Μάρτ.2015 από 49,9 τον Φεβ.2015 και διαµορφώθηκε και πάλι µετά τον εκ.2014 πάνω από το επίπεδο του 50,0. Η αύξηση αυτή προήλθε από την άνοδο του υποδείκτη παραγωγής στο 52,1 από 51,4 και του υποδείκτη απασχόλησης στο 48,4 από 47,8, ενώ υποχώρησαν οι υποδείκτες νέων παραγγελιών στο 50,2 από 50,4 και των νέων εξαγωγικών παραγγελιών στο 48,3 από 48,5. 55 53 51 49 47 45 50,3 50,4 48,0 48,1 Η μέτρηση του επίσημου δείκτη PMI για τη μεταποίηση τον Μάρτιο στην Κίνα δημιουργεί κλίμα αισιοδοξίας. 50,8 51,0 51,7 51,1 51,1 50,8 51,7 50,3 50,1 49,8 50,7 50,2 50,2 50,4 50,0 49,4 49,6 49,7 50,7 50,1 49,9 49,6 Μαρ-14 Ιουν-14 Σεπ-14 Δεκ-14 PMI HSBC/ Markit PMI Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Κίνας, Markit Σε αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε ο δείκτης PMI στη µεταποίηση που καταρτίζεται από την HSBC/Markit, ο οποίος σύµφωνα µε την τελική µέτρηση, διαµορφώθηκε στο 49,6 τον Μάρτ.2015 από 50,7 τον Φεβ.2015. Ωστόσο, παρατηρώντας το παραπάνω διάγραµµα γίνεται αντιληπτό ότι στην πλειονότητα των µετρήσεων, ο δείκτης της HSBC/Markit κινείται σε χαµηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα του επίσηµου δείκτη, µε εξαίρεση τον Φεβρουάριο, που ήταν η πρώτη µέτρηση από τις αρχές του 2013 στην οποία ο δείκτης HSBC/Markit διαµορφώθηκε υψηλότερα. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις, η υποχώρηση του δείκτη υποδηλώνει ότι η ζήτηση (εσωτερική-εξωτερική) είναι αδύναµη και ότι η κυβέρνηση της Κίνας, θα πρέπει να λάβει νέα µέτρα προκειµένου να ενισχύσει την ανάπτυξη, χωρίς να αποκλείεται παράλληλα η εκ νέου µείωση του ποσοστού υποχρεωτικών δεσµεύσεων των εµπορικών τραπεζών στην ΤτΚίνας. Ιαπωνία Σύµφωνα µε την έρευνα Tankan της ΤτΙαπωνίας, ο δείκτης για τις µεγάλες επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα παρέµεινε αµετάβλητος στο 12, το 1 ο 3µηνο 2015. Παράλληλα, ο δείκτης των µεγάλων επιχειρήσεων του µη µεταποιητικού τοµέα, ανήλθε στο 19 το 1 ο 3µηνο 2015 (υψηλό από 2 ο 3µηνο 2014) από 17 το 4 ο 3µηνο 2014. Ωστόσο, οι µεγάλες επιχειρήσεις, τόσο του µεταποιητικού όσο και του µη µεταποιητικού τοµέα, προβλέπουν ότι το 2 ο 3µηνο 2015, οι αντίστοιχοι δείκτες θα υποχωρήσουν περαιτέρω. Τα στοιχεία της εκθέσεως Tankan επιβεβαιώνουν την άποψη, ότι η κυβέρνηση της Ιαπωνίας θα πρέπει να συνεχίσει να λαµβάνει µέτρα προκειµένου να ενισχυθεί η αναπτυξιακή διαδικασία. Αγορές κεφαλαίου Ανοδικές τάσεις σε εβδοµαδιαία βάση, µε τους επενδυτές να επιδεικνύουν διάθεση ανάληψης κινδύνου και να στρέφουν το αγοραστικό τους ενδιαφέρον και σε τίτλους των χωρών του Νότου της Ζώνης του Ευρώ. Ωστόσο, διατηρούν την επιφυλακτική τους στάση για τα ελληνικά οµόλογα. Οι αγορές κρατικών οµολόγων από την ΕΚΤ την εβδοµάδα µέχρι 3 Απριλίου στα πλαίσια εφαρµογής του προγράµµατος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ήταν 11,5 δισ. έναντι 14,7 δισ. της προηγούµενης εβδοµάδας. YTD 3-Απρ 27-Μαρ 20-Μαρ 13-Μαρ Πρόγραμμα αγοράς κρατικώνομολόγων της ΕΚΤ - Απρίλιος 2015. Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα 52,5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 δισ. Παράλληλα, την ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη στην αγορά καλυµµένων οµολόγων, ύψους 66,7 δισ. και στην αγορά ABS, ύψους 4,9 δισ. Στην Ελληνική αγορά οµολόγων, το εύρος τιµών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2025 στις 6.4.2015 διαµορφωνόταν µεταξύ 52,00-52,84 ή απόδοση 11,73%-11,95%. Υπενθυµίζεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές οµόλογο είχε καταγράψει χαµηλό 5,475%. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Πηγή: Reuters Υποχώρηση των αποδόσεων για την πλειονότητα των τίτλων της Ευρωζώνης 0,22 0,19 0,39 0,37 0,50 0,49 1,78 1,71 1,35 1,30 1,27 1,22 0 2 4 6 8 10 12 26/3/2015 2/4/2015 11,06 11,83 Η διαφορά απόδοσης µεταξύ ελληνικών 10ετών και γερµανικών οµολόγων (spread) αυξήθηκε στις 1.164 µονάδες βάσης (2.4.2015) από 1.084 µονάδες βάσης (26.3.2015). Η απόδοση του 10-ετούς γερµανικού οµολόγου, το σηµείο αναφοράς για το κόστος δανεισµού της ζώνης του ευρώ, 6

διαµορφώνονταν στο 0,19% (2.4.2015). Η 10-ετία της Πορτογαλίας εµφανίζει απόδοση 1,71%, της Ισπανίας 1,22% και της Ιταλίας 1,30%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού οµολόγου σε σχέση µε την αντίστοιχη του 10-ετούς γερµανικού, µειώθηκε σε εβδοµαδιαία βάση στις 152 µ.β. από 157 µ.β. και του 10-ετούς ιταλικού οµολόγου έναντι του 10-ετούς γερµανικού στις 111 µ.β. από 113 µ.β. Η απόδοση του 10-ετούς οµολόγου των ΗΠΑ διαµορφωνόταν στο 1,85% στις 6.4.2015. Αγορές συναλλάγµατος Σύµφωνα µε τα στοιχεία του χρηµατιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ για µη εµπορικές συναλλαγές (specs) την εβδοµάδα που έληξε στις 31.3.2015 µειώθηκαν κατά $4,0 δισ. µε τις συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να διαµορφώνονται σε θετικό επίπεδο για 47η εβδοµάδα και συγκεκριµένα στα $48,25 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για µη εµπορικές συναλλαγές (specs), την εβδοµάδα που έληξε στις 31.3.2015 αυξήθηκαν κατά $0,2 δισ. µε αποτέλεσµα οι συνολικές καθαρές (αγορές µείον πωλήσεις) θέσεις να διαµορφωθούν στα $-30,39 δισ. από $- 30,16 δισ. την προηγούµενη εβδοµάδα. $ δισ. 35 30 25 20 15 10 5 0 Ιαν-15 Ιαν-15 Πηγή: CFTC,IMM Η διατήρηση specs θέσεων εναντίον του ευρώ άνω των $30 δισ. επιβεβαιώνει το αρνητικό κλίμα για το ευρωπαικό νόμισμα. Ιαν-15 Ιαν-15 Φεβ-15 Φεβ-15 Φεβ-15 Φεβ-15 30,39 Το δολάριο-ηπα άρχισε να εξασθενεί έναντι του ευρώ στις αρχές της εβδοµάδας, µε αποτέλεσµα να διαπραγµατεύεται στα 1,1007 δολάρια (6.4.2015), ενώ δεν απέχει µακριά από το χαµηλό των 1,10551 δολαρίων/ευρώ που είχε σηµειώσει στις 25 Μαρτίου. Η δυναµική του δολαρίου ανεκόπη, καθώς η αύξηση των νέων θέσεων εργασίας στην οικονοµία των ΗΠΑ τον Μάρτιο ήταν κατά πολύ χαµηλότερη των προσδοκιών της αγοράς. Η πορεία των στοιχείων για τις νέες θέσεις εργασίας απογοήτευσαν τους επενδυτές, καθώς η µέτρηση του Μαρτίου ήταν η χαµηλότερη που είχε καταγραφεί από τον εκ.2013. Η χαµηλή µέτρηση των νέων θέσεων εργασίας αποµακρύνει οριστικά την πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων της Fed τον Ιούνιο και µειώνει σοβαρά την πιθανότητα αυξήσεως τους, το Σεπτέµβριο. Στην εξασθένιση του δολαρίου-ηπα σηµαντικό ρόλο διαδραµάτισε επίσης, η υποχώρηση των αποδόσεων των οµολόγων των ΗΠΑ και κυρίως του 10-ετούς, αλλά και ο χαµηλός όγκος των συναλλαγών λόγω του εορτασµού του Πάσχα των Καθολικών. Ωστόσο, η ενίσχυση του δολαρίου θα πρέπει να περιορισθεί, καθώς κινδυνεύει να πληγεί η επιχειρηµατική εµπιστοσύνη και να επιβραδυνθεί η οικονοµία των ΗΠΑ. Ένα µήνα πριν την εκλογική αναµέτρηση της 7ης Μαΐου στο Ηνωµένο Βασίλειο, το αβέβαιο του αποτελέσµατος εκτιµάται ότι σταδιακά θα εντείνει τις πιέσεις στη στερλίνα. Η αδυναµία της στερλίνας εδράζεται στο ότι οι δηµοσκοπήσεις υποδεικνύουν ότι θα προκύψει κυβέρνηση συνασπισµού µε αποτέλεσµα να µην αποκλείεται να προκληθεί πολιτική αβεβαιότητα όσον αφορά το πολιτικό σχήµα που θα συµµετάσχει στην κυβέρνηση, η πιθανότητα επιβολής ενός δηµοψηφίσµατος για την συµµετοχή του Ηνωµένου Βασιλείου στην ΕΕ, καθώς και το µείγµα δηµοσιονοµικής πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθηθεί από τη νέα κυβέρνηση. Αλβανία Το έλλειµµα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 12,2% σε ετήσια βάση µε αποτέλεσµα να διαµορφωθεί στα 378 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2014 από 337 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2013. 0-90 -180-270 -360-450 To έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε αυξητική πορεία ( εκατ.) -224 1ο τρίμ.2013-285 2ο τρίμ.2013-191 3ο τρίμ.2013-337 4ο τρίμ.2013-272 1ο τρίμ.2014-341 -313 2ο τρίμ.2014 3ο τρίμ.2014-378 4ο τρίμ.2014 Πηγή: Bank of Albania Η άνοδος του ελλείµµατος ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σχετίζεται µε την αύξηση του ελλείµµατος στο εµπορικό ισοζύγιο κατά 9,2% (ετήσια µεταβολή) στα 638 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2014 από 584 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2013, λόγω µείωσης των εξαγωγών κατά 21,2%. Αρνητική επίδραση είχε στο ισοζύγιο και η αύξηση του ελλείµµατος στο ισοζύγιο εισοδηµάτων στα 47 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2014, έναντι ισοσκελισµένου ισοζυγίου το 4 ο 3µηνο 2013. Θετικό ρόλο στον περιορισµό του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχαν το πλεόνασµα του ισοζυγίου υπηρεσιών το οποίο αυξήθηκε κατά 56,9% σε ετήσια βάση µε αποτέλεσµα να διαµορφωθεί στα 102 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2014 από 65 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2013, καθώς και το πλεόνασµα του ισοζυγίου τρεχουσών µεταβιβάσεων. Το τελευταίο αυξήθηκε κατά 12,6% (ετήσια µεταβολή) στα 205 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2014 από 182 εκατ. το 4 ο 3µηνο 2013. Το ΑΕΠ κατέγραψε αύξηση 2,4% σε ετήσια βάση το 4 ο 3µηνο 2014, έναντι αύξησης 3,9% το 3 ο 3µηνο 2014. Η άνοδος του ΑΕΠ ήταν αποτέλεσµα της σηµειωθείσας αύξησης στον τοµέα των κατασκευών κατά 10,8% η οποία πρόσθεσε 1,56 ποσοστιαίες µονάδες στην άνοδο του ΑΕΠ και της αύξησης στον τοµέα των λοιπών υπηρεσιών κατά 3,2% η οποία είχε θετική επίπτωση κατά 0,95 ποσοστιαίες µονάδες. 7

10 8 6 4 2 0 7,5 Το οικονομικό περιβάλλον που επικρατεί στην Ευρωζώνη επιδρά στο ΑΕΠ της Αλβανίας. (ετήσια % μεταβολή) 3,4 3,7 2,5 1,6 1,5 1,9 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πηγές: European Commission-Winter 2015, INSTAT Επίσης αύξηση σηµείωσαν οι τοµείς του εµπορίου, των ξενοδοχείων-εστιατορίων, των µεταφορών και της βιοµηχανίας. Αντίθετα, µείωση παρουσίασαν οι τοµείς των ταχυδροµείων και επικοινωνιών (9,5%) και της γεωργίας (2,7%). Συνολικά για το 2014, εκτιµάται ότι το ΑΕΠ σηµείωσε αύξηση κατά 1,9% σε ετήσια βάση, έναντι 1,5% το 2013. Βουλγαρία Εκτέλεση προϋπολογισµού. Το έλλειµµα του προϋπολογισµού µειώθηκε σε BGN 191,2 εκατ. τον Φεβ.2015 από BGN 661,9 εκατ. τον Φεβ.2014 λόγω της µεγαλύτερης αύξησης των εσόδων σε σχέση µε εκείνης των δαπανών. Συγκεκριµένα, τα έσοδα του προϋπολογισµού βελτιώθηκαν κατά 17,3% σε ετήσια βάση στα BGN 3.067,4 εκατ. τον Φεβ.2015 από BGN 2.615,8 εκατ. τον Φεβ.2014, λόγω αύξησης των εσόδων από φόρους και ειδικότερα των εσόδων από τον ΦΠΑ. Οι δαπάνες του προϋπολογισµού παρουσίασαν αύξηση κατά 1,0% σε ετήσια βάση στα BGN 3.032,3 εκατ. τον Φεβ.2015 από BGN 3.003,6 εκατ. τον Φεβ.2014. ΠΓ Μ Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Πλεόνασµα παρουσίασε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τον Ιανουάριο µε αποτέλεσµα να διαµορφωθεί στα 37,8 εκατ., έναντι ελλείµµατος 26,6 εκατ. τον Ιαν.2014. 100 50 0 Εντυπωσιακή βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για πρώτη φορά μετά την αρνητική μέτρηση του Δεκ.2014 ( εκατ.) 30,8 12,6 72,2 35,2 14,6 2,3 37,8 46,5% στα 23,0 εκατ. τον Ιαν.2015 από 15,7 εκατ. που ήταν πριν ένα έτος. Προϋπολογισµός 2015. Η ενίσχυση των φορολογικών εσόδων περιορίζει το έλλειµµα του προϋπολογισµού. Ειδικότερα, το έλλειµµα του προϋπολογισµού µειώθηκε κατά 58,0% σε ετήσια βάση τον Φεβ.2015 στα MKD -2.378 εκατ. από MKD -5.669 εκατ. τον Φεβ.2014. Τα έσοδα του προϋπολογισµού αυξήθηκαν κατά 10,1% τον Φεβ.2015 στα MKD 12.089 εκατ. από MKD 10.979 εκατ. τον Φεβ.2014 λόγω της αύξησης των εσόδων από φόρους. Αντίθετα, µείωση σηµείωσαν οι δαπάνες του προϋπολογισµού κατά 13,1% τον Φεβ.2015 στα MKD 14.467 εκατ. από MKD 16.648 εκατ. τον Φεβ.2014 κυρίως λόγω χαµηλότερων κοινωνικών παροχών. Κύπρος Πλήρης απελευθέρωση των περιορισµών στην κίνηση κεφαλαίων προς το εξωτερικό. Η κυβέρνηση της Κύπρου ανακοίνωσε την άρση των τελευταίων εναποµεινάντων περιορισµών στη διακίνηση κεφαλαίων σχεδόν δύο έτη µετά την επιβολή τους τον Μάρτ.2013. Οι τελευταίοι περιορισµοί αφορούσαν την µεταφορά ποσών άνω του 1 εκατ. στο εξωτερικό και την επιβολή ανώτατου ορίου 10.000 στο ταξιδιωτικό συνάλλαγµα. Οι περιορισµοί στην κίνηση κεφαλαίων στο εσωτερικό καταργήθηκαν σταδιακά µέχρι τον Μάιο 2014. Η πλήρης απελευθέρωση των περιορισµών διακίνησης κεφαλαίων αποτελεί κίνηση εµπιστοσύνης για το τραπεζικό σύστηµα της Κύπρου και δεν δηµιουργεί κάποια ιδιαίτερη ανησυχία για την πορεία των καταθέσεων. -50-26,6-51,5-48,7-9,2-26,6-100 -150-118,8 Ιαν-2014 Φεβ-2014 Μαρ-2014 Απρ-2014 Μαϊ-2014 Ιουν-2014 Ιουλ-2014 Αυγ-2014 Σεπ-2014 Οκτ-2014 Νοε-2014 Δεκ-2014 Ιαν-2015 Πηγή: National Bank of FYROM Το πλεόνασµα αποδίδεται στη µείωση του ελλείµµατος στο εµπορικό ισοζύγιο κατά 32,7% (ετήσια µεταβολή) στα -99,2 εκατ. τον Ιαν.2015 από -147,4 εκατ. τον Ιαν.2014, στην αύξηση του πλεονάσµατος στο ισοζύγιο υπηρεσιών κατά 35,4% στα 48,2 εκατ. τον Ιαν.2015 από 35,6 εκατ. τον Ιαν.2014, καθώς και στην βελτίωση του πλεονάσµατος των τρεχουσών µεταβιβάσεων κατά 10,7% στα 111,7 εκατ. τον Ιαν.2015. Αντίθετα, το έλλειµµα στο ισοζύγιο εισοδηµάτων διογκώθηκε κατά Σηµειώνεται ότι οι καταθέσεις εµφανίζουν τάση σταθεροποίησης στην περιοχή των 46 δισ. τους τελευταίους τρεις µήνες µέχρι τον Φεβ.2015 ( 46,5 8

δισ.), ενώ ο µέσος µηνιαίος όρος το 2014 ήταν 46,3 δισ. από 54,2 δισ. το 2013. Πιο κοντά σε µια πιστοληπτική αναβάθµιση η Κύπρος. Θετική εξέλιξη αποτελεί η πρόσφατη επιβεβαίωση από τον οίκο αξιολόγησης S&P της πιστοληπτικής διαβάθµισης της χώρας στο Β+ και ταυτόχρονα η αναβάθµιση των προοπτικών της οικονοµίας σε «θετικές» από «σταθερές». Ο οίκος αξιολόγησης στήριξε την απόφαση του στο γεγονός ότι η δηµοσιονοµική προσαρµογή πραγµατοποιείται ταχύτερα του αναµενόµενου, προκαλώντας σηµαντική µείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Ο S&P αναµένει ότι το χρέος της Κύπρου την περίοδο 2015-2017 θα διαµορφωθεί στο 91,8% του ΑΕΠ από 103,4% το 2014. 9

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΑΕΠ (σε σταθερές τιµές αγοράς) -0,4-4,4-5,4-8,9-6,6-3,9 0,8 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,0-1,0-7,1-10,6-7,8-2,0 1,3 ηµόσια Κατανάλωση -2,1 1,6-4,3-6,6-5,0-6,5-0,9 Ακαθάριστες Επενδύσεις -6,6-13,2-20,9-16,8-28,7-9,5 2,7 - Κατοικίες -23,8-18,8-26,3-14,8-33,1-27,6-51,8 - Εξοπλισµός 3,9-16,8-23,6-22,8-29,4-4,3 28,3 Ανεργία (%) 7,6 9,5 12,5 17,7 24,2 27,5 26,5 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 είκτης Τιµών Καταναλωτή (µέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τοµέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,0-10,4-5,6-3,3-0,9 1,2 1,5 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,3 126,8 146,0 171,3 156,9 174,9 177,7 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,9-11,2-10,1-9,9-2,4 0,6 0,9 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ είκτες Οικονοµικής Συγκυρίας 2013 2013 2014 2014-2015 έτος Q3 Q4 Q2 Q3 Q4 διαθέσιµη περίοδος Οικονοµική ραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων -8,4-9,1-1,8 2,4 4,8-0,2-0,1 (Ιαν.15) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 6,4 15,2 36,0 31,5 35,4 30,1 (2014) Οικοδοµική ραστηριότητα -25,6-21,9 2,2 17,4-11,4-5,8 (2014) Μεταποίηση -1,1-3,9-3,0-1,3 0,3-0,6 3,6 (Ιαν.15) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών ΡΜΙ στη µεταποίηση 46,0 47,7 48,7 50,5 49,1 49,1 48,9 (Μάρτ.15) είκτης Οικονοµικού Κλίµατος 90,8 91,8 91,6 99,8 101,5 101,4 96,8 (Μαρτ.15) είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία 87,8 90,1 85,4 95,6 97,8 95,0 88,8 (Μάρτ.15) είκτης Εµπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-73,0-65,0-50,0-52,7-51,6-31,0 (Μάρτ.15) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τοµέας -3,9-3,9-3,9-3,5-3,5-3,1-2,5 (Φεβρ.15) Επιχειρήσεις -4,9-4,7-4,9-4,7-4,7-3,7-2,3 (Φεβρ.15) - Βιοµηχανία -2,8-1,9-2,8-5,5-4,5-3,3-1,0 (Φεβρ.15) - Κατασκευές 0,6 0,4 0,6-2,2-2,6-1,2-0,5 (Φεβρ.15) - Τουρισµός -2,6-1,5-2,6-1,5-1,3-0,6-1,2 (Φεβρ.15) Νοικοκυριά -3,5-3,6-3,5-3,0-2,9-2,9-3,0 (Φεβρ.15) - Καταναλωτική Πίστη -3,9-4,8-3,9-2,7-2,5-2,8-2,8 (Φεβρ.15) - Στεγαστικά άνεια -3,3-3,2-3,3-3,2-3,1-3,0-3,1 (Φεβρ.15) Τιµές είκτης Τιµών Καταναλωτή -0,9-1,0-2,2-1,5-0,6-1,8-2,8 (Ιαν.2015) οµικός Πληθωρισµός -1,7-2,0-2,1-1,2 0,0-0,7-0,8 (Ιαν.2015) είκτης Τιµών ιαµερισµάτων -10,9-10,2-9,6-7,9-7,0-5,8-7,5 (2014) Επιτόκια Ταµιευτηρίου 0,38 0,37 0,32 0,27 0,20 0,15 0,13 (Ιαν.15) άνεια προς επιχειρήσεις 7,34 7,29 7,21 7,08 6,56 6,38 6,30 (Ιαν.15) Καταναλωτικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 10,47 10,83 10,82 9,79 8,55 8,74 9,22 (Ιαν.15) Στεγαστικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 3,07 2,99 2,99 3,22 3,44 3,37 2,63 (Ιαν.15) Απόδοση 10-ετούς Οµολόγου 10,05 10,23 8,60 6,17 6,03 9,75 9,82 (Φεβρ.15) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές -3,9-2,6-3,1 0,3 2,0 1,2 0,8 (2014) Τελική Κατανάλωση -3,0-2,6 1,1 1,0 1,9 0,6 0,8 (2014) Επενδύσεις -9,5-2,3-8,7-6,0 2,7 17,9 2,7 (2014) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 2,1 6,9-5,0 9,5 6,9 10,8 9,0 (2014) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,6 9,2-7,5 9,3 3,0 17,3 7,4 (2014) Ισοζύγιο Πληρωµών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 22,5 5,8 5,7 6,0 6,1 2,0 1,6 (Ιαν.15) Εισαγωγές Αγαθών 39,8 10,4 10,0 10,5 10,6 3,5 3,6 (Ιαν.15) Εµπορικό Ισοζύγιο -17,2-4,6-4,3-4,5-4,5-1,5-1,5 (Ιαν.15) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 21,4 11,3 3,3 4,7 9,6 1,0 1,2 (Ιαν.15) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 1,1 5,0-1,3-0,2 5,1-0,7-0,8 (Ιαν.15) Χρηµατιστήριο Γενικός είκτης Τιµών ΧΑ 1.162,7 1.014,1 1.162,7 1.214,3 1.061,6 826,2 775,5 (Μάρτ.15) (% µεταβολή Γ ) 28,1 37,2 28,1 43,3 4,7-28,9-41,9 (Μάρτ.15) Χρηµατιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 39,6 31,6 39,6 41,3 36,7 29,0 25,0 (Μάερ.15) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ. 10