Δημήτρης Κανελλίδης Περιφερειακός Διευθυντής ΟΑΕΔ Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας Εξέλιξη-ανάπτυξη του ΟΑΕΔ για την αντιμετώπιση της ανεργίας Κυρίες και κύριοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ & ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΝΕΑΠΟΛΗΣ, την Δ/ΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, για την οργάνωση της σημερινής ημερίδας. Μιας ημερίδας αφιερωμένης στον ΟΑΕΔ. Δικαίως θα έλεγα γιατί ο ΟΑΕΔ είναι ένας μεγάλος οργανισμός, τόσο ως προς το πλήθος του προσωπικού που απασχολεί, όσο και ως προς τις σύνθετες αρμοδιότητές του. Κυριότερα όμως, ως προς το βαθμό παρέμβασής του στη συνολική οικονομία και την κοινωνία. Είναι ουσιαστικά ο βασικός φορέας εφαρμογής των πολιτικών απασχόλησης στη χώρα μας, επιδοματικών και ενεργητικών. Από την άλλη πλευρά βέβαια, πρέπει να παραδεχθούμε ότι η προώθηση της απασχόλησης, αλλά και η ασφάλιση έναντι του κινδύνου της ανεργίας, είναι ζητήματα που συχνά υπερβαίνουν το πεδίο αρμοδιοτήτων ενός φορέα υλοποίησης, όπως ο ΟΑΕΔ. Αφορούν τη συνολική οικονομική πολιτική, τις θεσμικές ρυθμίσεις που προωθούν τα αρμόδια όργανα της Κυβέρνησης, τη γενικότερη πολιτική απασχόλησης. Οι θετικές επιδόσεις στον τομέα της απασχόλησης τα τελευταία χρόνια, δηλαδή η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και η σημαντική αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας, δεν αποτελούν τυχαία γεγονότα. Είναι αποτελέσματα μιας μεθοδικής ανασύστασης της οικονομικής πολιτικής σε ρεαλιστικές βάσεις και προς την κατεύθυνση: Της ενθάρρυνσης και υποστήριξης της υγιούς επιχειρηματικότητας και της κινητοποίησης όλων των δυνάμεων της οικονομίας και ιδιαίτερα του ιδιωτικού τομέα 1
Της επένδυσης σε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με έμφαση στην ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και την κοινωνική συνοχή, καθώς και τη δημιουργία μιας οικονομίας ευκαιριών για όλους Την ίδια αυτή περίοδο όμως, και ο ρόλος του ΟΑΕΔ ήταν σημαντικός και κρίσιμος. Όχι μόνο για την επιθετική ενεργοποίηση του που οδήγησε σε μια εντατική αξιοποίηση των κοινοτικών και εθνικών πόρων και σε μια προσφορά περίπου 200.000 ευκαιριών απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης στα τελευταία τέσσερα χρόνια. Όχι μόνο για τη σημαντική βελτίωση της εξυπηρέτησης που παρείχε στους δικαιούχους των υπηρεσιών του, όπως φαίνεται και από μια σειρά κυλιόμενων ερευνών της κοινής γνώμης. Περισσότερο από το 54% των ανέργων πιστεύουν ότι ο ΟΑΕΔ λειτουργεί καλύτερα σε σχέση με το παρελθόν και περισσότεροι από το 51% πιστεύουν ότι λειτουργεί καλύτερα σε σχέση με άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Περισσότερο γιατί, τα τέσσερα αυτά χρόνια στον ΟΑΕΔ διαμορφώσαμε τόσο τις λειτουργικές προϋποθέσεις (με την εισαγωγή νέων εργαλείων, μεθόδων εργασίας, διαδικασιών), όσο και τις νέες αντιλήψεις και φιλοσοφία παρέμβασης στην αγορά εργασίας, για τη μετάβαση σε μια νέα εποχή και ένα νέο ρόλο του Οργανισμού. Αυτός ο νέος ρόλος, συνίσταται ουσιαστικά: Στη συμπληρωματικότητα και την εναρμόνιση με την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας, Την ενεργό παρέμβαση στην ποιότητα και διαθεσιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού, Τη διάθεση των πόρων για την υποστήριξη αυτών που έχουν πραγματική ανάγκη Τι σημαίνουν αυτά; Ότι έχουμε ήδη διαγνώσει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του Οργανισμού, τις νέες προκλήσεις αλλά και τους κινδύνους που αναδύονται. Και ανταποκρινόμαστε με μια σχεδιασμένη πολιτική που θα πάει τον Οργανισμό ακόμα πιο μπροστά. 2
Με βήματα όμως μελετημένα και προσεκτικά. Με αξιοποίηση της συσσωρευμένης εμπειρίας του Οργανισμού και των στελεχών του. Με ενέργειες και δράσεις που πιστοποιούν ότι έχουμε γνώση της ελληνικής πραγματικότητας. Για αυτό το λόγο, από την πρώτη στιγμή θέσαμε ως κορυφαία προτεραιότητα, την καλή και αποτελεσματική εξυπηρέτηση ανέργων και εργοδοτών. Για αυτό το λόγο, σχεδιάσαμε και συνεχίζουμε ένα ευρύ πρόγραμμα επιμόρφωσης των υπαλλήλων τόσο σε διαχειριστικά, τεχνικά αντικείμενα (π.χ. δεξιότητες πληροφορικής), όσο και κυρίως, σε τεχνικές εξυπηρέτησης του πολίτη. Το στοίχημα της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης του ΟΑΕΔ, βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό, στην αξιοποίηση της πληροφορικής. Επίσης εντός του 2008, άνεργοι και επιχειρήσεις, προκειμένου να συμμετάσχουν σε ενεργητικά προγράμματα απασχόλησης, θα μπορούν να υποβάλουν τα αιτήματά τους ηλεκτρονικά μέσω του νέου δικτυακού portal του ΟΑΕΔ, από το οποίο και θα εγκρίνονται. Από εκεί και πέρα, πρέπει να σημειώσω ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε προβεί σε έναν ευρύ επανασχεδιασμό των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, με μεγαλύτερη στόχευση. Σε πληθυσμιακές κατηγορίες (όπως είναι οι άνεργες γυναίκες, οι νέοι και τα άτομα προχωρημένης ηλικίας), σε περιοχές με οξυμμένα προβλήματα ανεργίας, αλλά και σε κλάδους με διαφαινόμενο δυναμισμό απασχόλησης. Ταυτόχρονα, και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, απευθυνόμαστε πλέον με ειδικά προγράμματα στις μικρομεσαίες, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, ακόμη και τους αυτοαπασχολούμενους, προκειμένου να προσλάβουν τον πρώτο τους υπάλληλο. Σε κάθε περίπτωση, η ευελιξία που επιδεικνύουν σήμερα τα προγράμματα ενεργητικής πολιτικής, αποτελεί μια γραμμή άμυνας απέναντι στη (συνήθη στο παρελθόν) συστηματική νομή των επιδοτούμενων θέσεων εργασίας από «επαγγελματίες» της απορρόφησης των κοινοτικών πόρων. Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονίσω ότι σήμερα ο Οργανισμός διαθέτει σύστημα ελέγχου των προγραμμάτων απασχόλησης & κατάρτισης, με πρωτοποριακά (ακόμα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα) χαρακτηριστικά: Αυτό γίνεται ήδη (με μεγάλη επιτυχία) για τα προγράμματα ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης που υλοποιούν χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη χώρα μας 3
Οι έλεγχοι γίνονται πλέον από τυχαία ζεύγη ελεγκτών, οι οποίοι μαθαίνουν τελευταία στιγμή τα σημεία ελέγχου, καθώς αυτά προκύπτουν τυχαία μέσω ηλεκτρονικής κληρωτίδας. Επιπλέον, σταδιακά μηχανογραφείται όλη η διαδικασία υποβολής αιτήσεων συμμετοχής (από επιχειρήσεις και φορείς κατάρτισης) καθώς και της αποπληρωμής των προγραμμάτων. Πολύ απλά, σήμερα και σε μεγαλύτερο βαθμό το προσεχές διάστημα, ο Οργανισμός, μπορεί να διακρίνει και να αναγνωρίζει, ποιος φορέας είναι αξιόπιστος και υλοποιεί πραγματικά προγράμματα. Την επόμενη Προγραμματική Περίοδο, Πυρήνας της παρέμβασής μας, θα είναι η λειτουργία των ΚΠΑ-2. Υπηρεσιών εξυπηρέτησης μίας στάσης (one-stop shops). Είναι πιθανό να θεωρηθεί από κάποιους, ως μια ακόμη οργανωτική διευθέτηση στη μακρά ιστορία του ΟΑΕΔ. Δεν είναι όμως έτσι. Θεωρώ αυτό το νέο θεσμό, ως τη σημαντικότερη ίσως δομική μεταρρύθμιση που έχει γίνει στον ΟΑΕΔ. Το κομβικό σημείο που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι τα ΚΠΑ-2 δεν αποτελούν μόνο μια οργανωτική καινοτομία που επιφέρει εξοικονόμηση διοικητικού χρόνου και ανθρώπινων πόρων, ούτε μόνο μια ενέργεια αναβάθμισης της εξυπηρέτησης του ανέργου. Αποτελεί δομική αλλαγή που επιτρέπει σε κάθε τοπική μονάδα του ΟΑΕΔ να λειτουργήσει, σε ένα πλαίσιο αποκεντρωμένης λήψης αποφάσεων, με στρατηγικό και ρυθμιστικό τρόπο σε τοπικό επίπεδο. Σε επίπεδο ολοκληρωμένης εξυπηρέτησης του ανέργου, θα προκύψουν προφανή οφέλη αποτελεσματικότητας, καθώς: Θα συνυπάρχουν οι τρεις βασικές υπηρεσίες, δηλαδή η συμβουλευτική και η άμεση τοποθέτηση σε κενή θέση εργασίας, η απονομή επιδόματος και άλλων κοινωνικών παροχών και η διαχείριση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. 4
Ο άνεργος θα αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο, ως προς την επανένταξή του στην απασχόληση, ακόμα και αν ωφελείται του επιδόματος ανεργίας Θα αναβαθμισθεί ως κυρίαρχη πολιτική, η μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα απασχόλησης. Σε στρατηγικό επίπεδο, τα ΚΠΑ-2 οι νέες ισχυρές δομές (ως προς την ύπαρξη πόρων και αποφασιστικής αρμοδιότητας) θα κινηθούν τοπικά και περιφερειακά, στη λογική: Της εξωστρέφειας Της ανάληψης πρωτοβουλιών Της υποκίνησης και ανάπτυξης τοπικών συνεργασιών Τι σημαίνει αυτό; ότι τα ΚΠΑ-2 δεν θα περιορίζονται στην καταγραφή των δεδομένων ανεργίας & απασχόλησης κάθε περιοχής αρμοδιότητας τους. Θα εντοπίζουν νέα κοιτάσματα απασχόλησης & θα διαγιγνώσκουν ανάγκες κατάρτισης. Θα υποκινούν και θα συντονίζουν ευρύτερες συνεργασίες με Επιμελητήρια, Εργατικά Κέντρα, φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ΜΚΟ και άλλες τοπικές συλλογικότητες. Συνεργασίες που θα εκτείνονται από την απλή ανταλλαγή πληροφόρησης, μέχρι και τον από κοινού σχεδιασμό δράσεων και προχωρώντας περισσότερο, τη δυνατότητα ad hoc ανάθεσης ενεργητικών μέτρων απασχόλησης, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο και εφικτό. Έχουμε την πεποίθηση, ότι μέσα από τη λειτουργία των ΚΠΑ-2, θα ικανοποιούνται πλήρως δύο βασικές αρχές και αιτούμενα: Από τη μια πλευρά εταιρικότητα, συνεργασία και δικτύωση, Από την άλλη, «τοπικότητα» στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη των δράσεων απασχόλησης. Οι ίδιες αυτές αρχές ικανοποιούνται και με άλλες δύο σημαντικές δράσεις: 5
1. Tη διασύνδεση εντός του 2008 με τα ΚΕΠ των Δήμων, η οποία θα προσθέσει ακόμη 1.000 σημεία εξυπηρέτησης των δικαιούχων του ΟΑΕΔ (ανέργων, εργαζομένων, επιχειρήσεων) 2. Tη δημιουργία (πάλι εντός του 2008) μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξωτερικής σύζευξης, στο πρότυπο της κοινοτικής πύλης EURES. Κάθε επιχείρηση θα έχει δικαίωμα πρόσβασης στα βιογραφικά σημειώματα και απευθείας κλήσης των αναζητούντων εργασία, ενώ κάθε πολίτης που αναζητεί εργασία (άνεργος ή εργαζόμενος ή ακόμη και εκτός αγοράς εργασίας), θα έχει πρόσβαση σε όλες τις διατιθέμενες θέσεις εργασίας σε πραγματικό χρόνο σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτή θα συμμετέχουν επίσης όλοι οι φορείς που ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με την προώθηση της απασχόλησης και ιδιαίτερα οι κοινωνικοί εταίροι. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Η πορεία και, κυρίως, οι επιλογές του ΟΑΕΔ τα τελευταία χρόνια, πιστοποιούν την αποστροφή μας στην αδράνεια και τις αγκυλώσεις. Αποδεικνύουν τη θέλησή μας για συνεργασία και χτίσιμο δεσμών εμπιστοσύνης με τους κοινωνικούς εταίρους, τους πολίτες, την κοινωνία. Κυρίες και κύριοι, Έχουμε απόλυτη επίγνωση των ευθυνών και των υποχρεώσεων του ΟΑΕΔ, πρώτα και κύρια προς τους συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη. Προσπαθούμε συνεχώς να βελτιώνουμε την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών μας. Η πορεία και, κυρίως, οι επιλογές του ΟΑΕΔ τα τέσσερα αυτά χρόνια, αποδεικνύουν τη θέλησή μας για συνεργασία και χτίσιμο δεσμών εμπιστοσύνης με τους πολίτες και την κοινωνία. Σας ευχαριστώ πολύ 6