ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΡΥΜΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ. Κατσιρώδη Ελένη ασολόγος

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΡΥΜΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ. Κατσιρώδη Ελένη ασολόγος"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΡΥΜΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΠΗΓΗΣ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Κατσιρώδη Ελένη ασολόγος Αθήνα, Φεβρουάριος 2009 Επιβλέπων: Κ. Χατζηµπίρος, Αναπληρωτής Καθηγητής

2 Ευχαριστίες Η παρούσα διπλωµατική εργασία είναι προϊόν µιας επίπονης προσπάθειας που παρ' όλες τις δυσκολίες που προέκυψαν κατόρθωσε να ολοκληρωθεί έστω και µε κάποια καθυστέρηση. Μετά την ολοκλήρωση αυτής της επίπονης αλλά τόσο εποικοδοµητικής προσπάθειας, θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους µε βοήθησαν κατά τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας και µε στήριξαν στις δύσκολες στιγµές που πέρασα. Οφείλω αρχικά να ευχαριστήσω τον καθηγητή µου και πάνω απ' όλα τον άνθρωπο, που µε τις διορθώσεις του µ έκανε σωστότερο επιστήµονα, Αναπληρωτή Καθηγητή του Ε.Μ.Π Κίµωνα Χατζηµπίρο, ο οποίος ανέλαβε την επίβλεψη αυτής της εργασίας, καθοδηγώντας µε αρµονικά και πάντα µε υποµονή από το πρώτο µέχρι το τελικό της στάδιο. Ιδιαιτέρως πολύτιµη ήταν η βοήθεια που µου προσέφερε ο ερευνητής του Εργαστηρίου ασικής Εδαφολογίας του Ινστιτούτου ασικών Ερευνών Αθηνών του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε, κ. Μιχόπουλος Παναγιώτης, κατά τη διάρκεια των πειραµατικών αναλύσεων νερού παρέχοντάς µου πρόθυµα πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό και δίνοντάς µου χρήσιµες πληροφορίες, κυρίως πάνω σε θέµατα χηµείας του εδάφους. Επιπλέον, ένα µεγάλο ευχαριστώ οφείλω και στη βοηθό του Εργαστηρίου ασικής Εδαφολογίας του Ινστιτούτου ασικών Ερευνών Αθηνών του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε, κ.α Μητροπούλου Χρυσούλα για τις πολύτιµες υποδείξεις της κατά τη διάρκεια των πειραµατικών αναλύσεων νερού. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το δασοφύλακα του ασαρχείου Πάρνηθας κ. Ντασιώτη Σπύρο για την προθυµία και τη βοήθειά του, κατά τις επισκέψεις µου στην Πάρνηθα. Καθοριστική ήταν η συνδροµή των υποψήφιων διδακτόρων Βάλιας Ανδρόνικου, Νίκου Κουρή και του διδάκτορα Γιάννη Μαντζιάρα, οι οποίοι µε εκπαίδευσαν άρτια προκειµένου να διεξάγω τις πειραµατικές αναλύσεις του νερού, επιδεικνύοντας υποµονή. Θα ήθελα ακόµη να αναφερθώ και στον Αναπληρωτή Καθηγητή του Εργαστηρίου Λιβαδικής Οικολογίας της Σχολής ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος κ. Ιωάννη Ισπικούδη που µου έδωσε χρήσιµες πληροφορίες και συµβουλές για την αισθητική του τοπίου. Ένα µεγάλο ευχαριστώ οφείλω και στον Επίκουρο Καθηγητή του Εργαστηρίου ασοτεχνικών και Υδρονοµικών Έργων της Σχολής ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος κ. Θεοφάνη Παυλίδη που µε παρότρυνε ως τελειόφοιτη φοιτήτρια πριν δυόµισι χρόνια να κάνω αίτηση στο.π.μ..σ «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων»..Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» ii

3 Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να απευθύνω ένα µεγάλο ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς µου, στους γονείς µου Νίκο και Ευτυχία και πάνω απ' όλα στο ηµήτρη µου, η ηθική υποστήριξη και ουσιαστική βοήθεια των οποίων ήταν πραγµατικά ανεκτίµητη ώστε ν ατενίσω το µέλλον ξανά µε αισιοδοξία. Ελένη Κατσιρώδη Φεβρουάριος, 2009.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» iii

4 Περιεχόµενα Ευχαριστίες ii Περιεχόµενα iv Περίληψη xii Extended abstract xv ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Αντικείµενο της εργασίας Πρωτότυπα σηµεία ιάρθρωση της εργασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Προστατευόµενες Περιοχές Γενικά περί δάσους Λειτουργίες του δάσους Προστατευόµενες περιοχές Εθνικοί ρυµοί Σκοπός ίδρυσης Εθνικών ρυµών Καθεστώς διαχείρισης και ιδιοκτησίας Εθνικών ρυµών Οι 10 Εθνικοί ρυµοί της Ελλάδος Εθνικός ρυµός Αίνου Εθνικός ρυµός Βίκου Αώου Εθνικός ρυµός Οίτης Εθνικός ρυµός Ολύµπου Εθνικός ρυµός Παρνασσού...19.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» iv

5 Εθνικός ρυµός Πίνδου Εθνικός ρυµός Πρεσπών Εθνικός ρυµός Σαµαριάς Εθνικός ρυµός Σουνίου Εθνικός ρυµός Πάρνηθας Εθνικοί Πάρκα Άλλες κατηγορίες προστατευόµενων περιοχών...24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Εθνικός δρυµός της Πάρνηθας Ιστορικά στοιχεία Γενικά στοιχεία Περιγραφή Μορφολογία Γεωλογικές συνθήκες Πετρογραφία Τεκτονική Σπήλαια και βάραθρα Εδαφολογικές συνθήκες Υδρολογικές συνθήκες Υδρογεωλογία Υδρογεωλογική συµπεριφορά των διάφορων γεωλογικών σχηµατισµών στον Εθνικό ρυµό Πάρνηθας Υδρογεωλογική συµπεριφορά των γεωλογικών σχηµατισµών σε διάφορες περιοχές Πηγές Επιφανειακά ύδατα Κλιµατικές συνθήκες Γενικά Κλίµα ορεινού όγκου Πάρνηθας Βλάστηση...55.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» v

6 Ελατοδάσος Πευκοδάσος Συστάδες φυλλοβόλων δρυών Φρύγανα Μακία βλάστηση Χασµόφυτα Παραρεµάτια βλάστηση Εξωδασική βλάστηση Λιβάδια Χλωρίδα Βρύα και λειχήνες Ενδηµικά είδη Μανιτάρια Σπάνια και προς εξαφάνιση είδη Πανίδα Ασπόνδυλα Ερπετά Αµφίβια Πτηνά Θηλαστικά Χρήσεις γης Οικονοµικές παραγωγικές δραστηριότητες Γεωργία Κτηνοτροφία Μελισσοτροφία ασοπονία Παραγωγή ξυλείας Ρητινοσυλλογή Αναψυχή Τουρισµός Σηµασία Εθνικού ρυµού για το λεκανοπέδιο Αττικής Ρύπανση φυσικού περιβάλλοντος Εθνικού ρυµού...98.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» vi

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ασικά οικοσυστήµατα και πυρκαγιές Φυσική εξέλιξη και διαδοχή των δασικών οικοσυστηµάτων ασικά οικοσυστήµατα και πυρκαγιά Οικολογία των δασικών πυρκαγιών Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στη βλάστηση Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στους βιογεωχηµικούς κύκλους των στοιχείων Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στην πανίδα Ασπόνδυλα Σπονδυλωτά Μικρά θηλαστικά Πτηνά Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στο έδαφος Ο τρόπος δράσης της πυρκαγιάς στο έδαφος Η θερµική αντίδραση του εδάφους Η επίδραση της θερµότητας στις φυσικοχηµικές ιδιότητες του εδάφους Η τέφρα Η επίδραση της πυρκαγιάς στις φυσικοχηµικές ιδιότητες του εδάφους Ο αντίκτυπος της πυρκαγιάς στους µικροοργανισµούς του εδάφους Η επίδραση της πυρκαγιάς στα αποθέµατα των θρεπτικών στοιχείων και στην ανακύκλωσή τους Η επίδραση της πυρκαγιάς στη γονιµότητα του εδάφους Η ανθεκτικότητα των καµένων εδαφών π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» vii

8 Η διαπερατότητα του νερού στο έδαφος Η προστασία του εδάφους από τη φυτοκάλυψη Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στην ατµόσφαιρα Επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στον υδρολογικό κύκλο ιάκριση δασικών πυρκαγιών ανάλογα µε τον τρόπο εξάπλωσης Παράγοντες που επιδρούν στη διάδοση δασικών πυρκαγιών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πυρκαγιές στην Ελλάδα Η φωτιά στα µεσογειακά δασικά οικοσυστήµατα Οι πυρκαγιές στην Ελλάδα Στατιστικά στοιχεία πυρκαγιών στην Ελλάδα Αίτια πυρκαγιών στην Ελλάδα ιαχείριση δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα Νοµοθεσία περί δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα Οι πυρκαγιές στην Πάρνηθα Γενικά στοιχεία πυρκαγιών στην Πάρνηθα Στατιστικά στοιχεία πυρκαγιών στην Πάρνηθα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η πυρκαγιά της Πάρνηθας το To χρονικό και η πορεία της φωτιάς Οι επιπτώσεις από την πυρκαγιά Άµεσες επιπτώσεις από την πυρκαγιά π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» viii

9 6.2.2 Επιπτώσεις στους αβιοτικούς παράγοντες από την πυρκαγιά Επιπτώσεις στην υδρογεωλογία Επιπτώσεις στο κλίµα Επιπτώσεις στους βιοτικούς παράγοντες από την πυρκαγιά Επιπτώσεις στη βλάστηση Επιπτώσεις στη χλωρίδα Επιπτώσεις στην πανίδα Μέτρα αποκατάστασης µετά την πυρκαγιά Αντιδιαβρωτικά και αντιπληµµυρικά έργα Εδαφοβελτιωτικά µέσα Επανεγκατάσταση της βλάστησης Αναδάσωση Μέτρα προστασίας της πανίδας Αποκατάσταση της βιολογικής ισορροπίας στο δασικό οικοσύστηµα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Αναλύσεις νερού Σκοπός αναλύσεων νερού ειγµατοληψίες νερού Τόπος δειγµατοληψίας Χρόνος δειγµατοληψίας Τρόπος δειγµατοληψίας Αναλύσεις δειγµάτων νερού Μικροβιολογικές αναλύσεις π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» ix

10 Προσδιορισµός ολικών κολοβακτηριδίων Χηµικές αναλύσεις Προσδιορισµός οξύτητας Προσδιορισµός αγωγιµότητας Προσδιορισµός ολικής σκληρότητας Προσδιορισµός νιτρικών, χλωριούχων και θειικών ιόντων Προσδιορισµός νιτρωδών ιόντων Προσδιορισµός φωσφορικών ιόντων Προσδιορισµός αµµωνιακών ιόντων Προσδιορισµός ολικού οργανικού άνθρακα Προσδιορισµός ασβεστίου, µαγνησίου, νατρίου, καλίου Προσδιορισµός όξινων ανθρακικών ιόντων Αποτελέσµατα Συµπεράσµατα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Αξιολόγηση της αισθητικής του τοπίου Η έννοια του τοπίου Η αξία του τοπίου Ελληνικά οικοσυστήµατα και τοπίο Υποβάθµιση και αλλοίωση των ελληνικών φυσικών τοπίων Αξιολόγηση φυσικών τοπίων Εφαρµογή της αξιολόγησης τοπίου στην Πάρνηθα Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» x

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Συµπεράσµατα Προτάσεις.212 Βιβλιογραφία 216 Παράρτηµα 223.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xi

12 Περίληψη Αντικείµενο της παρούσας µεταπτυχιακής εργασίας αποτελεί αφενός η αισθητική υποβάθµιση του Εθνικού ρυµού της Πάρνηθας από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τον Ιούνιο του 2007 και αφετέρου οι επιπτώσεις αυτής στην ποιότητα του νερού µιας πηγής που βρίσκεται εντός της αποτεφρωθείσας έκτασης. Αρχικά παρουσιάζεται η έννοια του δάσους καθώς και οι αναρίθµητες λειτουργίες που εκείνο επιτελεί και που είναι επωφελείς για τον άνθρωπο. Η ύπαρξη πλούσιας βιοποικιλότητας, σηµαντικά ενδιαιτήµατα, ξεχωριστοί βιότοποι και σπουδαίοι γεωµορφολογικοί σχηµατισµοί, οδήγησαν διεθνείς οργανισµούς, κυβερνήσεις, µη κυβερνητικές οργανώσεις αλλά και άλλους φορείς να θέσουν υπό την αιγίδα τους το φυσικό περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια απειλούνται µ εξαφάνιση πολλά είδη της χλωρίδας και της πανίδας παγκοσµίως και προστίθενται στην ήδη µεγάλη λίστα της Κόκκινης Βίβλου Απειλούµενων Ειδών της Ε.Ε. Η προστασία ορισµένων περιοχών έχει την αφετηρία της ενάµιση αιώνα προτού η ιεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) θέσει την ως στόχο δράσης της την προστασία µεγάλων, φυσικών και εξαιρετικής ιδιαιτερότητας περιοχών εθνικής ή διεθνούς σηµασίας. Οι αναφερόµενες προστατευόµενες περιοχές απέκτησαν, συνεπώς, νοµική προσωπικότητα και διέπονται από την εθνική, την κοινοτική και διεθνή νοµοθεσία. Εν συνεχεία, παρατίθενται οι διάφορες κατηγορίες των προστατευόµενων περιοχών, όπως οι Εθνικοί ρυµοί, τα Εθνικά Πάρκα, τα Αισθητικά άση, τα Μνηµεία της Φύσης, οι Υγρότοποι Ramsar, τα Καταφύγια Άγριας Ζωής, τα Εκτροφεία Θηραµάτων, τα Αποθέµατα Βιόσφαιρας, τα Βιογενετικά Αποθέµατα, η ιεθνής Κληρονοµιά, οι Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης και περιοχές µε Ευρωπαϊκό ίπλωµα, καθώς και ο αριθµός των περιοχών στην Ελλάδα που θεωρούνται προστατευόµενες, βάσει του ικτύου NATURA Ιδιαίτερη αναφορά δίνεται στους Εθνικούς ρυµούς της χώρας, στους σκοπούς ίδρυσής τους και στο καθεστώς διαχείρισής τους, καθώς και µία συνοπτική περιγραφή αυτών. Ακολούθως, περιγράφεται διεξοδικά ο Εθνικός ρυµός της Πάρνηθας. Αναφέρονται κάποια ιστορικά στοιχεία και στη συνέχεια αναλύονται οι µορφολογικές, εδαφικές, κλιµατικές συνθήκες που επικρατούν στον Εθνικό ρυµό. Επιπλέον παρουσιάζεται η βλάστηση, η χλωρίδα,.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xii

13 η πανίδα του καθώς και οι διάφορες ανθρωπογενείς επεµβάσεις. Ο Εθνικός ρυµός είναι ιδιαίτερα σηµαντικός για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου της Αττικής, αφού βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας και δύναται ν αποτελέσει διέξοδο ηρεµίας και απόλαυσης. Στη συνέχεια, δίνεται η φυσική πορεία που ακολουθεί ένα δασικό οικοσύστηµα, αδιατάρακτο από κάθε είδους ανθρωπογενείς επεµβάσεις. Επιπλέον, πραγµατοποιείται µία λεπτοµερής ανάλυση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς στους διάφορους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες ενός δασικού οικοσυστήµατος. Το έδαφος, το υδατικό ισοζύγιο, οι κύκλοι των βιογεωχηµικών στοιχείων, η βλάστηση αλλά και η πανίδα επηρεάζονται από την πυρκαγιά και επιδεικνύουν άλλοι παράγοντες µεγαλύτερο και άλλοι µικρότερο βαθµό αντίδρασης. Οι πυρκαγιές διακρίνονται σε πυρκαγιές επιφανείας ή έρπουσες, σε υπόγειες ή εδάφους, σε κόµης ή επικόρυφες και σε µικτές και υπάρχουν διάφοροι παράγοντες, κυρίως µετεωρολογικοί, που επιδρούν στη διάδοσή τους. Η ταχύτητα και η διεύθυνση των ανέµων, η θαλάσσια αύρα, τα κατακρηµνίσµατα, αλλά και η έκθεση και η κλίση του εδάφους αποτελούν µερικούς απ αυτούς. Η Ελλάδα είναι χώρα µεσογειακή και παρουσιάζει µεγάλο αριθµό πυρκαγιών, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς µήνες. Η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών οφείλεται σε ανθρώπινες ενέργειες. Η πυρκαγιά της 28 ης Ιουνίου του 2007 που ξέσπασε στην Πάρνηθα έκαψε στρέµµατα στον Εθνικό ρυµό Πάρνηθας, από τα οποία τα ήταν αµιγές δάσος κεφαλληνιακής ελάτης. Οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς στους παράγοντες του οικοσυστήµατος του Εθνικού ρυµού ήταν µεγάλες. Αρκετά ζώα αποτεφρώθηκαν, τα πιο πολλά αναζήτησαν νέο καταφύγιο, σπάνια είδη της χλωρίδας εξαφανίστηκαν, η βιολογική ισορροπία διαταράχθηκε. Τα µέτρα αποκατάστασης που διενεργήθηκαν µετά το πέρας της πυρκαγιάς στόχευαν αρχικά στη συγκράτηση του εδάφους, προβαίνοντας στην κατασκευή κατάλληλων αντιπληµµυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων, στην προστασία των διάφορων ειδών της πανίδας και εν συνεχεία, στην αναδάσωση µε αρτίφυτρα µαύρης πεύκης (Pinus nigra) και κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica). Κριτήρια επιλογής των περιοχών που αναδασώθηκαν, αποτέλεσαν τόσο οι εδαφικές και οι γεωλογικές συνθήκες, όσο και το ανάγλυφο, η έκθεση και η θέση. Κατά γενική παραδοχή προτιµήθηκαν οι βόρειες βορειανατολικές εκθέσεις µε µέτριες ως ήπιες κλίσεις και επιλέχτηκαν επιφάνειες όσο το δυνατόν ορατές από το υπάρχον οδικό δίκτυο..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xiii

14 Ακολούθως, επιλέχθηκε η πηγή Αγ. Πέτρου Μόλας στον Εθνικό ρυµό της Πάρνηθας, η οποία βρίσκεται εντός των ορίων της έκτασης που αποτεφρώθηκε, προκειµένου να γίνουν χηµικές αναλύσεις του νερού της. ειγµατοληψίες πραγµατοποιήθηκαν 4 φορές από την πηγή στη διάρκεια ενός έτους, µία σε κάθε εποχή. Σκοπός των αναλύσεων, που περιελάµβανε τόσο χηµικές όσο και µία µικροβιολογική, ήταν να ελεγχθεί η ποιότητα του νερού και αν αυτή επηρεάστηκε από την πυρκαγιά. Τ αποτελέσµατα των αναλύσεων έδειξαν πως η πυρκαγιά δε συνετέλεσε σε αλλοίωση της ποιοτικής του κατάστασης, εκτός από δύο µόνο περιπτώσεις, στις οποίες κρίθηκε το νερό ακατάλληλο προς πόση, σύµφωνα µε την Οδηγία 98/83 της Ε.Ε., καθώς οι τιµές των παραµέτρων είχαν ξεπεράσει τα επιτρεπόµενα όρια. Κατά συνέπεια, προτάθηκε η συνέχιση των αναλύσεων στη συγκεκριµένη πηγή, περιοδικά, για τυχόν περαιτέρω µεταβολή της ποιότητάς του. Η παρούσα εργασία ολοκληρώνεται µε την εφαρµογή αξιολόγησης της αισθητικής του τοπίου στην Πάρνηθα. Αφού επιλέχθηκε η κατάλληλη µονάδα τοπίου, εφαρµόστηκε συγκριτική αξιολόγησή του πριν και µετά την πυρκαγιά. Με τη βοήθεια κατάλληλων κριτηρίων και την κατάλληλη ποσοτικοποίησή και βαθµονόµησή τους, προέκυψε ένας βαθµός για κάθε περίπτωση που αντιστοιχεί σ ένα συγκεκριµένο Οπτικό Ποιοτικό Σκοπό (ΟΠΣ). Στην περίπτωση πριν την πυρκαγιά ο ΟΠΣ ήταν διατήρηση και προστασία του τοπίου, µετά την πυρκαγιά ο ΟΠΣ ήταν µέγιστη τροποποίηση του τοπίου και επιτακτική ανάγκη αποκατάστασης. Η συγκριτική αξιολόγηση έδειξε µε τον πιο προφανή τρόπο, µέσω ενός αριθµού, ότι η υποβάθµιση της αισθητικής αξίας του τοπίου του Εθνικού ρυµού της Πάρνηθας είναι πολύ µεγάλη και χρειάζεται άµεση επέµβαση για την ταχεία αποκατάστασή της. Λέξεις κλειδιά: δασικό οικοσύστηµα, βιοτικός, αβιοτικός παράγοντας, πυρκαγιά, επίπτωση, χηµική ανάλυση, µονάδα τοπίου, αξιολόγηση, αισθητική τοπίου..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xiv

15 Extended abstract Introduction The forest fire that burst out in Parnitha, the 28 th of June 2007, burned acres of the Parnitha s National Forest, from which the acres were unmixed forest of fir (Abies cephalonica). The repercussions and the effects of fire in the factors of ecosystem were enormous. So much the abiotic factors as long as the biotic were influenced by the extreme forest fire. Not only many animals were burned, but also rare and endemic species of flora disappeared. The water balance was disturbed and there was danger that the upper soil would be eroded. Therefore, the biological balance was obviously disturbed and the landscape was totally downgraded. The scope of this postgraduate thesis is a detailed assessment and evaluation of the landscape, through criteria, which show its grade of change due to the specific forest fire. In addition, within the framework of this study, a water analysis took place. In order to find out the effect of the forest fire in the quality of water, a water source was chosen. This water source was near the burned area. The results of the water analysis indicated that the fire repercussions were relatively slight. Key words: ecological habitat, biotic, abiotic factor, forest fire, effect, chemical analysis, unit of landscape, visual evaluation of landscape. Summary Initially this postgraduate thesis defines the meaning of forest, its beneficial functions and its worth. The rich biodiversity, important ecological habitats, biotopes and geomorphologic shapings, have led international organisms, governments, non governmental organisations but also other institutions to undertake the initiative, in order to preserve and protect the natural environment. In the past few years, a lot of species of flora and fauna are threatened to extinction worldwide and as a consequence are added in the already big list of the Red Bible of Threatened.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xv

16 Species of E.U. The International Organisation for the Protection of Nature (IUCN) has given definition of the protected areas. Protected areas of Greece Greece due to a great variety of climatic types and intense relief has created an incomparable landscape. As a consequence, Greece is included among the countries that have great natural wealth throughout Europe. Nevertheless, the natural environment in Greece faces multiple dangers. According to the country s legislation 371 areas belong to the NATURA 2000 Network. National Forests are also included in the protected areas. Greece has 11 National Forests and among them is the one in mountain Parnitha. Parnitha s National Forest After a detailed description of the biotic and abiotic factors of the Parnitha s National Forest, such as the climate, the flora and fauna, the soil conditions, follows the effect of the latest forest fire on those factors. Moreover, there are described the actions that have been undertaken after the extreme forest fire. The extreme fire in Parnitha s National Forest The first concern was to prevent the soil s erosion. Lots of flood-preventing works have been manufactured in order to protect the upper soil. Afterwards there was given great attention to the injured animals and the authorities tried to save the rest of the animals by providing them food, water and shelter. Reafforestation began right away, using tiny trees of specific species that were native in Parnitha region, such as the black pine (Pinus nigra) and the fik (Abies cephalonica). The regions that were about to be reafforestated were picked based on the soil s conditions, the relief and the slope..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xvi

17 Chemical analysis of water The seventh chapter deals with the water analysis at the water source of Molas Saint Peter. This water source was chosen because it is inside the burned region. Four samplings were made throughout a year, one each season, in order to find whether the quality changed due to the forest fire. The results made obvious that the water quality remained generally in the same levels. As far as the amount of Total Coliforms and Ammonium is concerned, it was observed a slight divergence with the limits of the Directive 98/83 of the E.U and explains why quality checks from time to time in this water source are proposed. Application of landscape assessment The eighth chapter is relevant to landscape evaluation. A landscape unit, which included the burned area, was chosen in order to perform a visual assessment and to prove whether there was an aesthetic degradation of the landscape. In order to achieve this, there were picked twenty visual criteria that were adequately quantified. This process was performed twice. In the end two numbers came up, one before and one after the forest fire. The total grade before the fire showed with the assistance of a climax that the former condition was visually excellent and the only needed thing was to preserve and protect. On other hand the total grade after the fire was so low that the landscape was visually dramatically degraded. What needs to be done in this occasion is trial to restore and improve the visual conditions with adequate landscape s architecture methods. Conclusions The last chapter gives the general conclusions that came up not only from the chemical analysis of the water quality, but also from the landscape evaluation. The most important and worthvalue points are: The biological and ecological balance of the Parnitha s habitat is altered..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xvii

18 The water quality from the water source of Mola s Saint Peter was within the limits of the Directive 98/83 of the E.U. There was a slight divergence from the Directive s limits as far as the amount of Total Coliforms and the Ammonium is concerned. Water analysis should continue from time to time. The water quality didn t differentiate due to the fire. The landscape assessment proved that there is great difference between the landscape s situation before and after the fire. The landscape was dramatically degraded and needs to be restored and improved. The fire destroyed the landscape and diminished its visual image. The Parnitha s ecosystem needs to be totally protected in order to return to its former condition. Nature has the capacity to self-adjust but this procedure requires a great deal of time..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» xviii

19 1 Εισαγωγή 1.1 Αντικείµενο της εργασίας Αντικείµενο της παρούσας µεταπτυχιακής εργασίας αποτελεί αφενός η αισθητική υποβάθµιση του Εθνικού ρυµού της Πάρνηθας από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τον Ιούνιο του 2007 και αφετέρου οι επιπτώσεις αυτής στην ποιότητα του νερού µιας πηγής που βρίσκεται εντός της αποτεφρωθείσας έκτασης. Η εργασία µπορεί να χωριστεί σε πέντε σκέλη. Το πρώτο σκέλος περιλαµβάνει την παράθεση της έννοιας των Προστατευόµενων Περιοχών καθώς και τις κατηγορίες τους. Στη συνέχεια δίνεται ο ορισµός των Εθνικών ρυµών και αναφέρονται αυτοί της Ελλάδας συνοπτικά. Το δεύτερο σκέλος αναφέρεται στη διεξοδική περιγραφή του Εθνικού ρυµού της Πάρνηθας. Το τρίτο σκέλος περιγράφει τις κυριότερες επιπτώσεις της πυρκαγιάς στους διάφορους παράγοντες που συνθέτουν ένα δασικό οικοσύστηµα. Στη συνέχεια αναφέρονται οι επιδράσεις της πρόσφατης πυρκαγιάς στους αντίστοιχους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες που συνθέτουν το οικοσύστηµα της Πάρνηθας. Το τέταρτο σκέλος περιλαµβάνει τις πειραµατικές αναλύσεις των δειγµάτων νερού στην πηγή Αγ. Πέτρου Μόλας καθώς και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν απ αυτές. Το πέµπτο και τελευταίο σκέλος αναφέρεται στην εφαρµογή της αξιολόγησης της αισθητικής του τοπίου και δείχνει το βαθµό υποβάθµισης και αλλοίωσής του εξαιτίας της πυρκαγιάς. 1.2 Πρωτότυπα σηµεία Η παρούσα εργασία προσπάθησε να καταδείξει τις επιπτώσεις της πυρκαγιάς τόσο στην ποιότητα του νερού µιας πηγής, όσο και στην αισθητική υποβάθµιση του τοπίου. Οι πειραµατικές αναλύσεις απέδειξαν ότι η ποιότητα του νερού δεν επηρεάστηκε σηµαντικά από την πυρκαγιά. Καθώς όµως δύο φορές οι παραµετρικές τιµές των ολικών κολοβακτηριδίων αλλά και του αµµωνίου ξεπέρασαν τα όρια της Οδηγίας 98/83 για το πόσιµο νερό, προτείνεται η περιοδική συνέχιση των αναλύσεων νερού. Η συγκριτική εφαρµογή της αισθητικής αξιολόγησης του τοπίου, µέσω επιλεγµένων ποιοτικών κριτηρίων που ποσοτικοποιήθηκαν, ανέδειξε την υποβάθµιση του τοπίου. Αυτή η προσπάθεια αξιολόγησης εκφράστηκε µέσω ενός αριθµού και µέσω µιας κατάλληλης.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 1

20 κατηγοριοποίησης προέκυψε ο Οπτικός Ποιοτικός Σκοπός (ΟΠΣ). Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός, ότι άλλαξε ραγδαία ο ΟΠΣ µετά την πυρκαγιά και από Προστασία µεταβλήθηκε σε Μέγιστη Τροποποίηση. Κατά συνέπεια, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη πρόσθεσης δύο ακόµη βραχυπρόθεσµων ΟΠΣ, αυτών της Αποκατάστασης και της Βελτίωσης. Μέσω αυτών θα επανέλθει η µονάδα τοπίου στην πρότερη κατάσταση και θα ανακτήσει εκ νέου την αισθητική της αξία. 1.3 ιάρθρωση της εργασίας Η εργασία περιλαµβάνει, εκτός από την παρούσα εισαγωγή (Κεφάλαιο 1), οκτώ Κεφάλαια και ένα Παράρτηµα. Στο Κεφάλαιο 2 εισάγεται η έννοια του δάσους και των πολλαπλών λειτουργιών του. Στη συνέχεια γίνεται µία γενική αναφορά στις προστατευόµενες περιοχές της Ελλάδας καθώς και στις κατηγορίες αυτών και παρατίθενται οι Εθνικοί ρυµοί της Ελλάδας. Στο Κεφάλαιο 3 πραγµατοποιείται µία εκτεταµένη περιγραφή του Εθνικού ρυµού Πάρνηθας που αποτελεί και το σηµείο αναφοράς της παρούσας εργασίας. Στο Κεφάλαιο 4 παρουσιάζονται αναλυτικά οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στα δασικά οικοσυστήµατα. Στο Κεφάλαιο 5 επιχειρείται η διαχρονική παράθεση των πυρκαγιών στον ελληνικό χώρο, τα συνήθη αίτια έναρξής τους. Στο Κεφάλαιο 6 εξετάζεται η περίπτωση της πυρκαγιάς της 28 ης Ιουνίου2007 στον Εθνικό ρυµό Πάρνηθας, το χρονικό της, τα αίτια έναρξής της καθώς και οι επιπτώσεις αυτής σ όλους τους αβιοτικούς και βιοτικούς παράγοντες του δασικού οικοσυστήµατος. Αναφέρονται και τα µέτρα αποκατάστασης που ελήφθησαν µετά την πυρκαγιά. Στο Κεφάλαιο 7 παρατίθενται οι αναλύσεις του νερού της πηγής, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε, οι παράµετροι που µετρήθηκαν καθώς και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν. Στο Κεφάλαιο 8 πραγµατοποιείται η εφαρµογή της αξιολόγησης της αισθητικής του τοπίου, παρατίθεται η µέθοδος και η διαδικασία που ακολουθήθηκε, καθώς και τα αποτελέσµατα που αυτή κατέδειξε. Στο Κεφάλαιο 9 συνοψίζονται τα κύρια συµπεράσµατα της εργασίας. Τέλος, στο Παράρτηµα περιέχονται εδαφολογικοί χάρτες του Εθνικού ρυµού Πάρνηθας..Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 2

21 2 Προστατευόµενες περιοχές 2.1 Γενικά περί δάσους Ο άνθρωπος συνδέθηκε µε το δάσος από την πρώτη στιγµή της εµφάνισής του πάνω στη γη και µάλιστα στενότατα. Το δάσος, του έδωσε τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες για κοινωνικές, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές και άλλες εκδηλώσεις για την πνευµατική, κοινωνική και πολιτιστική του άνοδο. Επιπλέον, το δάσος του εξασφάλισε τροφή, στέγη, προστασία, ψυχαγωγία και εργασία προσφέροντάς του την απαραίτητη ξυλεία, τα καυσόξυλα και τα άλλα δασικά προϊόντα (καρπούς, ρετσίνι κ.ά.) για τη διαβίωση και την πρόοδό του. Ο Νόµος 998/79 στο Άρθρο 3 δίνει τον ακόλουθο ορισµό του δάσους: «Ως δάσος νοείται πάσα έκταση της επιφανείας του εδάφους, η οποία καλύπτεται εν όλω ή σποραδικώς υπό αγρίων ξυλωδών φυτών οιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας αποτελούντων ως εκ της µεταξύ των αποστάσεως και αλληλεπιδράσεως οργανική ενότητα και η οποία δύναται να προσφέρει προϊόντα εκ των ως άνω φυτών εξαγόµενα ή να συµβάλει εις τη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει την διαβίωση του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος». To 2001 υπήρξε τροποποίηση του Συντάγµατος και µεταξύ άλλων συµπεριλήφθηκε στον ήδη υπάρχοντα ορισµό του δάσους του Άρθρου 24 µία ερµηνευτική δήλωση η οποία προσετέθη αφού προηγουµένως έγινε δεκτή από το Ανώτατο Ειδικό ικαστήριο (ΑΕ ) και η οποία δίνει τον ακόλουθο ορισµό για το δάσος: «Ως δάσος ή δασικό οικοσύστηµα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών µε ξυλώδη κορµό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, µαζί µε την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν µέσω της αµοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). ασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαµνώδης, είναι αραιά» (Φ.Ε.Κ /Τ.Α). Η αναφορά του οικοσυστήµατος, ως µιας νέας έννοιας που υπεισέρχεται στο Σύνταγµα, είναι µια πολύ θετική εξέλιξη, αφού αντιµετωπίζεται για πρώτη φορά το δάσος σε νοµικό κείµενο βάσει του πολυδιάστατου χαρακτήρα του. Το οικοσύστηµα είναι µια έννοια που περιλαµβάνει τον οικότοπο, το βιότοπο καθώς και τις σχέσεις τόσο µεταξύ τους όσο και µεταξύ.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 3

22 των στοιχείων τους. Ο οικότοπος είναι ο χώρος πάνω στον οποίο αναπτύσσονται τα φυτά και ζουν τα ζώα. Πρόκειται για το σύνολο των αβιοτικών παραγόντων που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης της χλωρίδας και της πανίδας, δηλαδή το έδαφος το νερό και το κλίµα. Ο βιότοπος, ή βιοκοινότητα, συνίσταται στη βιοµάζα που αναπτύσσεται πάνω στον οικότοπο και συνακόλουθα αποτελεί και την αναπαραγωγική βάση. Ο βιότοπος αποτελείται από την φυτοκοινότητα και την ζωοκοινότητα που δεν είναι τίποτε άλλο από το σύνολο των ειδών που ορίζουν τη χλωρίδα και την πανίδα. Ανάµεσα στα στοιχεία της ζωοκοινότητας, αλλά και της φυτοκοινότητας, αναπτύσσονται ορισµένες σχέσεις, άλλοτε συναγωνιστικές και άλλοτε ανταγωνιστικές. Παράλληλα όµως αναπτύσσονται σχέσεις τόσο µεταξύ φυτοκοινότητας και ζωοκοινότητας, όσο και µεταξύ οικοτόπου και βιοτόπου (Παπαγεωργίου 2005). Ο οικότοπος, ο βιότοπος αλλά και οι σχέσεις που αναπτύσσονται µεταξύ αυτών και των στοιχείων τους, αποτελούν την βιογεωκοινότητα, ή φυσικό οικοσύστηµα. Όταν στην βλάστηση του βιοτόπου κυριαρχούν τα ξυλώδη φυτά ή τα δέντρα, τότε έχουµε αναφορά σε δασική έκταση ή δάσος (δασικό οικοσύστηµα) (Ντάφης 1986). Το δασικό οικοσύστηµα συνεπώς βάσει των όσων προαναφέρθηκαν παίζει σηµαντικό ρόλο στη βιολογική ισορροπία µέσα στη φύση. Το ποσοστό δάσωσης στην Ελλάδα ανέρχεται σε 25% της έκτασής της και θεωρείται εκ των υψηλότερων ποσοστών της ευρωπαϊκής Μεσογείου. Επιπλέον, το 24% της έκτασής της καλύπτεται από θαµνώνες, ενώ το 11% από φρύγανα, χορτολίβαδα. Συνεπώς, το σύνολο των δασικών εκτάσεων αγγίζει περίπου το 60% της ελληνικής επικράτειας. 2.2 Λειτουργίες του δάσους Το δάσος είναι ένα φυσικό αγαθό, µε πολύπλευρη σηµασία και ανυπολόγιστη αξία τόσο για τη ζωή όσο και για τον άνθρωπο. Πρόκειται για έναν ανανεώσιµο φυσικό πόρο µε τεράστιες και συνάµα ανεξάντλητες δυνατότητες για την οικονοµική, περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη ενός τόπου και για τη δηµιουργία καλύτερων συνθηκών ζωής. Το δάσος είναι πολύτιµο από διάφορες απόψεις και η σηµασία και η αξία του εκφράζεται µέσα από τις διάφορες λειτουργίες του. Η πιο πολύτιµη συνεισφορά του ενδεχόµενα είναι η συµβολή του στη σταθεροποίηση του παγκόσµιου κλίµατος, µέσω της δέσµευσης και.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 4

23 αποθήκευσης του ατµοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα. Λαµβάνοντας υπ όψιν την επίταση του φαινοµένου του θερµοκηπίου τα τελευταία χρόνια, καθίσταται προφανής η αναγκαιότητα διατήρησης και προάσπισης των δασών σε παγκόσµιο επίπεδο. Η µείωση της έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας από ένα δάσος αποτελεί µία αξιοσηµείωτη λειτουργία του, που εξαρτάται από το είδος των δένδρων που το αποτελούν καθώς και από το βαθµό συγκόµωσης. Έχει µελετηθεί ότι σε δάση πεύκης το ποσοστό µείωσης της ακτινοβολίας φθάνει το 50%, ενώ σε δάσος οξιάς αγγίζει το 90% (Καϊλίδης 2000). Το φύλλωµα του δάσους απορροφά πιο πολύ την ερυθρά και λιγότερο την πράσινη ακτινοβολία µε αποτέλεσµα το φως στο δάσος να είναι πιο πλούσιο σε πράσινη ακτινοβολία και καθίσταται πιο ευχάριστο και ξεκούραστο για το ανθρώπινο µάτι και να επιδρά ηρεµιστικά. Το δάσος έχει αποδειχθεί ότι δύναται να απορροφήσει και να εξουδετερώσει διάφορες επιβλαβείς ουσίες και σωµατίδια σκόνης. Μελέτες που διενεργήθηκαν έδειξαν ότι σ ένα χρόνο ένα στρέµµα πευκοδάσους µπορεί να συγκρατήσει κιλά από στερεά σωµατίδια (σκόνη) ενώ ένα στρέµµα δάσους οξιάς συγκρατεί κιλά (Φυτιάνος et al 1998). Επιπλέον το δασικό οικοσύστηµα αµβλύνει τις ακραίες θερµοκρασίες, µειώνοντας τις µεγάλες αυξάνοντας τις µικρές και παρεµποδίζει το σχηµατισµό δρόσου και πάχνης οπότε το καλοκαίρι η θερµοκρασία µέσα στο δάσος µπορεί να είναι και 10 ο C µικρότερη από ότι στο ύπαιθρο. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί και η θετική επίδραση του δάσους τόσο στη µείωση των θορύβων όσο και σε αυτή της έντασης του ανέµου. Έχει διαπιστωθεί ότι σε απόσταση περίπου 150µ. µέσα σε δάσος πεύκης η κίνηση του ανέµου σταµατά τελείως, σε δάσος από έλατα η απόσταση αυτή φθάνει τα 120µ. και τέλος σε δάσος ελάτης και ερυθρελάτης τα 40-50µ. (Καϊλίδης 2000). Η ρύθµιση αλλά και η διατήρηση του υδατικού ισοζυγίου µπορεί να πιστωθεί στις ευεργετικές λειτουργίες του δασικού οικοσυστήµατος αφού αυξάνει τις βροχές, µετατρέποντας σε κατακρήµνισµα (βροχοοµίχλη) την υγρασία του αέρα και υγροποιώντας την οµίχλη. Το φύλλωµα των δένδρων µπορεί να συγκρατήσει µέχρι και 3 χιλιοστά βροχής ή µέχρι και το 50% της βροχής, µε αποτέλεσµα ένα πολύ µικρό µέρος αυτής ν απορρέει επιφανειακά της τάξης του 10 20% αποτρέποντας κατά αυτό τον τρόπο το σχηµατισµό πληµµυρικών φαινοµένων. Οι βροχές, συναρτήσει του ανάγλυφου του εδάφους, αυξάνονται από τα δάση µέχρι 6% ενώ η βροχοοµίχλη δύναται να ξεπεράσει ακόµη και το ετήσιο ύφος βροχής..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 5

24 Σχήµα 2.1 : Πολλαπλές λειτουργίες δασικών οικοσυστηµάτων. Τα δένδρα έχουν την ικανότητα να συγκρατούν το νερό της βροχής µε το φύλλωµά τους και δεν το αφήνουν να πέφτει µε δύναµη στο έδαφος και να το διαβρώνει, οπότε µέσω της αποτελεσµατικής συγκράτησης του νερού ενισχύεται η δηµιουργία υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα (Παυλίδης 2005). Επιπλέον, το δασικό έδαφος συντελεί τόσο στον εµπλουτισµό των υπόγειων νερών ενώ παράλληλα βελτιώνει την ποιότητα του νερού, ενεργώντας σαν µικροβιολογικό, χηµικό και φυσικό φίλτρο του νερού. Από µελέτες που έχουν γίνει έχει διαπιστωθεί ότι το νερό από το δάσος έχει ευνοϊκότερη αντίδραση pη, µειωµένη συγκέντρωση αµµωνιακών και νιτρικών αλάτων, περισσότερα ωφέλιµα ιόντα ορυκτών ουσιών και το σπουδαιότερο όλων πολύ λιγότερα κολοβακτηρίδια (Παπαµίχος 1996). Τα δασικά δένδρα λόγω του ριζικού συστήµατος που αναπτύσσουν συγκρατούν το έδαφος και εµποδίζεται η διάβρωση. Στην Ελλάδα η καταστροφή εκτάσεων εξαιτίας της διάβρωσης ανέρχεται σε στρέµµατα το χρόνο και αρκεί ν αναλογιστεί κανείς ότι αυτό το µέγεθος αντιστοιχεί στην απώλεια ενός µικρού ελληνικού νησιού σ ετήσια βάση (Κωτούλας 2001). Οι ιδιότητες του δασικού εδάφους συντελούν στην παρεµπόδιση της εξάτµισής του, αυξάνοντας την υγρασία του. Το δασικό οικοσύστηµα µε τις βιολογικές λειτουργίες του συντελεί στην ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών και βοηθά στην δηµιουργία εδάφους. Σε δάσος πλατύφυλλων δένδρων κατά τη διαδικασία της φυλλόπτωσης ενισχύεται το έδαφος µε κιλά ξηρή οργανική ουσία ανά στρέµµα το χρόνο (Παπαµίχος 1996)..Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 6

25 Ένα δασικό οικοσύστηµα αδιατάρακτο από εξωτερικούς παράγοντες εξελίσσεται µε το πέρασµα των χρόνων φθάνοντας σε καθεστώς δυναµικής ισορροπίας. Ανάλογα µε τις εκάστοτε γεωγραφικές και κλιµατικές συνθήκες στις οποίες υπάρχει και µεγαλώνει ένα δάσος υπάρχει και η ανάλογη παρουσία πανίδας, ενώ ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι και η παρουσία διαφόρων µικροοργανισµών (µύκητες κ.λπ.). Θα πρέπει να σηµειωθεί, ότι τα δάση είναι µαζί µε τους ωκεανούς τα σηµαντικότερα καταφύγια της άγριας ζωής του πλανήτη. Τα δάση, άλλωστε, δύνανται να χρησιµοποιηθούν ως η παρακαταθήκη γενετικού υλικού που µπορεί να χρησιµεύσει ως µελλοντική δεξαµενή γονιδίων φυτικών και ζωικών ειδών (Χατζηµπίρος 2007). Η οικονοµική συµβολή του δάσους όσο και οι δυνατότητες αναψυχής σ αυτό είναι αρκετά σηµαντικές για τον ανθρώπινο πληθυσµό. Όσον αφορά τις δυνατότητες αξιοποίησης των προϊόντων που παράγονται από ένα δάσος αυτές είναι αρκετά µεγάλες αρκεί η αποµάκρυνση αυτών από το δάσος να γίνεται µε γνώµονα την αειφορική και ορθολογική διαχείριση. Τα δάση της Ελλάδας δίνουν άνω των κυβικών µέτρων ξύλου, κυβικά µέτρα καυσόξυλα και τόνους ρητίνη, συνεισφέροντας αρκετά στην οικονοµική ενίσχυση των παραδασόβιων πληθυσµών (Τσουµής 1999). Οι δυνατότητες αναψυχής στο δάσος έχουν αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια και η απόλαυση της φύσης αποτελεί πλέον ζωτική ανάγκη των κατοίκων των πόλεων (Καραµέρης 2003). Συνοψίζοντας καταδεικνύεται η σηµαντική αξία του δασικού οικοσυστήµατος ως παράγοντα ευστάθειας της ισορροπίας στη φύση. Αποτελεί ένα σύνθετο και πλούσιο οικοσύστηµα και είναι ένας ανανεώσιµος φυσικός πόρος µε πολύτιµη αλλά και ζωτική σηµασία για τον άνθρωπο. 2.3 Προστατευόµενες περιοχές Η συνειδητοποίηση της αλλοίωσης και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου και η αναγνώριση, σε µεγάλη κλίµακα, του κινδύνου να εξαφανισθούν απ τον πλανήτη πολλά είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας, είχε ως αποτέλεσµα την κινητοποίηση της ανθρωπότητας για τη λήψη µέτρων αντιστροφής της καταστροφικής αυτής πορείας. Οι πρώτες συστηµατικές προσπάθειες για την προστασία της φύσης αρχίζουν πριν από ενάµισι περίπου αιώνα, µε την θέσπιση αποσπασµατικών ρυθµίσεων και απαγορεύσεων για την.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 7

26 προστασία, ιδίως των ειδών που κινδύνευαν άµεσα µε εξαφάνιση. Παράλληλα ισχυρές οµάδες πίεσης από προσωπικότητες της εποχής εκείνης και άτοµα µε ιδιαίτερες ευαισθησίες, πιέζουν τις κυβερνήσεις για την αυστηρή προστασία ορισµένων περιοχών, µε σκοπό να εξασφαλιστεί η επιβίωση της άγριας ζωής και η διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του φυσικού περιβάλλοντος. ηµιουργείται έτσι ο θεσµός των «προστατευόµενων περιοχών» που αποτελεί έκτοτε το πιο σηµαντικό µέτρο για την προστασία της φύσης, των ειδών και των οικοσυστηµάτων της. Με την εξέλιξη του θεσµού αυτού και την υιοθέτηση αργότερα της «ενεργού διαχείρισης» των φυσικών αυτών περιοχών, συνειδητοποιείται ότι αποτελούν πολύτιµα στοιχεία, όχι µόνο για τη συµβολή τους στην διατήρηση πολύτιµων οικολογικών αξιών, αλλά και για την ικανοποίηση ευρύτερων κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών του ανθρώπου. Εν συνεχεία η ιεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) στην οποία συµµετέχει ένας µεγάλος αριθµός έγκριτων µελών της παγκόσµιας επιστηµονικής κοινότητας, έθεσε ως στόχο της να προστατέψει µεγάλες φυσικές και εξαιρετικής ιδιαιτερότητας περιοχές εθνικής ή διεθνούς σηµασίας. Οι περιοχές αυτές θα διαχειρίζονταν από την αρµόδια υπηρεσία του εκάστοτε έθνους και ο κατάλογος θα περιελάµβανε σχετικά µεγάλες φυσικές περιοχές που δεν έχουν αλλοιωθεί ουσιωδώς από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και όπου δεν επιτρέπεται η κάρπωση των φυσικών πόρων. Η Ελλάδα είναι µια µικρή σχετικά χώρα, µε έκταση km 2, η οποία όµως τοποθετείται στο σταυροδρόµι τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική) και γι' αυτό το λόγο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία και την εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής. Έχει πολύ µεγάλο µήκος ακτογραµµής, πολυάριθµες χερσονήσους και νησιά. Αξιοσηµείωτο είναι, ότι η Ελλάδα έχει km ακτών και παρουσιάζει τη µεγαλύτερη µετά τη Νορβηγία αναλογία µήκους ακτών ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο γης στην Ευρώπη (118 km 2 /km 2 γης) ( ουκάκης 2005). Επίσης παρουσιάζει έντονο ορεινό ανάγλυφο, µε µεγάλη ποικιλία γεωλογικών σχηµατισµών και πετρωµάτων. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δηµιουργούν ένα απαράµιλλο φυσικό τοπίο, µε µοναδικές ιδιαιτερότητες από περιοχή σε περιοχή. Επιπλέον, στη χώρα µας συναντώνται πολλοί και διαφορετικοί κλιµατικοί τύποι (από τον ξηρό ηµιερηµικό της ΝΑ Κρήτης µέχρι το ψυχρό ηπειρωτικό της Ροδόπης), που δηµιουργούν ένα µεγάλο µωσαϊκό βλάστησης και συνεισφέρουν στην αποµόνωση ορισµένων βιοτόπων, που µε τη σειρά τους δηµιουργούν ένα σχετικά µεγάλο αριθµό ενδηµικών και σπάνιων ειδών φυτών και ζώων..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 8

27 Ταυτόχρονα, η παλαιογεωγραφική ιστορία του χώρου στον οποίο εξελίχθηκε η Ελλάδα, σε συνδυασµό µε τις µεταβολές του κλίµατος του πλανήτη και τις παγετώνιες περιόδους, είχαν ως αποτέλεσµα τον εµπλουτισµό της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής. Επιπλέον, πολλά είδη που είχαν ευρεία εξάπλωση στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, παρέµειναν στη χώρα µας ως υπολειµµατικά στοιχεία και σήµερα θεωρούνται αρκετά σπάνια. Γίνεται αντιληπτό λοιπόν ότι η χώρα µας διαθέτει τεράστιο φυσικό πλούτο και συγκαταλέγεται µεταξύ των πρώτων θέσεων στην Ευρώπη. Εντούτοις, το φυσικό περιβάλλον στην Ελλάδα αντιµετωπίζει πολλαπλούς κινδύνους υποβάθµισης, ακόµα και καταστροφής. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ελληνικοί υγρότοποι έχουν καταστραφεί κατά τα 3/4. Ο κίνδυνος υποβάθµισης του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας µας και η ανάγκη διατήρησης και προστασίας αρκετών περιοχών, οδήγησε στην ανακήρυξη πολλών εξ αυτών ως προστατευόµενα. Αντικείµενο προστασίας αποτελούν άλλοτε ολόκληροι βιότοποι ή ενδιαιτήµατα και άλλοτε µεµονωµένα είδη φυτών και ζώων. Με εθνικούς νόµους και προεδρικά διατάγµατα, αλλά και µε διεθνείς αποφάσεις, συµβάσεις και οδηγίες, ένα αρκετά µεγάλο ποσοστό ειδών και εκτάσεων της χώρας µας προστατεύονται. Ως «προστατευόµενη περιοχή» νοοείται, σύµφωνα µε τον ορισµό που έχει δώσει η ιεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN): «Μια χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση, αφιερωµένη στην προστασία και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και συναφών πολιτιστικών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση µε νοµικά µέσα ή άλλους αποτελεσµατικούς τρόπους». Στη χώρα µας ιδρύθηκαν διάφορες κατηγορίες προστατευόµενων περιοχών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν ενταχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό ίκτυο Προστατευόµενων Περιοχών, το ίκτυο NATURA Το δίκτυο αυτό βασίζεται σε δύο κοινοτικές Οδηγίες, την 92/43/ΕΟΚ για την προστασία των οικοτόπων και την 79/409/ΕΟΚ για τα πουλιά. Η Οδηγία των οικοτόπων, όπως είναι γνωστή, στοχεύει στην προστασία συγκεκριµένων ενδιαιτηµάτων, αλλά και ειδών χλωρίδας και πανίδας που έχουν αξιολογηθεί ως σηµαντικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασικό όργανο για την επίτευξη αυτού του σκοπού αποτελεί η δηµιουργία ενός δικτύου προστατευµένων περιοχών (sites). Το δίκτυο αυτό θα τεθεί κάτω από ειδικό καθεστώς διαχείρισης, το οποίο θα καθορίσει κάθε χώρα µέλος λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές της..π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 9

28 Για την Ελλάδα όµως, τα παραρτήµατα της Οδηγίας µε τους τύπους φυσικών οικοτόπων και ειδών φυτών και ζώων κοινοτικού ενδιαφέροντος, δεν ανταποκρίνονται στη µεγάλη βιοποικιλότητα της χώρας. Σηµαντικός αριθµός τύπων οικοτόπων και ακόµη σηµαντικότερος αριθµός ενδηµικών και κινδυνευόντων ειδών φυτών και ζώων, δεν έχουν περιληφθεί στα προαναφερθέντα παραρτήµατα. Από επίσηµα στοιχεία του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε προκύπτει ότι έχουν οριστεί 371 περιοχές NATURA 2000 σε όλη την χώρα, οι οποίες καλύπτουν συνολικά 18% της χερσαίας επιφάνειας της Ελλάδας δηλαδή περίπου εκτάρια, χωρίς να περιλαµβάνονται οι αµιγώς θαλάσσιες περιοχές. Σχήµα 2.2 : Οι αξιόλογες φυσικές περιοχές της Ελλάδας: Τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, βιότοποι CORINE, βιότοποι NATURA (Πηγή: Βάση δεδοµένων ΦΙΛΟΤΗΣ) Στις προστατευόµενες περιοχές ανήκουν οι Εθνικοί ρυµοί, τα Εθνικά Πάρκα, τα Αισθητικά άση, τα Μνηµεία της Φύσης, οι Υγρότοποι Ramsar, τα Καταφύγια Άγριας Ζωής, τα Εκτροφεία Θηραµάτων, τα Αποθέµατα Βιόσφαιρας, τα Βιογενετικά Αποθέµατα, η ιεθνής Κληρονοµιά, οι Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης και περιοχές µε Ευρωπαϊκό ίπλωµα Εθνικοί ρυµοί Στο πέρασµα των αιώνων το δάσος συνεχίζει να προσφέρει στον άνθρωπο και εκείνος από την πλευρά του βρίσκει τρόπους για να το αξιοποιεί πολύπλευρα. Συχνά όµως η αξιοποίηση.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 10

29 διαπερνά αυτό το όριο και αγγίζει τα όρια της υπέρµετρης εκµετάλλευσης, θέτοντας το πολλές φορές σε κίνδυνο γι αυτό και εγείρεται η ανάγκη της προστασίας και συνάµα της διατήρησής του. Ο άνθρωπος έχοντας ως αφορµή την εξυπηρέτηση διάφορων αναγκών του ή άλλες αιτίες, µε τις διάφορες επεµβάσεις του υποβαθµίζει και περιορίζει συνεχώς τα δάση. Η καταστροφή των δασικών οικοσυστηµάτων και ιδιαιτέρως των τροπικών δασών αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήµατα. Εκτιµάται ότι οι ανθρώπινες επεµβάσεις έχουν µειώσει τα δάση του πλανήτη στα 4,2 δισεκατοµµύρια εκτάρια, δηλαδή περίπου στα 2/3 της έκτασης που κατείχαν πριν χρόνια (Χατζηµπίρος 2007). Από τα στοιχεία που παρατέθηκαν παραπάνω, διαφαίνεται πόσο επιτακτική καθίσταται η ανάγκη για προστασία και διατήρηση ορισµένων δασών και µάλιστα σε ορισµένες περιπτώσεις η ύπαρξη καθεστώτος απόλυτης προστασίας. Προκειµένου να µην υπάρξει σύγχυση µεταξύ των διαφόρων κρατών σχετικά µε τον ορισµό του Εθνικού Πάρκου ή ρυµού, η IUCN παρέδωσε κατά τη διάρκεια της 10 ης συνόδου της στο Νέο ελχί το 1969 τον ακόλουθο ορισµό: «Εθνικό Πάρκο ή ρυµός είναι µία σχετικά µεγάλη έκταση, όπου ένα ή περισσότερα οικοσυστήµατα δεν έχουν υποστεί ουσιώδη αλλοίωση από την ανθρώπινη εκµετάλλευση και εξουσίαση, τα φυτικά και ζωικά είδη, οι γεωµορφικοί σχηµατισµοί και το οικολογικό περιβάλλον ζώων και φυτών (habitats) παρουσιάζουν επιστηµονικό, εκπαιδευτικό και αναψυχικό ενδιαφέρον, ή προσφέρουν ένα φυσικό τοπίο µεγάλης ωραιότητας. Οι ανώτατες αρµόδιες αρχές της χώρας έχουν λάβει µέτρα για να προλάβουν και ν αποτρέψουν, το γρηγορότερο δυνατό, την εκµετάλλευση ή διακατοχή σ όλη την έκτασή του και να διασφαλίσουν έτσι αποτελεσµατικά µε έγκυρες αποφάσεις και πράξεις την προστασία των οικολογικών, γεωµορφικών και αισθητικών χαρακτηριστικών, που οδήγησαν στην ίδρυσή του. Οι επισκέπτες επιτρέπεται να εισέρχονται κάτω από ειδικές συνθήκες για σκοπούς έµπνευσης, εκπαίδευσης, πνευµατικής καλλιέργειας και αναψυχής» (Χατζηστάθης και Ισπικούδης 1995) Σκοπός ίδρυσης Εθνικών ρυµών Ο σκοπός ίδρυσης των Εθνικών ρυµών είναι ν αφεθεί η φύση ελεύθερη, ανεπηρέαστη από εξωτερικές επιδράσεις, ν ακολουθήσει τις δικές της διεργασίες. Επιπλέον να διατηρηθεί το φυσικό περιβάλλον για λόγους αισθητικής απόλαυσης και επιστηµονικής έρευνας, ανεπηρέαστο.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 11

30 προσφέροντας παράλληλα ευκαιρίες αναψυχής στο κοινό. Επίσης ένας από τους κύριους σκοπούς ίδρυσης είναι η διατήρηση αυτών ως βιογενετικά αποθέµατα και ζωντανά µουσεία φυσικής ιστορίας για την προαγωγή της έρευνας και της εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα ειδικότερα, εξαιτίας του έντονου ανάγλυφου, των κλιµατικών συνθηκών, των ιστορικών συνθηκών, η περιβαλλοντική διάσταση των δασών είναι ασύγκριτα µεγαλύτερη της άµεσης οικονοµικής προσφοράς. Ορισµένες µάλιστα εκτάσεις έχουν επιπλέον και ιδιαίτερη σηµασία για την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, των οικολογικών αξιών, την ικανοποίηση επιστηµονικών αναγκών, την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού, την παροχή ευκαιριών αναψυχής κτλ. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται σαν «προστατευόµενες περιοχές» και αποκτούν στην εποχή µας ολοένα και µεγαλύτερη σπουδαιότητα. Η χώρα µας δεν Θα µπορούσε να µείνει αδιάφορη στις προσπάθειες που γίνονταν σε παγκόσµια κλίµακα για την προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η ελληνική φύση διαθέτει πλούσια αυτοφυή χλωρίδα και άγρια πανίδα σπάνιας ποικιλίας σε είδη, µε αντιπροσωπευτικούς βιότοπους, µε ιδιαίτερους φυσικούς, γεωµορφολογικούς και φυσιογραφικούς σχηµατισµούς και µε µοναδικά τοπία απαράµιλλης οµορφιάς και ιδιαίτερων φυσιογνωµικών στοιχείων. Εξάλλου είναι διεθνώς αναγνωρισµένο ότι η φυσική κληρονοµιά της Ελλάδας είναι εξαιρετικά σηµαντική. Κύριος σκοπός της ίδρυσης και διαχείρισης των περιοχών αυτών είναι η προστασία και η διατήρηση των πολύτιµων στοιχείων της φυσικής κληρονοµιάς, όπως βιότοποι, είδη χλωρίδας και άγριας πανίδας, ιδιαίτεροι φυσικοί σχηµατισµοί, η διαφύλαξη της γενετικής ποικιλίας και του εύρους του γενετικού υλικού που υπάρχει στον πλανήτη µας ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η συνέχιση της φυσικής διεργασίας της εξέλιξης των ειδών, η διατήρηση της επιστηµονικής αξίας των περιοχών αυτών για την ικανοποίηση των αναγκών της γνώσης αφού ακόµα και σήµερα ο φυσικός κόσµος δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως και πολλές επιστηµονικές πληροφορίες µπορεί να χαθούν για πάντα µε την καταστροφή ή την υποβάθµιση των οικοσυστηµάτων αυτών. Οι περιοχές αυτές µπορούν να αποτελέσουν δείκτη για σύγκριση των οικοσυστηµάτων που υπέστησαν ανθρωπογενείς µεταβολές, παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες για την εξέλιξη των οικοσυστηµάτων και την διαχείριση τους, καθώς επίσης και µε κατάλληλη οργάνωση να συµβάλλουν ουσιαστικά στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθησία του κοινού, ιδιαίτερα των ανθρώπων που ζουν στις πόλεις, παρέχοντας γνώσεις για τη δοµή και.π.μ.σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 12

31 λειτουργία των φυσικών οικοσυστηµάτων, των αξιών τους, των κινδύνων που τα απειλούν, καθώς και τον τρόπο προσαρµογής της φύσης στις διάφορες µεταβολές Καθεστώς διαχείρισης και ιδιοκτησίας Εθνικών ρυµών Η πρώτη αξιοσηµείωτη κίνηση στα θέµατα προστασίας της φυσικής µας κληρονοµιάς, γίνεται το 1937 µε την έκδοση του Α.Ν. 856/1937. Σύµφωνα µε το νόµο αυτό προβλεπόταν η ίδρυση σ ολόκληρη τη χώρα (εκτός από τα νησιά) µέχρι πέντε «Εθνικών ρυµών», ως περιοχών µε ειδικό καθεστώς προστασίας µε σκοπό την «προστασία της χλωρίδας, βελτίωση και αύξηση της πανίδας, διατήρηση των γεωµορφολογικών σχηµατισµών, προστασία των φυσικών καλλονών, ανάπτυξη του τουρισµού και διενέργεια επιστηµονικών (ιδιαίτερα φυτογεωγραφικών) και δασικών ερευνών». Χρησιµοποιήθηκε ο όρος «Εθνικός ρυµός» αντί του όρου «Εθνικό Πάρκο» που είχε επικρατήσει σε άλλες χώρες βάσει του ορισµού της IUCN γιατί θεωρήθηκε ότι σι αξίες της φύσης που έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας βρίσκονται κυρίως στον ορεινό ελλαδικό χώρο, σε αποµονωµένες περιοχές «παρθένας φύσης» που καταλαµβάνονται από µεγάλες εκτάσεις δασών (Μαλαµίδης υπό δηµοσίευση). Ετυµολογικά ο όρος «δρυµός» περιέχει, εκτός απ την κύρια έννοια - δάσος δρυών - και την έννοια σύνδενδρος τόπος, περιοχή µε άγρια βλάστηση. Ο πρώτος Εθνικός ρυµός στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1938 στο βουνό των θεών της µυθολογίας, τον Όλυµπο και λίγο αργότερα, µέσα στο ίδιο έτος θεσµοθετήθηκε ο Εθνικός ρυµός Παρνασσού. Το 1969 ο Νόµος 856/1937 ενσωµατώθηκε στο ασικό Κώδικα (Ν.. 86/1969 άρθρα 79,80,81) και όπως τροποποιήθηκε αργότερα µε το Ν.. 966/1971 (ΦΕΚ 192 Α) προβλέπει, εκτός των «Εθνικών ρυµών», τη δυνατότητα θέσπισης δύο ακόµη κατηγοριών προστατευόµενων περιοχών τα «Αισθητικά άση» και τα «ιατηρητέα Μνηµεία της Φύσης». Οι επιµέρους περιοχές στις τρεις προαναφερθείσες κατηγορίες, κηρύσσονται µε Προεδρικό ιάταγµα, µετά από πρόταση του Υπουργικού Συµβουλίου, εκτός από µεµονωµένα δέντρα ή συστάδες δέντρων που κηρύσσονται ως ιατηρητέα Μνηµεία της Φύσης µε απόφαση του Υπουργού Γεωργίας που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. Το 1986 εκδόθηκε ο Νόµος 1650/86 που ως σκοπό είχε τη θέσπιση θεµελιωδών κανόνων και την καθιέρωση κριτηρίων και µηχανισµών για την προστασία του περιβάλλοντος, ο οποίος ισχύει ως και τη στιγµή συγγραφής της παρούσας εργασίας. Πιο συγκεκριµένα στο Άρθρο 18.Π.Μ.Σ: «Επιστήµη και Τεχνολογία των Υδατικών Πόρων» 13

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ TOY 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΡΥΜΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Εσείς Γιατί επιλέξατε το μάθημα Τι περιμένετε από τις ώρες που θα περάσετε διδασκόμενοι μαζί μας; Προτάσεις ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Ι. Οι εργασίες θα ακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000

Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Αρβανίτης Παντελής Δασολόγος, PhD Δ/νση Δασών Ηρακλείου τηλ 2810264962. email: p.arvanitis@apdkritis.gov.gr NATURA 2000

Διαβάστε περισσότερα

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Ορισμός: Μια χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση με ιδιαίτερα οικολογικά και τοπικά χαρακτηριστικά, αφιερωμένη στην

Διαβάστε περισσότερα

Οι Εθνικοί ρυµοί της Ελλάδας...υπό την προστασία µου!

Οι Εθνικοί ρυµοί της Ελλάδας...υπό την προστασία µου! Οι Εθνικοί ρυµοί της Ελλάδας...υπό την προστασία µου! Aλεξανδροπούλου Παυλίνα Graphic designer - «Pi Beliefs, οπτική επικοινωνία περιβάλλοντος & πολιτισµού» email: pavlinac@otenet.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

3/20/2011 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

3/20/2011 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Ι. Οι εργασίες θα ακολουθούν τη διδασκόμενη ύλη. ΙΙ. Θα γίνεται εκτενής χρήση του Διαδικτύου & άλλων ελληνικών και διεθνών ββλ βιβλιογραφικών πηγών. ΙΙΙ. Η παράδοση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 Κυριακή 18 Μαρτίου 2012, ώρα 11:00 ενδροφύτευση - Τριάδι Θέρµης ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012, ώρα 18:00 ΚΤΙΡΙΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ - Αίθουσα Τελετών Σχολή ασολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενες Περιοχές: Διαχείριση- Φορείς

Προστατευόμενες Περιοχές: Διαχείριση- Φορείς Προστατευόμενες Περιοχές: Διαχείριση- Φορείς Παπαδημητρίου Δότη Δρ. Βιολόγος Το χρονικό των Προστατευόμενων Περιοχών Ινδία, 2000 χρόνια πριν: Περιοχές ελεύθερες με στόχο την προστασία των φυσικών πόρων

Διαβάστε περισσότερα

Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο;

Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο; Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο; Παρουσίαση: Παναγιώτης Νύκτας Περιβαλλοντολόγος Ειδικός Επιστήµονας.Σ. Φορέα ιαχείρισης Ε.. Σαµαριάς Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους»

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Παρουσίαση των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που λειτουργούν στον Βοτανικό Κήπο «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Πρόγραμμα 1 ο Βλάβες και Αποκατάσταση Φυσικού περιβάλλοντος Στόχοι του προγράμματος:

Διαβάστε περισσότερα

Μπορεί η διαχείριση των εδαφικών πόρων να συμβάλλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου;

Μπορεί η διαχείριση των εδαφικών πόρων να συμβάλλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου; Μπορεί η διαχείριση των εδαφικών πόρων να συμβάλλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου; Δημ. Αλιφραγκής Καθηγητής Εργαστήριο Δασικής Εδαφολογίας ΑΠΘ Αύξηση του ρυθμού δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης.

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης. LIFE07 NAT/GR/000286 PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR2520006) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης www.parnonaslife.gr Δρ. Πέτρος Κακούρος petros@ekby.gr Η πυρκαγιά Η θέση της πυρκαγιάς

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

Διατήρηση της βιοποικιλότητας: Η ανάγκη προστασίας & βασικές θεσμικές προβλέψεις

Διατήρηση της βιοποικιλότητας: Η ανάγκη προστασίας & βασικές θεσμικές προβλέψεις Διατήρηση της βιοποικιλότητας: Η ανάγκη προστασίας & βασικές θεσμικές προβλέψεις Δρ. Ιόλη Χριστοπούλου, The Green Tank LIFE NATURA THEMIS, Ηράκλειο, 10.04.2019 Δομή της παρουσίασης Η απώλεια της βιοποικιλότητας

Διαβάστε περισσότερα

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης.

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης. LIFE07 NAT/GR/000286 PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR2520006) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης www.parnonaslife.gr Δρ. Πέτρος Κακούρος petros@ekby.gr Εταίροι και προϋπολογισμός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων)

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων) Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων) Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Έννοια του όρου αποκατάσταση Ο προσδιορισμός μιας έννοιας, το περιεχόμενο της και η δυναμική που

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000»

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000» Ανοικτή Εκδήλωση Ενημέρωσης με θέμα: «Προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη» Αξός Μυλοποτάμου, 29 Μαΐου 2016 «Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000» Δρ. ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ Φυσικός

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουμε και να καταγράψουμε τους ελληνικούς βιότοπους και να εντοπίσουμε τα ζώα

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)

Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) Ελένη Σ. Χατζηιορδάνου, ΕΚΒΥ Το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) δραστηριοποιείται στους τοµείς

Διαβάστε περισσότερα

Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας

Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας Κωδικοποιημένη συνεισφορά συμμετεχόντων στην πρώτη Συνάντηση Διαβούλευσης Αθήνα, 10/05/2018 Περιεχόμενα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ...

Διαβάστε περισσότερα

Το κλίµα της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελλάδος: παρελθόν, παρόν και µέλλον

Το κλίµα της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελλάδος: παρελθόν, παρόν και µέλλον Περιεχόµενα Κεφάλαιο 1 Το κλίµα της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελλάδος: παρελθόν, παρόν και µέλλον 1.1 Εισαγωγή 1 1.2 Παλαιοκλιµατικές µεταβολές 3 1.3 Κλιµατικές µεταβολές κατά την εποχή του Ολοκαίνου

Διαβάστε περισσότερα

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό 2010 2011 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος. Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος

Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος. Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος Η Περιβαλλοντική Πολιτική Στην Ελλάδα Μέσα Από Το Άρθρο 24 του Συντάγματος Εύη Τζινευράκη Δικηγόρος Κεφάλαια Παρουσίασης: Βασικοί Ορισμοί Νομική Φύση του Δικαιώματος στο Περιβάλλον Συνταγματικά Προστατευόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΩΝ ΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ. ρ. Ε. Σταυρινός Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων ιοικ. Τοµέας Κοιν. Πόρων & Υποδοµών

ΕΡΓΩΝ ΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ. ρ. Ε. Σταυρινός Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων ιοικ. Τοµέας Κοιν. Πόρων & Υποδοµών ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ρ. Ε. Σταυρινός Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων µ ιοικ. Τοµέας Κοιν. Πόρων & Υποδοµών ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

«Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός»

«Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός» «Οι οικολογικές υπηρεσίες, τα κοινωνικά οφέλη και η οικονομική αξία των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για Επαγγελματίες Τουρισμού «Οικοσυστημικές Υπηρεσίες & Οικοτουρισμός» Ομαλός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 Κεφάλαιο Πρώτο: Το μοντέλο του οικοσυστήματος 1.1. Βασικές αρχές και ορισμοί της Οικολογίας των Οικοσυστημάτων 1.2. Η

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικές Προστατευόµενες Περιοχές - Χώροι Αναψυχής

Φυσικές Προστατευόµενες Περιοχές - Χώροι Αναψυχής ΕΒ ΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Φυσικές Προστατευόµενες Περιοχές - Χώροι Αναψυχής ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός. Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας

Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός. Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλομορφία των σύγχρονων μορφών ζωής στη Γη

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος

Δασική Εδαφολογία. Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος Δασική Εδαφολογία Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος Μέρος 1 ο ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Η μεταφορά του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της γης, η κίνησή του σ αυτή και η επιστροφή

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ.

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ; Είναι μία γεωγραφική περιοχή με εξαιρετική φυσική ομορφιά, που συγκεντρώνει σπάνια και υπό εξαφάνιση είδη

Διαβάστε περισσότερα

14/11/2011. Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus

14/11/2011. Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus 4// Bιολογική ποικιλότητα ή Bιοποικιλότητα ποικιλότητα των διαφόρων μορφών ζωής Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus Επίπεδα βιοποικιλότητας Γενετική ποικιλότητα Ποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

LIFE PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα μέσω μιας δομημένης προσέγγισης

LIFE PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα μέσω μιας δομημένης προσέγγισης LIFE PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα μέσω μιας δομημένης προσέγγισης Εταίροι, διάρκεια και προϋπολογισμός Έναρξη έργου 1/1/2009 Oλοκλήρωση 30/6/2013 To έργο έχει προϋπολισμό 3,035,791.00

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ Προστασία και Διαχείριση Περιβάλλοντος Ευριπίδου 18, Αθήνα 2103213695 www.forest.gr

ΥΛΗ Προστασία και Διαχείριση Περιβάλλοντος Ευριπίδου 18, Αθήνα 2103213695 www.forest.gr Τα Ελληνικά δάση και η Κλιματική Αλλαγή Το ιοξείδιο του άνθρακα Τα τελευταία χρόνια, που η Κλιματική αλλαγή έχει μπει στις συζητήσεις όλης της ανθρωπότητας, εμείς στην Ελλάδα κοιτάζουμε με αληθινή λύπη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Υδατικά οικοσυστήματα Στη βιόσφαιρα υπάρχουν δύο είδη οικοσυστημάτων: τα υδάτινα και τα χερσαία. Tα υδάτινα οικοσυστήματα διαχωρίζονται ανάλογα με την αλατότητα του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000 Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Το Δίκτυο Natura 2000 Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Οικολογικών Περιοχών το οποίο δημιουργήθηκε το 1992 με την

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Σχολική χρονιά 2013-2014 αγρινό: Είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό και ενδημικό είδος στην Κύπρο. Χαρακτηρίζεται ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της πανίδας

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Δημήτρης Μπότσης 1 Περιβάλλον Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β.

Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β. Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β. Πίνδος) Τα δάση μαύρης πεύκης: ένα πολύτιμο φυσικό απόθεμα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14 Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14 Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξεις 24/2013 και 32/2013 του.σ.) σας αποστέλλουµε

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων Ι

Διαχείριση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων Ι Διαχείριση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων Ι Διάλεξη : Διατήρηση και προστασία βιοποικιλότητας Επίκουρος Καθηγητής Σπυρίδων Ντούγιας Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 18:00-21:00 Ώρα για εξ αποστάσεως συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ 2010 2011 1 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο. Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006

Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο. Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006 Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006 Γενικά σχόλια Το κείµενο παρουσιάζεται σε γενικές γραµµές ικανοποιητικό

Διαβάστε περισσότερα

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ελλάδα και την Κρήτη»

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ελλάδα και την Κρήτη» Ανοικτή εκδήλωση με θέμα: «Περιβάλλον Πολιτισμός: Πυλώνες για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Δήμο Αγίου Βασιλείου» Σπήλι, Κυριακή 28 Αυγούστου 2016 «Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης.

LIFE07 NAT/GR/ PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR ) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης. LIFE07 NAT/GR/000286 PINUS Αποκατάσταση των δασών Pinus nigra στον Πάρνωνα (GR2520006) μέσω μιας δομημένης προσέγγισης www.parnonaslife.gr Δρ. Πέτρος Κακούρος petros@ekby.gr Εταίροι και προϋπολογισμός

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15 Περιεχόμενα Πρόλογος...11 1. Οργανισμοί...15 1.1 Οργανισμοί και είδη...15 1.1.1 Ιδιότητες των οργανισμών...15 1.1.2 Φαινότυπος, γονότυπος, οικότυπος...17 1.1.3 Η έννοια του είδους και ο αριθμός των ειδών...19

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ Υ ΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΑ ΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ Υ ΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΑ ΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ Υ ΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΑ ΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ρ. Κ. ΤΣΑΓΚΑΡΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΤΑ ΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ο πολυλειτουργικός

Διαβάστε περισσότερα

Αναδάσωση. Εισαγωγή. Το δάσος. Η φωτιά. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή;

Αναδάσωση. Εισαγωγή. Το δάσος. Η φωτιά. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή; Αναδάσωση. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή; Εισαγωγή Το δάσος Τα δάση δεν αποτελούν απλώς ένα σύνολο δένδρων και θάµνων, αλλά πλούσια οικοσυστήµατα µε πολλά είδη φυτών και ζώων, που αλληλοσυνδέονται µε πολύπλοκες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 Εισαγωγή... 1 KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 1.1 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων... 4 1.2 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών και η εφαρµογή της (ή µη εφαρµογή της) στη χώρα µας

Η Έννοια της διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών και η εφαρµογή της (ή µη εφαρµογή της) στη χώρα µας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Σεµιναριακός Κύκλος Μαθηµάτων µε θέµα: «ιαχείριση Προστατευτέων Περιοχών» Μυτιλήνη 26 Μαΐου 2005 Εισήγηση: Η Έννοια της διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών και η

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρμογή της Διαχείρισης των Δασών στην Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα: Δασαρχείο Πάρνηθας. Ομάδα έργου: Γ. Ζαρείφης Ηλ. Ντούφας Γ. Πόθος Κ.

Προσαρμογή της Διαχείρισης των Δασών στην Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα: Δασαρχείο Πάρνηθας. Ομάδα έργου: Γ. Ζαρείφης Ηλ. Ντούφας Γ. Πόθος Κ. Προσαρμογή της Διαχείρισης των Δασών στην Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα: Δασαρχείο Πάρνηθας Ομάδα έργου: Γ. Ζαρείφης Ηλ. Ντούφας Γ. Πόθος Κ. Ψαρρή Σεμινάριο Κατάρτισης Δασικών Υπηρεσιών 18-19 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης Τουρισµός Κλιµατική Αλλαγή Επιπτώσεις της Κλιµατικής Αλλαγής στον Τουρισµό Πράσινη Οικονοµία και Τουρισµός ράσεις Προσαρµογής Τουρισµός µ Η Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Ανθρωπογενείς επιδράσεις Κλιματική αλλαγή Μεταβολές πυρικών καθεστώτων Κώστας Δ. Καλαμποκίδης Καθηγητής Παν. Αιγαίου Περίγραμμα 1.0 Δασικά Οικοσυστήματα: επαναπροσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

Αειφορία και σύγχρονες τάσεις (αειφορικής) διαχείρισης των δασών

Αειφορία και σύγχρονες τάσεις (αειφορικής) διαχείρισης των δασών ΕΘΝΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΕΘΙΑΓΕ) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Αειφορία και σύγχρονες τάσεις (αειφορικής) διαχείρισης των δασών ρ. Σ. Γκατζογιάννης, Τακτικός ερευνητής Ι Ε/ ΕΘΙΑΓΕ 1. Το σύστηµα αξιών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Υπενθύμιση. Παγκόσμιες ημέρες αφιερωμένες στο περιβάλλον

Υπενθύμιση. Παγκόσμιες ημέρες αφιερωμένες στο περιβάλλον Υπενθύμιση Παγκόσμιες ημέρες αφιερωμένες στο περιβάλλον Φεβρουάριος 2: Ημέρα Υγροτόπων Στις 2 Φεβρουαρίου 1977 υπογράφτηκε η Σύμβαση για τους Υγροτόπους στην πόλη Ramsar του Ιράν. Στη Συνθήκη αυτή περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 2 η Άσκηση Μέτρηση της βιοποικιλότητας με τη χρήση δεικτών Εισηγητής: Δρ Γιώργος Καρρής

Διαβάστε περισσότερα

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους:

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους: Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε, Κύριε Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι βουλευτές. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα, γιατί επιτέλους ξεκινάει μια θεσμικά οργανωμένη στο ανώτατο επίπεδο της ελληνικής πολιτείας συζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

"ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ"

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ" Δρ. Νικόλαος Α. Θεοδωρίδης ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΑΣΩΝ & ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα

Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα Ελένη Τρύφων Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας Πόσο επίκαιρο είναι το ερώτημα; Η Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Εθνική Νοµοθεσία Α. Νόµος 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» Εθνική Νοµοθεσία Α. Νόµος 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» Το 1986 η εθνικήνοµοθεσία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΙ ΩΝ ΠΑΝΙ ΑΣ

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΙ ΩΝ ΠΑΝΙ ΑΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΙ ΩΝ ΠΑΝΙ ΑΣ Α. Λεγάκις Ζωολογικό Μουσείο Πανεπιστηµίου Αθηνών Η παρακολούθηση των ειδών της πανίδας µιας προστατευόµενης περιοχής είναι µια ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία γιατί ο αριθµός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020)

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020) ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΔΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ) Το 2015 θεωρείται μια πολύ σημαντική χρονιά για τα δάση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τουλάχιστον τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Υγρότοποι και η Πρωτοβουλία MedWet για τους Μεσογειακούς Υγρoτόπους

Ελληνικοί Υγρότοποι και η Πρωτοβουλία MedWet για τους Μεσογειακούς Υγρoτόπους Ελληνικοί Υγρότοποι και η Πρωτοβουλία MedWet για τους Ελένη Φυτώκα Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) Περίπου 400 υγρότοποι Απογραφή 1996, ΕΚΒΥ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ υναµικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΗΝΑ 2013 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΟΥ ΥΔΑΤΟΣ (ΛYΜΑΤΩΝ) FRAMME - LIFE08 NAT/GR/000533 ΡΟΔΟΣ

ΑΘΗΝΑ 2013 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΟΥ ΥΔΑΤΟΣ (ΛYΜΑΤΩΝ) FRAMME - LIFE08 NAT/GR/000533 ΡΟΔΟΣ FRAMME LIFE 08 NAT//GR//000533 ΑΘΗΝΑ 2013 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΟΥ ΥΔΑΤΟΣ (ΛYΜΑΤΩΝ) FRAMME - LIFE08 NAT/GR/000533 ΡΟΔΟΣ Το FRAMME, "Μεθοδολογία Αποκατάστασης Πυρόπληκτων Μεσογειακών Δασών - Ασφάλεια & Αποδοτικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Η Διημερίδα υλοποείται στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία», μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Η Διημερίδα υλοποείται στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία», μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Η Διημερίδα υλοποείται στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία», μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», με τη συγχρηματοδότηση

Διαβάστε περισσότερα

Στα ίχνη της κλιματικής αλλαγής

Στα ίχνη της κλιματικής αλλαγής Στα ίχνη της κλιματικής αλλαγής Γιώργος Καζαντζόπουλος Ημερίδα «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» Σέρρες, 3 Ιουνίου 2010 2 A όπως Ανταρκτική 3 4 Βασικά στοιχεία για την Ανταρκτική λιγότεροι από 250.000 άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)

Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) Παρουσίαση θεµατικών επιπέδων γεωγραφικής πληροφορίας του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων- Εισηγήτρια: Λένα Χατζηιορδάνου, ΕΚΒΥ Το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων- ιδρύθηκε το 1991 ως παράρτηµα του Μουσείου Γουλανδρή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ Θ. Παπαδημητρίου, Π. Σιδηρόπουλος, Δ. Μιχαλάκης, Μ. Χαμόγλου, Ι. Κάγκαλου Φορέας Διαχείρισης Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΟΧΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Α Εκπαιδευτική Περίοδος, 60 διδακτικές ώρες. Ώρες ΘΕΜΑ Εισηγητής

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΟΧΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Α Εκπαιδευτική Περίοδος, 60 διδακτικές ώρες. Ώρες ΘΕΜΑ Εισηγητής 1η Ημέρα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΟΧΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΑΣΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Α Εκπαιδευτική Περίοδος, 60 διδακτικές ώρες ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Γενικά περί Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος Το Δάσος σαν βιοκοινότητα,

Διαβάστε περισσότερα

Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας

Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας Οικονομικές βάσεις της Δασικής Διαχειριστικής Ταδάσηκαλύπτουντοένατρίτοτουεδάφους της γης. Σχηµατίστηκαν πριν από 350 εκατοµµύρια χρόνια ως διαρκής µορφή βλάστησης µε πλούσια παραγωγή βιοµάζας και είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Αποσάθρωση Ονομάζουμε τις μεταβολές στο μέγεθος, σχήμα και την εσωτερική δομή και χημική σύσταση τις οποίες δέχεται η στερεά φάση του εδάφους με την επίδραση των παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.2 ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.3 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΕΡΓΟΥ 1.4 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΡΓΟΥ 1.5 ΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 1.6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρµογήτης ιαχείρισηςτων ασώνστηνκλιµατικήαλλαγήστηνελλάδα: ασαρχείο Πάρνηθας

Προσαρµογήτης ιαχείρισηςτων ασώνστηνκλιµατικήαλλαγήστηνελλάδα: ασαρχείο Πάρνηθας Προσαρµογήτης ιαχείρισηςτων ασώνστηνκλιµατικήαλλαγήστηνελλάδα: ασαρχείο Πάρνηθας Οµάδαέργου: Γ. Ζαρείφης Ηλ. Ντούφας Γ. Πόθος Κ. Ψαρρή 18 εκεµβρίου 2014, ΑΘΗΝΑ LIFE+ AdaptFor: εφαρµογή σε τέσσερις πιλοτικές

Διαβάστε περισσότερα

1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-15 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Ε ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΝΗΘΑ Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας από το 2007 πραγματοποιεί Πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. 2

Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. 2 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ, ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ, ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Χριστοπούλου Α 1, Φύλλας ΝΜ 2, Αριανούτσου Μ 3 1 Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Θ. Δ. Ζάγκα Καθηγητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Τομέας Δασικής Παραγωγής-Προστασίας Δασών-

Διαβάστε περισσότερα

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ. Τι έχετε να κερδίσετε;

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ. Τι έχετε να κερδίσετε; ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Τι έχετε να κερδίσετε; Η βιοποικιλότητα είναι η πολυμορφία της ζωής στον πλανήτη μας. Είναι η βάση της ευεξίας και της οικονομίας μας Εξαρτώμαστε από τη φύση για την τροφή, το νερό,

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Χρυσάνθη Στυλιανού Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα ύλη μέχρι

Διδακτέα ύλη μέχρι 7Ο ΓΕΛ Πειραιά Α Λυκείου Σχολικό έτος 2017-18 ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (μάθημα επιλογής) Διδακτέα ύλη μέχρι 18-12-2017 Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Η διδακτέα ύλη για το μάθημα επιλογής «ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 2015

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 2015 Αντικείμενο: «Ειδική Λιβαδοπονική Μελέτη για την περιφερειακή ζώνη του Ε.Δ. Αίνου» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα