ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΘΕΜΑ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΗ ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΕΜΟΥ 6 η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΘΕΜΑ Επιχειρησιακή Λογική και Επιλογή Κέντρου Βάρους Πλωτάρχης Αθανάσιος Σπανός ΠΝ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009

2 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Για το σχεδιαστή μιας επιχείρησης το κρίσιμο σημείο είναι το πώς πότε και πού θα καταφερθεί το αποφασιστικό χτύπημα κατά του εχθρού για να επιτευχθούν οι αντικειμενικοί σκοποί για τους οποίους θα διεξαχθεί η επιχείρηση. Ενώ όλα τα στοιχεία της πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος του εχθρού μπορεί να έχουν στρατηγική σημασία και ως εκ τούτου θα πρέπει να αποτελέσουν πιθανούς στόχους ή, για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία της επιχειρησιακής σχεδίασης, αντικείμενα προσπάθειας, εντούτοις ορισμένα από αυτά τα στοιχεία μπορεί να έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία σε σχέση με τα υπόλοιπα. 2. Η επιλογή του κέντρου βάρους αποτελεί κεντρικό σημείο του επιχειρησιακού σχεδιασμού, ιδιαίτερα στο στρατιωτικό επίπεδο σχεδιάσεως. Το στρατηγικό επίπεδο κυριαρχεί στο συνεχές του πολέμου, ήτοι σε όλο το φάσμα του πολέμου, καθόσον στο επίπεδο αυτό καθορίζονται οι πολιτικοί, οικονομικοί, στρατιωτικοί και λοιποί στόχοι και αντικειμενικοί σκοποί. Η επιλογή ενός κέντρου βάρους απαιτεί αποφασιστική σκέψη και παρέχει σαφήνεια σκοπού στη διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού στο θέατρο επιχειρήσεων. 3. Η αποτελεσματική χρήση των θεμελιωδών αρχών της επιχειρησιακής τέχνης οδηγεί στην επιδέξια μετατροπή των πολιτικών σκοπών σε επιτεύξιμους στρατιωτικούς αντικειμενικούς σκοπούς και στην επακόλουθη σχεδίαση, ανάπτυξη και ελιγμό των δυνάμεων για την επίτευξη αποφασιστικού πλεονεκτήματος έναντι του αντιπάλου.. Το κέντρο βάρους χρησιμεύει ως σύνδεσμος μεταξύ των στρατιωτικών αντικειμενικών σκοπών και της επιχειρησιακής χρησιμοποίησης των δυνάμεων από τον επιχειρησιακό διοικητή 4. Τα σχέδια δράσης που επικεντρώνονται στο κατάλληλο κέντρο βάρους του εχθρού, έχουν τις καλύτερες πιθανότητες στην επίτευξη της αποστολής. Ένας ελιγμός είναι λιγότερο πιθανό να επιτύχει τον ίδιο τον σκοπό του εκτός αν στοχεύει στη λήψη μιας ευνοϊκής θέσης όσον αφορά στο επιχειρησιακό ή τακτικό κέντρο βάρους του εχθρού. Αντίθετα, ένας ελιγμός που στοχεύει στις

3 2 γραμμές ΔΜ που στηρίζουν το επιχειρησιακό ή τακτικό κέντρο βάρους του εχθρού αντιπροσωπεύει, στην πραγματικότητα, μια έμμεση επίθεση στο εχθρικό κέντρο βάρους. Η εξαπάτηση δεν μπορεί να είναι επιτυχής εάν η εστίαση των προσπαθειών κάποιου κατευθύνεται ενάντια σε λανθασμένο εχθρικό κέντρο βάρους. Μια επίθεση στις εχθρικές τρωτότητες δεν θα προκαλέσει το επιθυμητό αποτέλεσμα, εκτός αν αυτό άμεσα ή έμμεσα έχει επιπτώσεις στο κέντρο βάρους. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΑΡΟΥΣ 5. Ανάλυση Κέντρου Βάρους α. Μια αναλυτική μέθοδος πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να καθορίσει τα εχθρικά και φίλια κέντρα βάρους, διαφορετικά ο κίνδυνος είναι πάρα πολύ υψηλός καθώς πολλά σημαντικά στοιχεία στη στρατιωτική κατάσταση μπορεί να παραλειφθούν μερικώς ή ακόμα και να αγνοηθούν εντελώς. Η γνώση, η κρίση και η διαίσθηση των Διοικητών και του επιτελείου τους είναι τα κλειδιά στον καθορισμό του κατάλληλου κέντρου βάρους και στην επιλογή της μεθόδου και της διαδικασίας για την επίθεση ή την προστασία του φίλιου. β. Οι κύριοι παράγοντες στον καθορισμό μιας λύσης για οποιοδήποτε στρατιωτικό πρόβλημα είναι ο στόχος που πρέπει να επιτευχθεί (ΑΝΣΚ) και η αντίστοιχη Στρατιωτική Κατάσταση (SITUATION). Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα του στόχου καθορίζουν την κατάσταση αυτή από την άποψη των παραγόντων του χώρου και του χρόνου. Οποιαδήποτε κατάσταση, καλύπτει έναν μεγάλο αριθμό, φυσικών ή μη, στρατιωτικών και μη στρατιωτικών στοιχείων. Τα φυσικά στοιχεία είναι απτά και είναι συνήθως εύκολο να αναλυθούν. Τα αφηρημένα ή άυλα στοιχεία είναι δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο να αναλυθούν με αξιοπιστία. γ. Οι διοικητές και επιτελείς τους ενδιαφέρονται φυσικά για τη λήψη όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών για όλες τις πτυχές μιας Στρατιωτικής Κατάστασης, πλην όμως το κλειδί είναι να εστιάσουν στην αξιολόγηση εκείνων των πτυχών της στρατιωτικής κατάστασης (κρίσιμους παράγοντες), που θεωρούνται ουσιαστικοί για την επίτευξη του συγκεκριμένου στρατιωτικού ΑΝΣΚ.

4 3 δ. Οι απτοί (TANGIBLE) κρίσιμοι παράγοντες διακρίνονται σε, γεωγραφικούς / φυσικούς (θέσεις, περάσματα βουνών, κοιλάδες, πεδιάδες, γραμμές επιχειρήσεων ή γραμμές επικοινωνιών), ένοπλες δυνάμεις, και σε μη στρατιωτικές δυνάμεις (κρατική οργάνωση, διπλωματία, οικονομία, πόροι χρηματοδότησης, γεωργία, ορυκτοί πόροι, τεχνολογία, πολιτισμός, κ.λπ.). ε. Οι άυλοι (INTANGIBLE) κρίσιμοι παράγοντες είναι παράγοντες οι οποίοι είναι δύσκολο ή αδύνατον να οριοθετηθούν, όπως η συμμαχία/συνοχή, η ποιότητα της ηγεσίας, το ηθικό και η πειθαρχία, η συνοχή των μονάδων, η κυβερνητική νομιμότητα, η δημόσια υποστήριξη, και η θέληση για πόλεμο. 6. Απτά και μη (άυλα) στοιχεία του Κέντρου Βάρους α. Κανονικά, ένα κέντρο βάρους αποτελείται από έναν συνδυασμό απτών και άυλων πηγών δύναμης. Όσο περισσότερο ο ΑΝΣΚ είναι μη στρατιωτικής φύσεως, τόσο περισσότερο άυλα στοιχεία μετέχουν στο κέντρο βάρους. Σε μια μεγάλης έντασης σύγκρουση ή έναν πόλεμο, τα άυλα στοιχεία ενός κέντρου βάρους είναι αρχικά παρόντα στο εθνικό και το στρατηγικό επίπεδο. Επειδή η φύση του στρατηγικού ΑΝΣΚ σε επιχειρήσεις, για παράδειγμα, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ (OPERATIONS OTHER THAN WAR) είναι πρώτιστα μη στρατιωτική (πολιτική, διπλωματική, ψυχολογική, οικονομική, κλπ.) τα άυλα στοιχεία του κέντρου βάρους είναι αρκετά αντιπροσωπευόμενα ακόμη και στο τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο. β. Η φύση του κέντρου βάρους σε μια εξέγερση ή μια επιχείρηση καταστολής εξέγερσης διαφέρει σημαντικά από αυτήν σε έναν μεγάλης έντασης συμβατικό πόλεμο, επειδή η φύση του στρατηγικού ΑΝΣΚ είναι κυρίως μη στρατιωτική (πολιτική, ψυχολογική κλπ.). 7. Σύνθεση του Κέντρου βάρους α. Σε ένα κέντρο βάρους, η κύρια πηγή δύναμης μπορεί να κληθεί εσωτερικός πυρήνας ενώ όλα τα άλλα στοιχεία μπορούν να ομαδοποιηθούν στον εξωτερικό πυρήνα. Οι κρίσιμες αδυναμίες/ τρωτότητες βρίσκονται συνήθως στον εξωτερικό πυρήνα ενός κέντρου βάρους. Στην πραγματικότητα, οι εξωτερικοί και εσωτερικοί πυρήνες ενός κέντρου βάρους αντιπροσωπεύουν ένα σύνολο.

5 4 β. Το πρόβλημα από το τι συνίσταται ένα κέντρο βάρους μπορεί να περιπλεχτεί λόγω της σχέσης μεταξύ του εσωτερικού πυρήνα και εκείνων των στοιχείων του εξωτερικού πυρήνα που έχουν τις ιδιότητες της δύναμης πυρός και του ελιγμού. γ. Τα στοιχεία ολοκλήρωσης, όπως η δομή Διοικήσεως, οι επικοινωνίες και άλλα τεχνικά συστήματα, συνδέουν την ηγεσία με όλα τα άλλα στοιχεία των πηγών δύναμης. Τα στοιχεία προστασίας, στο εθνικό επίπεδο, καλύπτουν τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικά, τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, τα όργανα επιβολής νόμου, την επίσημη και τη μυστική αστυνομία και άλλες οργανώσεις, που προορίζονται για να προστατεύσουν την κυβέρνηση και την κοινωνία. Τα στοιχεία υποστήριξης είναι κρίσιμα για την ανάπτυξη οποιουδήποτε στοιχείου μέσα στον εσωτερικό πυρήνα ενός δεδομένου κέντρου βάρους. Στο εθνικό επίπεδο, τα στοιχεία κλειδί της υποστήριξης, σε μια σύγκρουση ή έναν πόλεμο, είναι το στρατιωτικό / οικονομικό σύστημα της χώρας ή της συμμαχίας, η διπλωματία, οι πόροι χρηματοδότησης, οι πόροι ενέργειας, το πλέγμα ηλεκτρικής ενέργειας και τα συστήματα / μέσα μεταφορών. 8. Tο Στρατηγικό Πλαίσιο α. Ο F. Lykke ανέπτυξε το στρατηγικό πλαίσιο της Επιθυμητής Τελικής Κατάστασης (ΕΤΚ), των τρόπων και των μέσων. Όπως αναφέρει ο Lykke, η στρατηγική είναι μια συνεπής έκφραση μιας διαδικασίας που προσδιορίζει την Επιθυμητή Τελική Κατάσταση, τους τρόπους και τα μέσα, με σκοπό να επιτύχουν έναν ορισμένο στόχο. Από μαθηματική άποψη, η ανωτέρω σκέψη εκφράζεται ως "Στρατηγική = Επιθυμητή Τελική Κατάσταση + τρόποι + ΜΕΣΑ". β. Η ανάγκη να εξισορροπηθούν οι ΕΤΚ, οι τρόποι και τα μέσα, τους οποίους παρομοιάζει με τα τρία πόδια ενός σκαμνιού (το ίδιο το σκαμνί που αντιπροσωπεύει τη στρατηγική). Μια στρατηγική είναι ισορροπημένη και συνεπάγεται λίγο κίνδυνο εάν ο επιλεγμένος τρόπος (μέθοδος) είναι ικανός και έχει τα ικανοποιητικά μέσα (πόροι) να λάβει το επιθυμητό τέλος (ΑΝΣΚ). Εντούτοις, εάν είτε οι τρόποι είτε τα μέσα είναι πάρα πολύ μικρά (λόγω των ανεπαρκειών), ή το πόδι των ΕΤΚ είναι πάρα πολύ μακρύ (οι στόχοι είναι μη ρεαλιστικοί), η στρατηγική είναι ανισόρροπη και ο κίνδυνος είναι υψηλός. Για να υπάρξει ισορροπία στην στρατηγική, τα πόδια πρέπει να ρυθμιστούν. Όταν τα μέσα είναι

6 5 ανεπαρκή, οι αρμόδιοι επιτελείς για το σχεδιασμό πρέπει να εξετάσουν τους εναλλακτικούς τρόπους. Επειδή όλες αυτές οι "εξισορροπητικές" επιλογές είναι στρατηγικές αποφάσεις, η εξισορροπητική πράξη είναι η καρδιά της στρατηγικής τέχνης. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΟ ΒΑΡΟΥΣ 9. Η Επιχειρησιακή τέχνη και Επιχειρησιακή λογική α. Σε μια εκστρατεία, για κάθε επιχειρησιακό ΑΝΣΚ που επιτυγχάνεται, υπάρχει ενδεχομένως και ένα αντίστοιχο κέντρο βάρους. Σε μια εκστρατεία που διεξάγεται σε δύο ή τρεις φυσικούς χώρους, δεν είναι όλοι οι επιχειρησιακοί ΑΝΣΚ εξίσου σημαντικοί, και ως εκ τούτου υπάρχει μια σημαντική διαφορά στη βαρύτητα των αντίστοιχων κέντρων βάρους. β. Οι επιχειρησιακοί Διοικητές πρέπει να γνωρίζουν πλήρως τη συνεχώς μεταβαλλόμενη φύση των εχθρικών κρίσιμων δυνατοτήτων και τρωτοτήτων. Ο ενδιάμεσος ΑΝΣΚ μπορεί να αλλάξει από φάση σε φάση μιας σημαντικής επιχείρησης. Είναι δυνατόν να υπάρξει μια σημαντική μετατόπιση στις ικανότητες των φίλιων ή εχθρικών δυνάμεων, λόγω της εισαγωγής ιδιαίτερα προηγμένων όπλων ή κάποιας νέας σημαντικής δύναμης στο Θέατρο Επιχειρήσεων. Μια δύναμη διαφορετική από αυτήν που αρχικά ήταν το εχθρικό κέντρο βάρους στην αρχή των εχθροπραξιών μπορεί να προκύψει ως νέο κέντρο βάρους λόγω των επιτυχιών κατά την εξέλιξη των επιχειρήσεων 1. γ. Συνήθως, οι κατά πολύ μεγαλύτερες απώλειες από το προσχεδιασμένο, η κακή κατάσταση του ηθικού και της εκπαίδευσης και η ανικανότητα να υποστηριχθεί η στρατιωτική δύναμη, μπορεί να οδηγήσουν σε μια μετατόπιση του κέντρου βάρους του εχθρού σε έναν άλλο τύπο δύναμης. Κατά συνέπεια, μόλις εκτελεσθεί το σχέδιο, η κατάσταση πρέπει να ελεγχθεί και να επαναξιολογηθεί για να ανιχνεύσει τις πιθανές αλλαγές ή τις μετατοπίσεις στο εχθρικό κέντρο βάρους. 1 Χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ναυμαχία του Κόλπου του Leyte το 1944.

7 6 10. Ο ΑΝΣΚ και το κέντρο βάρους α. Μια αλλαγή στο στρατιωτικό ΑΝΣΚ θα οδηγούσε σε μια αλλαγή στην κατάσταση. Αυτό στη συνέχεια, θα απαιτούσε μια μερική ή πλήρη επαναξιολόγηση των φίλιων και εχθρικών κρίσιμων δυνάμεων και των τρωτοτήτων β. Το μέγιστο πλεονέκτημα στον συσχετισμό του ΑΝΣΚ και του αντίστοιχου κέντρο βάρους, είναι ότι έτσι εξασφαλίζεται ότι οι προσπάθειές κάποιου στρέφονται σταθερά στον ΑΝΣΚ που πρέπει να επιτευχθεί. Αυτό πρέπει επίσης να ενισχύσει τη πιθανότητα ότι, η Επιθυμητή Τελική Κατάσταση (ΕΤΚ), τα μέσα, και οι τρόποι κάποιου, είναι ορθά συνδυασμένοι ή συνδεδεμένοι. Χωρίς αυτόν τον σύνδεσμο, είναι αρκετά πιθανό ότι ένα σημαντικό μέρος των προσπαθειών κάποιου θα δινόταν σε λανθασμένη κατεύθυνση. Επομένως, είναι ένα σοβαρό λάθος να εξεταστεί ή ακόμα χειρότερος να εφαρμοστεί η έννοια του κέντρου βάρους με ελάχιστο ή κανέναν σεβασμό για το στόχο που πρέπει να επιτευχθεί. γ. Σε μερικές περιπτώσεις, ο στρατιωτικός ΑΝΣΚ κάποιου μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την καταστροφή ή εξουδετέρωση του κέντρου βάρους του εχθρού. Η τελευταία επιτυχία επιτυγχάνεται, αλλά με μια δυσανάλογη απώλεια σε χρόνο και προσωπικό. Σε άλλες περιπτώσεις, η αποτυχία να εξουδετερωθεί το κέντρο βάρους του εχθρού, μπορεί να καθυστερήσει ή ακόμα και αποκλείσει τη σταθεροποίηση της επιχειρησιακής ή στρατηγικής επιτυχίας κάποιου. Εάν ο εχθρός έχει την δυνατότητα για να ανακτήσει από τις απώλειές του, μπορεί να μετατρέψει την αρχική ήττα ή την οπισθοχώρηση σε νίκη Επιχειρησιακή Σχεδίαση και Κέντρο Βάρους α. Η αλληλεπίδραση μεταξύ της ανάλυσης και της διαίσθησης στον Επιχειρησιακό σχεδιασμό ως Επιχειρησιακή τέχνη. Η θεμελιώδης σύνδεση μεταξύ της Επιχειρησιακής τέχνης και της έννοιας του κέντρου βάρους, είναι η αποφασιστική επιχείρηση, η πράξη που προκαλεί το σημείο κορύφωσης του 2 Παραδείγματος χάριν, ο Ναπολέων στην επιχείρηση εισβολής στη Ρωσία το 1812, τελικά κατέλαβε την εχθρική πρωτεύουσα της Μόσχας. ;Όμως αν και κέρδισε την αιματηρή μάχη του Borodino, απέτυχε να καταστρέψει την Στρατιά του Kutuzov, (το ρωσικό επιχειρησιακό κέντρο βάρους) και έτσι η ήττα των Ρώσων δεν οδήγησε το τσάρο να ζητήσει συμβιβασμό / ειρήνη.

8 7 εχθρού, είναι κανονικά αυτή που επιφέρει την ήττα του επιχειρησιακού ή τακτικού κέντρου βάρους του εχθρού σε μια εκστρατεία ή μια στρατιωτική επιχείρηση. β. Τα κέντρα βάρους μπορούν να υπάρξουν σε όλα τα επίπεδα πολέμου (στρατηγικό- επιχειρησιακό τακτικό). Αλλά είναι μέγα σφάλμα να σκεφτεί κανείς ότι υφίσταται ένα μοναδικό κέντρο βάρους σε ένα ιδιαίτερο επίπεδο πολέμου, θεωρώντας ότι κάθε επίπεδο είναι ένα ξεχωριστό τμήμα παρά μια συνέχεια από τις ενέργειες επιπέδου μονάδας μέχρι τη μεγάλη στρατηγική. Πράγματι ένα κέντρο βάρους - φίλιο ή εχθρικό - θα υπάρξει για κάθε επίπεδο διοικήσεως που έχει λάβει μια αποστολή. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΑΡΟΥΣ 12. Προσδιορισμός του κέντρου βάρους α. Μετά από τον καθορισμό του τελικού στρατηγικού ή επιχειρησιακού ΑΝΣΚ, ο επιχειρησιακός Διοικητής και οι αρμόδιοι για το σχεδιασμό, πρέπει να καθορίσουν ένα αντίστοιχο κέντρο βάρους. Όποτε ο στόχος/ σκοπός τροποποιείται, όλοι οι κρίσιμοι παράγοντες πρέπει να επαναξιολογηθούν και έπειτα ένα νέο κέντρο βάρους πρέπει να καθοριστεί. Επομένως, πολλή σκέψη και συζήτηση πρέπει να πραγματοποιηθεί από τον Διοικητή των στρατιωτικών επιχειρήσεων και το επιτελείο του, για να μπορεί να καθοριστεί το κατάλληλο κέντρο βάρους με αξιόλογο βαθμό αξιοπιστίας. β. Η διαδικασία του καθορισμού ενός εχθρικού ή φίλιου κέντρου βάρους αρχίζει με έναν πραγματικό ή υποτιθέμενο ΑΝΣΚ που πρέπει να επιτευχθεί. γ. Αφού ο ΑΝΣΚ έχει καθοριστεί, το πρώτο βήμα είναι να αξιολογηθεί η αντίστοιχη κατάσταση από την άποψη των παραγόντων του χώρου, του χρόνου, και της δύναμης. Όσο μεγαλύτερο το πεδίο του ΑΝΣΚ, τόσο μεγαλύτερος ο χώρος στον οποίο οι φιλικές και εχθρικές δυνάμεις θα αναπτυχθούν. Επίσης, όσο μεγαλύτερος ο χώρος, τόσο πιο σύνθετη είναι και η κατάσταση. Κατ' αρχάς, βασισμένος στην ανάλυση της στρατιωτικής κατάστασης, ένας κατάλογος εχθρικών και φιλικών κρίσιμων δυνάμεων και κρίσιμων αδυναμιών

9 8 πρέπει να συνταχθεί. Ακολούθως, μόνο εκείνες οι κρίσιμες δυνάμεις οι οποίες μπορούν να αποτρέψουν την ολοκλήρωση του εχθρικού και του φίλιου ΑΝΣΚ πρέπει να απαριθμηθούν. Εκείνα τα στοιχεία μιας τέτοιας κρίσιμης δύναμης που την αναβαθμίζουν, προστατεύουν, υποστηρίζουν και σταθεροποιούν δεν πρέπει να θεωρηθούν ως πιθανό στρατηγικό κέντρο βαρύτητας. Ο κατάλογος των κρίσιμων δυνάμεων που δεν θεωρούνται υποψήφια για κέντρο βάρους πρέπει να διατηρηθεί για την περαιτέρω ανάλυση που στοχεύει στον καθορισμό των μεθόδων για τυχόν έμμεση επίθεση στο εχθρικό ΚΒ ή για να προστατευτεί το φίλιο κέντρο βάρους. Τέλος, πρέπει να προσδιορισθεί το ποιά, μεταξύ των κρίσιμων δυνάμεων που διατηρούνται για την περαιτέρω ανάλυση, είναι η πιο ουσιαστική για την επίτευξη του ΑΝΣΚ από την άποψη των παραγόντων του χώρου και του χρόνου. δ. Ο επιτιθέμενος που κατέχει την ανώτερη δύναμη και μαχητική ισχύ, πρέπει κανονικά να στρέψει όλες τις προσπάθειές του στην καταστροφή ή την εξουδετέρωση του κέντρου βάρους του εχθρού. Εντούτοις, εάν ο επιτιθέμενος είναι κατώτερος σε κάποια κρίσιμη χρονική περίοδο ή σε κάποια πτυχή της στρατιωτικής του δύναμης, θα πρέπει να στρέψει τις αρχικές προσπάθειές του στην επίτευξη φυσικών ΑΝΣΚ προτού να μπορέσει να επιτεθεί στο κέντρο βάρους του εχθρού, άμεσα ή έμμεσα Δοκιμή ισχύος Πιθανού Κέντρου Βάρους α. Πριν από τον τελικό προσδιορισμό του εχθρικού κέντρου βάρους, πρέπει να λάβει χώρα δοκιμή για την ισχύ την επιλεγέντος ΚΒ, ως εξής: (1) Η πρώτη ερώτηση που υποβάλλεται είναι εάν η καταστροφή, εξουδετέρωση ή η αποδυνάμωση του πιθανού κέντρου βάρους του εχθρού θα επιδρούσε έτσι ώστε να αποτρέψει τον εχθρό από την ολοκλήρωση των δικών του ΑΝΣΚ. (2) Η δεύτερη ερώτηση είναι εάν οι δυνάμεις κάποιου είναι επαρκείς να καταστρέψουν ή να εξουδετερώσουν το κέντρο βάρους του εχθρού. 3 Παραδείγματος χάριν, οι Γερμανοί, στον σχεδιασμό της εισβολής στην Νορβηγία (Επιχείρηση Weseruebung Nord )

10 9 Οι απαντήσεις και στις δύο ερωτήσεις πρέπει να είναι καταφατικές, διαφορετικά οι προηγουμένως προσδιορισμένοι κρίσιμοι παράγοντες πρέπει να επαναξιολογηθούν και ένα διαφορετικό στρατηγικό και επιχειρησιακό κέντρο βάρους πρέπει να καθορισθεί. (3) Μια άλλη ερώτηση που υποβάλλεται, είναι ποια από τις κρίσιμες δυνάμεις του εχθρού θα εμποδίσει ή ακόμα και θα αποτρέψει την επίτευξη του φίλιου ΑΝΣΚ. β. Ο προσδιορισμός του κατάλληλου κέντρου βάρους του εχθρού είναι ένα δύσκολο έργο, κυρίως επειδή διάφοροι αστάθμητοι παράγοντες εμπλέκονται 4. γ. Οι συνέπειες του καθορισμού ενός λανθασμένου κέντρου βάρους στο στρατηγικό επίπεδο είναι συνήθως μοιραίες στην πολεμική προσπάθειά κάποιου. Η αποτυχία, για οποιοδήποτε λόγο, να καθοριστεί το κατάλληλο κέντρο βάρους σε μια σημαντική επιχείρηση, όχι μόνο μπορεί να οδηγήσει σε οπισθοδρομήσεις αλλά και μπορεί να είναι μοιραία στην έκβαση της επιχείρησης 5. ε. Ενώ ένας επιχειρησιακός ή στρατηγικός ΑΝΣΚ μπορεί να επιτευχθεί χωρίς καταστροφή ή εξουδετέρωση του κέντρου βάρους του εχθρού, ένας τέτοιος ΑΝΣΚ μπορεί να σταθεροποιηθεί, μόνο με την άσκηση μεγάλης προσπάθειας και δυνάμεων με την πάροδο του χρόνου 6. στ. Στον προγραμματισμό μιας εκστρατείας ή μιας σημαντικής επιχείρησης, ένα κοινό λάθος είναι να γίνει σύγχυση μεταξύ του φυσικού στόχου με το κέντρο βάρους του εχθρού. Η εστίαση στο στόχο αντί στο κέντρο βάρους του εχθρού οδηγεί αμετάβλητα σε περιττές απώλειες στο προσωπικό, στον εξοπλισμό, και στο χρόνο. 4 Για παράδειγμα, η θέληση του εχθρού να πολεμά σαν στρατηγικό κέντρο βάρους, είναι μια πάρα πολύ ευρεία έννοια και ανακριβής, ενώ η θέληση για πόλεμο του ηγέτη ή της ομάδος λήψεως αποφάσεων είναι πιο συγκεκριμένος. Ένα άλλο μόνιμο πρόβλημα είναι η ισχυρή τάση να βλέπει κανείς τον εχθρό σαν καθρέφτη του εαυτού του. Αυτό που μπορεί να είναι μια κρίσιμη δύναμη για τις φίλιες δυνάμεις πιθανόν να είναι λιγότερο ή καθόλου σημαντικό για τον εχθρό. 5 Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τον σχεδιασμό της ανακατάληψης της χερσονήσου Kerch στην Κριμαία μεταξύ 8 και 15 Μαΐου 1942, από τους Γερμανούς (Επιχείρηση Trappenjagd ), από τoν στρατηγό Erich von Manstein. 6 Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, αναφέρεται η συμμαχική εισβολή στη Σικελία, τον Ιούλιο 1943 (Επιχείρηση HUSKY ).

11 10 ζ. Πέραν των ανωτέρω, ένα χρήσιμο και αξιόπιστο βοήθημα προσδιορισμού ενός Κ.Β και διαχωρισμού του από τις κρίσιμες απαιτήσεις ή τρωτότητες είναι το does/uses («τι κάνει /τι χρησιμοποιεί») test, όπου αφενός προσδιορίζονται οι κρίσιμες δυνατότητες, αφετέρου προσδιορίζεται αυτό που το ΚΒ σαν σύστημα χρησιμοποιεί ( uses ) για να επιτελεστεί το συγκεκριμένο έργο ή να επιτευχθεί ο σκοπός. Προσδιορίζει δηλαδή μία απαίτηση. 14. Θεωρία Συστημάτων: Σύνδεση Στρατηγικού Πλαισίου και Κέντρου Βάρους α. Ένας ακριβής τρόπος να καθοριστεί ένα κέντρο βάρους εμπλέκει τη χρησιμοποίηση της θεωρίας συστημάτων και την υποστήριξη μιας ολιστικής θεώρησης. Οτιδήποτε άλλο είναι απλώς εικασία. Το στρατηγικό πλαίσιο προσφέρει όχι μόνο μια απλή πορεία αλλά και έναν συντομότερο δρόμο. Το εν λόγω πλαίσιο είναι θεωρία συστημάτων, όπου μέσω των ακόλουθων τριών ερωτήσεων: Ποιά είναι η Επιθυμητή Τελική Κατάσταση, Πώς μπορεί να επιτευχθεί, Ποιοι πόροι απαιτούνται, αναλύει το ΚΒ με έξι (6) βήματα, μεταξύ των οποίων: Προσδιορισμός της Επιθυμητής Τελικής Κατάστασης, Προσδιορισμός των τρόπων για να επιτευχθεί η Επιθυμητή Τελική Κατάσταση, Ποιά τα μέσα που απαιτούνται, Ποια οντότητα (ουσιαστικό) κατέχει τον τρόπο ή την κρίσιμη ικανότητα να επιτευχθεί η Επιθυμητή Τελική Κατάσταση, και τέλος, η διαδικασία ολοκληρώνεται με τον προσδιορισμό των κρίσιμων απαιτήσεων που είναι τρωτές. ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 15. Σύνοψη α. Η έννοια του Κέντρου Βάρους είναι πλήρως βιώσιμη δεδομένου ότι είναι ένα βασικό εργαλείο για τους επιτελείς σε όλα τα κλιμάκια σχεδιάσεως. Μπορεί να εφαρμοστεί πέρα από το φάσμα των εχθροπραξιών με την βασική προϋπόθεση, ότι το αντίστοιχο κέντρο βάρους συσχετίζεται άμεσα με τον ΑΝΣΚ που πρέπει να επιτευχθεί, διαφορετικά ολόκληρη η έννοια έχει ελάχιστη ενδεχομένως χρησιμότητα.

12 11 β. Στο παρελθόν, οι μεγάλοι ηγέτες και οι επιτυχημένοι διοικητές δεν χρησιμοποίησαν τον όρο του κέντρου βάρους αλλά διαισθητικά ήξεραν ότι ο γρηγορότερος και αποφασιστικότερος τρόπος να νικηθεί ο εχθρός ήταν να επιτεθούν στο ισχυρότερο μέρος του στρατού του (στο εχθρικό κέντρο βάρους) και να προστατεύσουν το αντίστοιχο φίλιο. Η έννοια του κέντρου βάρους θα παραμείνει ενεργή και χρηστική για πολύ καιρό ακόμη και καμία αλλαγή στην τεχνολογία δεν είναι πιθανό να την ακυρώσει. Η πλήρης κατανόηση της θεωρίας της έννοιας του κέντρου βάρους είναι κρίσιμη, εάν οι διοικητές και οι επιτελείς τους σκοπεύουν να υιοθετήσουν όλες τις διαθέσιμες πηγές δύναμης προκειμένου να επιτευχθεί η επιτυχία σε σύντομο χρονικό διάστημα και με τις λιγότερες απώλειες για τις φίλιες δυνάμεις. γ. Οι σχεδιαστές των στρατιωτικών επιχειρήσεων πρέπει να καταλαβαίνουν πλήρως την έννοια των κρίσιμων παραγόντων και την αναλυτική μέθοδο που χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί το κατάλληλο κέντρο βάρους. Ο ΑΝΣΚ καθορίζει τον τρόπο ανάπτυξης για μάχη των δυνάμεών κάποιου και τα επίπεδα του πολέμου. Στο μέλλον, η ανάλυση των εχθρικών και των φίλιων κρίσιμων παραγόντων θα είναι πιο σύνθετη από σήμερα λόγω της αναμενόμενης αυξανόμενης διάχυσης των κρίσιμων δυνάμεων και των κρίσιμων αδυναμιών μεταξύ των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών πηγών δύναμης. Εκτός από τα παραδοσιακά κέντρα βάρους, τα δίκτυα υπολογιστών θα προκύψουν πιθανώς ως περισσότερο σημαντικό μέρος των επιχειρησιακών και τακτικών κέντρων βάρους. δ. Μια σε βάθος ανάλυση δεν απαιτείται μόνο για τον καθορισμό των εχθρικών ΚΒ, αλλά και για τα φίλια ΚΒ. Αυτό θεωρείται ίσως πιο δύσκολο διότι έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε όπως για τον εαυτό μας και όχι όπως σκέφτεται ο αντίπαλος (mirror image). Από την ανάλυση των εχθρικών δυνατοτήτων θα καταλήξουμε στο ποια φίλια μέσα και δυνατότητες ο εχθρός μπορεί αποτελεσματικά να προσβάλει και με πιο τρόπο άμυνας μπορούμε να τα προστατεύσουμε. 16. Συμπεράσματα α. Η ορθή επιλογή των φίλιων και εχθρικών ΚΒ είναι καθοριστική, για την αποτροπή επιτεύξεως των εχθρικών ΑΝΣΚ, και για την επίτευξη των

13 12 φίλιων ΑΝΣΚ, καθιστώντας το ΚΒ την πιο συγκεντρωμένη άποψη της συνολικής μαχητικής δύναμης του εχθρού και ικανότητας δράσεώς του. β. Η θεωρία των ΚΒ παρέχει ένα εξαιρετικό οδηγό επιχειρησιακής σχεδίασης. Ο σωστός προσδιορισμός των ΚΒ προϋποθέτει: άριστη γνώση των φίλιων και των αντιπάλων δυνατοτήτων, εξαρτάται από τη φύση της σύγκρουσης, είναι κρίσιμος για την έκβαση και αποτελεί το βασικότερο μέσο σύνδεσης των ΑΝΣΚ και της Επιχειρησιακής χρησιμοποίησης των δυνάμεων από τον Διοικητή. Η ανάγκη αναγνώρισης του ΚΒ δεν είναι πάντα απαραίτητη σε όλα τα ήδη του πολέμου. Σε περιορισμένους πολέμους η διερεύνηση των ΚΒ του αντιπάλου τείνει να τελειώνει με την επίτευξη περιορισμένων πολιτικών ΑΝΣΚ. Εξαίρεση ίσως αποτελούν οι Ειρηνευτικές Επιχειρήσεις, όπου τις περισσότερες φορές υφίσταται Φίλιο ΚΒ και ενίοτε εχθρικό. γ. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του επιχειρησιακού ή τακτικού εχθρικού κέντρου βάρους, είναι η δυνατότητά του να θέτει το φίλιο κέντρο βάρους σε φυσικό κίνδυνο. Αυτό δεν είναι ένα χαρακτηριστικό ενός στρατιωτικού ΑΝΣΚ, ενός αποφασιστικού σημείου ή μιας κρίσιμης αδυναμίας ή τρωτότητας. Επιπλέον, οποιοδήποτε απτό στοιχείο ενός εχθρικού στρατηγικού κέντρου βάρους αντιπροσωπεύει μια βασική απειλή για το στρατηγικό φίλιο κέντρο βάρους. δ. Ο παράγων ΧΡΟΝΟΣ: Οι Κρίσιμες τρωτότητες δύνανται να είναι τεχνικές ή γεωγραφικές ή νοητικές. Επίσης μπορεί να υπάρχει ανισότητα σε ορισμένα στοιχεία της δύναμης, ή τρωτότητα στην εθνική ψυχολογία, ή σε μερικά στάδια του διεξαγόμενου πολέμου. Η λίστα των τρωτοτήτων είναι χωρίς τέλος. Κάτι που την μια στιγμή είναι δύναμη την επόμενη μπορεί να είναι μια αδυναμία. Όμως από τις πιθανές τρωτότητες, υπάρχει ένας παράγοντας ο οποίος εμφανίζεται περισσότερο από κάθε άλλον, ο ΧΡΟΝΟΣ. Πολλά ΚΒ (ιδιαίτερα τα φυσικά) έχουν τρωτότητες οι οποίες είναι παροδικές. ε. Όλα τα Μοντέλα ανάλυσης της έννοιας του ΚΒ, καθώς και η φιλολογία και συζήτηση περί του θέματος καταδεικνύουν το εξής απλό, ότι δηλαδή η διερεύνηση του Κέντρου Βάρους απαιτεί ευφυΐα και οξεία αντίληψη και ότι η Στρατηγική αποτελεί τέχνη και όχι επιστήμη, με απαραίτητο συστατικό την ευελιξία.