ΘΕΜΑ : ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΔΩΡΙΔΑΣ

Transcript

1 ΘΕΜΑ : ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΔΩΡΙΔΑΣ ΜΕΛΕΤΗΤΗΡΙΑ: ΞΗΡΟΥ ΑΣΗΜΙΝΑ - ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: κ. ΣΕΧΙΔΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ κα. ΕΒΡΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ κα. ΙΑΚΩΒΟΓΛΟΥ ΒΑΛΑΣΙΑ 1

2 2 Αποκατάσταση διαταραγμένης περιοχής λατομείου Δωρίδος.

3 ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ Στους γονείς μου, στους αγαπημένους μου ανθρώπους και στους καθηγητές μου, που ήταν δίπλα μου όλα αυτά τα χρόνια, με στήριξαν και με βοήθησαν να γίνω καλύτερος άνθρωπος και έχοντας πλέον τις γνώσεις ως μια αξιόλογη αρχιτέκτονας τοπίου! 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Η ΛΑΤΟΜΙΚΉ ΔΡΑΣΤΗΡIOΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ Άμφισσα ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ... 32

5 3.2. ΧΛΩΡΙΔΑ ΠΑΝΙΔΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ, ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΩΝ ΒΑΘΜΙΔΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟ ΦΥΤΕΥΣΗΣ... Error! Bookmark not defined. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΡΥΠΑΝΣΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΕΝΙΚΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ( ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ... 72

6 6.5. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΤΟΧΟΥ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία δημιουργήθηκε στα πλαίσια του της πτυχιακής άσκησης για το τμήμα Αρχιτεκτονικής τοπίου με θέμα ανάπλαση διαταραγμένης περιοχής λατομείων Δωρίδας. Το θέμα το οποίο αναφέρεται γενικότερα είναι η Περιβαλλοντική αποκατάσταση χώρων του Λατομείου τόσο παλιών αλλά και ενεργών με παράλληλη ανάπτυξη δραστηριότητας Κοινωνικής Πράσινης Οικονομίας με την μορφή δημιουργίας Σταθμού Μεταφόρτωσης ανακυκλώσιμων υλικών αξιοποιώντας και αναβαθμίζοντας περιβαλλοντικά τους χώρους εγκαταλειμμένους μετά την εξορυκτική επέμβαση και εκμετάλλευσή τους. Αναλυτικότερα αναφέρεται η ιστορική αναδρομή στις ανάγκες λειτουργίας του λατομείου. Στην παραγωγή των προϊόντων και τις μεθόδους εξορύξεων. Θα αναπτύξουμε ακόμη το υπάρχον νομικό και θεσμικό καθεστώς λειτουργίας του διότι θα χρησιμεύσει στην ορθή ανάλυση του χώρου στηριζόμενη στα πλαίσια του. Στη συνέχεια αναλύουμε τις επιδράσεις της επιφανειακής εξόρυξης πετρωμάτων καθώς και οι συνέπειες από την επεξεργασία αυτών για παραγωγή προϊόντων. Τα άμεσα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία του περιβάλλοντος και την μείωση κατά το δυνατό των επιβαρύνσεων αλλά και τους μεθόδους αποκατάστασης των ανενεργών και ήδη εκμεταλλεύσιμων περιοχών εντός του λατομείου με αξιοποίηση αυτών και επαναφορά κατά το εφικτό στην αρχική του κατάσταση πριν την ανθρώπινη επέμβαση. Από το 1960 η Αρχιτεκτονική τοπίου έχει γίνει συνοδοιπόρος με την οικολογία, την αποκατάσταση χώρων, την ανάπτυξη περιαστικού πρασίνου, την συντήρηση δημιουργία μεγάλων χώρων αναψυχής έχοντας ως γνώμονα την φύση και την διατήρηση της ομαλής ροής ζωής της. Η αρχιτεκτονική τοπίου δεν είναι μόνο μια επιστήμη αλλά και μια τέχνη η οποία ανθίζει όλο και περισσότερο συνεπαίρνοντας στη μαγεία μαζί της, πολλούς ανθρώπους που θέλουν να βιώνουν εντονότερα την συνοχή των αισθήσεων. Έτσι λοιπόν δημιουργώντας ή αποκαθιστώντας ένα νέο χώρο αναψυχής συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις, όπως το κελάηδημα των πουλιών ή 7

8 το θρόισμα των φύλλων, τα πολύχρωμα άνθη των λουλουδιών, τα διάφορα σχημάτων των κόμεων των δέντρων, η ιδιαίτερη αίσθηση της υφής ακουμπώντας μια πέτρα, το μοναδικό άρωμα της φύσης σε συνδυασμό με μια δροσερή γεύση από το νερό που τρέχει ακολουθώντας μια δική του μοναδική πορεία, σε ταξιδεύουν. Στη πτυχιακή εργασία θα αναφερθούμε στους παράγοντες της περιοχής και στις ήδη υπάρχοντες συνθήκες που στηριχθήκαμε για τη δημιουργία της πρότασης μας καθώς και τα σχέδιο γενικής οργάνωσης με την κατάλληλη φύτευσης. Η παρουσίαση της πρότασης αφορά την καλύτερη δυνατή αποκατάσταση με στόχο την ορθολογική διαχείριση της περιοχής μελέτης ώστε με την πάροδο του χρόνου το περιβάλλον να αποκτήσει τις αρχικές του ιδιότητες και χαρακτηριστικά του. Η σταδιακή αποκατάσταση της λατομικής περιοχής θα γίνει με την βοήθεια φύτευσης κατάλληλων δασοπονικών ειδών τα οποία δεν έχουν πολλές βιοτικές απαιτήσεις και παρέχουν στο έδαφος θρεπτικά στοιχεία- στήριξη που είχαν εκλείψει. Η αλόγιστη εκμετάλλευση των λατομικών χώρων δυστυχώς έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα σημαντικών επιπτώσεων όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και κατά συνέπεια στην ανθρώπινη κοινότητα. Η συγκεκριμένη περιοχή μελέτης έχει καταπονηθεί ήδη αρκετά και δυστυχώς έχουν αρχίσει στην περιοχή να εμφανίζονται οι πρώτες επιπτώσεις στο περιβάλλον που επιβαρύνουν και την ανθρώπινη κοινωνία πέραν πανίδας και χλωρίδας. 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ Για να κατανοήσουμε ορθά που στηρίζεται η εργασία μας πρέπει να δώσουμε και την σωστή ετυμολόγηση της λέξης λατομείο. Η λέξη Λατομείο όπως έχει καθιερωθεί από αρχαιοτάτων χρόνων είναι σύνθετη ελληνική λέξη που προέρχεται από το Λαα που σημαίνει Πέτρα στα αρχαία ελληνικά και τη λέξη Τέμνων, δηλαδή τομή κάθε είδους αντικειμένων. (λατομείο < λάα (η πέτρα στα Αρχαία Ελληνικά) + τέμνω, τομή). Η μετατροπή σε όρο αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο την δραστηριότητα η οποία είναι σχετική με την εξορυκτική επεξεργασία πετρωμάτων. Μερικοί από τους ποιο συνηθισμένους όρους που συναντούμε και χρησιμοποιούνται στις Λατομικές εργασίες σήμερα είναι : Πέτρωμα, γεωλογικός σχηματισμός αποτελούμενος από σύνθεση ορυκτών. Εξόρυξη, εργασιακή διαδικασία για την παραγωγή πρώτης ύλης. Υπάρχουν διάφορες περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα λατομεία. Αυτές ονομάζονται Λατομικές περιοχές ή Ζώνες. Διακρίνονται σε Δημόσιες, Δημοτικές, Κοινοτικές, Ιδιωτικές και σε εκτάσεις που ανήκουν σε Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου οι οποίες προσφέρονται κυρίως από πλευράς ποιότητας πετρωμάτων, μορφολογίας και αναγκών της περιοχής για εκμετάλλευση αφού εξασφαλίζουν επαρκή αποθέματα και ικανοποιητικούς όρους προσπελάσεως τόσο στους χώρους αυτούς όσο και στα πλησιέστερα καταναλωτικά κέντρα στα οποία υπάγονται. Οι παρακάτω έννοιες αποτελούν με την σειρά τους και αυτές ένα πολύ βασικό ρόλο στην κατανόηση του θέματος, καθώς και στην σύνδεση των στοιχείων για την ολοκλήρωση της πτυχιακής. 9

10 Λατομικός χώρος, είναι η έννοια έκτασης γης στην οποία κατόπιν σχετικών αδειών πραγματοποιείται η εκμετάλλευση λατομικών ορυκτών αφού προηγείται ο εντοπισμός και η καταλληλότητα αυτών. Λατομείο είναι η έκταση γης μέσα στο Λατομικό χώρο όπου αναπτύσσονται οι Λατομικές εργασίες αλλά και άλλες σχετικές δραστηριότητες. Αδρανή υλικά, ( ως αποτέλεσμα επεξεργασίας του εξορυγμένου πετρώματος ) είναι τα υλικά διαφόρων διαστάσεων που προέρχονται από την απόληψη φυσικών αποθέσεων θραυσμάτων εξόρυξης καταλλήλων πετρωμάτων,δεν έχουν καμία συμμετοχή στις χημικές αντιδράσεις και χρησιμοποιούνται όπως έχουν μετά από επεξεργασία ( θραύση ), ταξινόμηση, για την παρασκευή οικοδομικών προϊόντων όπως, σκυροδεμάτων ή κονιαμάτων ή και ασβέστη. Ακόμη μπορούν να έχουν την μορφή ή μεγαλυτέρων τμημάτων ή αναμιγμένων χρησιμοποιούνται ως βασικά υλικά στην οδοποιία και σε πάσης φύσεως τεχνικά έργα. Άρα λοιπόν δεν χρησιμοποιούνται σε διάφορες διεργασίες δια την ενυδάτωση του σκυροδέματος. Στείρα, ή απορρίμματα είναι υλικά εξοριζόμενα η από επεξεργασία τα οποία δεν παρουσιάζουν κανένα εκμεταλλεύσιμο ενδιαφέρον ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Με τον ορισμό ανά περιοχή ή περιοχές στην χώρα μας των Λατομικών Ζωνών ή την αξιοποίηση της κείμενης νομοθεσίας σχετικά με την έκδοση άδειας εκμετάλλευσης περιοχών όχι μονό σε Λατομικές καθορισμένες περιοχές αλλά και σε άλλες νόμιμες. Όπως, άδειες νόμιμης λειτουργίας λατομείου σε χώρους κατασκευής μεγάλων οδικών έργων, αμμοληψίες κτλ., όπου αρχίζει η εκμετάλλευση, αφού προηγηθεί μια σειρά προκαταρτικών απαραίτητων εργασιών. 10

11 Στις άμεσες απαραίτητες εργασίες ξεχωρίζουμε την αρχική δημιουργία οδών προσπέλασης,που είναι και η πρώτη εξορυκτική παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής του λατομείου. Έτσι διανοίγονται δρόμοι,δημιουργούνται ράμπες,χώροι για τις κτηριακές αλλά και μηχανολογικές εγκαταστάσεις και οι πρώτοι μεγάλοι επίπεδοι χώροι οι επονομαζόμενες πλατείες όπου αποθηκεύονται τα υλικά μέχρι ότου διατεθούν προς κατανάλωση και να απομακρυνθούν από το λατομείο. Επόμενη και σημαντική φάση είναι αυτή της έναρξης παραγωγικής διαδικασίας, όπου αρχίζει η επιφανειακή συνήθως εξόρυξη του πετρώματος με επιλεγμένες κατάλληλες μεθόδους για την ορθολογική χρήση της περιοχής επεμβάσεως. Κατά την διαδικασία εκμετάλλευσης ακολουθούμε μεθόδους με περιβαλλοντική διάσταση σύμφωνα με τους καθορισμένους και εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς ορούς. Στη συνέχεια επέρχεται η εξάντληση των φυσικών τοπικών αποθεμάτων και ο τερματισμός της εκμετάλλευσης. Έτσι δημιουργείται ο πρώτος χώρος για περιβαλλοντική αποκατάσταση αφού το περιβάλλον έχει υποστεί αλλοιώσεις από τις εργασίες εκμετάλλευσης και το έδαφος είναι πλέον φτωχό σε θρεπτικά συστατικά. Γ ια τον λόγο αυτό η αποκατάσταση του θα πρέπει αν είναι άμεση και όσο το δυνατόν φυσική ώστε το έδαφος να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στα εν ενεργεία Λατομεία όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση που μελετάμε, είναι μια εξελίξιμη διαδικασία που ακολουθεί την λειτουργία του Λατομείου Δωρίδας αφού με την συνεχιζόμενη παρέμβαση δημιουργούνται συνεχώς περιβαλλοντικά προβλήματα καταστροφής και αλλοίωσης των περιοχών και απαιτείται αποκατάσταση με εγκεκριμένες και συγκεκριμένες παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνεται όλη η περιοχή, καθώς και τα χωριά που υπάρχουν εκεί κοντά. 11

12 1.3. Η ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Η Λατομική δραστηριότητα και τα Λατομεία είχαν πάντα σημαντική και πρωτεύουσα θέση στην οικονομική ζωή της χώρας μας και της περιοχής όπου βρίσκονται. Από αρχαιοτάτων χρόνων Λατομικά προϊόντα ακατέργαστα ή κατεργασμένα χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται στην ελληνική καθημερινότητα εξυπηρετώντας τις ανάγκες και απαιτήσεις των ανθρώπων, ακλουθώντας και συμβάλλοντας στην εξέλιξη τους διαχρονικά. Η ιδιομορφία του ανάγλυφου και της φύσεως του εδάφους της χώρας μας, διευκόλυνε την ανάπτυξη των λατομικών μονάδων σ όλη την έκτασή της, με αποτέλεσμα τα Λατομικά προϊόντα να αποτελέσουν σημαντική πηγή εισοδημάτων αλλά και βασική πρώτη η μεταποιητική υλη για κατασκευή απλών χρηστικών κατασκευών όσο και ιδιαίτερων έργων τέχνης με ποιότητα, αντοχή στον χρόνο και ιδιαίτερη πολιτιστική σημασία. Αν γυρίσουμε τον χρόνο πίσω στην Αρχαία Ελλάδα και βαδίζοντας προς τα εμπρός παρατηρούμε πως ένα μεγάλο μέρος του Λαμπρού και μοναδικού πολιτισμού μας οφείλεται στην εκμετάλλευση και χρήση του ορυκτού πλούτου της χώρας η οποία είναι πλούσια και περιέχει πολλές αξιοποιήσιμες πρώτες ύλες. Τα Λατομικά υλικά προϊόντα της Ελληνικής φύσης, με ευκολία και με μικρό κόστος στην παράγωγη τους στήριξαν και στερέωσαν την ελληνική περιφέρεια και τα μικρά αστικά κέντρα προσφέροντας απαραίτητες κατασκευές, αλλά και σημαντικά έργα υποδομών που συνέβαλλαν αποφασιστικά στην ανάπτυξη, βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο και τις κοινωνικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Σήμερα η χώρα μας με την συμβολή της επιχειρηματικής κοινότητας έχει αναπτύξει ένα ευρύ δίκτυο λατομικών σύγχρονων μονάδων σε όλη την επικράτεια, επιχειρήσεις που παράγουν και προωθούν ποιοτικά βασικά προϊόντα συμβάλλοντας ποικιλοτρόπως στην οικονομική αειφόρο ανάπτυξη τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και ευρύτερα όλης της χώρας. Σημειωτέο είναι ότι πολλές λατομικές μονάδες έχουν καταφέρει να εξάγουν σημαντικές ποσότητες ορυκτών, με αποτέλεσμα οικονομικής ανάπτυξης αλλά και διεθνούς αναγνωσιμότητα. Βεβαίως μπορούμε να επισημάνουμε 12

13 πολλά νομικά προβλήματα σχετικά με την λειτουργία των λατομείων αλλά και τα περιβαλλοντικά που με αργό ρυθμό βελτιώνονται με την συμβολή και ενσωμάτωση κανόνων της ευρωπαϊκής ένωσης αλλά και της ελληνικής πολιτείας. Δυστυχώς παρατηρούνται μεγάλες ελλείψεις στην νομοθεσία που αφορά τα λατομεία και την εκμετάλλευσή τους όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον και την ορθολογική του διαχείριση ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Όπως κάθε επιχείρηση έτσι και το λατομείο για να λειτουργήσει σωστά θέλει κάποιες προϋποθέσεις οι οποίες στηρίζονται στην υπάρχουσα νομοθεσία καθώς και στα χαρακτηριστικά της περιοχής όπου πρόκειται να εγκατασταθεί. Ο χώρος αλλά και η γύρω περιοχή πρέπει να μπορεί να στηρίξει όλη αυτή την εγκατάσταση αλλά και να παράγει τα απαιτούμενα υλικά προς εκμετάλλευση. Βασικές προϋποθέσεις είναι οι εξής: Άδεια εκμετάλλευσης. Στα δημόσια λατομεία αδρανών υλικών η σύμβαση μίσθωσης επέχει και θέση άδειας εκμετάλλευσης Ύπαρξη κοιτάσματος Ύπαρξη δικαιωμάτων κυριότητας ή μίσθωσης του χώρου Απουσία απαγορευτικών της λατομίας λόγων Έγκριση περιβαλλοντικών όρων Έγκριση Τεχνικής Μελέτης Εκμετάλλευσης Έγκριση επέμβασης στη δασική έκταση 1.5. ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 13

14 Υπάρχουν περιοχές όπου μπορεί επιφανειακά να φαίνονται συμβατοί με την εγκατάσταση μιας λατομικής δραστηριότητας, στην πραγματικότητα δεν είναι κατάλληλοι και δεν μπορούν να στηρίξουν μια τόση έντονη εκμετάλλευση για τους εξής βασικούς λόγους : Κίνδυνοι για την ασφάλεια και υγεία εργαζομένων, περιοίκων ή διερχομένων. Βλάβες σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία ή τουριστικές εγκαταστάσεις. Βλάβες σε έργα δημόσιας κοινής ωφελείας και χρήσης. Σοβαρές αλλοιώσεις του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Γνωμοδοτούν οι καθ ύλη αρμόδιες Υπηρεσίες ( Επιθεώρηση Μεταλλείων, Ε.Ο.Τ. αρχαιολογία κ.τ.λ.), Ειδικώς στην περίπτωση της αρχαιολογίας δεν απαιτείται απλή γνωμοδότηση αλλά έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Αρχαιολογικού Συμβουλίου Στην περίπτωση των λατομικών χώρων που ευρίσκονται εντός θεσμοθετημένων λατομικών περιοχών δεν απαιτείται η σχετική έρευνα δεδομένου ότι αυτή έχει συντελεστεί κατά το στάδιο του καθορισμού της λατομικής περιοχής από την Επιτροπή καθορισμού λατομικών περιοχών. Καταστροφή δασικών εκτάσεων Καταστροφή εδάφους(διάβρωση, κατακρημνίσεις) Ηχορρύπανση Στέρηση καταφυγίου και τροφής των ζώων Ατμοσφαιρική ρύπανση με την βοήθεια της σκόνης Παρουσιάζεται αλλοίωση φυσικών στοιχείων και οπτικών γραμμών του τοπίου Κίνδυνοι πρόκλησης πυρκαγιάς 1.6. ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 14

15 Οι εκμεταλλευτές των λατομείων αδρανών υλικών που λειτουργούν εκτός λατομικών περιοχών υποχρεούνται, εκ του νόμου, να καταθέσουν, πριν από την χορήγηση της άδειας εκμετάλλευσης, εγγυητική επιστολή εκπληρώσεως των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από τις εγκεκριμένες μελέτες αποκαταστάσεως του περιβάλλοντος και την ορθολογική του διαχείριση. Σε περίπτωση μη συμμορφώσεως τους προς τις ως άνω υποχρεώσεις, ανεξαρτήτως των λοιπών κυρώσεων, η εγγυητική επιστολή καταπίπτει προς όφελος του Δημοσίου. Βασικό στοιχείο από το οποίο μπορεί να προκύψει σε πια ποσότητα και πότε να ξεκινήσει μια περιβαντολλογική αποκατάσταση είναι ο δείκτης επικινδυνότητας που ποσοτικοποιεί τον κίνδυνο στο χώρο του λατομείου. Το αριθμητικό αποτέλεσμα που λαμβάνεται συγκρίνεται με τα δεδομένα του πίνακα και προκύπτει η αναγκαιότητα για άμεση λήψη μέτρων εξάλειψης των κινδύνων. Ο δείκτης επικινδυνότητας δίνεται από τον τύπο: R= S* P* E όπου R: ο δείκτης επικινδυνότητας, S: ο δείκτης σοβαρότητας κινδύνου P: ο δείκτης συχνότητας εμφάνισης του κινδύνου, E: ο δείκτης διάρκειας έκθεσης των εργαζομένων στον κίνδυνο. Ο παρακάτω πίνακας εξηγεί αναλυτικά με βάση τα αποτελέσματα τον χρόνο δράσης μας. ΤΙΜΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ R<16 αμελητέα Δεν απαιτείται η λήψη μέτρων 16<R<32 Μικρή Λήψη μέτρων σε διάστημα ενός έτους 32<R<64 μέτρια Λήψη μέτρων σε διάστημα ενός μηνός 64<R<128 υψηλή Λήψη μέτρων σε διάστημα μίας εβδομάδας 15

16 128<R κρίσιμη Άμεση λήψη μέτρων 1.7. ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Όταν η λατομική δραστηριότητα δεν υπακούει τους βασικούς κανόνες και λειτουργεί αλόγιστα καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον αποτελεί κίνδυνο για όλη την περιοχή. Δημιουργούνται κίνδυνοι που δεν μπορούν να αποτραπούν με διαφορετικό τρόπο, για την ασφάλεια κτισμάτων ή έργων κοινής ωφέλειας, καθώς και το βασικότερο για την υγεία των εργαζομένων, περιοίκων και διερχομένων. Μπορεί λοιπόν με το πέρας του χρόνου να προκύψουν απαγορευτικοί λόγοι λατομίας, οι οποίοι δεν υπήρχαν κατά το χρόνο χορήγησης της άδειας εκμετάλλευσης ή της συνομολόγησης της μίσθωσης ή για λόγους που αφορούν το δημόσιο συμφέρον. Γι αυτό θα πρέπει να γίνονται έλεγχοι και κατόπιν παραχώρησης τη αδείας σε συχνά χρονικά διαστήματα ώστε να τηρούνται οι κανόνες και να μην υπάρχει ο οποιοσδήποτε κίνδυνος περιβαντολλογικός ή κοινωνικός ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Με την δημιουργία μιας λατομικής μονάδας σε μια περιοχή αυτόματα δημιουργούνται πολλά πλεονεκτήματα στον χώρο εκμετάλλευσης στη γύρω περιοχή αλλά και κατά συνέπεια σε μια ευρύτερη ζώνη. Πλεονεκτήματα: Θεσμοθέτηση του συστήματος των λατομικών ζωνών. Παραγωγή πρώτων υλών που είναι χρήσιμα στην οικοδομική ανάπτυξη Παραγωγή υλών που χρησιμεύουν σε δημιουργία έργων τέχνης 16

17 Παραγωγή υλών που συμμετέχουν στη δημιουργία συγκοινωνιακών έργων (δρόμοι) Απασχόληση ατόμων ( θέσεις εργασίας) Εύρεση πολύτιμων κοιτασμάτων Παρουσιάζονται πέραν όμως των πλεονεκτημάτων δυστυχώς και κάποια μειονεκτήματα ή δυσλειτουργίες, τα οποία δημιουργούν προβλήματα στην γύρω περιοχή με το πέρας του χρόνου. Βασικά προβλήματα αναπτύσσονται σταδιακά στην χλωρίδα,στην πανίδα και στην ατμόσφαιρα. Δυσλειτουργίες: Ανελαστικά κριτήρια χωροθέτησης των λατομικών ζωνών αλλά και των μεμονωμένων λατομείων που στην πράξη οδηγούν σε αδυναμία χωροθέτησης Υπερτονίζει τον πυλώνα «Περιβάλλον» σε σχέση με τους δύο άλλους πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης «Οικονομία» και «Κοινωνία» Σταδιακή υποβάθμιση της περιοχής ( Κολέρης Δ. : Ημερίδα, 18/05/2010, Αδειοδότηση Λατομείων αδρανών υλικών ). Έλλειψη θρεπτικών συστατικών του εδάφους Σταδιακή μείωση βλάστησης Σταδιακή μείωση της πανίδας Καταπόνηση γενικότερα του περιβάλλοντα χώρου του λατομείου 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ 2.1. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ Το υπ όψη Λατομείο βρίσκεται στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα στο Νομό Φωκίδος, επαρχία Δωρίδας, θέση Ανθος. Πρόκειται για πρώην Κοινοτική και νυν Δημοτική έκταση σχετικός ομαλού επιφανειακού ανάγλυφου, μέρος ασβεστολιθικής περιοχής η οποία αναπτύσσεται στο μεγαλύτερο τμήμα του Νομού. Γεωλογικά χαρακτηριστικά ειδικότερα : Η ευρύτερη περιοχή μελέτης του βρίσκεται το λατομείο δομείται από γεωλογικούς σχηματισμούς ανάλογους με την ενότητα των Βαρδουσίων όπου εθεωρείτο μια μεταβατική υποζώνη μεταξύ των ζωνών Παρνασσού και Πίνδου! Ο παρακάτω τεκτονικός χάρτης καταθέτει τα προαναφερθέντα στοιχεία. Τεκτονικός χάρτης και τομή της Δυτικής και Κεντρικής Στερεάς Ελλάδας (κατά P. Celet. In J. Dercourt et al.: Réunion extraordinaire de la Société géologique de France en Grèce, Από Κατσικάτσο 1992). Η περιοχή που μελετάμε έχει χαρακτηριστεί ως μια αυτοτελής ενότητα Βαρδουσίων και αναπτύσσεται με διεύθυνση Β- Ν με ζώνη πλάτους 5-7 km και συνεχίζεται προς τα δυτικά στους σχηματισμούς της Πίνδου. 18

19 Χάρτης 1. Στον παραπάνω χάρτη παρατηρούμε το γεωλογικό ανάγλυφο της περιοχής μελέτης καθώς και της ευρύτερης περιοχής. Η περιοχή του αναγλύφου ανήκει στη ζώνη του Παρνασσού. Η συνδετική ύλη των αδρομερών στοιχείων του περιγράφεται από τη γεωλογική προμελέτη της περιοχής ως κατεξοχήν αργιλική, κατά την εκτίμηση όμως αυτής της έκθεσης, η κατά τόπους αυξημένη συνεκτικότητά του οφείλεται πιθανότατα και σε κατεισδύσεις ασβεστιτικών διαλυμάτων από τους ανάντη ασβεστόλιθους. Καθόλιν τη διάρκεια του δρόμου συναντάμε έδαφος χαλαρό μέτρια συνεκτικό στο οποίο συμμετέχουν και μεγάλων διαστάσεων κροκάλες. Από τεχνικογεωλογική άποψη οι λιθολογικοί τύποι που συναντάμε διακρίνονται σε : Ασβεστόλιθοι (Ανώτερο Τριαδικό). Πλακώδεις έως στρωματώδεις, μικροκρυσταλλικοί, λευκότεφρου χρώματος. Κατά θέσεις παρεμβάλλονται πάγκοι πάχους έως και 1 μ. Εντός των ασβεστόλιθων εμφανίζονται μικρής έκτασης οφιολιθικά σώματα. Ασβεστόλιθοι (Κατώτερο Ιουρασικό). Λεπτοστρωματώδεις, τεφρού έως λευκότεφρου χρώματος, που εναλλάσσονται με πυριτόλιθους πρασινότεφρου 19

20 έως ερυθρότεφρου χρώματος. Το συνολικό πάχος του σχηματισμού ανέρχεται στα 200 περίπου μ. Ασβεστόλιθοι (Μέσο - Ανώτερο Ιουρασικό). Μεσοστρωματώδεις, τεφρού χρώματος. Στα κατώτερα μέλη είναι κλαστικοί και ωολιθικοί και εξελίσσονται προς τα ανώτερα μέλη σε λεπτοστρωματώδεις με κερατολιθικές ενστρώσεις και κατά θέσεις αργιλικές διαστρώσεις. Το συνολικό πάχος του σχηματισμού ανέρχεται στα 300 περίπου μ. Ασβεστόλιθοι (Τιθώνιο Κενομάνιο). Λεπτοστρωματώδεις έως μεσοστρωματώδεις, λευκού έως λευκότεφρου χρώματος, κυρίως κλαστικοί και κατά θέσεις ωολιθικοί. Περιέχουν αραιές, λεπτές ενστρώσεις ή κονδύλους πυριτολίθων. Το συνολικό τους πάχος ανέρχεται στα 150 έως 200 μ. Ασβεστόλιθοι ρουδιστοφόροι (Τουρώνιο Κενομάνιο). Πελαγικοί, μέσο έως παχυστρωματώδεις, τεφρού έως μελανότεφρου χρώματος. Προς τα ανώτερα μέλη εξελίσσονται σε λατυποπαγείς έως ψαμμούχους ασβεστόλιθους. Το συνολικό τους πάχος ανέρχεται στα 70 μ περίπου. Τα στοιχεία έχουν παρθεί από τον παρακάτω τεκτονικό χάρτη (από Κατσικάτσο 1992) 20

21 Χάρτης 2. Τεκτονικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής Φωκίδος με πλήρη γεωλογική ανάλυση. Η οδική μετάβαση στην Λατομική περιοχή και ειδικότερα στην μονάδα πραγματοποιείται μέσω πρόσβασης από δρόμο πολύ καλής κατάστασης που συνδέει τον κοινοτικό δρόμο προς το πλησιέστερο χωρίο που είναι το Ανθηρό με τον Λατομικό χώρο μέσω παράκαμψης μήκους περίπου τριακοσίων μέτρων. Η πεδινή περιοχή της κοιλάδας του ρέματος Μπελεσίτσα, που βρίσκεται στην περιοχή καταλήγει στη λίμνη του Μόρνου, κυριαρχεί μορφολογικά στο πρώτο ήμισυ της οδικής χάραξης, καθώς η οδός περιτρέχει την ανατολική όχθη από την αρχή (περιοχή Φυλακών Μαλανδρίνου) μέχρι τον οικισμό της Πεντάπολης. Στην έκτασή της επικρατούν οι πρόσφατοι, συνήθως χαλαροί, σχηματισμοί (μανδύας αποσάθρωσης, πλημμυρικές αποθέσεις και υλικά της ποτάμιας αναβαθμίδας). Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον και τις χρήσεις γης της περιοχής μελέτης, πρόκειται για εκτάσεις με θαμνώνες και φρυγανική βλάστηση που χρησιμοποιούνται σαν βοσκότοποι, ενώ εμφανίζονται και γεωργικές εκτάσεις, ειδικά στο πρώτο τμήμα της χάραξης από Μαλανδρίνο έως Πεντάπολη. Άρα η βλάστηση της περιοχής είναι ποώδης χαμηλή και χαρακτηρίζεται ως χορτολιβαδική. Τα πρανή των λόφων βόρεια της Πεντάπολης καλύπτονται από πυκνή θαμνώδη βλάστηση ενώ, κατά την προσέγγιση στο Λιδωρίκι, το λοφώδες ανάγλυφο απαλύνεται. Διαμορφώνει ισχυρό ανάγλυφο και πυκνό υδρογραφικό δίκτυο. Μεταξύ των υψωμάτων σχηματίζονται ρέματα που με διεύθυνση σχεδόν Α-Δ καταλήγουν στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου. Οι κυριότεροι οικισμοί της περιοχής είναι το Μαλανδρίνο, το Παλαιόκαστρο, η Πεντάπολη, το Λιδωρίκι οι οποίοι είναι περιορισμένου μεγέθους. Το χωριό Ανθηρό στην κυριότητα του οποίου ευρίσκεται η Λατομική περιοχή ευρίσκεται Βόρεια αυτής σε απόσταση 3,50 χιλ. με ενεργό πληθυσμό περίπου 900 κατοίκων με κύρια απασχόληση την κτηνοτροφία και σε μικρότερο βαθμό την γεωργία αφού η περιοχή κατά το βορειανατολικό μέρος της είναι ημιορεινή και άγονη. 21

22 Υπάρχουν Προστατευόμενες περιοχές στην άμεση και ευρύτερη ζώνη του έργου είναι η ζώνη NATURA 2000 που περιβάλλει την τεχνητή λίμνη του Μόρνου. Κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε γειτνίαση με τη χάραξης, στην περιοχή του Μαλανδρίνου, βορειοανατολικά του άξονα του εθνικού δρόμου, σύμφωνα με τη σχετική απάντηση της Ι Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων στους Δελφούς, που περιλαμβάνει την οχύρωση της αρχαίας πρωτεύουσας των Εσπεριών Λοκρών, τον αρχαίο Φύσκο. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της περιοχής του έργου δεν παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες. Οι παράμετροι του φυσικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν τους τεχνικογεωλογικούς χαρακτήρες των γεωλογικών ενοτήτων μιας περιοχής, αλλά και παρεμβαίνουν στη γενική γεωμηχανική συμπεριφορά του εδάφους, περιλαμβάνονται και οι υδρομετεωρολογικές συνθήκες (θερμοκρασία αέρα, ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, υγρασία αέρα, κλπ). Άρα λοιπόν οι προαναφερθείσας παράμετροι που έχουν καθοριστικό ρόλο στις συνθήκες ευστάθειας των γεωλογικών σχηματισμών συμβάλουν: Στην μηχανική διάβρωση των σχηματισμών, ιδίως στα απότομα πρανή. Στην δημιουργία τοπικών συγκεντρώσεων υπόγειου νερού που οδηγούν στην εκδήλωση αυξημένης πίεσης πόρων, αλλά και εσωτερικής διάβρωσης (Renard) κατά την κίνηση του νερού στην ακόρεστη ζώνη. Το νερό αυτό, επιπλέον, λιπαίνει τις επιφάνειες ασυνέχειας και αυξάνει το βάρος των ασταθών μαζών. Στην διαδοχική ύγρανση και ξήρανση των σχηματισμών, η οποία ολοκληρώνει τη δραστική μείωση της συνοχής των γεωϋλικών. Στην έκταση του Λατομείου και του χώρου της ευρύτερης περιοχής δεν υπάρχουν αρχαιολογικοί, τουριστικοί, δασοπονικοί ή άλλοι χώροι για τους οποίους το Λατομείο θα δημιουργούσε περιβαλλοντικά προβλήματα. Η έκταση με βάσει την από /54 απόφαση της Διεύθυνσης Δασών του Νομού χαρακτηρίζεται ως χορτολιβαδική. 22

23 Η περιοχή υπάγετε στις εκτάσεις εκείνες που χαρακτηρίζονται με βάση το άρθρο 3 παράγ. 6 εδάφιον β του Νόμου 998/1979 και κατατάσσεται στις περιοχές εκείνες που δεν παρουσιάζουν κανένα επιστημονικό, προστατευτικό η οικολογικό ενδιαφέρον. Ακόμη έχει καταχωρειθεί στην κατηγορία του άρθρου 4 παράγ. 1 του ιδίου Νομού και συγκεκριμένα στις κατηγορίες του εδαφίου ε. Η έκταση του Λατομείου που αποκαθιστούμε καταλαμβάνει στρέμματα με βάσει το έγκυρο τοπογραφικό διάγραμμα κλ. 1: το οποίο είναι εξαρτημένο από Κ.Φ.Χ. ΔΕΛΦΟΙ ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ Κλ. 1: L = και Μ = Η λατομική εκμετάλλευση πραγματοποιείται σε μέτωπο με μέσο υψόμετρο 700 μ. και σε επιφάνεια στρεμμάτων, στο 58,00% της συνολικής έκτασης. Η περιοχή του Λατομείου παρουσιάζει συμπαγή πετρώματα,και δεν έχουν παρατηρηθεί μετακινήσεις τοπικές εδαφών,καθιζήσεις η άλλου είδους γεωλογικές εσωτερικές η εξωτερικές μεταβολές. Από απόψεως σεισμικότητας με βάσει επίσημα στατιστικά στοιχεία η περιοχή έχει καταχωρηθεί στην Ζώνη ΙΙΙ, με έντονη κατά διαστήματα δραστηριότητα λόγω και του γνωστού ρήγματος του Κορινθιακού. Μερικά χρήσιμα κλιματολογικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την αξιολόγηση της περιοχής μελέτης είναι τα εξής: Στη λατομική περιοχή μελέτης συναντάμε πολλές διακυμάνσεις στη θερμοκρασία της, οι οποίες παραθέτονται αναλυτικότερα παρακάτω : Μέση θερμοκρασία: 23 Μέγιστη τιμή της μέσης θερμοκρασίας το μήνα Ιούλιο (26,8 0 C), με υψηλές τιμές επίσης τους μήνες Αύγουστο ( C) και Ιούνιο ( C) Ελάχιστη τιμή μέσης θερμοκρασίας το μήνα Ιανουάριο (7.1 0 C), με επίσης χαμηλές τιμές τους μήνες Φεβρουάριο (8.0 0 C) και Δεκέμβριο (8.2 0 C).

24 Μέγιστα θερμοκρασίας: Μεγάλες τιμές μέσης μέγιστης θερμοκρασίας τους μήνες Ιούλιο ( C), Αύγουστο ( C), Ιούνιο C) και Σεπτέμβριο C) Υψηλές τιμές απόλυτης μέγιστης θερμοκρασίας τους μήνες Ιούλιο ( C), Ιούνιο ( C) και Σεπτέμβριο ( C) Ελάχιστα θερμοκρασίας: Χαμηλές τιμές μέσης ελάχιστης θερμοκρασίας τους μήνες Ιανουάριο (3.6 0 C), Φεβρουάριο (4.3 0 C), Δεκέμβριο (4.3 0 C) και Μάρτιο (6.3 0 C). Απόλυτη ελάχιστη τιμή το μήνα Δεκέμβριο ( C), με επίσης χαμηλές τιμές το Μάρτιο ( C), Φεβρουάριο ( C),Ιανουάριο ( C) Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι βασισμένα από τους εξής πίνακες : Μέσες μηνιαίες τιμές θερμοκρασίας σταθμών Λιδορικίου και Λαμίας C Λιδορίκι Λαμία 5 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μήνες Πίνακας 3. Οι μέσες θερμοκρασίες της περιοχής ανά μήνα αναλυτικά. Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Λιδωρίκι 5,0 6,0 9,1 12,5 17,6 22,3 25,0 24,1 20,1 14,8 9,7 6,8 Λαμία 7,1 8,0 10,7 15,0 20,0 25,2 26,8 25,9 22,5 17,1 11,9 8,2 Πίνακας 4. Οι μέσες θερμοκρασίες της περιοχής ανά μήνα αναλυτικά περασμένες σε πίνακα. 24

25 Στη λατομική περιοχή μελέτης τα επίπεδα της σχετικής υγρασίας κυμαίνονται σε σχετικά καλές τιμές οι οποίες αναλύονται παρακάτω:μέση σχετική υγρασία : Η μέγιστη τιμή κυμαίνεται τον πιο (πιο βροχερό μήνα) Δεκέμβριο στους (76.2%) και οι υψηλές τιμές τον Ιανουάριο στους (75.6%), τον Φεβρουάριο (74.5%) και τον Νοέμβριο στους (74.6%). Η ελάχιστη τιμή τον Ιούλιο κυμαίνεται στα εξής επίπεδα (49.1%), με σχετικά χαμηλές τιμές επίσης τους μήνες Ιούνιο στα (49.6%) και Αύγουστο στα (52,6%). Βασικό στοιχείο για την ανάλυση θα ήταν να μελετήσουμε ακόμη και την νέφωση της περιοχής η οποία ακολουθεί τα εξής ποσοστά : Η νέφωση της περιοχής είναι : νέφωσης (> 6.5 / 8) κατά τη διάρκεια του έτους στην περιοχή είναι 66 (18.34%), ειδικότερα:περισσότερες ημέρες νέφωσης έχουμε τον Ιανουάριο με (10.6),τον Δεκέμβριο με (9.1), τον Μάρτιο με (8.7) και τέλος τον Φεβρουάριο με (10.5).Λιγότερες ημέρες νέφωσης συναντάμε τον Ιούλιο με (0.5),τον Αύγουστο με (0.4), τον Ιούνιο με (2.8) και τον Σεπτέμβριο με (1.4). Από τις ημέρες νέφωσης υπολογίζεται ότι οι ημέρες ηλιοφάνειας τις περιοχής είναι 299. Εξίσου σημαντικό ρόλο στα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής έχει και το ύψος της βροχής το οποίο επηρεάζει άμεσα το ανάγλυφο αλλά και τις διαβρώσεις που μπορεί να επέλθουν. Μέσο ετήσιο ύψος Βροχής : Ο συνολικός αριθμός ημερών υετού κατά τη διάρκεια του έτους είναι στις 102 μέρες στα (27.95%), ειδικότερα: Περισσότερες ημέρες υετού παρατηρούνται τους μήνες Ιανουάριο με (12.8), τον Φεβρουάριο με (12.6), τον Δεκέμβριο με (11.9) και το Μάρτιο με (0.7). Οι λιγότερες ημέρες υετού παρουσιάζονται το μήνα Αύγουστο με (3.2).Το μεγάλο ύψος κατακρημνίσεων τους μήνες Νοέμβριο είναι (71.2 mm),τον Φεβρουάριο με (69.6 mm) και τον Δεκέμβριο με (74.9 mm).μικρό ύψος κατακρημνίσεων διακρίνουμε τον 25

26 mm Αποκατάσταση διαταραγμένης περιοχής λατομείου Δωρίδος. Ιούλιο με (19.6 mm) και τον Αύγουστο με (23.5 mm) καθώς και το Σεπτέμβριο με (19.6 mm). Μέση μηνιαία βρόχόπτωση σταθμών Άμφισσας και Λαμίας Άμφισσα Λαμία Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μήνες Πίνακας 5. Στον παραπάνω πίνακα βλέπουμε τις διακυμάνσεις των βροχοπτώσεων από τους σταθμούς τις Άμφισσας και της Λαμίας. Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Άμφισσα 109,3 89,7 76,7 48,0 29,2 15,9 13,9 10,6 22,9 82,5 127,0 145,7 Λαμία 59,6 68,9 59,6 47,8 36,2 23,1 18,7 23,7 16,8 74,3 74,3 69,2 Πίνακας 6.Στον παραπάνω πίνακα έχουμε περάσει τις διακυμάνσεις των βροχοπτώσεων των σταθμών Άμφισσας και Λαμίας ανά μήνα. Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα επίπεδα των ανέμων στη περιοχή το οποία έχουν εξίσου ιδιαίτερη σημασία με τα υπόλοιπα γεωλογικά χαρακτηριστικά όχι μόνο στην ανάλυση της περιοχής αλλά και για την επιλογή των καταλλήλων δασοπονικών ειδών για την αποκατάσταση της διαταραγμένης περιοχής μελέτης. Οι άνεμοι κατά την χειμερινή περίοδο είναι Βόρειοι Βορειοδυτική ψυχροί ενώ το καλοκαίρι είναι Νότιοι Νοτιοδυτικοί. Οι πληροφορίες έχουν παρθεί από τη Διεύθυνση και συχνότητα ανέμου Μετεωρολογικός σταθμός Λαμίας ( ) και ( Αντωνίου Σ. :,Μ.Π.Ε., Λατομείο Αδρανών υλικών, 30/06/2009 ). 26

27 Διεύθυνση και Συχνότητα Ανέμου Δ ΒΔ 30 B 20 BA 10 0 A Συχνότητα % NΔ N NA Διεύθυνση Συχνότητα % Β 3.67 ΒΑ 2.91 Α 17.8 ΝΑ 16.8 Ν 3.03 ΝΔ 2.6 Δ 12.9 ΒΔ 20.4 χρόνου. Αναλυτικότερα : Ειδικότερα για τον άνεμο στην περιοχή θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα εξής στοιχεία : Οι επικρατούσες διευθύνσεις των ανέμων είναι η ΒΔ (συχνότητα 20.4%), η Α (συχνότητα 17.8%) και η ΝΑ (συχνότητα 16.8%), ενώ για τις υπόλοιπες διευθύνσεις το ποσοστό της συχνότητας των ανέμων εμφανίζεται μειωμένο. Τέλος, αναφέρεται ότι επικρατεί άπνοια επικρατεί στο 19.8% του Μήνες Αρ.ημ. με ένταση 6 Beaufort Ιανουάριος 0.7 Φεβρουάριος 0.8 Μάρτιος 1.1 Απρίλιος 1.7 (0.1 για ένταση 8 Β) Μάιος 1.1 Ιούνιος 1.0 Ιούλιος 0.4 Αύγουστος

28 Σεπτέμβριος 0.2 Οκτώβριος 0.2 Νοέμβριος 0.4 Δεκέμβριος 0.7 Με βάση λοιπόν την μελέτη των παραπάνω στοιχείων προκύπτει ο μήνας που εμφανίζεται να έχει τους ισχυρότερους ανέμους πάνω από 8 Beaufort αλλά σε διάστημα λιγότερο της μιας μέρας είναι ο μήνας Απρίλιος. Οι ισχυροί άνεμοι πάνω από 6 Beaufort εμφανίζονται τους μήνες Απρίλιο, Μάρτιο, Μάιο, και Ιούνιο. Τέλος σημαντικό στοιχείο της μελέτης μας είναι η παρατήρηση των χιονοπτώσεων στην περιοχή. Οι ημέρες χιονοπτώσεων της περιοχής είναι λίγες (4.8) και εμφανίζονται αντίστοιχα τους μήνες: Φεβρουάριο (1.3), Ιανουάριο (1.6), Δεκέμβριο (0.8), Μάρτιο (0.9), Νοέμβριο (0.2). τους υπόλοιπους μήνες δεν παρατηρούνται χιονοπτώσεις. Όλα τα παραπάνω στοιχεία έχουν βάση τον μετεωρολογικό σταθμό του νομού Φωκίδος. ( ) 2.2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η περιοχή είναι αγροτική, κτηνοτροφική και παρουσιάζει μικρή οικονομική δραστηριότητα. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία η οποία ευρίσκεται σε συρρίκνωση τα τελευταία χρόνια, και ασκείται με το παλαιό παραδοσιακό τρόπο, πλην ελαχίστων σύγχρονων μονάδων μικρής δυναμικότητας κυρίως βοοειδών.με την οικογενειακή κτηνοτροφία ασχολούνται κυρίως κάτοικοι μεγάλης ηλικίας αφού η έλλειψη εργασίας έχει ερημώσει την περιοχή. Στην πληθυσμιακή δημογραφική σύνθεση των κατοίκων κυριαρχούν οι μεγάλες ηλικίες, οι οποίοι αποτελούν και το σύνολο του πληθυσμού που κατοικεί μόνιμα στο χωριό. 28

29 Τα πλησιέστερα χωριά είναι σε απόσταση περίπου 16,00 χιλ. το Λιδορίκι, πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου με πληθυσμό 2400 κατοίκους και ευρίσκεται βορειοδυτικά, η Πεντάπολη με πληθυσμό 700 κατοίκους βόρεια,η Aμυγδαλιά σε απόσταση 5,50 χιλιόμετρων νοτιοδυτικά με 1100 κατοίκους. Από απόψεως ενδιαφέροντος οικονομικού, περιβαλλοντικού αλλά και κοινωνικού,ενδιαφέρων παρουσιάζει η Λίμνη Μόρνου της οποίας τα τελευταία όρια ευρίσκονται περίπου 11,00 χιλιόμετρα απόσταση από το Λατομείο βορειοδυτικά,ενώ τα βόρεια όρια της ξεχωρίζουν από την επαρχιακή οδό Άμφισσας - Λιδορικίου η οποία διατρέχει την λίμνη και την ακολουθεί μέχρι το Λιδόρικι. Νότια οριοθετείται από τον επαρχιακό δρόμο προς τα χωριά της ορεινής Δωρίδας ( Πενταγιοί, Αρτοτίνα ) και την Ναύπακτο και ακολουθεί την επαρχιακή οδό υπ αριθ. 48 σε μήκος 30 χιλ. όπου ευρίσκεται το μεγάλο φράγμα του Μόρνου. Στις οικονομικές επιχειρηματικές δραστηριότητες να αναφέρουμε το σύγχρονο τυροκομείο στην Πεντάπολη, με σημαντική οικονομική προσφορά στην περιοχή. Στα κοινωνικά ενδιαφέροντα της περιοχής σημαντική θέση καταλαμβάνουν οι Φυλακές Μαλανδρίνου,ευρισκόμενες στην κοιλάδα νότια του Λατομείου σε απόσταση περίπου 3,50 χιλ. Η περιορισμένη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής που συγκρατεί μικρό έστω μέρος των κατοίκων, οφείλεται στην συνεισφορά των παρακάτω παραγόντων. 1. Στις δημόσιες υπηρεσίες του Δήμου Λιδορικίου που απασχολούν μικρό αριθμό υπαλλήλων και προσφέρουν μια μικρή οικονομική δραστηριότητα. 2. Στους απασχολούμενούς στις Φυλακές Μαλανδρίνου, αφού από τους αρχικούς όρους εγκατάστασης στην περιοχή ήτο να συμβάλλουν οικονομικά με το να απορροφήσουν μέρος του προσωπικού αξιοποιώντας και προτάσσοντας στους διορισμούς την εντοπιότητα. 29

30 3. Οι όποιες κτηνοτροφικές μονάδες με περιορισμένες δυνατότητες και να συμπεριλάβουμε εδώ την τυροκομική μονάδα η οποία απορροφά την πρώτη υλη από τους ντόπιους και απασχολεί επίσης ντόπιους εργαζόμενους. 4. Στη Λατομική μονάδα η οποία συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη 5. Και τέλος σε ένα μικρό βαθμό γεωργίας διότι το έδαφος της περιοχής δεν είναι εύφορο και ενδείκνυται μόνο σε περιορισμένα γεωργικά είδη. της περιοχής ποικιλοτρόπως, αφού απασχολεί περί τα 10 άτομα ειδικευμένους εργαζόμενους νεαρής και μέσης ηλικίας από την γύρω περιοχή. Διεύρυνε τον κύκλο εργασιών με την εταιροαπασχόληση και άλλων επαγγελμάτων όπως μεταφορικά μέσα, καταστήματα οικοδομικών υλικών. Με επίκεντρο την Λατομική μονάδα δημιουργήθηκαν και συντηρούνται μέχρι σήμερα μικρές συναφείς επιχειρήσεις,όπως Μηχανουργείο, Πρατήρια καυσίμων, Συνεργείο αυτοκινήτων. Συνέβαλε στην προώθηση μεγάλων και μικρών οικοδομικών, οδικών και άλλων έργων μειώνοντας το κοστολόγιο χρήσης αδρανών υλικών, αφού μειώθηκαν οι αποστάσεις μεταφοράς καθώς δεν υπήρχε άλλη Λατομική μονάδα στην περιοχή. Η μείωση του κοστολογίου αδρανών υλικών προώθησε την ιδιωτική πρωτοβουλία για επισκευές, αλλά και κατασκευές νέων οικοδομών στις όποιες όπως είναι γνωστόν απασχολούνται περισσότερα των 40 επαγγελμάτων. Ο σημαντικός αυτός οικονομικός κύκλος συγκράτησε μέρος των κατοίκων στα χωριά τους και έδωσε κίνητρα για επιστροφή πολλών που είχαν αναγκαστεί να φύγουν για τους γνωστούς λόγους. 30 Ακόμη σημαντική είναι η συμβολή στο περιορισμό των περιβαλλοντικών ζημιών στην ευρύτερη περιοχή αφού συνέβαλλε στην μείωση σχεδόν εξάλειψη της

31 παράνομης λατομικής δραστηριότητας η οποία δημιουργεί τεράστια οικολογικά και όχι μονό προβλήματα. ( Πίνακας 1 από Παράρτημα, Δημογραφικά στοιχεία Δήμου περιοχής ). Σκοπός της πτυχιακής μελέτης του λατομείου Δωρίδος είναι να επέλθει το φυσικό περιβάλλον ανάλογα με τις απαραίτητες παρεμβάσεις όσο το δυνατόν στα αρχικά του χαρακτηριστικά. Μια περιοχή η οποία έχει καταπονηθεί τόσο πολύ μετά από κάποια χρόνια όχι μόνο δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα στο περιβάλλοντα χώρο αλλά και στην χλωρίδα, πανίδα και τους κατοίκους της περιοχής. Όταν παρεμβαίνεις στο φυσικό περιβάλλον και το εκμεταλλεύεσαι αλόγιστα χωρίς να καλύπτεις κάποιες βασικές αρχές οι επιπτώσεις που έρχονται είναι πολύ δυσάρεστες. Η σωστή διαχείριση μιας λατομικής περιοχής είναι πολύ βασικό να γίνεται γιατί άμεσα μετα τέλος του κάθε επιπέδου εκμετάλλευσης. Η εξόρυξη διαφόρων υλικών μπορεί να είναι απαραίτητη διότι μας δίνει πρώτες ύλες οι οποίες είναι απαραίτητες στην καθημερινότητας μας (πχ κτίσιμο σπιτιού, δημιουργία δρόμων κλπ) όμως πρέπει να έχουμε και τον έλεγχο της ρύπανσης διαταραχής του φυσικού περιβάλλοντος. Η χλωρίδα, η πανίδα μιας περιοχής βρίσκεται σε άμεση σχέση με τον ανθρώπινη κοινότητα και δένεται με μια έντονη σχέση αλληλεπιδράσεων η οποία είναι ο βασικός άξονας της ζωής. Με τα κατάλληλα δασοπονικά είδη το φυσικό περιβάλλον θα αρχίσει να ανακάμπτει σταδιακά και να ξαναεπανέρχεται κοντά στις αρχικές του ιδιότητες. Με την εναλλαγή χρήσης διαφόρων δασοπονικών ειδών το κατεστραμμένο έδαφος θα εμπλουτιστεί με θρεπτικά στοιχεία, τα επίπεδα του οξυγόνου θα ανέβουν καθώς και θα μειωθούν οι διαφόρων ειδών κατακρημνίσεις οι οποίες προέρχονται από την λατομική δραστηριότητα. Με συχνούς ελέγχους στην περιοχή θα μπορούμε να ελέγχουμε την περιβαντολλογική κατάσταση. Τέτοιοι έλεγχοι μπορεί να γίνονται παίρνοντας εδαφικά δείγματα στα απαραίτητα διαστήματα, δημιουργία ειδικών χώρων όπου θα χρησιμεύουν στην απομάκρυνση των αποβλήτων, ελεγχόμενη χρήση των τρόπων εξόρυξης, τήρηση των παραμέτρων εξόρυξης τέλος και βασικότερο η άμεση αποκατάσταση της διαταραγμένης περιοχής με την σωστή βλάστηση. 31

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ 3.1. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ Η Λατομική δραστηριότητα δημιουργεί μεγάλα και σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Προκαλεί έντονες αλλαγές στο τοπίο, αφού η εγκατάσταση και λειτουργία των Λατομικών εργασιών απαιτεί την δημιουργία δρόμων, μεγάλων αποκαλύψεων με εξορύξεις, εκσκαφών και αποθέσεων προϊόντων που πρέπει να τοποθετηθούν προσωρινά η μόνιμα σε χώρους με συνέπεια την καταστροφή της βλάστησης, την αλλοίωση της φυσικής συστάσεως του εδάφους, την μετατροπή, μεταβολή του ανάγλυφου, την διατάραξη της Βιοποικιλότητας της περιοχής, την πρόκληση σοβαρών οικολογικών προβλημάτων. Προκαλείται μεταβολή και αποσταθεροποίηση της ήδη ισορροπημένης κατάστασης της περιοχής με διατάραξη της φυσικής αρμονίας. Κλιματικά φαινόμενα όπως έντονες βροχοπτώσεις δημιουργούν προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή μελέτης αφού οι φυσικοί αποδέκτες έχουν καταστραφεί και τα ύδατα οδηγούνται ανεξέλεγκτα προκαλώντας ζημίες,και στην χειρότερη περίπτωση μένουν ανεκμετάλλευτα. Η εκμετάλλευση του φυσικού ορυκτού πλούτου για την αναγκαία παραγωγή βασικών αγαθών δεν μπορεί να τεθεί σε αμφισβήτηση, δεδομένου ότι αποτελεί σύγχρονη οικονομική και κοινωνική αναγκαιότητα. 32

33 Αναγκαιότητα όμως με μεγαλύτερες προεκτάσεις αποτελεί και η προστασία του περιβάλλοντος, δεδομένης της προσφοράς του στην ύπαρξη της ζωής στον πλανήτη μας, στη περιοχή μας αλλά και στην παροχή αγαθών που συνοδεύουν την ποιοτική εξέλιξη του ανθρώπου αλλά και την βιωσιμότητά του. Είναι επιτακτική ανάγκη οι παρεμβάσεις στο περιβάλλον της λατομικής δραστηριότητας του λατομείου δωρίδος όπως και γενικότερα, είναι κυρίως οι εξορυκτικές επιχειρηματικές δραστηριότητες να εκτελούνται με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον, με ιδιαίτερη ορθολογική χρήση για να είναι εφικτή η επαναφορά κατά το δυνατόν της λαβωμένης περιοχής στην αρχική φυσική κατάσταση η προσαρμογή, μετατροπή με περιβαλλοντικούς όρους και μεθόδους σε άλλη χρήσιμη δραστηριότητα. Σήμερα η γενική κατάσταση από απόψεως αποκατάστασης των προκαλούμενων αλλοιώσεων, στις εκμεταλλευόμενες περιοχές και κατά συνέπεια στη δική μας περιοχή μελέτης είναι αρκετά καλή αφού με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων, κανονιστικών κοινοτικών οδηγιών, αλλά και πιέσεων οργανώσεων, περιβαλλοντικών ιδιωτικών πρωτοβουλιών αλλά και μιας αχνής διαφαινόμενης πολιτικής βούλησης υποχρεώνει και επιβάλλει στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις περιβαλλοντική συμπεριφορά και συμμόρφωση (πολλές φορές συνειδητή) στους περιβαλλοντικούς όρους και μεθόδους αποκαταστάσεως των προκληθεισών ζημιών ΧΛΩΡΙΔΑ ΠΑΝΙΔΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Στην περιοχή βασικό στοιχείο για την ορθή αποκατάσταση της περιοχής θα πρέπει αν λάβουμε υπόψη την υπάρχουσα βλάστηση, πανίδα αλλά και τις προστατευόμενες περιοχές που επηρεάζουν τα βασικά περιβαλλοντολογικά χαρακτηριστικά της. Α. Χλωρίδα Με βάση το χάρτη του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ) η βλάστηση της περιοχής μελέτης ταξινομείται στη ζώνη Quercetalia ilicis (ευμεσογειακή), υποζώνη 33

34 Quercion ilicis αυξητικός χώρος Andrachno - Quercetum ilicis. Η βλάστηση στην περιοχή μελέτης εμφανίζει τις εξής διαπλάσεις: Θαμνώνες: Στις υγρότερες και γονιμότερες θέσεις (εδαφικές κοιλότητες, μικρά πλατώματα στις όχθες των χειμάρρων κ.λπ.) επικρατούν τα είδη Pyrus amygdaliformis (αγριαχλαδιά) και Palliurus spina - christi (παλιούρι). Δένδρα μικρού ύψους (5-6 m) αναπτύσσονται σε υψόμετρο m περίπου. Στη διάπλαση αυτή εντάσσονται οι θαμνώνες του τμήματος από Μαλανδρίνο έως τη διασταύρωση για τον οικισμό Πεντεόρια, στην περιοχή των ορέων Λιδωρικίου, οι οποίοι πολλές φορές αλληλοσυμπλέκονται και πολλές φορές διασπώνται από αγροτικές εκτάσεις σε άνδηρα, στα οποία καλλιεργούνται κτηνοτροφικά φυτά ή ελαιόδενδρα. Η βλάστηση στη διάπλαση αυτή αποτελείται από τα είδη : Δένδρα: Quercus coccifera (Πουρνάρι), Arbutus unedo (Κουμαριά), Phillyrea latifolia (Φυλίκι), Pistacia terebinthus (Κοκορεβυθιά), Sorbus domestica (Σορβιά), Ostrya carpinifolia (Οστρυά), Θάμνοι: Paliurus spina - christi (Παλιούρι), Juniperus oxycedrus (Κέδρος), Quercus coccifera (Πουρνάρι), Prunus spinosa (Τσαπουρνιά), Rubus ulmifolius (Βάτος), Rhamnus alaternus (Κιτρινόξυλο), Lonicera etrusca (Αγιόκλημα), Crataegus monogyna (Κράταιγος). Πόες: Stipa bromoides, Cadamine sp., Carex distachya, Asparagus acutifolius, Potentilla micrantha, Brachypodium pinnatum, Galium aparine, Gistus incanus, Veronica chamaedrys, Geranium sanguineum. Παρόχθιες συστάδες πλατάνου, λεύκης και ιτιάς: Αναπτύσσονται γραμμικά κατά μήκος της ανώτερης στάθμης των όχθεων του Ταμιευτήρα Μόρνου και των χειμμάρων και ρεμάτων που διαρρέουν την περιοχή μελέτης (Μπουρνιόρεμα, Βορόρρεμα, Λαγόρεμα, Μπελεσίτσα, Χαρμενόρρεμα και Πασσόρεμα). Η βλάστηση στη διάπλαση αυτή αποτελείται από τα είδη : 34

35 Δένδρα: Platanus orientalis (Πλάτανος) και αραιότερα Salix spp. (Ιτιά) Θάμνοι: Clematis vitalba (Κληματσίδα), Rubus spp. (Βάτος), Hedera helix (Κισσός), Crataegus monogyma (Κράταιγος) Πόες: Brachypodium sylvayicum, Urtica dioica, Equisetum sp., Carex spp., Mycelis muralis, Stellaria nemorum. Β. Πανίδα Η πανίδα της περιοχής μελέτης επηρεάζεται από τους όροι Παρνασσός, Βαρδούσια και Γκιώνα, που λόγω του απόκρημνου και δύσβατου χαρακτήρα τους αποτελούν τόπους φωλιάσματος και ξεκούρασης ανώτερων καταναλωτών. Ο Ταμιευτήρας στον ποταμό Μόρνο βορείως της χάραξης φιλοξενεί υδρόβια πανίδα και αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό ξεκούρασης μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας. Θηλαστικά Canis lupus Λύκος Canis aureus Τσακάλι Martes pina Κουνάβι Erinaceus europaeus Σκαντζόχοιρος Mustela nivalis Νυφίτσα Meles meles Ασβός Sciurus vulgaris Σκίουρος Lepus europaeus Λαγός Mus musculus Σταχτοποντικός Pitymys subterraneus Σκαπτοποντικός Rattus rattus Μαυροποντικός Rupicapra rupicapra Αγριόγιδο Sus scrofa Αγριογούρουνο Vulpes vulpes Αλεπού 35

36 Στην περιοχή συναντώνται ακόμη τα είδη νανονυχτερίδας και βουνονυχτερίδας. Τα είδη όμως που συναντάμε σε μεγαλύτερο βαθμό και παίζπουν σημαντικότερο ρόλο είναι τα εξής : Vulpes vulpes, Mustela nivalis, Martes pina, Canis Lupus, Meles meles. Μετά από εκτεταμένες ενέργειες για την απαγόρευση χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων που καρποφόρησαν παρατηρήθηκε στην περιοχή ιδιαίτερη αύξηση πληθυσμού σε πολλά είδη. Ένας πληθυσμός ο οποίος έχει αναπτυχθεί κατά πολύ είναι τον λύκων, τους οποίους τους συναντούμαι κυρίως στα ορεινά μέρη της περιοχής προερχόμενοι από τα Βαρδούσια, Παρνασσό, Γκιώνα και τα όρη Λιδωρικίου. Η αλεπού απαντάται στην περιοχή μελέτης καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Διαβιεί στους θαμνώνες, απαντάται όμως και στα πεδινά, όπου κατέρχεται για αναζήτηση τροφής. Χαρακτηριστική είναι και η παρουσία των αγριογούρουνων στα ορεινά της περιοχής Λιδωρικίου. Σπανίζουν όμως οι εμφανίσεις τους στην εγγύτερη περιοχή. Η νυφίτσα και το κουνάβι απαντώνται σε όλη την περιοχή μελέτης. Τόσο ο λαγός όσο και ο σκίουρος απαντώνται σε όλη την ζώνη αείφυλλων - πλατύφυλλων και σε όλα τα υψόμετρα. Ο ασβός απαντάται στην περιοχή μελέτης στα χαμηλά υψόμετρα, με πυκνή χαμηλή βλάστηση, κύρια στους θάμνους που εφάπτονται γεωργικών καλλιεργειών, όπου αναζητά την τροφή του (σκουλήκια, ποντίκια, βατράχια, δημητριακά, αυγά πουλιών κτλ.). Ορνιθοπανίδα Στη περιοχή μελέτης συναντώνται διάφορα είδη μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας, η διατροφή της οποίας εξασφαλίζεται και από τις εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες, τους αραιούς θαμνότοπους και τους φρυγανότοπους στην εγγύς περιοχή του δρόμου. Τα είδη αυτά είναι τα εξής : Columba palumbus Cuculus canorus Streptopelia turtur Turdus merula Turdus philomelos Φάσα Κούκος Τρυγόνι Κότσυφας Kελαηδότσιχλα 36

37 Erithacus rubecula Μotacilla flava Motacilla cinerea Motacilla alba Alectoris graeca Coturnix coturnix Carduelis carduelis Passer domesticus Upupa epops Bufo bufo Athene noctua Hieraaetus pennatus Circaetus gallicus Buteo buteo Accipiter nisus Αccipiter gentilis Pernis apivorus Falco subbuteo Falco peregrinus Falco naumanni Falco tinnunculus Streptopelia decaocto Hirundo rustica Delichon urbica Fringilla coelebs Carduelis chloris Sturnus vulgaris Pica pica Corvus corone Corvus corax Κοκκινολαίμης Κιτρινοσουσουράδα Σταχτοσουσουράδα Λευκοσουσουράδα Πέρδικα ορεινή Oρτύκι Καρδερίνα Σπουργίτι Τσαλαπετεινός Μπούφος Κουκουβάγια Σταυραετός Φιδαετός Ποντικοβαρβακίνα Ξεφτέρι Διπλοσάϊνο Σφηκοβαρβακίνα Δενδρογέρακας Πετρίτης Κιρκινέζι Bραχοκιρκίνεζο Δεκαοχτούρα Σταυλοχελίδονο Λευκοχελίδονο Σπίνος Φλώρος Ψαρόνι Kαρακάξα Kουρούνα Koράκι 37

38 Milvus migrans Noephron percnopterus Gyps fulvus Accipiter brevipes Buteo buteo Hieraaetus fasciatus Falco eleonorae Bubo bubo Alauda arvensis Hirundo rustica Delichon urbica Turdus merula Turdus philonels Cinclus cinclus Riparia riparia Luscinia megarhynchos Τσίφτης Ασπροπάρης Όρνιο Σαΐνι Γερακίνα Σπιζαετός Μαυροπετρίτης Μπούφος Σταρήθρα Χελιδόνι Σπιτοχελίδονο Κότσυφας Τσίχλα Νεροκότσυφας Οχθοχελίδονο Αηδόνι Aμφίβια και Eρπετά Τα Αμφίβια που αναπτύσσονται στην περιοχή είναι κυρίως στην παραποτάμια βλάστηση και γύρω από τον ταμιευτήρα του Μόρνου και αποτελούνται από διάφορα είδη φρύνων και βατραχιών, όπως: Bufo bufo (χωματόφρυνος), ο Bufo viridis (πρασινόφρυνος) και ο Rana ridibunda (κοινός λιμνοβάτραχος), Rana grecca (γραικοβάτραχος), Bombinia variegata (κιτρινογάστορας φρύνος). Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πλούσια ερπετοπανίδα, όπως χελώνες, διάφορα είδη σαυρών καθώς και πολλά είδη φιδιών. Τα κυριότερα είδη ερπετών που εμφανίζονται στην περιοχή είναι η Testudo hermanni (ονυχοχελώνα), Testudo graeca (γραικοχελώνα), Emys orbicularis (νεροχελώνα), η Ophiosaurus apodus (φιδόσαυρα), η Lacerta trilineata (τρανόσαυρα), Απ τα φίδια η Malpolon monspessulanus (δενδρογαλιά), το 38

39 Natrix natrix (νερόφιδο) απαντάται στα υδατορέματα της περιοχής και στη περιοχή της τεχνιτής λίμνης του Μόρνου. Επίσης απαντώνται και οχιές όπως η Vipera ammodytes στα αραιά και χαμηλά δάση. Ιχθυοπανίδα Στον ποταμό Μόρνο και στον ταμιευτήρα Μόρνου συναντώνται (σύμφωνα με την έκθεση που συνετέθη από το πανεπιστήμιο της Πάτρας για την ένταξη της περιοχής στο δίκτυο Natura 2000), τρία είδη ψαριών Salmo trutta macrostigma (πέστροφα), Barbus meridionalis (μπριάνα) Βarbus capito (μουστακαίος). Ασπόνδυλα που παρατηρούνται στην περιοχή του Ταμιευτήρα Μόρνου είναι τα Lucaena dispar, Buprestis splendens, Dytisus latissimus, Lucanus cervus, Callimorpha quadripunctata, Coenagrion hylas και Macromia splendens ένα εκ των οποίων είναι είδος προτεραιότητας του παραρτήματος II της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Προστατευόμενα Είδη Τα προστατευόμενα είδη μου αφορούν την περιοχή μελέτης απεικονίζονται στον παρακάτω πίνακα: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ ΑΜΦΙΒΙΑ Bufo bufo EΡΠΕΤΑ Testudo hermanni Lacerta trilineata Podarcis taurica Ophiosaurus apodus Malpolon monpessulanus Vipera ammodypes Natrix natrix Natrix tesselata ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ Μπράσκα χωματόφρυνος Ονυχοχελώνα Τρανόσαυρα Βαλκανόσαυρα Τυφλίτης, φιδόσαυρο Δενδρογαλιά Οχιά Νερόφιδο Ψηφιδόφιδο 39

40 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ Milvus migrans Noephron percnopterus Gyps fulvus Ciracaetus gallicus Accipiter brevipes Buteo buteo Hieraaetus pennatus Hieraaetus fasciatus Falco tinnunculus Falco naumanni Falco subbuteo Falco eleonorae Falco peregrinus Alectoris graeca Coturnix coturnix Fulica atra Columba palumbus Streptopelia decaocto Streptopelia turtur Cuculus canorus Bubo bubo Athene noctua Upupa epops Alauda arvensis Riparia riparia Hirundo rustica Delichon urbica Motacilla flava Motacilla cinerea Motacilla alba Erithacus rubecula Luscinia megarhynchos ΚΟΙΝΟ ΟΝΟΜΑ Τσίφτης Ασπροπάρης Όρνιο Φιδαετός Σαΐνι Γερακίνα Σταυραετός Σπιζαετός Βραχοκιρκίνεζο Κιρκινέζι Δενδρογέρακο Μαυροπετρίτης Πετρίτης πέρδικα ορεινή Ορτύκι Φαλαρίδα Φάσσα Δεκαοχτούρα Τρυγόνι Κούκος Μπούφος Κουκουβάγια Τσαλαπετεινός Σταρήθρα Οχθοχελίδονο Χελιδόνι Σπιτοχελίδονο Κιτρινοσουσουράδα Σταχτοσουσουράδα Λευκοσουσουράδα Κοκκινολαίμης Αηδόνι 40