ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Στατιστική Μελέτη των 15 Διεθνών Αεροδρομίων της Ελλάδος» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Παπαχρήστου Αμαλία-Ιωάννα Νοέμβριος 2009 ΧΙΟΣ

Παπαχρήστου Αμαλία-Ιωάννα Στατιστική Μελέτη των 15 Διεθνών Αεροδρομίων της Ελλάδος Νοέμβριος 2009 Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Παπαχρήστου Αμαλία-Ιωάννα Επιβλέπων: κ ος Καταρέλος Ελευθέριος ΧΙΟΣ 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ 15 ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ. 8 1. Τα Αεροδρόμια της Ελλάδος... 8 1.1. Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος»... 10 1.2. Κρατικός Αερολιμένας Αλεξανδρούπολης «Δημόκριτος»... 14 1.3. Κρατικός Αερολιμένας Ζακύνθου «Δ. Σολωμός»... 17 1.4. Κρατικός Αερολιμένας Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης»... 20 1.5. Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης «Μακεδονία»... 24 1.6. Κρατικός Αερολιμένας Καλαμάτας... 28 1.7. Κρατικός Αερολιμένας Κέρκυρας «Ι. Καποδίστριας»... 31 1.8. Κρατικός Αερολιμένας Κεφαλονιάς... 35 1.9. Κρατικός Αερολιμένας Κω «Ιπποκράτης»... 38 1.10. Κρατικός Αερολιμένας Λήμνου «Ήφαιστος»... 41 1.11. Κρατικός Αερολιμένας Μυτιλήνης «Οδυσσέας Ελύτης»... 45 1.12. Κρατικός Αερολιμένας Ρόδου «Διαγόρας»... 48 1.13. Κρατικός Αερολιμένας Σάμου «Αρίσταρχος ο Σάμιος»... 51 1.14. Κρατικός Αερολιμένας Καβάλας «Μέγας Αλέξανδρος»... 53 1.15. Κρατικός Αερολιμένας Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης»... 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ... 60 1. Σύγκριση των 14 διεθνών ελληνικών αεροδρομίων μεταξύ τους... 60 i. Σύγκριση της επιβατικής κίνησης... 60 ii. Σύγκριση του αριθμού των αεροσκαφών... 64 iii. Σύγκριση του αριθμού των εμπορευμάτων... 68 2. Σύγκριση του «Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών» με ξένα διεθνή αεροδρόμια... 70 i. Σύγκριση της επιβατικής κίνησης... 72 ii. Σύγκριση του αριθμού των αεροσκαφών... 73 iii. Σύγκριση του αριθμού των εμπορευμάτων... 76 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 81 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ... 85 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 87 3

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της πτυχιακής μου εργασίας, αποτελεί, τόσο η μελέτη, όσο και η ανάλυση των στατιστικών στοιχείων κίνησης των επιβατών, αεροσκαφών και εμπορευμάτων των 15 διεθνών αεροδρομίων της Ελλάδος. Αρχικά γίνεται ανάλυση της κίνησης του κάθε αεροδρομίου ξεχωριστά ώστε να δοθεί μια πλήρης εικόνα του, σε όλους τους τομείς της αεροπορικής του κίνησης. Στη συνέχεια, ακολουθεί σύγκριση των αεροδρομίων μεταξύ τους, ώστε, να είναι δυνατή η αξιολόγησή τους και ο εντοπισμός των δυνατών και αδυνάτων σημείων τους. Ταυτόχρονα, παρατίθενται στοιχεία και από αεροδρόμια εκτός Ελλάδος, ώστε η σύγκριση του Διεθνούς Αεροδρομίου Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» με αντίστοιχα του εξωτερικού να καθίσταται εφικτή. Τέλος, μέσα από όλη αυτή τη μελέτη εξάγονται κάποια συμπεράσματα, ώστε να είναι ξεκάθαρη η κατάσταση, στην οποία βρίσκονται οι διεθνείς μας αερολιμένες. Τέλος, παρατίθεται ένθετο, στο τέλος της εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει τον πίνακα περιεχομένων τόσο για όλους τους πίνακες της εργασίας όσο και για τα γραφήματα που παρατέθηκαν. 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις μέρες μας, όπου οι ρυθμοί της καθημερινότητας χρήζουν επιτακτική την ανάγκη της γρήγορης μετακίνησης, η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και κυρίως του αεροπλάνου έχει καθιερωθεί και συγκεκριμένα καθίσταται απαραίτητη. Για να κατανοηθεί, όμως η συμβολή του αεροπλάνου στις μεταφορές θα πρέπει αρχικά να ορισθεί η έννοια της «μεταφοράς» και στη συνέχεια του αεροπλάνου. Με τον όρο «μεταφορά», εννοείται εκείνο «το σύνολο ενεργειών, που παράγουν οικονομικό αποτέλεσμα με την διακίνηση (μετακίνηση) προσώπων και εμπορευμάτων από μία θέση σε μία άλλη» 1. Παράλληλα, ως αεροπλάνο ή αεροσκάφος ορίζεται «μια πτητική μηχανική συσκευή βαρύτερη από τον αέρα, που πετά υπερνικώντας το νόμο της βαρύτητας, βασιζόμενη στους νόμους της αεροπλοΐας.» 2 Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων, αλλά και για πολεμικούς σκοπούς 3. Το αεροπλάνο πλεονεκτεί έναντι όλων των υπόλοιπων μέσων καθώς διανύει τις αποστάσεις σε πολύ μικρότερο χρόνο αλλά ταυτόχρονα μειονεκτεί στον τομέα του κόστους μεταφοράς. Οποιοσδήποτε επιλέξει να μεταφερθεί ο ίδιος ή να μεταφέρει το εμπόρευμα του, σίγουρα, το αεροπλάνο θα είναι μια από τις εναλλακτικές που θα λάβει υπόψη του. Πλέον, οι περισσότεροι προορισμοί στην Ελλάδα διαθέτουν κάποιο αεροδρόμιο ή τουλάχιστον βρίσκεται κάποιο σε σχετικά μικρή ακτίνα. Έτσι, ένα από τα μειονεκτήματα που αντιμετώπιζε πιο παλιά η εναλλακτική του αεροπλάνου, η μη ύπαρξη, δηλαδή, επαρκών αεροδρομίων σε όλη την Ελλάδα, πλέον τείνει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Ταυτόχρονα, ένα ακόμα μειονέκτημα στη χρήση του αεροπλάνου από ιδιώτες αποτελούσε το πολλαπλάσιο κόστος του έναντι των υπόλοιπων μεταφορικών μέσων. Πλέον, οι αεροπορικές εταιρίες προσφέρουν πολλή χαμηλή τιμή ναύλου σε όσα άτομα μπορούν να αγοράζουν το εισιτήριο τους αρκετό διάστημα νωρίτερα. Όπως είναι προφανές, τα έσοδα των αεροδρομίων θα καταφέρουν να αυξηθούν κατακόρυφα σε βάθος χρόνου αφού περνώντας τα χρόνια θα εξαλείψει λογικά όλους εκείνους τους παράγοντες που αποτελούν μειονεκτήματα του. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι αερομεταφορές τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν αρκετά σοβαρά προβλήματα. Αρχικά, η δυναμικότητα πολλών διεθνών αεροδρομίων στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες είναι κορεσμένη. Αυτό συνεπάγεται σημαντικά προβλήματα και αδυναμία εξυπηρετήσεως της ταχέως αυξανόμενης ζητήσεως χρόνου προσγειώσεως-απογειώσεως, καθώς και των επιβατών στα αεροδρόμια. Ταυτόχρονα, ενώ τα κεντρικά αεροδρόμια αντιμετωπίζουν προβλήματα περιορισμένης δυναμικότητας, πολλά περιφερειακά αεροδρόμια εγκαταλείπονται από τις αεροπορικές εταιρίες, ιδιαίτερα σε περιόδους σημαντικών κρίσεων, όπως η σημερινή. Άλλα μικρά περιφερειακά αεροδρόμια χαρακτηρίζονται από σημαντικές ελλείψεις υποδομής και ανεπαρκή επιχειρηματική λειτουργία, με άμεση συνέπεια να μην κατορθώνουν να εξασφαλίσουν ένα μέγεθος εργασιών που θα τα καθιστούσε βιώσιμα, με κάποια εύλογη επιχορήγηση. Τέλος, οι παγκόσμιες μεταφορές είναι ευάλωτες σε αυξήσεις των τιμών των καυσίμων, αλλά και σε γεωπολιτικούς 1 Οικονομική Εναέριων Μεταφορών, ΙΩΑΝΝΗΣ Σ. ΛΑΪΝΟΣ, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, 1999, Αθήνα, σελ. 29 2 Οικονομική Εναέριων Μεταφορών, ΙΩΑΝΝΗΣ Σ. ΛΑΪΝΟΣ, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, 1999, Αθήνα, σελ. 232 3 http://el.wikipedia.org/wiki/αεροσκάφος 5

κινδύνους. Η κρίση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 είχε ως συνέπεια την πτώση των εσόδων και των κερδών των αεροπορικών εταιριών τα έτη που ακολούθησαν και την μεγάλη αύξηση των δαπανών για μέτρα ασφαλείας στα αεροδρόμια και τα αεροπλάνα, με αποτέλεσμα το σύνολο των εταιριών-μελών της ΙΑΤΑ (International Air Transport Association ή Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών) να καταγράφουν αρνητικά κέρδη την περίοδο 2001-2006. Στη συνέχεια, είχαν θετικό αποτέλεσμα το 2007, για να επανέλθουν σε αρνητική πορεία το 2008 εξαιτίας κυρίως των τεράστιων αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου. Η διαφαινόμενη κρίση στην παγκόσμια οικονομία και στις αερομεταφορές (με τη μεγάλη αύξηση των τιμών του πετρελαίου), σε συνδυασμό και με το σημαντικά ανατιμημένο Ευρώ, αναμένεται να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό αρνητικά και τον ελληνικό τουρισμό και επομένως και την επιβατική κίνηση στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» αλλά και στα άλλα ελληνικά αεροδρόμια. Παρ όλα αυτά, η ζήτηση για τις υπηρεσίες αεροδρομίων έχει παρουσιάσει εντυπωσιακή άνοδο τα τελευταία έτη. Ο στόλος της πολιτικής εμπορικής αεροπορίας στην ΕΕ-27 αυξήθηκε κατά 72% το 2005 έναντι του 1990. Η μεγάλη αυτή αύξηση του αριθμού των αεροσκαφών, σε συνδυασμό με την αύξηση της χωρητικότητάς τους, αντικατοπτρίζει το αυξανόμενο μερίδιο των αερομεταφορών στις συνολικές μεταφορές. ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗ (δίκτυο) ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ (μεταφορικό μέσο) Σιδηροδρομικό 12,59% Τραμ και Μετρό 17,88% Πλωτών οδών 14,51% Σιδηρόδρομος 10,44% Οδικό 46,68% Μηχανοκίνητα δίκυκλα 24,62% Θαλάσσιο 34,35% Λεωφορείο και Πούλμαν 4,34% Εναέριων μεταφορών 50,00% Πλοία - 10,14% Πετρελαιαγωγών 17,17% Επιβατικά αυτοκίνητα 19,38% Αεροπλάνα 63,28% ΣΥΝΟΛΟ 35,29% ΣΥΝΟΛΟ 20,00% Πίνακας 1-1: Αύξηση της μεταφορικής κίνησης στην ΕΕ-27 (1995-2006), πηγή Eurostat Σίγουρα, η ανακάλυψη και η χρήση των αεροπλάνων παρουσιάζουν ύψιστη χρησιμότητα, δεν θα πρέπει, όμως, να παραληφθεί η αναφορά των επιπτώσεων τους, καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισης τους. Οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τομέα των αερομεταφορών, όπως η ηχητική ρύπανση και η ρύπανση του αέρα, έχουν φέρει στο προσκήνιο με ιδιαίτερη έμφαση τη σημασία του κατάλληλου σχεδιασμού των αεροδρομίων και στην αξιοποίηση των υποδομών. Ήδη, οι εκπομπές ρύπων από τα αεροσκάφη αντιστοιχούν στο 3% των συνολικών εκπομπών στην ΕΕ- 27 και στο 13% των εκπομπών που προέρχονται από τον τομέα των μεταφορών. Σε σύγκριση με το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο δεν εκπέμπει πολύ περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) ανά μίλι, όμως η επίδραση του στο περιβάλλον είναι πολλαπλάσια γιατί εκπέμπει ρύπους ψηλά στην ατμόσφαιρα που σημαίνει μεγαλύτερη επίδραση στην αλλαγή του κλίματος, ενώ σε δεδομένο χρόνο μπορεί να διανύσει ασύγκριτα μεγαλύτερες αποστάσεις με αναλόγως χειρότερες επιπτώσεις για το περιβάλλον. 6

Επίσης, τα αεροδρόμια επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα και λόγω της συγκεντρώσεως των δραστηριοτήτων όπως τα ταξί, οχήματα ανεφοδιασμού των αεροσκαφών κ.ά. Ως συνέπεια, τα πολυσύχναστα αεροδρόμια κατατάσσονται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγόντων ρυπάνσεως μαζί με τις βιομηχανίες παραγωγής ενέργειας, χημικών και τα διυλιστήρια πετρελαίου. Η εξεύρεση τρόπων συγκερασμού της περιβαλλοντικής σταθερότητας με την οικονομική ανάπτυξη των αεροδρομίων είναι μείζον θέμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι παράγοντες του κλάδου ευρίσκονται σήμερα σε προωθημένες συζητήσεις πάνω σε αυτό το θέμα. Στα υπό συζήτηση μέτρα εξετάζεται και η συμμετοχή του κλάδου στο σύστημα εμπορίας ρύπων της ΕΕ-27 από το 2012, η επιβολή ενός περιβαλλοντικού τέλους ανάλογα με το κόστος στο περιβάλλον και η καλύτερη συνεργασία μεταξύ των συγκοινωνιακών μέσων (προσπελασιμότητα) για την πιθανή αποσυμφόρηση των πλέον πολυσύχναστων αεροδρομίων. Το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η εξεύρεση μίας υγιούς ισορροπίας ανάμεσα στο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος του κλάδου, έτσι ώστε να μην υπονομεύεται ούτε το περιβάλλον ούτε και η οικονομική ανάπτυξη του κλάδου 4. Έχοντας, λοιπόν, μια ολοκληρωμένη άποψη για το αεροπλάνο, ως μέσο μεταφοράς, του αεροδρομίου ως χώρου υποδοχής του, των προτερημάτων και μειονεκτημάτων τους, καθίσταται εφικτή η μελέτη της αεροπορικής κίνησης των 15 Διεθνών Αεροδρομίων Ελλάδος. 4 www.euro2day.gr/dm.../press_alpha_106_1_kcfau.doc 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ 15 ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ Αρχικά θα αναφερθούν τα 15 διεθνή αεροδρόμια της Ελλάδος και στη συνέχεια θα αναλυθεί το κάθε ένα ξεχωριστά. 1. Τα Αεροδρόμια της Ελλάδος Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν 47 αερολιμένες, οι οποίοι χωρίζονται σε 5 κατηγορίες: Διεθνείς Αερολιμένες Νομοθετημένα σημεία εισόδου εξόδου (απαιτείται πρότερη ενημέρωση του αερολιμένα για τις μη τακτικές διεθνείς πτήσεις) Περιστασιακά οριζόμενα σημεία εισόδου εξόδου (τα οποία ορίζονται βάσει ετησίως εκδιδόμενης υπουργικής απόφασης) Αερολιμένες Εσωτερικού Κλειστοί Αερολιμένες 8

Σε κάθε μια κατηγορία ανήκουν τα ακόλουθα αεροδρόμια: Διεθνείς Αερολιμένες i. Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών "Ελ. Βενιζέλος" ii. Κρατικός Αερολιμένας Αλεξανδρούπολης "Δημόκριτος" iii. Κρατικός Αερολιμένας Ζακύνθου "Δ. Σολωμός" iv. Κρατικός Αερολιμένας Ηρακλείου "Ν. Καζαντζάκης" v. Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης "Μακεδονία" vi. Κρατικός Αερολιμένας Καλαμάτας vii. Κρατικός Αερολιμένας Κέρκυρας "Ι. Καποδίστριας" viii. Κρατικός Αερολιμένας Κεφαλονιάς ix. Κρατικός Αερολιμένας Κω "Ιπποκράτης" x. Κρατικός Αερολιμένας Λήμνου "Ήφαιστος" xi. Κρατικός Αερολιμένας Μυτιλήνης "Οδ. Ελύτης" xii. Κρατικός Αερολιμένας Ρόδου "Διαγόρας" xiii. Κρατικός Αερολιμένας Σάμου " Αρίσταρχος ο Σάμιος" xiv. Κρατικός Αερολιμένας Χανίων "Ι. Δασκαλογιάννης" xv. Κρατικός Αερολιμένας Καβάλας "Μ. Αλέξανδρος" Νομοθετημένα σημεία εισόδου εξόδου i. Κρατικός Αερολιμένας Αράξου ii. Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων "Βασιλεύς Πύρρος" iii. Κρατικός Αερολιμένας Μυκόνου iv. Κρατικός Αερολιμένας Ακτίου v. Κρατικός Αερολιμένας Σκιάθου "Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης" vi. Κρατικός Αερολιμένας Σαντορίνης vii. Δημοτικός Αερολιμένας Σητείας viii. Κρατικός Αερολιμένας Καστοριάς "Αριστοτέλης" Περιστασιακά οριζόμενα σημεία εισόδου εξόδου i. Κρατικός Αερολιμένας Καρπάθου ii. Κρατικός Αερολιμένας Ν. Αγχιάλου iii. Κρατικός Αερολιμένας Χίου "Όμηρος" iv. Κρατικός Αερολιμένας Μήλου v. Κρατικός Αερολιμένας Πάρου vi. Κρατικός Αερολιμένας Νάξου Αερολιμένες Εσωτερικού i. Κρατικός Αερολιμένας Αστυπάλαιας ii. Κρατικός Αερολιμένας Ικαρίας " Ικαρος " iii. Κρατικός Αερολιμένας Καλύμνου iv. Δημοτικός Αερολιμένας Κάσου v. Δημοτικός Αερολιμένας Καστελόριζου vi. Κρατικός Αερολιμένας Κοζάνης "Φίλιππος" vii. Κρατικός Αερολιμένας Κυθήρων 9

viii. Δημοτικός Αερολιμένας Λέρου ix. Κρατικός Αερολιμένας Σκύρου x. Κρατικός Αερολιμένας Σύρου "Δημήτριος Βικέλας" xi. Μονάδα εξυπηρέτησης αεροσκαφών Γενικής Αεροπορίας Κλειστοί Αερολιμένες i. Κρατικός Αερολιμένας Σπάρτης ii. Κρατικός Αερολιμένας Επιταλίου iii. Κρατικός Αερολιμένας Αγρινίου iv. Κρατικός Αερολιμένας Ανδραβίδας v. Κρατικός Αερολιμένας Καστελίου vi. Κρατικός Αερολιμένας Λάρισας vii. Κρατικός Αερολιμένας Αθηνών Στην συνέχεια θα αναλυθούν ξεχωριστά τα 15 Διεθνή Αεροδρόμια της Ελλάδος ξεχωριστά ως προς τον αριθμό των αεροσκαφών τους, τον αριθμό των επιβατών και των εμπορευμάτων που μετέφεραν. 1.1. Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» Το Διεθνές Αεροδρόμιο της Αθήνας ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Μάρτιο του 2001 και αντικατέστησε το Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού, που εξυπηρετούσε για 6 περίπου δεκαετίες την Αθήνα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήταν προφανές ότι το Ελληνικό δε θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τις αυξημένες επιβατικές ανάγκες του μέλλοντος - εκτός αν επεκτεινόταν. Καθώς αυτό ήταν πλέον αδύνατο, και με τις φωνές διαμαρτυρίας για ηχορύπανση και υψηλή επικινδυνότητα να πληθαίνουν, η Ελληνική Κυβέρνηση πήρε την απόφαση της μεταφοράς του αεροδρομίου σε περιοχή έξω από την πόλη. Η τοποθεσία παρέμεινε η ίδια, και στις 31 Ιουλίου 1995, μετά από διεθνή διαγωνισμό, επελέγη η γερμανική εταιρία Hochtief (Χόχτιφ) για την κατασκευή του και την μετέπειτα συνιδιοκτησία του με το ελληνικό Δημόσιο. 5 Μια πρωτοποριακή συνεργασία μεταξύ του δημόσιου τομέα και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, η «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.» αποτελεί μια ιδιωτική ανώνυμη εταιρεία υπεύθυνη για την κατασκευή (ολοκλήρωση Σεπτέμβριος 2000) και τη λειτουργία του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» (έναρξη Μάρτιος 2001) για μια συνολική περίοδο 30 χρόνων. Η περίοδος εκχώρησης ξεκίνησε το 1996, με τη δημιουργία της «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.», νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, στο οποίο το Ελληνικό Δημόσιο κατέχει το 55% των μετοχών, ενώ ο ιδιωτικός τομέας συμμετέχει μέσω τριών μετόχων που έχουν στην κατοχή τους συνολικά το 45% των μετοχών της εταιρείας. Από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης για τις υπηρεσίες που προσφέρει στο επιβατικό 5 http://el.wikipedia.org/wiki/διεθνής_αερολιμένας_αθηνών_«ελευθέριος_βενιζέλος» 10

κοινό. Σύμφωνα με την ανεξάρτητη έρευνα ικανοποίησης επιβατών που διενεργεί σε ετήσια βάση η Παγκόσμια Ένωση Αερομεταφορέων (IATA) σε διεθνείς επιβάτες αεροδρομίων παγκοσμίως, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στα καλύτερα αεροδρόμια του κόσμου. 6 Για το 2004 συγκεκριμένα ήταν το 2 ο αεροδρόμιο στον κόσμο στην κατηγορία επιβατικής κίνησης 5-15 εκατομμύρια, κάτι το οποίο δικαιολογείται απόλυτα καθώς το 2004 ήταν η χρονιά που διεξήχθησαν στην Ελλάδα οι Ολυμπιακοί Αγώνες και ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision. Αναλυτικά παρακάτω παρατίθενται τα στοιχεία της επιβατικής κίνησης του αεροδρομίου σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΤΗ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ 1990 50.230 3.776.401 75,18218 62504 6300859 100,80729 1991 46.429 3.176.699 68,42058 53698 4898529 91,223677 1992 51.159 3.183.924 62,23585 61760 5882832 95,253109 1993 56.037 3.086.964 55,08796 63934 6327234 98,965089 1994 55.373 3.179.388 57,41766 64537 6812865 105,56526 1995 58.142 3.431.833 59,02502 62518 6492256 103,84619 1996 65.844 3.783.661 57,46402 69517 6628030 95,344017 1997 70.004 4.265.259 60,92879 73339 6824794 93,058182 1998 72.078 4.078.417 56,58338 75894 6802004 89,625056 1999 88.560 4.730.174 53,41208 83473 7040621 84,346088 2000 99.021 5.549.855 56,04725 87037 7798059 89,594759 2001 89.320 4.796.114 53,69586 81989 7995630 97,520765 2002 73.511 4.126.759 56,13798 75837 7663223 101,0486 2003 76.454 4.353.290 56,93999 82655 7873429 95,256536 2004 85.948 5.091.718 59,24184 93968 8566727 91,166429 2005 81.308 5.165.966 63,53577 88990 9105154 102,3166 2006 85.370 5.469.967 64,07364 94547 9603235 101,57102 2007 89.496 5.953.779 66,52564 103627 10571606 102,01594 Πίνακας 1-2: Στοιχεία της επιβατικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" Το «Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού», όπως είναι εμφανές μέσα από τα παραπάνω στοιχεία, από το 1990 έως το 2000 κινήθηκε ανοδικά τόσο σε πτήσεις εσωτερικού όσο και εξωτερικού. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, 2001-2003, το «Ελευθέριος Βενιζέλος» κινήθηκε σε λίγο πιο χαμηλές τιμές από εκείνες του προηγούμενου αεροδρομίου αλλά σύντομα κατόρθωσε όχι μόνο να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα αλλά και να τα ξεπεράσει, αγγίζοντας σχεδόν τα 6 εκατομμύρια επιβάτες σε πτήσεις εσωτερικού και το 1 εκατομμύριο σε αντίστοιχες εξωτερικού. Ταυτόχρονα, παρατηρείται και αύξηση τόσο των αφίξεων και αναχωρήσεων αεροσκαφών όσο και του αριθμού επιβατών ανά αεροσκάφος. Πιο συγκεκριμένα, μέσα στα 7 χρόνια λειτουργίας του, κατόρθωσε να σημειώσει αύξηση 24,14% στο σύνολο των επιβατών εσωτερικού και 32,22% στο σύνολο των επιβατών εξωτερικού, που το χρησιμοποίησαν. Ταυτόχρονα, αν εξαιρεθεί μια μικρή πτώση του αριθμού των αεροσκαφών εσωτερικών πτήσεων, κατάφερε να 6 http://www.epr.gr/company/12043/ 11

τον επαναφέρει στα ίδια σχετικά επίπεδα με το 2001, ενώ σε εκείνα του εξωτερικού παρατηρήθηκε αύξηση 26,39%. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 6.000.000 5.000.000 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0 1990 1991 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 1: Σύγκριση επιβατικής κίνησης του αεροδρομίου "Ελευθέριος Βενιζέλος" Μέσω του παραπάνω διαγράμματος καθίσταται σαφές ότι οι αφίξεις και οι αναχωρήσεις κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα, τόσο σε πτήσεις εσωτερικού όσο και εξωτερικού. Κάτι τέτοιο δείχνει ότι όσα άτομα επιλέγουν το αεροπλάνο, ως μέσο μεταφοράς τους σε ένα προορισμό, θα το επιλέξουν εκ νέου και για την επιστροφή τους. Ταυτόχρονα, διαφαίνεται ότι, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» προσελκύει κάθε έτος αριθμό επιβατών σχεδόν διπλάσιο σε πτήσεις εξωτερικού συγκριτικά με πτήσεις εσωτερικού. Τέλος, προκύπτει ότι ο αριθμός των επιβατών εσωτερικού κυμαίνεται σταθερά πάνω από 1.500.000 επιβάτες και του εξωτερικού πάνω από 2.300.000 επιβάτες. Σχεδόν σταθερή σε σχέση με τις επιδόσεις-ρεκόρ του 2007, κυμάνθηκε στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, η επιβατική κίνηση το 2008, μια χρονιά δοκιμασίας για τον κλάδο των αερομεταφορών, με τις τιμές των καυσίμων να εκτοξεύονται στα ύψη και αεροπορικές εταιρίες να βρίσκονται στα όρια της κρίσης και της κατάρρευσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα η επιβατική κίνηση του αεροδρομίου της Αθήνας έφτασε το 2008 τα 16,47 εκατομμύρια επιβάτες, παρουσιάζοντας μια ανεπαίσθητη και οριακή μείωση κατά 0,4%. Η μείωση αυτή είναι μικρότερη από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες το Συμβούλιο Αεροδρομίων της Ευρώπης δίνει μέσο όρο μείωσης της επιβατικής κίνησης για τα μεγάλα αεροδρόμια της τάξης του 0,7%. Περισσότερο φαίνεται να επηρεάστηκε η εσωτερική κίνηση, η οποία υποχώρησε κατά 2,2%, στα 5,8 εκατομμύρια επιβάτες, κυρίως, λόγω του μειωμένου αριθμού πτήσεων. Αντίθετα, αύξηση 0,5% σημείωσε η επιβατική κίνηση εξωτερικού με 10,64 εκατομμύρια επιβάτες. Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στη θετική εξέλιξη της κίνησης στις γεωγραφικές αγορές της Μέσης Ανατολής (+4,8%), της Αμερικής (+3,7%) και της Ανατολικής Ευρώπης (+3%). Η Δυτική Ευρώπη 12

διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα με το 2007, ενώ η Άπω Ανατολή ήταν η μόνη περιοχή στην οποία σημειώθηκε μείωση (-6,3%). Μείωση κατά 2,9% σημείωσαν οι πτήσεις που έφτασαν τις 199.418 γεγονός που οφείλεται κυρίως στη μείωση της τάξης του 4% των πτήσεων εσωτερικού. Το 2008 το αεροδρόμιο της Αθήνας είχε τακτικές απευθείας συνδέσεις με 115 προορισμούς σε 51 χώρες, εξυπηρετούμενες από 67 αεροπορικές εταιρείες. Στο δίκτυο του «Ελευθέριος Βενιζέλος» προστέθηκαν 4 νέα αεροδρόμια (Λιουμπλιάνα, Νίκαια, Λονδίνο/ Stansted και Όσλο/ Rygge), καθώς και 2 νέες αεροπορικές εταιρείες (Adria Airways, Baboo). Ο Γενικός Διευθυντής του αεροδρομίου κ. Γιάννης Παράσχης χαρακτήρισε ικανοποιητικό τον απολογισμό της επιβατικής κίνησης για το 2008, δεδομένης, όπως τόνισε, της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, της υψηλής τιμής του αεροπορικού καυσίμου και των εξελίξεων στην εγχώρια αεροπορική αγορά 7. Όσον αφορά στην κίνηση των εμπορευμάτων στο αεροδρόμιο, μέσω του παρακάτω διαγράμματος δίνεται μια σαφής εικόνα εξέλιξης της από το 1990 έως το 2007. 70.000 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 2: Σύγκριση κίνησης εμπορευμάτων σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" Όπως προκύπτει από το παραπάνω διάγραμμα η κίνηση των εμπορευμάτων στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις. Σε πτήσεις εσωτερικού, οι αφίξεις των μεταφερόμενων φορτίων κυμαίνονται από 2000 έως 5.700 και οι αναχωρήσεις από 16.500 και 25.900 τόνους. Παράλληλα, σε πτήσεις εξωτερικού, οι αφίξεις κυμαίνονται από 30.000 έως 62.000 ενώ οι αναχωρήσεις από 22.000 έως 34.000 τόνους, ποσότητες σαφώς μεγαλύτερες από εκείνες των αναχωρήσεων. Το 2008 υπήρξε ελπιδοφόρο καθώς σημειώθηκε αύξηση της εμπορευματικής κίνησης 2,7%. 7 http://news.pathfinder.gr/finance/news/528226.html 13

1.2. Κρατικός Αερολιμένας Αλεξανδρούπολης «Δημόκριτος» Ο αερολιμένας «Δημόκριτος» βρίσκεται σε απόσταση 7 χιλιομέτρων ανατολικά της Αλεξανδρούπολης. Βρίσκεται επί της εθνικής οδού Ε90 που συνδέει την Ελλάδα με την Τουρκία. Ο αερολιμένας φέρει το όνομα «Δημόκριτος» προς τιμή του μεγάλου αρχαίου ατομικού φιλόσοφου που γεννήθηκε στα Άβδηρα της Θράκης. Είναι ένας μέσης δυναμικότητας αερολιμένας σε σχέση με τη διενέργεια πτήσεων και τη διακίνηση επιβατών 8. Ο αερολιμένας κατασκευάστηκε το 1944 και το 1975 κατασκευάστηκε ο υπάρχων διάδρομος και αεροσταθμός 9. Προς το παρόν εκτελούνται πολιτικές πτήσεις με προορισμούς την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και την Σητεία και στρατιωτικές με προορισμούς την Σκύρο, το Ηράκλειο, τη Λήμνο, τη Μυτιλήνη, την Ελευσίνα και την Θεσσαλονίκη 10. Παρακάτω δίνεται μια σαφής εικόνα της κίνησης του αεροδρομίου «Δημόκριτος» σε ότι αφορά τόσο τους επιβάτες και τα εμπορεύματα όσο και την εξέλιξη του αριθμού των αεροσκαφών. ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΤΗ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ / ΑΦ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΒΑΤΕΣ / ΑΦ 1990 1.246 145.415 116,7055 0 0 0 1991 1.068 133.187 124,7069 0 0 0 1992 850 129.536 152,3953 0 0 0 1993 889 120.568 135,622 9 736 81,77778 1994 1.128 139.466 123,6401 63 4557 72,33333 1995 1.178 160.720 136,4346 6 893 148,8333 1996 1.529 195.678 127,9778 23 2603 113,1739 1997 1.558 210.263 134,957 23 1368 59,47826 1998 1.504 213.105 141,6922 8 230 28,75 1999 1.583 218.068 137,7562 0 0 0 2000 2.180 223.809 102,6647 2 2 1 2001 3.590 276.354 76,97883 1 5 5 2002 3.331 232.993 69,94686 9 379 42,11111 2003 3.650 241.323 66,11589 71 3027 42,6338 2004 3.739 261.914 70,04921 97 5126 52,84536 2005 3.654 259.089 70,90558 38 1999 52,60526 2006 3.636 274.571 75,51458 54 3348 62 2007 3.475 303.690 87,39281 37 1453 39,27027 Πίνακας 1-3: Στοιχεία της επιβατικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο «Δημόκριτος» 8 http://www.alxd.gr/airport/airportg.html 9 http://www.airliners.gr/el/airports/step.php?id=7 10 http://www.alxd.gr/flights/mondayg.html 14

Αρχικά, όσον αφορά στις αφίξεις και αναχωρήσεις αεροσκαφών σε πτήσεις εσωτερικού, στο αεροδρόμιο «Δημόκριτος» μέσα σε 17 χρόνια (1990-2007) σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 178,89%, ποσοστό αρκετά ικανοποιητικό. Οι αυξομειώσεις ανά έτος κυμάνθηκαν από -20,4% (1991-1992) έως 60,67 (2000-2001) ο αριθμός των αεροσκαφών από το 2000 και έπειτα διατηρείται σταθερά άνω των 3.300. Αντίθετη εικόνα παρουσιάζει το αεροδρόμιο στις πτήσεις εξωτερικού, όπου πολλές ήταν οι χρονιές, συγκεκριμένα τέσσερις, όπου δεν υπήρξε καμία κίνηση ούτε σε επιβατική αλλά ούτε σε εμπορευματική κίνηση. Πιο αναλυτικά, ο μέγιστος αριθμός αεροπλάνων σημειώθηκε το 2004, όπου αφίχθησαν και αναχώρησαν συνολικά μόλις 97. Ελπιδοφόρο, δεν παύει να αποτελεί το γεγονός ότι ενώ το 2000 τα αεροσκάφη ήταν μόνο 2, από το 2002 και μετά, ο αριθμός τους διατηρείται άνω των 30. Εικόνα της επιβατικής κίνησης δίνεται άμεσα μέσω του παρακάτω διαγράμματος. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 160.000 140.000 120.000 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 ΕΤΗ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 3: Σύγκριση επιβατικής κίνησης του αεροδρομίου "Δημόκριτος" Καθίσταται εμφανές ότι η επιβατική κίνηση εσωτερικού παρουσιάζει ανοδική τάση από το 1990 έως το 2007. Αν εξαιρεθούν κάποιες χρονιές, οι οποίες παρουσίασαν βαθμιαία μείωση, η γενικότερη πορεία κρίνεται ανοδική με ετήσια αύξηση 10%. Αντιθέτως, η κίνηση εξωτερικού θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως σχεδόν ανύπαρκτη συγκρινόμενη με εκείνη του εσωτερικού. Αυτά τα συμπεράσματα καθιστούν επιτακτική την ανάγκη, στο αεροδρόμιο «Δημόκριτος» να ενισχυθούν οι κινήσεις προσέλκυσης επιβατών για πτήσεις εξωτερικού. Ταυτόχρονα, σε μια προσπάθεια αρχικά να δοθεί στο χώρο μία εντελώς διαφορετική μορφή σε σχέση με τη σημερινή, αλλά και ταυτόχρονα να επεκταθούν οι αερομεταφορικές του ικανότητες, κατόπιν εντολών που έχουν ληφθεί από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, η διοίκηση του Αερολιμένα του έχει επιδοθεί τους τελευταίους μήνες στην πλήρη μεταμόρφωση του αεροδρομίου. Συγκεκριμένα η χρηματική επένδυση που έχει γίνει στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης και ειδικά η τελευταία για την ανακατασκευή των κτιρίων, που τετραπλασιάζει τη δυναμικότητα της κτιριακής υποδομής, είναι πάρα πολύ μεγάλη. Παρότι η επιβατική κίνηση εξυπηρετείται άψογα από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, μια ανακαίνιση καθίσταται απαραίτητη. Σκοπός της ανακαίνισης αυτής, αποτελεί η ανάπτυξη όχι μόνο του αεροδρομίου αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Αρχικά, καθώς ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που διακινείται αποτελείται από επιχειρηματίες, η ύπαρξη ενός υποκαταστήματος τράπεζας θεωρείται αναγκαίο. Επίσης, η ύπαρξη ενός φαρμακείου και ενός ταχυδρομείου θα αποτελούσαν πόλο έλξης ακόμα 15

περισσότερων ατόμων, από τη στιγμή που θα το καθιστούσαν αμέσως ένα μικρό εμπορικό κέντρο. Τέλος, η ύπαρξη ενός σταθμού ενοικίασης αυτοκινήτων θα ήταν επιθυμητή. Παράλληλα, στόχος του αερολιμένα είναι να δημιουργηθούν υποδομές στο να καταστεί εξαγωγικός φορέας, με τη δυνατότητα μεταφοράς φορτίων. Επιχειρησιακά υπάρχει δυνατότητα φορτηγών αεροπλάνων, όμως, για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές και αυτές σήμερα δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν ούτε αποθήκες αλλά ούτε και κατάλληλες υπηρεσίες στελεχωμένες μέσα στο αεροδρόμιο. Η περιοχή του Έβρου, επίσης, δεν έχει άμεσα μέχρι σήμερα, δυνατότητες εξαγωγής. Οι παραγωγοί, με τις κατάλληλες ενέργειες, θα μπορούν μέσα σε χρόνο υποπολλαπλάσιο από το σημερινό να μεταφέρουν στο εξωτερικό το εμπόρευμα τους και να τα πωλούν φρέσκα στον παραγωγό, κάτι το οποίο είναι πολύ εύκολο να γίνει, με μία πιστοποίηση φυτοπαθολογικού ελέγχου και να φορτώνονται απευθείας. Ταυτόχρονα, αυτές οι αλλαγές θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας όχι μόνο μέσα στο αεροδρόμιο αλλά και σε πολλούς κλάδους στα συναφή επαγγέλματα. Με τη μετατροπή του αεροδρομίου και σε μεταφορικό, θα απασχοληθούν στο αεροδρόμιο 70 με 80 άτομα παραπάνω. Οι θέσεις όμως εργασίας που θα ανοίξουν γύρω από αυτό είναι γύρω πάρα πολλές. ΚΙΝΗΣΗ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΣΕ ΠΤΗΣΕΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡ/ΤΑ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠ/ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 4: Εξέλιξη της εμπορευματικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο "Δημόκριτος" Τέλος, για πρώτη φορά υπάρχει πρόθεση να δημιουργηθεί στην Αλεξανδρούπολη ο πρώτος σταθμός συνδυασμένων μεταφορών, δηλαδή αεροδρόμιο, λιμάνι, Εγνατία Οδός και σιδηρόδρομος να συμμετέχουν ομαδικά στη διακίνηση των προϊόντων. Αν αυτό επιτευχθεί θα είναι η Αλεξανδρούπολη η πρώτη πόλη στην Ανατολική Ευρώπη που θα έχει συμβεί κάτι τέτοιο καθώς σήμερα αυτό υπάρχει μόνο στο Άμστερνταμ, στο Ρότερνταμ και στο Αμβούργο 11. Όλα τα παραπάνω στοιχεία δικαιολογούν τη κατάσταση της εμπορευματικής κίνησης του αεροδρομίου «Δημόκριτος», η οποία αποτυπώνεται στο σχετικό διάγραμμα (διάγραμμα 4). 11 Από συνέντευξη του αερολιμενάρχη σε τοπική εφημερίδα της Αλεξανδρούπολης, «Αλλάζει ριζικά το Δημόκριτος.», 01/02/06, ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΛΕΤΣΑ http://www.alexandroupoli.net/print.php?news.41 16

1.3. Κρατικός Αερολιμένας Ζακύνθου «Δ. Σολωμός» Η ιστορία του αεροδρομίου της Ζακύνθου ξεκινάει το 1972. Τότε κτίσθηκε ένα μικρό κτίριο επιβατικού σταθμού 4 χιλ. από το κέντρο της πόλης και λειτούργησε αρχικά με πτήσεις εσωτερικού. Τον Ιούνιο του 1981 τελείωσε η κατασκευή του νέου επιβατικού σταθμού και πλέον το εμβαδόν των κτιριακών εγκαταστάσεων του Αερολιμένα ήταν 2000τμ. Ύστερα από αρκετές εργασίες, παραδόθηκε το 2008 το νέο αεροδρόμιο Ζακύνθου. Πραγματοποιήθηκε επέκταση δαπέδου στάθμευσης αεροσκαφών καθώς και κατασκευή νέου κτιρίου αεροσταθμού και διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου. Πρόκειται για χώρο 14.500 τ.μ., απαρτιζόμενο από τρεις ορόφους (υπόγειο, ισόγειο, 1ο όροφο), ενώ σε ορισμένα σημεία υπάρχουν ημιώροφοι που θα στεγαστούν τα γραφεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας των ξένων εταιριών και ορισμένα της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Με πλήρη χρήση, μπορούν να λειτουργήσουν 15 θέσεις τσεκαρίσματος εισιτηρίων ενώ οι ταινίες μεταφοράς αποσκευών λειτουργούν με οπτικές ίνες και οι χώροι μετά τους πρώτους ελέγχους πριν την έξοδο στον αεροδιάδρομο είναι τεράστιοι εκεί θα υπάρχουν τα καταστήματα των αφορολογήτων ειδών, που στεγάζονται σε ημιώροφο 12. Τέλος, οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν χώρο στάθμευσης για 300 οχήματα, ταξί, επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων, σνακ μπαρ, κατάστημα αφορολόγητων, δημόσια τηλέφωνα, γραφείο πληροφοριών, τουαλέτες και εγκαταστάσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες 13. ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ «Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ» ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΤΗ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ ΑΦ.+ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ 1990 1.024 30.066 29,361328 2371 303769 128,11852 1991 891 24.485 27,480359 2352 334851 142,36862 1992 1.072 28.921 26,978545 2830 412566 145,78304 1993 1.078 25.688 23,829314 2529 378561 149,68802 1994 1.117 30.915 27,676813 3110 462404 148,68296 1995 1.204 32.584 27,063123 3815 553180 145,00131 1996 1.401 36.758 26,236974 3230 455153 140,91424 1997 1.581 34.881 22,062619 3701 522066 141,06079 1998 1.476 32.245 21,846206 4163 618549 148,58251 1999 1.384 34.979 25,273844 4852 769197 158,53195 2000 1.078 33.116 30,719852 5476 885921 161,78251 2001 928 28.647 30,869612 5629 950345 168,83017 2002 949 27.823 29,31823 5736 984969 171,71705 2003 1.125 27.098 24,087111 5990 981748 163,89783 2004 1.211 30.043 24,808423 5839 982409 168,24953 2005 1.332 30.944 23,231231 5734 948944 165,49424 2006 1.390 30.378 21,854676 5912 970257 164,11654 2007 1.275 32.211 25,263529 5771 956736 165,7834 Πίνακας 1-4: Στοιχεία της επιβατικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός» 12 http://www.imerazante.gr/imera/news/detail.php?id=8454&phrase_id=134603 13 http://www.ionian-islands.com/zante/zante.flights.gr.php 17

Όπως μπορεί να παρατηρηθεί μέσω του παραπάνω πίνακα το αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός» είναι από εκείνα που παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις τόσο στον αριθμό των επιβατών, που μετακινούνται μέσω αυτού, όσο και στον αριθμό των αεροσκαφών. Πιο συγκεκριμένα, από το 1990 μέχρι το 2007 και κάθε χρόνο ο αριθμός των αεροσκαφών κατέγραφε αυξομειώσεις της τάξης του ±2%, αλλά ταυτόχρονα σημείωσε σε μια χρονιά (1999-2000) μείωση 22,11% και σε μια άλλη αύξηση 20,31% (1991-1992). Επίσης, ο αριθμός των επιβατών σε πτήσεις εσωτερικού παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις ανά έτος αγγίζοντας αυξήσεις της τάξης του 20,35% (1993-1994) και ανάλογα μειώσεις -18,56% ο μέσος όρος αυξομείωσης ανά έτος είναι 0,97%. Ο αριθμός των επιβατών σε πτήσεις εξωτερικού διαφοροποιείται ριζικά από εκείνον των πτήσεων εσωτερικού, καθώς ο μέσος όρος επιβατών εξωτερικού από το 1990 έως το 2007 είναι 22,6 φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο εσωτερικού. 14. Παράλληλα, διαφοροποιούνται και στο τομέα της σταθερότητας εξέλιξης, καθώς, όπως αναφέρθηκε, σε πτήσεις εσωτερικού καταγράφηκαν μεγάλες αυξομειώσεις ανά έτος ενώ σε εκείνες του εξωτερικού τόσο ο αριθμός των αεροσκαφών όσο και των επιβατών είναι σταθερά αυξανόμενος με μέση αύξηση ανά έτος 5,95% για τον πρώτο και 7,65% για τον δεύτερο. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΠΙΒΑΤΕΣ 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 5: Σύγκριση επιβατικής κίνησης του αεροδρομίου "Δ. Σολωμός" Όσον αφορά στον αριθμό των επιβατών ανά αεροσκάφος, το αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός» της Ζακύνθου βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε πτήσεις εσωτερικού και αντίστοιχα σε πολύ υψηλά σε εκείνες του εξωτερικού. Αναλυτικά, ο μέσος όρος επιβατών ανά αεροσκάφος στο σύνολο των αεροδρομίων της Ελλάδος είναι 56 ενώ του αεροδρομίου της Ζακύνθου υπολογμόλις στους 26 επιβάτες. Αντίθετα, σε πτήσεις εξωτερικού ενώ ο γενικός μέσος όρος είναι 118 επιβάτες ανά αεροσκάφος, το «Δ. Σολωμός» καταγράφει 154. Στο παρακάτω συγκριτικό διάγραμμα αποτυπώνεται έντονα η διαφορά της κίνησης των επιβατών σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σημαντικό ρόλο στην χαμηλή κίνηση των επιβατών στις πτήσεις εσωτερικού παίζει και ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού. 14 Μέσος όρος επιβατών εσωτερικού στο αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός»: 30.655 ενώ μέσος όρος επιβατών εξωτερικού στο αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός»: 692.868 18

Εξετάζοντας τον πληθυσμό της Ζακύνθου από το 1951 έως το 1991 παρατηρήθηκε ότι μειώνεται σημαντικά. Συγκεκριμένα, από 38.062 κατοίκους το 1951 φτάνει το 1981 τους 30.014. Ο πληθυσμός του νησιού άρχισε να αυξάνεται στη δεκαετία του 1990, με αποτέλεσμα να φτάσει τους 32.746 κατοίκους. Το ίδιο συμβαίνει και στο μοναδικό αστικό κέντρο του νησιού, την πόλη της Ζακύνθου με πληθυσμό το 1991 10.364 κατοίκους που αντιστοιχεί σε ποσοστό 31,65%. Παρόλη όμως την αύξηση, λόγω της ανάπτυξης του τουρισμού και της βελτίωσης του επιπέδου ζωής στις νησιωτικές περιφέρειες, πρόβλημα εντοπίζεται στο αρνητικό φυσικό ισοζύγιο και στην πυραμίδα ηλικιών που δείχνει ότι ο πληθυσμός γηράσκει 15. Το πρόβλημα αυτό είναι έντονο στα νησιά λόγω της μετανάστευσης και της αγροτικής μεταπολεμικής εξόδου. Άμεσα επηρεάζονται οι πτήσεις εσωτερικού καθώς είναι λογικό όταν ένα νησί κατά βάση κατοικείται από άτομα μεγάλης ηλικίας, οι μετακινήσεις να είναι αραιές. Όσον αφορά τις πτήσεις εξωτερικού, μία βασική αιτία έντονης κινητικότητας αποτελεί το γεγονός ότι το αεροδρόμιο της Ζακύνθου συνδέεται ειδικά τις τουριστικές περιόδους με πολλές χώρες του εξωτερικού δίνοντας στο αεροδρόμιο και κατά συνέπεια στο νησί ένα μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων νησιών. Τέλος, το μόνο χαρακτηριστικό του αεροδρομίου, το οποίο το «αποδυναμώνει» σε ένα βαθμό, είναι ότι στο συγκεκριμένο αεροδρόμιο απαγορεύονται οι νυχτερινές πτήσεις. Από το 1993 και μετά, προκειμένου να επιτευχθεί ολοκληρωμένη και αποτελεσματική ακουστική προστασία της χελώνας Caretta-caretta που ζει και αναπαράγεται στο βιότοπο του κόλπου του Λαγανά της Ζακύνθου οι νυχτερινές πτήσεις διακόπηκαν. Η αναγκαιότητα της συγκεκριμένης απαγόρευσης προέκυψε κατόπιν μελετών που εκπονήθηκαν για λογαριασμό της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ενώ εκτός του παραπάνω περιορισμού εφαρμόσθηκε και πλήρης απαγόρευση των αεροσκαφών του Κεφαλαίου 2 (παλαιά θορυβώδη αεροσκάφη) καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας, όταν ακόμη ο περιορισμός δεν ίσχυε στα υπόλοιπα αεροδρόμια 16. ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ (ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ) ΕΜΠΟΡ/ΤΑ ΣΕ ΤΟΝ. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 6: Εξέλιξη της εμπορευματικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού στο αεροδρόμιο "Δ. Σολωμός" 15 «Τα Προβλήματα του Νησιωτικού Χώρου. Η περίπτωση του Νομού Ζακύνθου.» μελέτη της ΜΟΥΣΟΥΡΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΣ για το ΚΕΤΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ/ΑΝΤΕΝΑΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ. 16 http://ecology-salonika.org 19

Όσον αφορά στην εμπορευματική κίνηση το αεροδρόμιο «Δ. Σολωμός» παρουσιάζει έντονα προβλήματα καθώς σε πτήσεις εσωτερικού η κίνηση είναι ασθενέστατη και σε αντίστοιχες εξωτερικού είναι μηδενική. Οι ανάγκες που έχει το μεγαλύτερο - σε δείκτες κατά κεφαλήν ανάπτυξης - νησί του Ιονίου Πελάγους, είναι σίγουρα πολύ μεγάλες και επομένως, δεν δικαιολογούν αυτή τη κατάσταση. Μέσω συντονισμένων ενεργειών θα πρέπει να δοθεί μεγάλη σημασία στην ενίσχυση των πτήσεων εσωτερικού αλλά και στην εμπορευματική κίνηση της περιοχής. Αν λάβει κανείς υπ όψιν του ότι, η Ζάκυνθος είναι γεωγραφικά το 11ο σε μέγεθος νησί της Ελλάδας - ουσιαστικά 8ο γιατί από το 8 μέχρι το 11 οι εκτάσεις διαφέρουν ελάχιστα - και το 19ο της Μεσογείου, σίγουρα η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί άμεσα με την λήψη δραστικών αποφάσεων και μέτρων. 1.4. Κρατικός Αερολιμένας Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης» Το 1937 σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων ανατολικά από το ανάκτορο της Κνωσού, κατασκευάστηκε το αεροδρόμιο του Ηρακλείου και άρχισαν να προσγειώνονται τα πρώτα μικρά αεροπλάνα. Αρχικά, είχε μορφή μεγάλου ισοπεδωμένου αγρού και το πρώτο αεροπλάνο που προσγειώθηκε και μετέφερε επιβάτες, άνηκε στην Ελληνική Εταιρεία Εναέριων Συγκοινωνιών το 1939. Το φθινόπωρο του 1946 άρχισε πάλι να λειτουργεί η αεροπορική συγκοινωνία, αφού είχε διακοπεί από το 1941 λόγω του πολέμου. Το 1954 προσγειώθηκε για πρώτη φορά τετρακινητήριο αεροπλάνο, χωρητικότητας 64 επιβατών με αποτέλεσμα την γρήγορη αύξηση της αεροπορικής κίνησης, που έφτασε τους 18.000 επιβάτες την χρονιά εκείνη. Μετά το 1957, οπότε η νέα αεροπορική εταιρεία «Ολυμπιακή Αεροπορία» χρησιμοποίησε τα αεροσκάφη των 95 θέσεων, η επιβατική κίνηση αυξήθηκε άμεσα, ακόμα περισσότερο μεταξύ Ηρακλείου και Αθήνας 17. Ο σημερινός Αερολιμένας Ηρακλείου άρχισε να λειτουργεί σε νέα κτίρια το 1971, χρονιά κατά την οποία, πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση charter από το εξωτερικό. Έκτοτε έχουν εκτελεστεί έργα επέκτασης του κτιρίου και της πίστας, για να καλυφθούν οι ανάγκες της συνεχώς αυξανόμενης αεροπορικής κίνησης. Συγκεκριμένα, από το 1973 έως το 1975 κατασκευάστηκαν καταφύγια αεροσκαφών και τροχοδρόμων και το 1988 εγκαινιάστηκε η νέα αίθουσα αφίξεων/αναχωρήσεων εξωτερικού 18. Το 1992 ολοκληρώθηκε η νέα αίθουσα αφίξεων εξωτερικού και το 1994 λειτούργησε η νέα αίθουσα αναχωρήσεων εξωτερικού. Στη συνέχεια, το 1996 ολοκληρώθηκε η επέκταση του αεροσταθμού και το 1997 παραδόθηκε σε χρήση η νέα αίθουσα αναχωρήσεων εξωτερικού και τέλος το 2005 επεκτάθηκε ο αεροσταθμός κατά 18.985 m². Το αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» είναι το δεύτερο σε κίνηση Α/Δ της χώρας και στο πέρασμα των χρόνων παραμένει σταθερά ψηλά στις προτιμήσεις, τόσο των επιβατών, όσο και εκείνων που επιθυμούν να μεταφέρουν εμπορεύματα μέσω αυτού. Παρακάτω δίνεται μια σαφής εικόνα της αεροπορικής κίνησης του αεροδρομίου από το 1990 έως το 2007, όσον αφορά στην κίνηση των επιβατών, σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. 17 http://www.hcaa-eleng.gr/greek/airports/heraklio/herakhist_gr.html 18 http://www.airliners.gr/el/airports/step.php?id=15 20

ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ "Ν. Καζαντζάκης" ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΤΗ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ Α/ΦΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ/ ΑΦ.+ ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ ΑΦ.+ΑΝ. ΣΥΝΟΛΟ ΑΦ 1990 5.286 593.375 112,25407 12323 1871606 151,8791 1991 4.127 475.047 115,1071 15090 2210071 146,4593 1992 4.775 465.565 97,500524 19593 2782685 142,0244 1993 5.169 452.922 87,622751 20694 2959357 143,0056 1994 5.565 464.297 83,431626 24135 3530144 146,2666 1995 5.503 438.716 79,72306 21033 3120427 148,3586 1996 7.137 539.685 75,617907 17870 2872198 160,7274 1997 9.542 694.070 72,73842 21312 3178379 149,1357 1998 10.222 660.324 64,598317 22994 3384057 147,1713 1999 14.360 871.100 60,66156 26543 4093867 154,2353 2000 14.920 989.396 66,313405 26291 4161241 158,2763 2001 13.433 830.448 61,821484 25857 4216278 163,0614 2002 11.045 717.934 65,000815 25599 4073795 159,1388 2003 13.660 813.057 59,52101 25863 4020450 155,4518 2004 14.225 926.696 65,145589 23945 3785812 158,1045 2005 12.553 911.207 72,588784 25713 4021704 156,4074 2006 15.143 1.004.223 66,315988 28597 4341429 151,8141 2007 16.801 1.099.196 65,424439 29211 4339173 148,5459 Πίνακας 1-5: Στοιχεία της επιβατικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού στο αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» Όπως είναι εμφανές, μέσω του παραπάνω πίνακα, το «Ν. Καζαντζάκης» έχει εξελιχθεί ταχύτατα μέσα σε 17 έτη, καθώς έχει παρουσιάσει αύξηση σε όλα τα στατιστικά του στοιχεία. Πιο συγκεκριμένα, σε πτήσεις εσωτερικού, ο αριθμός των αεροσκαφών αυξάνεται ετησίως σταθερά πάνω από 8%, αν εξαιρεθούν ελάχιστες χρονιές στις οποίες παρουσίασε μείωση. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων, αυξάνεται ετησίως κατά 4% και συνολικά στο πέρασμα των 17 ετών αυξήθηκε κατά 85%, ποσοστό αρκετά ικανοποιητικό. Όσον αφορά στην κίνηση των πτήσεων εξωτερικού, το αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» ξεπερνά κατά πολύ εκείνη του εσωτερικού. Τα αεροσκάφη, συγκεκριμένα, κινούνται σε αριθμούς πολλαπλάσιους παρουσιάζοντας μέσο όρο ετήσιας αύξησης 5%. Μέσα σε 17 έτη το αεροδρόμιο έχει καταφέρει να αυξήσει τον αριθμό των αεροσκαφών πτήσεων εξωτερικού κατά 137% και του αριθμού επιβατών εξωτερικού κατά 132%. Η πολλαπλάσια σε αριθμό κίνηση των πτήσεων εξωτερικού, δικαιολογείται αρκετά, από το γεγονός ότι μέσω του αεροδρομίου αυτού, πραγματοποιούνται πολύ λιγότερες πτήσεις σε προορισμούς εσωτερικού σε σύγκριση με εκείνες του εξωτερικού. Αναλυτικά, οι πτήσεις έχουν ως προορισμούς εσωτερικού την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη, τη Ρόδο, τη Καλαμάτα, τη Κω, τη Μυτιλήνη και τη Σάμο ενώ εξωτερικού τη Μόσχα, το Αμβούργο, το Βερολίνο, τη Ζυρίχη, το Μόναχο, τη Νυρεμβέργη, τη Βιέννη, τη Βαρσοβία, τη Λάρνακα, τη Πράγα, το Λονδίνο, το Μάντσεστερ, το Ελσίνκι, τη Βιέννη και αρκετές άλλες πόλεις του εξωτερικού 19. Μέσω του παρακάτω γραφήματος φαίνεται ξεκάθαρα η διαφορά του αριθμού των επιβατών στις πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. 19 http://el.wikipedia.org/wiki/κρατικός_αερολιμένας_ηρακλείου_«νίκος_καζαντζάκης» http://www.airliners.gr/el/airports/step.php?id=15 21

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 2.500.000 2.000.000 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 1.500.000 1.000.000 500.000 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 ΕΤΗ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Διάγραμμα 7: Σύγκριση της επιβατικής κίνησης του αεροδρομίου "Ν. Καζαντζάκης" Ο αερολιμένας Ηρακλείου διαδραματίζει σήμερα πρωταρχικό ρόλο, τόσο στο Εθνικό και Ευρωπαϊκό δίκτυο αερομεταφορών και αεροδρομίων, όσο και ευρύτερα στην Ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Όπως αναφέρθηκε, αποτελεί το δεύτερο αεροδρόμιο σε συνολική εξυπηρέτηση επιβατών στην Ελλάδα, ενώ είναι το πρώτο αεροδρόμιο στην εξυπηρετούμενη έκτακτη κίνηση εξωτερικού (πτήσεις τσάρτερ, κλπ). Από το 2000 εξυπηρετεί περίπου πέντε εκατομμύρια επιβάτες ετησίως με το μεγαλύτερο μέρος των αφίξεων να καταγράφεται κατά το πεντάμηνο, Μάιος έως Σεπτέμβριος, γεγονός που δημιουργεί μεγάλες απαιτήσεις σε αερολιμενικές υποδομές Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες εξαντλείται η δυνατότητα των υποδομών με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η εξυπηρέτηση περισσότερων πτήσεων λόγω της περιορισμένης χωρητικότητας στερώντας τη δυνατότητας περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης της Κρήτης. Σύμφωνα μάλιστα με μελέτη του ΕΜΠ η αναμενόμενη κίνηση έως το 2010 εκτιμάται ότι θα κινηθεί στα επίπεδα των 8 εκατομμυρίων επιβατών ετησίως και έως το 2020 θα φτάσει τα 10 12 εκατομμύρια. Επιτακτική φαντάζει συνεπώς, η ανάγκη δημιουργίας νέου αεροδρομίου. Παρά τις πεπερασμένες δυνατότητες του υφιστάμενου αεροδρομίου Ν. Καζαντζάκης, τα περιθώρια επέκτασης του είναι περιορισμένα, καθώς υπάρχει αδυναμία απόκτησης γειτονικών εκτάσεων για τη δημιουργία νέων υποδομών. Επιπροσθέτως, η ανάπτυξη της περιοχής και η υπερσυγκέντρωση λειτουργικών της πόλης του λιμανιού και του αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή εντείνουν το πρόβλημα. Παρά τις παρεμβάσεις που είναι σήμερα σε εξέλιξη (κατασκευή νέου χώρου στάθμευσης αεροσκαφών και οχημάτων εδάφους όπως επίσης και η δημιουργία νέας αίθουσας check in) καθώς και αυτές που έχουν προγραμματισθεί (επέκταση χώρου αφίξεων και αναχωρήσεων βελτίωση κυκλοφοριακών ρυθμίσεων για καλύτερη πρόσβαση στο αεροδρόμιο) το αεροδρόμιο δεν θα είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στην αυξανόμενη επιβατική κίνηση που ήδη σήμερα εξυπηρετείται οριακά. Η περιοχή Καστελίου επελέγη κατόπιν σχετικής μελέτης όπου εξετάσθηκαν 42 εναλλακτικές λύσεις για την μεταφορά του αεροδρομίου. Το συγκεκριμένο σημείο κρίθηκε ως η καλύτερη λύση με βάση τα ανεμολογικά στοιχεία, τη μορφολογία του 22

εδάφους, την ελαχιστοποίηση των απαιτούμενων χωματουργικών εργασιών για την κατασκευή, τις απαιτήσεις των διεθνών κανονισμών λειτουργίας πολιτικών αεροδρομίων (ICAO), την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής και τις δυνατότητες καλύτερης δυνατής εξυπηρέτησης με βάση το υφιστάμενο οδικό δίκτυο αλλά και τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις. Είναι ενδεικτικό ότι οι χρόνοι προσπέλασης στο νέο αεροδρόμιο από το Ηράκλειο θα είναι 26, ενώ από τη Χερσόνησο 12. Το νέο αυτό αεροδρόμιο αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 8 με 10 χρόνια συμπεριλαμβανομένου του απαιτούμενου χρόνου για τις απαλλοτριώσεις. Το νέο αεροδρόμιο του Καστελίου, που θα κατασκευαστεί με τη μέθοδο της συγχρηματοδότησης, θα αποτελέσει μία ακόμη επιτυχημένη εφαρμογή σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και να συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της περιοχής και της οικονομίας της χώρας γενικότερα 20. 12 10 8 6 4 2 0 Δυνατότητες κάλυψης ετήσιας κίνησης σε εκατομμύρια επιβατών Αερολιμένας Ηρακλείου Ν.Καζαντζάκης Νέο Αεροδρόμιο Καστελίου Διάγραμμα 8: Σύγκριση των δυνατοτήτων κάλυψης της ετήσιας κίνησης σε εκατομμύρια επιβατών ανάμεσα στο αεροδρόμιο "Ν. Καζαντζάκης" και Καστελίου, πηγή: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ, Δελτίο Τύπου: 3.02.2005 ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ (ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ) ΕΜΠΟΡ/ΤΑ ΣΕ ΤΟΝ. 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ 1997 1998 1999 ΕΤΗ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 9: Εξέλιξη της εμπορευματικής κίνησης σε πτήσεις εσωτερικού στο αεροδρόμιο "Ν. Καζαντζάκης" 20 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ, Δελτίο Τύπου: 3.02.2005 http://www.crete-region.gr/greek/information/teleutaia_nea/february_2006/ak.doc 23

Όσον αφορά στην κίνηση των εμπορευμάτων στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου, παρατηρούνται και σε αυτό μεγάλες αποκλίσεις, τόσο ανάμεσα σε αναχωρήσεις και αφίξεις, όσο και μεταξύ πτήσεων εσωτερικού και εξωτερικού. Αναλυτικά, σε πτήσεις εσωτερικού, ο μέσος όρος αφίξεων κυμαίνεται στους 3.360 τόνους/ έτος ενώ στις αναχωρήσεις μόλις στους 538/ έτος. Ταυτόχρονα, σε πτήσεις εξωτερικού, ο μέσος όρος των αφίξεων αγγίζει τους 8 τόνους/ έτος και των αναχωρήσεων μόλις τους 3 τόνους/ έτος. Όπως καθίσταται εμφανές, το αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα στις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων σε ένα αεροδρόμιο του δικού του μεγέθους και της δικής του κίνησης ένα τέτοιο γεγονός θα έπρεπε να είναι αν όχι ανύπαρκτο, τουλάχιστον, άμεσα αντιμετωπίσιμο. Με την μεταφορά του αεροδρομίου στο Καστέλι, αναμενόμενη θεωρείται η αύξηση της μεταφορικής κίνησης του αεροδρομίου κατακόρυφα. 1.5. Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» O Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης Μακεδονία δημιουργήθηκε το 1943 και βρίσκεται 15 χλμ. νοτιοανατολικά από την πόλη της Θεσσαλονίκης, κοντά στη Καλαμαριά και είναι το τέταρτο σε κίνηση αεροδρόμιο της Ελλάδας. Παλιότερα ονομαζόταν "Αερολιμένας Μίκρας Θεσσαλονίκης" αλλά μετονομάστηκε το 1993 παίρνοντας το όνομα της ιστορικής γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας. Εξυπηρετεί τοπικές και διεθνείς πτήσεις προς και από Ευρωπαϊκές χώρες και την Κύπρο. Λειτουργεί 24 ώρες ως επιβατικός και εμπορευματικός σταθμός, με 14 θέσεις στάθμευσης αεροσκαφών όλων των μεγεθών και ταυτόχρονα στεγάζει μοίρες της Πολεμικής Αεροπορίας και την Αερολέσχη Θεσσαλονίκης, η οποία λειτουργεί 18 ώρες την ημέρα και διαθέτει ελαφρά αεροσκάφη προς ενοικίαση 21. Ένα έργο με τεράστια αναπτυξιακή σπουδαιότητα για την ευρύτερη περιοχή της Βορείου Ελλάδος, αποτελεί ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός του αεροδρομίου. Με την ολοκλήρωση του έργου του διαδρόμου προσγειώσεων/ απογειώσεων και την επέκταση των κτιρίων του, ο Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης αναβαθμίζεται σε διεθνές αεροδρόμιο που θα υποδέχεται με ασφάλεια όλους τους τύπους αεροσκαφών και θα παρέχει την δυνατότητα πραγματοποίησης υπερατλαντικών πτήσεων χωρίς ενδιάμεσο σταθμό. Το έργο της επέκτασης του διαδρόμου προσγειώσεων/ απογειώσεων ξεκίνησε να κατασκευάζεται στο τέλος του 2005 και οι εργασίες του προχωρούν κανονικά σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχει τεθεί και προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2011. Επίσης το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε ολοκλήρωσε τρία έργα που είχαν ξεκινήσει από το 2004, τα οποία αναβαθμίζουν το Αεροδρόμιο «Μακεδονία» στο επίπεδο ενός διεθνούς αεροδρομίου. Τα έργα αυτά είναι η επέκταση των κτιρίων του αεροδρομίου, η κατασκευή δύο νέων κτιρίων του Εμπορευματικού Σταθμού, η αναβάθμιση και επέκταση του Πύργου Ελέγχου και η νέα κυκλοφοριακή ρύθμιση και η επέκταση των χώρων στάθμευσης 22. 21 http://www.airliners.gr/el/airports/step.php?id=16 22 www.e-logos.gr/par-politik/kyv_protov/kyv_30.pdf 24