Μυκητολογικζσ αςθζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Μυκητολογικζσ αςθζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου Ενότητα 8. ιψεισ ξφλου αμπζλου και δζντρων Αναςταςία Λαγοπόδθ Επίκ. Κακθγιτρια Φυτοπακολογίασ, Α.Π.Θ.

2 Άδειεσ Χρήςησ Σο παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2

3 Χρηματοδότηςη Σο παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Σο ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Σο ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Σαμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3

4 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σήψεισ ξφλου 4

5 Σήψεισ ξφλου Αςκζνειεσ διαφορετικζσ από εκείνεσ των «αγγείων του ξφλου» (αδρομυκϊςεισ). Αφοροφν ςιψεισ ςε όλουσ τουσ ιςτοφσ του ξφλου και όχι μόνο ςτα αγγεία. Από αερομεταφερόμενα πακογόνα που προςβάλλουν από πλθγζσ ςε κλάδουσ και κορμό. Εμφανίηονται ςυνικωσ ςτουσ κλάδουσ και ςπανιότερα χαμθλότερα ςτον κορμό. Γφρω από το ςθμείο ειςόδου του πακογόνου παρατθρείται εκτεταμζνθ νζκρωςθ των ιςτϊν, το υπερκείμενο τμιμα του δζντρου ξεραίνεται ενϊ θ ςιψθ επεκτείνεται και προσ τα κάτω (dieback-νεκρόσ βραχίων).

6 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Αργυροφυλλία ή Μολφβδωςη 6

7 Αργυροφυλλία ή Μολφβδωςη Πρωτοπεριγράφθκε ςε Γαλλία και Γερμανία και αρχικά κεωρικθκε μθ παραςιτικι αςκζνεια. Προςβάλλονται όλα τα πυρθνόκαρπα, μθλιά, αχλαδιά, ελιά, πορτοκαλιά και πολλά δαςικά.

8 Συμπτϊματα Αλλαγι του χρϊματοσ των φφλλων που παίρνουν μολυβιά ι αςθμογκρίηα απόχρωςθ. 8

9 Ποφ οφείλεται το ςφμπτωμα; Αποκόλλθςθ επιδερμίδασ από υποκείμενουσ ιςτοφσ ςτρϊμα αζρα μεταξφ αυτισ και του παρεγχφματοσ που διακλά το φωσ ϊςτε να μθν φαίνεται το πράςινο των χλωροπλαςτϊν. Οφείλεται ςτθν τοξίνθ φυτολυςίνθ που παράγεται ςτουσ προςβεβλθμζνουσ ιςτοφσ και μεταφζρεται ςτα φφλλα.

10 Συμπτϊματα κοτεινόχρωμοσ μεταχρωματιςμόσ μζχρι το εγκάρδιο ξφλο που ξεκινά από το ςθμείο ειςόδου του πακογόνου

11 Σκοτεινόχρωμοσ μεταχρωματιςμόσ του ξφλου (1/2) Σε εγθάξζηα ηνκή δηαθξίλεηαη ε ζήςε ηνπ μύινπ κε κνξθή κεηαρξσκαηηζκνύ.

12 Συμπτϊματα Ξιρανςθ προςβεβλθμζνων κλάδων μετά από ζνα χρόνο. Ζκκριςθ κόμμεοσ ςτα πυρθνόκαρπα.

13 Συμπτϊματα-Σημεία Βαςιδιοκάρπια ςε ςχιμα γείςου ι κεραμιδιοφ ςε ςειρζσ ςτουσ κλάδουσ και τον κορμό. διαγνωςτικό ςτοιχείο. forestry-dev.org

14 Παθογόνο αίτιο Stereum purpureum Λεπτά δερματϊδθ βαςιδιοκάρπια από λίγα χιλιοςτά μζχρι μερικά εκατοςτά, με επάνω επιφάνεια ςαν βελοφδινθ και με ομόκεντρεσ ηϊνεσ από μουντά χρϊματα και λαμζλεσ ςτθν κάτω επιφάνεια. tidcf.nrcan.gc.ca

15 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ Παράςιτο πλθγϊν. Μολφνςεισ με βαςιδιοςπόρια. Μεταφορά με τον άνεμο ςε μεγάλεσ αποςτάςεισ. Επιηεί και ςαν ςαπρόφυτο ςε νεκρό ξφλο (πάςςαλοι υποςτιριξθσ). Δεν προςβάλλονται ηωθρά δζντρα που αναπτφςςονται ςε καλζσ ςυνκικεσ ι αν αυτά προςβλθκοφν αναρρϊνουν φςτερα από περιποίθςθ.

16 Καταπολζμηςη Προληπτικά μζτρα. 1. Επιλογι ανκεκτικϊν ποικιλιϊν. 2. Καταςτροφι με φωτιά των αςκενϊν μερϊν για μείωςθ του διακζςιμου μολφςματοσ και καταςτροφι παςςάλων που φζρουν βαςιδιοκάρπια. 3. Μείωςθ των πλθγϊν. Κλάδεμα καλφτερα με ξερό καιρό π.χ. μετά τθ ςυγκομιδι. 4. Απολφμανςθ πλθγϊν. 5. Διατιρθςθ των δζντρων ςε καλι κατάςταςθ (λίπανςθ, άρδευςθ).

17 Άλλοι Βαςιδιομφκητεσ Διάφοροι βαςιδιομφκθτεσ προκαλοφν ςιψεισ του ξφλου ςε οπωροφόρα και ο διαχωριςμόσ τουσ γίνεται με βάςθ τα γνωρίςματα των καρποφοριϊν τουσ. Χαρακτθριςτικό των ςιψεων ξφλου από βαςιδιομφκθτεσ είναι το ότι το ξφλο γίνεται μαλακό, εφκρυπτο, ελαφρό και αςπριδερό.

18 Omphalotus olearius Βιέπε θαη Τδειαηίλα ηεο ειηάο champignonscomestibles.com

19 Schizophyllum

20 Fomes en.academic.ru en.academic.ru en.academic.ru

21 Polyporus

22 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Κςκα του αμπελιοφ 22

23 Κςκα του αμπελιοφ Θεωρείται ότι υπάρχει ωσ αςκζνεια από τότε που υπάρχει το αμπζλι ωσ είδοσ. Μζχρι πριν από ζναν αιϊνα κεωροφταν φυςιολογικι ανωμαλία και όχι αςκζνεια. Σα ςυμπτϊματα τθσ Ευτυπίωςθσ από λάκοσ αποδόκθκαν πολλζσ φορζσ ςε Κςκα. Σα τελευταία χρόνια και φςτερα από μακροχρόνιεσ ζρευνεσ υπάρχει μία ανακεϊρθςθ ωσ προσ το πακογόνο (-α) αίτιο (-α) και ωσ προσ τθν καταπολζμθςθ. 23

24 Συμπτϊματα Περιφερειακι χλϊρωςθ των φφλλων που προχωράει και ςτα μεςονεφρια διαςτιματα. Αργότερα γίνεται νζκρωςθ ενϊ λίγοσ πράςινοσ ιςτόσ παραμζνει γφρω από τισ νευρϊςεισ. Χαξαθηεξηζηηθά θύιια-ηίγξεηο. efe.aua.gr 24

25 Μορφζσ τησ Κςκασ (1/3) 1. Αποπληξία μετά από κερινι βροχι που ακολουκείται από κερμό καιρό. Αιφνίδιοσ μαραςμόσ των φφλλων ξεκινϊντασ από τα φφλλα τθσ κορυφισ. Χαρακτθριςτικζσ μεςονεφριεσ κθλιδϊςεισ φφλλων. Ξιρανςθ, πτϊςθ βοτρφων και ξιρανςθ κλθματίδων. Κακολικι αποξιρανςθ πρζμνου. ι ζκπτυξθ δευτερευόντων οφκαλμϊν και κάνατοσ του πρζμνου τθν επόμενθ άνοιξθ. 25

26 Μορφζσ τησ Κςκασ (2/3) 2. Χρόνια αςθζνεια Κακυςτζρθςθ ζκπτυξθσ ματιϊν, βραδφτερθ ανάπτυξθ, ελαφρά βραχυγονάτωςθ. Πρϊτα ςυμπτϊματα ςτα φφλλα τθσ βάςθσ μειωμζνθ καρποφορία, ξιρανςθ βοτρφων, κθλιδϊςεισ ραγϊν. ivia.es 26

27 Συμπτϊματα τησ χρόνιασ Κςκασ Φύιια-ηίγξεηο θαη θειηδώζεηο ξαγώλ. plantmanagementnetwork.org 27

28 Παθογνωμονικά ςυμπτϊματα ςημεία ιψθ του ξφλου με εντεριϊνθ ςπογγϊδθ και εφκρυπτθ. Καςτανι ηϊνθ ιςτϊν χωρίηει το τελείωσ κατεςτραμμζνο ξφλο. 28

29 Μορφζσ τησ Κςκασ (3/3) 3. Παρακμή των νεαρϊν αμπελϊνων (φθορά νεαρϊν πρζμνων). Συπικά ςυμπτϊματα τθσ Κςκασ ςτα φφλλα αλλά ςτο ξφλο καςτανόσ μεταχρωματιςμόσ και παραμζνει ςκλθρό, ςπάνια λευκι ςιψθ. Πρϊτα ςυμπτϊματα ςτα φφλλα τθσ βάςθσ μειωμζνθ καρποφορία, ξιρανςθ βοτρφων, κθλιδϊςεισ ραγϊν. 29

30 Παθογνωμονικά ςυμπτϊματα ςημεία Βαςιδιοκάρπια του Stereum hirsutum. Περιθήκια του Togninia minima. 30

31 Τρόποσ εμφάνιςησ τησ αςθζνειασ Κατά κανόνα ςποραδικι εμφάνιςθ, ςπάνια κατά κθλίδεσ. Εμφάνιςθ τουσ κερινοφσ μινεσ Ιοφλιο και Αφγουςτο. 31

32 Παθογόνα αίτια Μζχρι πρόςφατα οι βαςιδιομφκθτεσ Stereum hirsutum και Fomes igniarius κεωροφνταν τα πακογόνα αίτια. Νεότερεσ ζρευνεσ ζδειξαν ότι θ Κςκα οφείλεται ςε ςφμπλοκο πακογόνων ςτα οποία ςυμμετζχουν τα: Phaemoniella chlamydospora (πυκνίδια). Phaeoacremonium aleophilum. Cylindrocarpon destructans τελ. Togninia minima (περικικια). Fomitiporia mediterranea (βαςιδιοκάρπια). φκορά νεαρϊν πρζμνων. μεγαλφτερθσ θλικίασ πρζμνα. 32

33 Περιθήκια του Togninia minima 33

34 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ Μολφνςεισ από πλθγζσ. Με μολφςματα (βαςιδιοςπόρια) που μεταφζρονται με τον άνεμο. Εργαλεία κλαδζματοσ και εμβολιαςμοφ. Απαιτείται υγραςία για απελευκζρωςθ πυκνιδιοςπορίων και αςκοςπορίων. 34

35 Καταπολζμηςη (1/3) Βαςίςτθκε για πολλά χρόνια ςτο αρςενικϊδεσ νάτριο. εξαιρετικά τοξικό, καρκινογόνο, απαγορευμζνο ςε πολλζσ χϊρεσ. τθ ςυνζχεια ςτθ Δινιτρο - ορκοκρεηόλθ (DNOC). εξαιρετικά τοξικό με όχι πάντα ικανοποιθτικά αποτελζςματα. Διάφορα μυκθτοκτόνα (κυρίωσ τριαηόλεσ) δοκιμάςτθκαν χωρίσ αποτελζςματα. Εφαρμογι Trichoderma viride ςτισ τομζσ του κλαδζματοσ ιταν μθ αποτελεςματικι. 35

36 Καταπολζμηςη (2/3) Προληπτικά μζτρα: 1. Προςοχι ςτθ λιψθ πολ/ςτικοφ υλικοφ. 2. Απομάκρυνςθ και καταςτροφι των νεκρϊν πρζμνων. 3. Καταςτροφι με φωτιά υπολειμμάτων κλαδζματοσ. 4. Κλάδεμα αςκενϊν με ξεχωριςτά εργαλεία, απολφμανςθ εργαλείων. 5. Απολφμανςθ πλθγϊν. 6. Εφαρμογι χαλκοφχου μετά από παγετό. 36

37 Καταπολζμηςη (3/3) Καταςταλτικά μζτρα: 1. Χειρουργικι επζμβαςθ. Για την παρακμή των νεαρϊν αμπελϊνων: Εμβάπτιςθ υποκειμζνων προ του εμβολιαςμοφ ςε νερό κερμοκραςίασ 50 ο C για 30 min. Εμβάπτιςθ ςε αιϊρθμα Trichoderma. 37

38 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Ευτυπίωςη του αμπελιοφ 38

39 Ευτυπίωςη του αμπελιοφ Σα ςυμπτϊματα τθσ Ευτυπίωςθσ για πολλά χρόνια αποδίδονταν ςε άλλεσ αςκζνειεσ του αμπελιοφ κυρίωσ τθ Φόμοψθ και τθν Κςκα. 39

40 Ευτυπίωςη (1/2) Πρωτοπεριγράφθκε ςτθ βερικοκιά ςτθν Αυςτραλία από το Σο 1957 κεωρικθκε ότι ιταν ςαπρόφυτο ςτο αμπζλι που ςυνζβαλε ςτθν επζκταςθ τθσ αςκζνειασ ςτθ βερικοκιά. Σο 1962 αναφζρκθκε ςτθν Καλιφόρνια, το 1964 ςτθν Ευρϊπθ και το 1973 ςτθν Αφρικι, ςε βερικοκιά. Σο 1975 βρζκθκε ςτθν Ελλάδα ςε βερικοκιά και αμπζλι. Σο 1978 επιβεβαιϊκθκε θ πακογόνοσ ικανότθτα του μφκθτα ςε αμπζλι. 40

41 Ευτυπίωςη (2/2) Ζχει αναφερκεί ςε περιςςότερα από 80 είδθ πάντοτε ςε κζςεισ δίπλα ςε αμπζλι. Θεωρείται ότι το αμπζλι είναι παγκόςμια ο αρχικόσ ξενιςτήσ από τον οποίο αναπτφχθηκε ζνα μεγάλο εφροσ παθοτφπων. τθν Ελλάδα ζχει αναφερκεί επίςθσ ςε καρυδιά, φιςτικιά, αμυγδαλιά, λεμονιά, ελιά. 41

42 Συμπτϊματα (1/4) Εμφανι αμζςωσ μετά τθν ζκπτυξθ των ματιϊν και πριν από τθν ταχεία ανάπτυξθ των κλθματίδων. Μνλόπιεπξε θαζπζηέξεζε ηεο λέαο βιάζηεζεο. sabzazin.blogfa.com 42

43 Συμπτϊματα (2/4) Κακυςτζρθςθ τθσ νζασ βλάςτθςθσ αδφνατεσ κλθματίδεσ, φφλλα και μεςογονάτια διαςτιματα μικρότερα. pnwhandbooks.org 43

44 Συμπτϊματα (3/4) Φφλλα με κιτρίνιςμα ςε διάφορουσ τόνουσ, παραμορφϊςεισ, κθλιδϊςεισ, νεκρϊςεισ. pnwhandbooks.org pnwhandbooks.org 44

45 Συμπτϊματα (4/4) Ανθόρροια, ξήρανςη αναπτυςςόμενων βοτρφων και μικροκαρπία winegrapes.tamu.ed u 45

46 Παθογνωμονικά ςυμπτϊματα (1/2) Νεκροί και μεταχρωματιςμζνοι προσ καςτανό ιςτοί του ξφλου ενϊ το νεκρό ξφλο παραμζνει ςυνεκτικό και βαρφ (δεν αποςακρϊνεται!!! Προςοχή: διαφορά από Κςκα). 46

47 Παθογνωμονικά ςυμπτϊματα (2/2) ε εγκάρςιεσ τομζσ βραχιόνων χαρακτθριςτικοί κυκλικοί τομείσ μεταχρωματιςμζνοι. 47

48 Παθογόνο αίτιο Κλάςθ: Ascomycetes Είδοσ: Eutypa lata χθματίηει πυκνίδια και περικικια ςτο νεκρό ξφλο. 48

49 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (1/3) Απαιτοφνται υψθλζσ βροχοπτϊςεισ για το ςχθματιςμό των περικθκίων. Η απελευκζρωςθ αςκοςπορίων αρχίηει με τισ βροχζσ του φκινοπϊρου και κρατάει μζχρι αρχζσ καλοκαιριοφ με μζγιςτο Ιανουάριο Απρίλιο. Αςκοςπόρια που μεταφζρονται με τον άνεμο ςε μεγάλεσ αποςτάςεισ μολφνουν από πλθγζσ κλαδζματοσ από Δεκζμβριο μζχρι άνοιξθ. Εξαιρετικά επικίνδυνεσ οι μολφνςεισ ςε περίοδο λθκάργου Δεκζμβριο-Ιανουάριο. 49

50 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (2/3) Ο θύθινο ηεο αζζέλεηαο. 50

51 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (3/3) Νεαρά πρζμνα λιγότερο ευαίςκθτα ςτισ μολφνςεισ εμφάνιςθ αςκζνειασ μετά τα 6 χρόνια. υμπτϊματα 2-3 χρόνια μετά τθ μόλυνςθ. Πλιρεσ ςφνδρομο ςε 7-12 χρόνια. 51

52 Καταπολζμηςη Προληπτικά μζτρα 1. Κακυςτζρθςθ κλαδζματοσ όςο πιο πολφ αργότερα το χειμϊνα κοντά ςτθν περίοδο δακρφρροιασ (Μάρτιο). 2. Αφαίρεςθ προςβεβλθμζνων και καταςτροφι με φωτιά. 3. Επάλειψθ τομϊν κλαδζματοσ ι ψεκαςμόσ με μυκθτοκτόνο. 52

53 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Ευτυπίωςη βερικοκιάσ 53

54 Συμπτϊματα (1/3) Ρωγμζσ και ζλκθ ςτο φλοιό που αφινουν εκτεκειμζνο το εγκάρδιο ξφλο κοντά ςε τομζσ κλαδζματοσ και ςυνοδεφονται από ζκκριςθ κόμμεοσ.

55 Συμπτϊματα (2/3) Ξιρανςθ φφλλων πάνω από το ζλκοσ το επόμενο διάςτθμα.

56 Συμπτϊματα (3/3) Νεκροί κλάδοι πλθςίον παλιϊν τομϊν κλαδζματοσ ανάμεςα ςτο υπόλοιπο πράςινο φφλλωμα χαρακτθριςτικό ςφμπτωμα ευτυπίωςθσ. dieback = νεκρόσ βραχίονασ

57 Ζλκη Ευτυπίωςησ plantmanagementnetwork.org plantmanagementnetwork.org Ζλκοσ ςε κορμό δζντρου. Σε επιμήκεισ τομζσ διακρίνονται καςτανοί μεταχρωματιςμοί.

58 Μεταχρωματιςμόσ ξφλου (1/2) Εςωτερικά το ξφλο μεταχρωματίηεται ςτθν αρχι ςε ραβδϊςεισ και ςτθ ςυνζχεια ςε ολόκλθρουσ κυκλικοφσ τομείσ. plantmanagementnetwork.org

59 Μεταχρωματιςμόσ ξφλου (2/2) Μεηαρξσκαηηζκόο μύινπ ζε κνξθή θπθιηθνύ ηνκέα (αξηζηεξά) ή ζε αθαλόληζην ζρήκα (δεμηά).

60 Παθογόνο αίτιο Κλάςθ: Ascomycetes Είδοσ: Eutypa lata χθματίηει πυκνίδια και περικικια ςτο νεκρό ξφλο

61 Περιθήκια plantmanagementnetwork.org plantmanagementnetwork.org

62 Επιδημιολογία-εξζλιξη αςθζνειασ Σα περικικια παράγουν αςκοςπόρια για 5 χρόνια τουλάχιςτον. Σα αςκοςπόρια ελευκερϊνονται με τθ βροχι και μεταφζρονται με τον άνεμο ςε μεγάλεσ αποςτάςεισ. Μολφνουν από πλθγζσ κλαδζματοσ από φκινόπωρο μζχρι άνοιξθ. Για τθ βλάςτθςι τουσ είναι απαραίτθτθ θ υγραςία = βροχι. Εξαιρετικά επικίνδυνεσ οι μολφνςεισ ςε περίοδο λθκάργου. Εμφάνιςθ ελκϊν 2-3 χρόνια μετά τθ μόλυνςθ.

63 Καταπολζμηςη Προληπτικά μζτρα 1. Αφαίρεςθ προςβεβλθμζνων και καταςτροφι με φωτιά. 2. Επάλειψθ τομϊν κλαδζματοσ με μυκθτοκτόνο.

64 Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Λαγοπόδθ Αναςταςία «Μυκθτολογικζσ αςκζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου. ιψεισ ξφλου, αμπζλου και δζντρων». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: 64

65 Σημείωμα Αδειοδότηςησ Σο παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «θμείωμα Χριςθσ Ζργων Σρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] 65

66 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φλϊροσ Γεϊργιοσ Θεςςαλονίκθ, Μάιοσ 2015

67 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειϊματα

68 Σημείωμα Ιςτορικοφ Εκδόςεων Ζργου Σο παρόν ζργο αποτελεί τθν ζκδοςθ

69 Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το θμείωμα Αναφοράσ το θμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ θμειωμάτων το θμείωμα Χριςθσ Ζργων Σρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 69