ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΜΟΥ ΑΝΙΩΝ ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ

9 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 401 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΜΟΥ ΑΝΙΩΝ ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ Π. Λατινόπουλος 1, Ν. Θεοδοσίου 2, Α. Παπαγεωργίου, Α. Ξεφτέρης, Ε. Φωτοπούλου και Ζ. Μάλλιος Τοµέας Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, 541 24 Θεσσαλονίκη E-mail: latin@civil.auth.gr 1, niktheo@eng.auth.gr 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται µια µεθοδολογία για τη συλλογή, οργάνωση, ταξινόµηση και αξιοποίηση µετρήσεων και δεδοµένων σχετικών µε τους υδατικούς πόρους του ήµου Μουδανιών στη Χαλκιδική. Στόχος της µεθοδολογίας που αναπτύσσεται είναι η βελτιστοποίηση της δυνατότητας εκµετάλλευσης των στοιχείων αυτών ως εργαλείο για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων της περιοχής. Βασικό χαρακτηριστικό της µεθοδολογίας αυτής είναι η ανάπτυξη ενός πλέγµατος εύχρηστων και ευέλικτων ηλεκτρονικών βάσεων δεδοµένων προσαρµοσµένων στις ιδιαιτερότητες των στοιχείων που αφορά η κάθε µια. Όλες αυτές οι αυτοδύναµες βάσεις δεδοµένων συνδέονται µεταξύ τους µέσω κοινών χαρακτηριστικών στοιχείων και όλες µαζί µε µια εφαρµογή Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών. Το αποτέλεσµα είναι ένα εύχρηστο εργαλείο που παρέχει δυνατότητες άµεσης και εποπτικής παρακολούθησης των εφαρµογών διάφορων διαχειριστικών πολιτικών. WATER RESOURCES INVESTIGATION IN THE BASIN OF THE MUNICIPALITY OF MOUDANIA IN CHALKIDIKI P. Latinopoulos 1, N. Theodossiou 2, A. Papageorgiou, A. Xefteris, E. Fotopoulou and Z. Mallios Division of Hydraulics and Envir. Engineering, Faculty of Civil Engineering Aristotle University of Thessaloniki, 541 24 Thessaloniki ANSTRACT In this paper a methodology is presented for the collection, organisation, and exploitation of measurements and data related to the water resources of the municipality of Moudania in Chalkidiki. The developed methodology aims at the optimisation of the ability to exploit the available data through a management tool for the water resources of the investigated area. The basic element of the methodology is the development of a group of easy-to-use computer-based databases each one adapted to the particularities of the concerned data. All these stand-alone databases are connected to each other through common elements and all together, to a Geographical Information System application. The result is a useful tool quite capable of investigating the application of different management scenarios.

402 9 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ήµος Μουδανιών βρίσκεται στο Νοµό Χαλκιδικής, περίπου 50 km νότια της Θεσσαλονίκης. ιοικητικά ο ήµος Μουδανιών αποτελείται συνολικά από 9 ηµοτικά ιαµερίσµατα (..). Η περιοχή είναι κυρίως αγροτική, µε αξιόλογες όµως υδρευτικές υδατικές ανάγκες ειδικά για την κάλυψη των απαιτήσεων αιχµής κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο. Οι υδατικές ανάγκες αντιµετωπίζονται µέσω ενός πυκνού δικτύου, ιδιωτικών κυρίως, γεωτρήσεων άντλησης. Από υδρολογικής άποψης διακρίνονται τρεις λεκάνες απορροής. Οι δύο πρώτες είναι επιµήκεις, µε εµβαδόν 64.6 και 47.7 km 2 αντίστοιχα και εκτείνονται από την ορεινή Χαλκιδική µέχρι τις ακτές. Η τρίτη είναι περιορισµένης έκτασης, µόλις 14.9 km 2, και αφορά στην περιοχή που αναπτύσσεται γύρω από το.. Ν. Μουδανιών. Το µέγιστο µήκος της συνολικής λεκάνης είναι 20km περίπου ενώ το αντίστοιχο πλάτος 6km. Το µέγιστο υψόµετρο της λεκάνης είναι 950m στην περιοχή του Βάβδου. Σηµειώνεται ότι το.. Αγίου Μάµαντα, παρότι διοικητικά ανήκει στον ήµο Μουδανιών, υδρολογικά ανήκει στη λεκάνη απορροής του Ποταµού Ολύνθιου. Αναγνωρίζοντας τη σηµασία της ανάγκης εφαρµογής ορθολογικών µεθόδων διαχείρισης των διαθέσιµων υδατικών πόρων της περιοχής, ο ήµος Μουδανιών ανέθεσε το καλοκαίρι του 2001 στο Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης σχετικό ερευνητικό πρόγραµµα. Στόχος του προγράµµατος είναι, σε πρώτο στάδιο, η διερεύνηση και εκτίµηση των διαθέσιµων υδατικών πόρων της περιοχής του ήµου Μουδανιών και σε δεύτερο στάδιο η ανάπτυξη διαχειριστικών µεθόδων και εργαλείων που θα µπορούσαν να οδηγήσουν στη βιώσιµη αντιµετώπιση του υδατικού προβλήµατος της περιοχής. Η παρούσα εργασία αποτελεί σύνοψη των αποτελεσµάτων που έχουν εξαχθεί µέχρι το παρόν στάδιο ανάπτυξης του ερευνητικού αυτού προγράµµατος [1]. Στην εργασία λοιπόν αυτή παρουσιάζεται µια µεθοδολογική προσέγγιση των υδατικών πόρων της λεκάνης του ήµου Μουδανιών. Κύριοι στόχοι της προσέγγισης αυτής είναι η διερεύνηση των διαθέσιµων υδατικών πόρων, η παρατήρηση και εκτίµηση της χωρο-χρονικής ποσοτικής και ποιοτικής τους κατάστασης καθώς και η αξιολόγηση του τρόπου αξιοποίησης τους 2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Οι εργασίες που απαιτούνται για τη διερεύνηση του υδατικού προβλήµατος µπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες, στις εργασίες πεδίου και στις εργασίες γραφείου. Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει εργασίες όπως η αναγνώριση της περιοχής έρευνας, ο εντοπισµός, η αναγνώριση και η καταγραφή των γεωτρήσεων (αρδευτικών και υδρευτικών) και οι µετρήσεις των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών του υδροφορέα. Αντίστοιχα οι εργασίες γραφείου περιλαµβάνουν τη συλλογή, αξιολόγηση και αξιοποίηση των υφιστάµενων σχετικών δεδοµένων, ερευνών και µελετών, την οργάνωση ηλεκτρονικών βάσεων δεδοµένων για την καταχώρηση των στοιχείων που συγκεντρώνονται, την ανάπτυξη µεθόδων και την εφαρµογή µοντέλων αξιοποίησης τους και την οργάνωση της υποδοµής για την ανάπτυξη διαχειριστικών εργαλείων. Στη συνέχεια αναπτύσσονται τα βασικά συστατικά στοιχεία του κάθε σταδίου της έρευνας.

9 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 403 3. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΕ ΙΟΥ Μια από τις κυριότερες εργασίες πεδίου, απαραίτητη για τη διερεύνηση του υδατικού προβλήµατος της περιοχής είναι η καταγραφή των γεωτρήσεων. Η εργασία αυτή περιλαµβάνει τον εντοπισµό, τη σήµανση µε ειδικό κωδικό αριθµό και την τελική καταγραφή στους χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, κλίµακας 1:5.000, των υφιστάµενων γεωτρήσεων σε ολόκληρη την έκταση αρµοδιότητας του ήµου Μουδανιών. Πρόκειται για εργασία ιδιαίτερα επίπονη και χρονοβόρα, τόσο λόγω της µεγάλης έκτασης της περιοχής έρευνας όσο και λόγω του πολύ µεγάλου πλήθους των υφιστάµενων γεωτρήσεων. Πρόσθετα προβλήµατα στη διαδικασία επιτόπου εντοπισµού των γεωτρήσεων είναι: η µη ηλεκτροδότηση ορισµένων από αυτές, µε αποτέλεσµα να µην είναι εµφανής, παρά µόνο από πολύ κοντινή απόσταση, η ύπαρξη της γεώτρησης το γεγονός ότι ορισµένες γεωτρήσεις δεν έχουν τις νόµιµες αδειοδοτήσεις η διάνοιξη, σε ορισµένες περιπτώσεις, ιδιωτικών κυρίως γεωτρήσεων σε περιφραγµένες, δυσπρόσιτες ή ακόµα και πλήρως απρόσιτες θέσεις η έντονη ανισοκατανοµή της διασποράς των γεωτρήσεων στην έκταση της περιοχής αρµοδιότητας του ήµου Μουδανιών Για την πληρέστερη κάλυψη της περιοχής, την αποφυγή ή τον περιορισµό των κενών αλλά και των επικαλύψεων, οργανώθηκε από την οµάδα καταγραφής των γεωτρήσεων σχέδιο διαδροµών επιτόπου αναγνώρισης το οποίο καταγράφεται στους χάρτες και διευκολύνει την εκτέλεση του σύνθετου αυτού έργου. Επιπλέον της καταγραφής σε χάρτες των γεωτρήσεων που εντοπίζονται στο έδαφος, οι γεωτρήσεις αυτές φωτογραφίζονται ώστε να είναι διαθέσιµη µια πρόσθετη πληροφορία που θα διευκολύνει την αναγνώριση της, όχι τόσο στη φάση της εκπόνησης του ερευνητικού έργου, όσο στη φάση της συντήρησης και αξιοποίησης των αποτελεσµάτων του έργου από τον φορέα ανάθεσης, δηλαδή τον ήµο Μουδανιών. Στο στάδιο της προσέγγισης και αναγνώρισης του υδατικού προβλήµατος της περιοχής και των χαρακτηριστικών λειτουργίας του υδροφορέα, επιλέχθηκε ένα κατανεµηµένο δίκτυο γεωτρήσεων παρατήρησης. Στις γεωτρήσεις αυτές πραγµατοποιήθηκαν σταθµηµετρήσεις για τον εντοπισµό και παρακολούθηση της διακύµανσης του υδροφόρου ορίζοντα. Σε ένα άλλο, πιο περιορισµένο δίκτυο παρακολούθησης, πραγµατοποιήθηκαν δειγµατοληψίες για τη διερεύνηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του υδροφορέα. Τα δύο αυτά δίκτυα παρακολούθησης είναι δυνατόν να τροποποιηθούν, ανάλογα µε τα αποτελέσµατα της επεξεργασίας των µετρήσεων τα οποία και θα καθορίσουν και την ανάγκη πύκνωσης ή τη δυνατότητα αραίωσης του κάθε δικτύου ώστε να βελτιστοποιηθεί η παρακολούθηση του υδροφορέα. Εντοπίστηκαν επίσης σε όλη την έκταση της περιοχής έρευνας οι πιθανές εστίες ρύπανσης οι οποίες δυνητικά θα µπορούσαν να µολύνουν, να υποβαθµίσουν την ποιότητα ή να καταστήσουν µε οποιοδήποτε τρόπο ακατάλληλα για χρήση τα νερά του υποκείµενου υδροφορέα. Η καταγραφή τους στο σηµείο αυτό δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι η ύπαρξη τους έχει ήδη προκαλέσει τέτοιου είδους φαινόµενα. Στη φάση αυτή έχουν καταγραφεί οι εξής κατηγορίες πιθανών εστιών ρύπανσης: ακτογραµµή πιθανή ζώνη διείσδυσης θαλασσινού νερού δοµηµένες περιοχές πιθανή ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες καλλιεργηµένες περιοχές πιθανή ρύπανση από αγροτικές δραστηριότητες άλλες ρυπογόνες δραστηριότητες χωµατερές, βιοµηχανικές περιοχές κλπ.

404 9 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 4. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ Βασική αρχή, για τη διασφάλιση της συνέχειας στη µελέτη του υδατικού προβλήµατος της περιοχής, είναι η συλλογή, αξιολόγηση και αξιοποίηση των υφιστάµενων σχετικών δεδοµένων, ερευνών και µελετών. Η εργασία αυτή παρότι αυτονόητη δεν είναι εύκολα εφαρµόσιµη, αφού οι σχετικές µελέτες δεν είναι πάντοτε συγκεντρωµένες από τις αρµόδιες υπηρεσίες, ενώ ορισµένες φορές ολόκληρες µελέτες ή τµήµατά τους δεν είναι καν διαθέσιµα. Ακόµα πιο δύσκολη είναι η αξιολόγηση των µελετών αυτών µε στόχο την αξιοποίηση τους, τόσο λόγω της ανεπαρκούς παρουσίασης των πρωτογενών δεδοµένων, όσο και λόγω της ανοµοιόµορφης ανάπτυξης τους καθώς και εξαγωγής και παρουσίασης των αποτελεσµάτων τους. Βασικό παράγοντα για την αξιοποίηση τόσο των υφιστάµενων, από προηγούµενες µελέτες δεδοµένων, όσο και των νέων δεδοµένων που συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν στο πλαίσιο της παρούσας διερεύνησης, αποτέλεσε η δηµιουργία, οργάνωση και συµπλήρωση µιας σειράς από ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων. Οι ηλεκτρονικές αυτές βάσεις δεδοµένων αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας και προσαρµόστηκαν ειδικά για τις ανάγκες της προσοµοίωσης και της παρακολούθησης της συγκεκριµένης περιοχής. Οι βάσεις αυτές, τα κυριότερα χαρακτηριστικά των οποίων παρουσιάζονται στην επόµενη παράγραφο, αποτέλεσαν τον κεντρικό πυρήνα στη δοµή της ανάπτυξης της έρευνας, αφού συνιστούν τον συνδετικό κρίκο µεταξύ των δεδοµένων και των διαχειριστικών εργαλείων για τη βελτιστοποίηση της αξιοποίησης των υδατικών πόρων της περιοχής. 5. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ Όπως προαναφέρθηκε, οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων, που αναπτύχθηκαν, ή τουλάχιστον προσαρµόστηκαν, ειδικά για τις ανάγκες του συγκεκριµένου έργου, αποτέλεσαν σηµαντικό παράγοντα στην κατανόηση και προσοµοίωση του υδατικού προβλήµατος της περιοχής. Επιγραµµατικά οι ηλεκτρονικές αυτές βάσεις δεδοµένων είναι οι εξής: Βάση δεδοµένων αδειών χρήσης νερού Βάση δεδοµένων καταγραφής των γεωτρήσεων Βάση δεδοµένων ποιοτικών χαρακτηριστικών υδροφορέα Βάση δεδοµένων ποσοτικών χαρακτηριστικών υδροφορέα Βάση υδρογεωλογικών δεδοµένων της περιοχής Βάση υδρολογικών δεδοµένων της ευρύτερης περιοχής Βάση λοιπών δεδοµένων Εφαρµογή Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών Στη βάση δεδοµένων αδειών χρήσης νερού καταχωρήθηκαν τα βασικότερα στοιχεία που περιλαµβάνονται στο αντίστοιχο αρχείο της Νοµαρχίας Χαλκιδικής, µεταξύ των οποίων τα στοιχεία του ιδιοκτήτη της γεώτρησης και του αγροτεµαχίου, τα στοιχεία της σχετικής άδειας που εκδόθηκε από την Νοµαρχία, η χρήση του αντλούµενου νερού κ.ά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το αρχείο αδειών χρήσης νερού της Νοµαρχίας Χαλκιδικής για την περιοχή του ήµου Μουδανιών αποτελείται από 1035 άδειες. Η κατανοµή των αδειών αυτών ανά ηµοτικό ιαµέρισµα και ανά δεκαετία έκδοσης της άδειας απεικονίζεται στο Σχήµα 1. Η βάση δεδοµένων αυτή χρησιµοποιεί µια ειδική εφαρµογή που αναπτύχθηκε σε MS Access για τη διευκόλυνση της εισαγωγής και ταξινόµησης των δεδοµένων, ενώ η ίδια η βάση είναι αναγνώσιµη από προγράµµατα, όπως το MS Excel για τον εύκολο και εποπτικό έλεγχό της.

9 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 405 Στη βάση δεδοµένων καταγραφής των γεωτρήσεων καταχωρήθηκαν τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά την επί τόπου αναγνώριση και απογραφή των γεωτρήσεων. Τα στοιχεία αυτά περιλαµβάνουν, εκτός από την αποτύπωση της θέσης της κάθε γεώτρησης, και άλλα χρήσιµα στοιχεία όπως την προσβασιµότητα, τη δυνατότητα σταθµηµέτρησης, τον αριθµό µετρητή ηλεκτροδότησης της ΕΗ κ.ά. ηµιουργήθηκε επίσης ψηφιακό φωτογραφικό αρχείο για τη διευκόλυνση της αναγνώρισης των γεωτρήσεων. Οι δύο βάσεις ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών συγκεντρώνουν τις αντίστοιχες µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας ή δευτερευόντως, προηγούµενων µελετών. Οι βάσεις αυτές είναι σχεδιασµένες µε εύχρηστο τρόπο, η µεν βάση ποιοτικών δεδοµένων σε Visual Basic ενώ η βάση ποσοτικών δεδοµένων σε Excel. Η δοµή της πρώτης βάσης επιτρέπει, εκτός των άλλων, την εισαγωγή πολλαπλών φύλλων για κάθε γεώτρηση ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συνεχών καταχωρήσεων των ποιοτικών χαρακτηριστικών που µετρούνται στις διάφορες περιόδους δειγµατοληψίας. Αντίστοιχα η δοµή της δεύτερης βάσης, των ποσοτικών χαρακτηριστικών, παρέχει τη δυνατότητα άµεσης σύνδεσης µε προγράµµατα εφαρµογής γεωστατιστικών µεθόδων παρεµβολής (π.χ. Kriging [2]), για την απεικόνιση περιοχοποιηµένων µεταβλητών όπως είναι η κατανοµή του υδραυλικού φορτίου. αριθµός αδειών 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Αγ. Μάµας Αγ. Παντελεήµων ιονυσίου Ζωγράφου Ν. Μουδανιά Ν. Ποτίδαια Ν. Φλογητά 1970-1980 1980-1990 1990-2000 2000-σήµερα Πορταριά Σήµαντρα Σχήµα 1. Άδειες χρήσης νερού ανά δεκαετία και ανά κοινότητα του ήµου Μουδανιών Στη βάση υδρογεωλογικών δεδοµένων καταγράφονται τα σχετικά στοιχεία τα οποία έχουν προκύψει κυρίως από γεωλογικές τοµές που έχουν καταγραφεί κατά τη διάνοιξη των γεωτρήσεων. Η καταγραφή των δεδοµένων στη βάση αυτή ακολουθεί και πάλι τις απαιτήσεις προγραµµάτων επεξεργασίας και ανάπτυξης γεωλογικών τοµών σε υπόγειους υδροφορείς. Αντίστοιχα στη βάση υδρολογικών δεδοµένων συγκεντρώνονται τα σχετικά δεδοµένα από τους µετεωρολογικούς σταθµούς της ευρύτερης περιοχής ώστε να αξιοποιηθούν για την αναγωγή τους στην περιοχή µελέτης. Τέλος, δηµιουργήθηκε και µια βάση δεδοµένων στην οποία καταχωρούνται διάφορα άλλα στοιχεία που δεν µπορούν άµεσα να ταξινοµηθούν σε κάποια από τις προηγούµενες κατηγορίες.

406 9 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Η επικοινωνία µεταξύ των βάσεων δεδοµένων γίνεται ακολουθώντας τη σύνδεση των δύο πρώτων, δηλαδή του αρχείου αδειών χρήσης νερού και της επί τόπου απογραφής των γεωτρήσεων. Οι υπόλοιπες βάσεις συνδέονται µέσω της εξάρτησης τους από κάποια από τις δύο αυτές βάσεις. Έτσι η βάση των υδρογεωλογικών δεδοµένων είναι συνδεδεµένη µε το αρχείο αδειών χρήσης νερού (βάσεις δεδοµένων αρχείου) µε σύνδεσµο τον κωδικό αριθµό έκδοσης της άδειας, ενώ οι βάσεις ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών, µε την επί τόπου απογραφή των γεωτρήσεων (βάσεις δεδοµένων πεδίου) µε σύνδεσµο τον κωδικό αριθµό µε τον οποίο έχει αναγνωριστεί η κάθε γεώτρηση (Σχήµα 2). Β.. Αδειών Χρήσης Νερού Β.. Υδρογεωλογικών εδοµένων Β.. Καταγραφής Γεωτρήσεων Β.. Ποιοτικών χαρακτηριστικών Β.. Ποσοτικών χαρακτηριστικών Εφαρµογή Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών Β.. Υδρολογικών εδοµένων Β.. Λοιπών εδοµένων Σχήµα 2. Απεικόνιση της δοµής και διασύνδεσης των ηλεκτρονικών βάσεων δεδοµένων Για τη σύνδεση των δύο πρώτων βάσεων δεδοµένων υπάρχουν αρκετά προβλήµατα αφού απαιτείται η αντιστοίχιση των γεωτρήσεων που αναγνωρίστηκαν στο πεδίο µε τις γεωτρήσεις, όπως εµφανίζονται στο αρχείο αδειών χρήσης νερού της Νοµαρχίας. Τα προβλήµατα αυτά οφείλονται κυρίως στους παρακάτω λόγους: Κάποιες από τις γεωτρήσεις για τις οποίες έχει εκδοθεί άδεια δεν έχουν ανορυχθεί. Κάποιες από τις άδειες αφορούν τις ίδιες γεωτρήσεις. Παρά το γεγονός ότι συνήθως υπάρχει σε µεταγενέστερες άδειες αναφορά στις αντίστοιχες προγενέστερες, αυτό δεν είναι απόλυτο και ορισµένες φορές δηµιουργείται η εντύπωση ότι πρόκειται για νέες γεωτρήσεις. Οι ιδιοκτήτες των αγροτεµαχίων δεν είναι πάντα και οι ιδιοκτήτες των γεωτρήσεων, δυσχεραίνοντας έτσι την αντιστοίχιση µεταξύ του αρχείου του κτηµατολογίου και του αρχείου των αδειών γεωτρήσεων. Ορισµένοι κάτοικοι της περιοχής έχουν στο όνοµα τους πολλές άδειες γεωτρήσεων και ταυτόχρονα είναι ιδιοκτήτες πολλών αγροτεµαχίων. Έτσι η αντιστοίχιση καθίσταται δύσκολη. Το πρόβληµα αυτό µεγεθύνεται ακόµα περισσότερο, αφού στην περιγραφή της τοποθεσίας, για την οποία εκδίδεται η άδεια, δεν ακολουθούνται πάντα κοινώς αποδεκτοί χαρακτηρισµοί, µε αποτέλεσµα η ίδια περιοχή να εµφανίζεται µε διαφορετικά τοπωνύµια. Ορισµένες από τις γεωτρήσεις που βρέθηκαν στο πεδίο είναι προγενέστερες του 1980, οπότε και άρχισε η έκδοση αδειών από τη Νοµαρχία Χαλκιδικής. Όλες οι παραπάνω βάσεις δεδοµένων αποτελούν το υπόβαθρο δεδοµένων για την ανάπτυξη µιας εφαρµογής Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών (G.I.S.) για την περιοχή µελέτης. Ως χαρτογραφικό υπόβαθρο χρησιµοποιήθηκαν οι χάρτες της Γ.Υ.Σ.

9 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 407 Σχήµα 3. Σχηµατική απεικόνιση εφαρµογής G.I.S. στον ήµο Μουδανιών

408 9 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Υ ΡΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ σε κλίµακα 1:5.000 που καλύπτουν την ευρύτερη περιοχή µελέτης. Στους χάρτες αυτούς, αφού ψηφιοποιήθηκαν υπό µορφή Raster, αποδόθηκαν συντεταγµένες µε βάση το παγκόσµιο γεωδαιτικό σύστηµα WGS84. Με βάση το χαρτογραφικό αυτό υπόβαθρο δηµιουργήθηκαν διάφορα επάλληλα επίπεδα σχεδίασης (layers) κάθε ένα από τα οποία περιλαµβάνει διάφορες ψηφιοποιηµένες πληροφορίες υπό µορφή Vector, όπως όρια λεκανών απορροής, υδρογραφικό δίκτυο, οδικό δίκτυο, όρια οικισµών κλπ. Όλες οι βάσεις δεδοµένων συνδέθηκαν τέλος µε την εφαρµογή του G.I.S. µε τέτοιο τρόπο ώστε για το κάθε σηµείο συγκέντρωσης πληροφορίας (π.χ. γεώτρηση), να µπορεί ο χρήστης να ανακαλέσει µέσω ερωτηµάτων αναζήτησης, προκαθορισµένων ή µη, τµήµατα ή ακόµα και το σύνολο των συνδεδεµένων πληροφοριών. Οι πληροφορίες αυτές µπορεί να έχουν τη µορφή πρωτογενών δεδοµένων, επεξεργασµένων αποτελεσµάτων (µετά την εφαρµογή κάποιου κατάλληλου µοντέλου), απεικονίσεων, φωτογραφιών κ.α. (Σχήµα 3). Ακόµα, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τη δηµιουργία θεµατικών χαρτών µε ερωτήµατα αναζήτησης που συνδυάζουν πληροφορίες σε όλη την έκταση της περιοχής µελέτης, όπως κατάταξη των γεωτρήσεων ανάλογα µε το βάθος τους, τη χρήση τους, τη χρονολογία έκδοσης της άδειας χρήσης νερού κλπ. Σηµειώνεται ότι η εφαρµογή G.I.S. τροφοδοτείται και µε δευτερογενή στοιχεία, στοιχεία δηλαδή που προέκυψαν από την επεξεργασία των πρωτογενών δεδοµένων µέσω κατάλληλων προγραµµάτων και µαθηµατικών µοντέλων, όπως κατανοµή στάθµης υδροφόρου ορίζοντα, ισοϋέτιες καµπύλες, απλές και σύνθετες γεωλογικές τοµές κλπ. Για την εφαρµογή του G.I.S. χρησιµοποιήθηκε το ευρέως διαδεδοµένο πρόγραµµα λογισµικού MapInfo 6.0 [3], αφού πρόκειται για ένα ιδιαίτερα εύχρηστο πρόγραµµα, µε σηµαντική υποστήριξη από τους κατασκευαστές αλλά και τρίτους, και µε δυνατότητες που εναρµονίζονται απόλυτα µε το σύνολο των χρήσεών του στην παρούσα µελέτη. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι η συλλογή δεδοµένων για την προσοµοίωση της λειτουργίας σύνθετων υδατικών συστηµάτων, όπως ένας εκτεταµένος υπόγειος υδροφορέας µε πλήθος γεωτρήσεων άντλησης, απαιτεί οργάνωση και συντονισµό ώστε να καταστεί δυνατή η βέλτιστη αξιοποίηση τους µε τα µέγιστα δυνατά αποτελέσµατα. Η οργάνωση των απαιτούµενων στοιχείων σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων καθώς και η αξιοποίηση των πλεονεκτηµάτων που παρέχουν τα σύγχρονα Γεωγραφικά Συστήµατα Πληροφοριών µπορούν να καταστήσουν το έργο της ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων αποδοτικότερο και πιο αξιόπιστο. 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Λατινόπουλος, Π. (2002) Εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης υδάτινου δυναµικού για ύδρευση άρδευση στον ήµο Μουδανιών Ενδιάµεση Έκθεση Ερευνητικό Πρόγραµµα, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2. de Marsily, G. (1986) Quantitative Hydrogeology, Academic Press. 3. MapInfo Corporation (2000) MapInfo Professional User s Guide,