Τίτλος Εκπαιδευτικού Σεναρίου: Οι εσωτερικές δυνάμεις της Γης Δημιουργός: Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Π.Ε. 70

Transcript

1 Τίτλος Εκπαιδευτικού Σεναρίου: Οι εσωτερικές δυνάμεις της Γης Δημιουργός: 1.Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Γεωγραφία 2.Τάξη στην οποία απευθύνεται: Στ Δημοτικού 3.Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Σ. Το εκπαιδευτικό σενάριο είναι σύμφωνο με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών αφού αναφέρει για το γνωστικό αντικείμενο: Γεωγραφία: Για το μάθημα της Γεωγραφίας της Στ Δημοτικού το Α.Π.Σ. αναφέρει ως στόχους: α) Να διακρίνουν τις ενδογενείς δυνάμεις οι οποίες επιδρούν στη διαμόρφωση του ανάγλυφου της γης. β) Να διακρίνουν τις φυσικές καταστροφές και τις συνέπειες αυτών στη ζωή του ανθρώπου Η αξιοποίηση ανοικτών λογισμικών είναι συμβατή με το αναλυτικό πρόγραμμα της γεωγραφίας της Στ Δημοτικού και ειδικότερα με τις πτυχές του που αναφέρονται στην απόκτηση, επανάληψη, ενσωμάτωση και εμπέδωση νέων εννοιών της διδασκόμενης ύλης. Η γεωγραφική εκπαίδευση εστιάζει την προσοχή της κυρίως στην ανάπτυξη ικανοτήτων (συγκέντρωση πληροφοριών με γεωγραφικό περιεχόμενο, αποκωδικοποίηση χαρτών, απεικόνιση γεωγραφικών στοιχείων, προσανατολισμό στο χώρο). Το παρόν εκπαιδευτικό σενάριο είναι σύμφωνο με τις γνωστικές θεωρίες μάθησης του κονστρουκτιβισμού εποικοδομισμού και της ανακαλυπτικής μάθησης, όπου η μάθηση δε μεταδίδεται, αλλά είναι μια διαδικασία προσωπικής κατασκευής της γνώσης, η οποία εδράζεται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις οι οποίες τροποποιούνται κατάλληλα ώστε να ενωθούν με τη νέα γνώση. Ο κάθε μαθητής κατασκευάζει τη γνώση με το δικό του τρόπο, ενεργητικά και δεν αποτελεί απλά έναν παθητικό υποδοχέα πληροφοριών και γνώσεων. Επίσης ανακαλύπτει τη γνώση (κανόνες, αρχές, ανάπτυξη δεξιοτήτων) μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες με το πείραμα, τη δοκιμή, την επαλήθευση τη διάψευση. 4.Οργάνωση της διδασκαλίας και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή: Το εκπαιδευτικό σενάριο θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με τη διδασκαλία του κεφαλαίου 16, Οι φυσικές καταστροφές και οι συνέπειές τους στη ζωή των ανθρώπων (σελ ) και της σελίδας 23 του τετραδίου εργασιών του ίδιου κεφαλαίου. Για παιδαγωγικούς λόγους οι μαθητές θα οργανωθούν σε ομάδες των 3-4 ατόμων και η κάθε ομάδα θα εργάζεται χρησιμοποιώντας έναν υπολογιστή στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα του εργαστηρίου πληροφορικής, η διδασκαλία θα γίνει με τη χρήση ενός υπολογιστή και ενός βιντεοπροβολέα. Επίσης ο υπολογιστής θα πρέπει να έχει σύνδεση με το διαδίκτυο. Λογισμικά που απαιτούνται: Ανοικτού τύπου (Hot Potatoes) Google Earth από τη διεύθυνση 1

2 5.Διδακτικοί Στόχοι: Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: (Γεωγραφία) Να διακρίνουν τις ενδογενείς δυνάμεις οι οποίες επιδρούν στη διαμόρφωση του ανάγλυφου της γης Να διακρίνουν τις φυσικές καταστροφές και τις συνέπειες αυτών στη ζωή του ανθρώπου Να διαπιστώσουν ότι σχεδόν καμία περιοχή της Ελλάδας δεν είναι σεισμικά απρόσβλητη Να παρατηρήσουν ότι οι περισσότεροι σεισμοί οφείλονται στην μετακίνηση των τεκτονικών πλακών Να προτείνουν τρόπους αποφυγής των καταστρεπτικών συνεπειών ενός σεισμού Β. Ως προς τη χρήση των Τ.Π.Ε. Οι ΤΠΕ δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές/τριες να διευρύνουν τις γνώσεις τους για το θέμα που εξετάζεται με σκοπό: Να διερευνήσουν διαφορετικές προσεγγίσεις (Google Earth). Οι μαθητές με τη χρήση του Google Earth (οπτικοποίηση) έχουν τη δυνατότητα άμεσης παρουσίασης της περιοχής που πλοηγούνται στη ρεαλιστική της μορφή καθώς και τη δυνατότητα δυναμικών οπτικοποιήσεων καθώς αλλάζουν από πολύ μεγάλη σε πολύ μικρή χωρική κλίμακα με άμεσο χειρισμό των δεδομένων. Η αξιοποίηση ανοικτών λογισμικών τύπου Hot Potatoes είναι συμβατή με το αναλυτικό πρόγραμμα της γεωγραφίας της Στ Δημοτικού και ειδικότερα με τις πτυχές του που αναφέρονται στην απόκτηση, επανάληψη, ενσωμάτωση και εμπέδωση νέων εννοιών της διδασκόμενης ύλης. Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία Η προώθηση της συνεργατικής μάθησης και της επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών Η ενθάρρυνση στην επιχειρηματολογία και στο διάλογο Η παρουσίαση των πληροφοριών, των παρατηρήσεων, των σκέψεων και των συμπερασμάτων με μεθόδους υποστηρικτικούς της διαδικασίας μάθησης. 6.Εκτιμώμενη Διάρκεια: Η διάρκεια του σεναρίου εξαρτάται από το επίπεδο, τις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών στα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν και των αριθμό των μαθητών. Προτείνεται να γίνει σε 3 διδακτικές ώρες. 7.Οργάνωση διεξαγωγής Σεναρίου: Συνολικά όλο το σενάριο αποτελείται από τέσσερις φάσεις: Α. Οργάνωση ομάδων και ορισμός του θέματος ενασχόλησης (1/2 δ.ω.) Β. Επαφή των μαθητών με τα εκπαιδευτικά λογισμικά Γ. Διεξαγωγή του σεναρίου (Google Earth) (2 δ.ω.) Δ. Αξιολόγηση (Hot Potatoes) (1/2 δ.ω.) 2

3 8.Αναλυτική παρουσίαση του Σεναρίου: Α φάση: Οργάνωση ομάδων και ορισμός του θέματος ενασχόλησης Σε συνδυασμό με το προαναφερόμερο κεφάλαιο από το βιβλίο της Γεωγραφίας, οργανώνουμε τις ομάδες των μαθητών και ορίζουμε το θέμα της ενασχόλησης και τους στόχους της ενότητας, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Η σκοπιμότητα της έρευνας έγκειται στο να δουν και να αντιληφθούν οι μαθητές με πιο παραστατικό τρόπο το φαινόμενο των σεισμών, δρώντας ενεργητικά και όχι να λάβουν απλά πληροφορίες για αυτό, σαν παθητικοί δέκτες. Β Φάση: Επαφή των μαθητών με τα εκπαιδευτικά λογισμικά Η επαφή των μαθητών με τα λογισμικά θα έχει ήδη γίνει από τις προηγούμενες ενότητες των μαθημάτων. Οι μαθητές θα έχουν εξοικειωθεί με τις βασικές λειτουργίες των λογισμικών Google Earth: Οι μαθητές γνωρίζουν ότι το συγκεκριμένο λογισμικό περιλαμβάνει δορυφορικές φωτογραφίες υψηλής ευκρίνειας από όλα τα σημεία του πλανήτη. Γνωρίζουν ότι η πλοήγηση μπορεί να γίνει πολύ εύκολα είτε με τα βελάκια του πληκτρολογίου είτε με τη βοήθεια του ποντικιού πατώντας τα κατάλληλα πλήκτρα. Επιπρόσθετα θα τους δοθούν και σχετικές οδηγίες πλοήγησης στο χάρτη από την παρακάτω διεύθυνση: Με το Hot Potatoes οι μαθητές θα απαντήσουν σε κάποιες ασκήσεις αξιολόγησης για να διαπιστωθεί σε ποιο βαθμό κατανόησαν το αντικείμενο του σεναρίου. Γ Φάση: Διεξαγωγή του σεναρίου Η φάση αυτή αποτελεί το κύριο μέρος του εκπαιδευτικού σεναρίου. Για να εισάγουμε τους μαθητές στο αντικείμενο του κεφαλαίου κάνουμε μια συζήτηση σχετική με τους σεισμούς ζητώντας από τους μαθητές να καταθέσουν τις απόψεις τους. Μετά θα πλοηγηθούν στο τρισδιάστατο χάρτη του Google Earth. Θα εξετάσουν το χώρο της Ελλάδας, και θα δουν τους σεισμούς που έχουν εκδηλωθεί. Θα τους ζητηθεί να βρουν και να καταγράψουν κάποιους από αυτούς, όπως παρουσιάζεται στο φύλλο εργασίας 1. Επίσης, μετά την ολοκλήρωση του φύλλου εργασίας, μπορούν να πλοηγηθούν και να βρουν στοιχεία για οποιοδήποτε σεισμό τους ενδιαφέρει και σε περιοχές εκτός της Ελλάδας. Στη συνέχεια θα ζητηθεί να ανοίξουν ένα αρχείο που δείχνει τις τεκτονικές πλάκες της γης, όπως παρουσιάζεται στο φύλλο εργασίας 2. Θα γίνει συζήτηση πάνω στο θέμα των τεκτονικών πλακών, με σκοπό να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η σύγκρουσή των πλακών είναι η αιτία γέννησης ενός σεισμού. Στη συνέχεια θα δούμε αν γίνεται κάποιος σεισμός εκείνη τη στιγμή κάπου στη γη. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και το φύλλο εργασίας 3. Θα ζητηθεί από τους μαθητές να ανοίξουν ένα αρχείο που δείχνει τα ηφαίστεια της γης. Η επικέντρωση θα γίνει στον ελλαδικό χώρο. Δ φάση: Αξιολόγηση Η αξιολόγηση του σεναρίου θα γίνει με απλές ασκήσεις αξιολόγησης για να διαπιστωθεί ο βαθμός που οι μαθητές κατανόησαν το αντικείμενο του σεναρίου. Οι ασκήσεις θα είναι τύπου πολλαπλών επιλογών και αντιστοίχισης από το εκπαιδευτικό λογισμικό Hot Potatoes, όπως φαίνεται στο φύλλο εργασίας 4. 9.Φύλλα εργασίας 3

4 Φύλλο εργασίας 1 Ανοίξτε το Google Earth από το εικονίδιο που θα βρείτε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας. Από τις επιλογές που έχει στα αριστερά πηγαίνετε στην κατηγορία «Έκθεση» και τσεκάρετε μόνο την επιλογή «Σεισμοί». Αν κάποιο από τα υπόλοιπα είναι τσεκαρισμένο κάντε κλικ επάνω του, ώστε να ξε-τσεκαριστεί. Αυτό γίνεται για να μην παρουσιάζονται πληροφορίες που δε μας χρειάζονται στην παρούσα εργασία. Πηγαίνετε τώρα να πλοηγηθείτε στην Ελλάδα σύμφωνα με τις οδηγίες πλοήγησης που έχετε μπροστά σας. Παρατηρείτε σεισμικές δονήσεις στον Ελλαδικό χώρο; Καταγράψτε 5 από τις παρατηρήσεις σας αναφέροντας την ημερομηνία που έγινε η δόνηση, το μέγεθός της, το εστιακό βάθος και την τοποθεσία που έγινε

5 Φύλλο εργασίας 2 Στην πάνω μεριά του προγράμματος πατήστε το μενού που λέει «Αρχείο» και μετά πατήστε εκεί που λέει «άνοιγμα». Από την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας βρείτε και πατήστε «Άνοιγμα» στο αρχείο « Tectonic_Plates_[74609]». Παρατηρήστε τις αλλαγές που γίνονται στην επιφάνεια του Google Earth. 5

6 Πλοηγηθείτε στη γη και καταγράψτε τις τεκτονικές πλάκες που υπάρχουν. Παρατηρήστε τώρα το χώρο της Ελλάδας. Μεταξύ ποιων τεκτονικών πλακών βρίσκεται; Ποια συμπεράσματα σχετικά με το θέμα της συχνότητας σεισμών μπορούμε να κάνουμε από τη θέση της Ελλάδας; Θέλετε να δούμε αν κάνει κάποιο σεισμό αυτή τη στιγμή στη γη; Ας ανοίξουμε, όπως κάναμε και πριν το αρχείο « USGS_Real-time_Earthquakes_[73112]» από την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας. Καταγράψτε αν υπάρχουν σεισμικές δονήσεις αυτή τη στιγμή κάπου στη γη. 6

7 Φύλλο εργασίας 3 Στην πάνω μεριά του προγράμματος πατήστε το μενού που λέει «Αρχείο» και μετά πατήστε εκεί που λέει «άνοιγμα». Από την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας βρείτε και πατήστε «Άνοιγμα» στο αρχείο «Volcanoes_of_the_World». Παρατηρήστε τις αλλαγές που γίνονται στην επιφάνεια του Google Earth. 7

8 Πλοηγηθείτε στη γη και καταγράψτε 5 από τα ηφαίστεια που υπάρχουν. Παρατηρήστε τώρα το χώρο της Ελλάδας. Γνωρίζετε αν υπάρχουν ηφαίστεια στον ελλαδικό χώρο; Κοιτάξτε τώρα το Google Earth. Τι παρατηρείτε; Καταγράψτε τα ηφαίστεια που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο; Σημειώστε τον τύπο ηφαιστείων, το υψόμετρο της κορυφής τους και το γεωγραφικό μήκος που βρίσκονται. 8

9 Φύλλο εργασίας 4 1. Οι εσωτερικές δυνάμεις της Γης Κουίζ 2:47 Δείξε μία - μία τις ερωτήσεις 1. Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια αποτελούν: A.? τις ενδογενείς δυνάμεις της Γης B.? τις εξωγενείς δυνάμεις της Γης 2. Το εξωτερικό στρώμα της Γης ονομάζεται: A.? Ατμόσφαιρα B.? Λιθόσφαιρα C.? Μεσόσφαιρα D.? Ιονόσφαιρα 3. Όταν μία λιθοσφαιρική πλάκα λιώνει μετατρέπεται σε: A.? πετρέλαιο B.? λάβα C.? μάγμα D.? χώμα 4. Όταν δύο πλάκες συγκρούονται προκαλείται: A.? ηφαίστειο B.? σεισμός 9

10 5. Στην Ελλάδα υπάρχουν ηφαίστεια A.? Σωστό B.? Λάθος 6. Η Ελλάδα είναι μια σεισμογενής χώρα A.? Λάθος B.? Σωστό 7. Μεταξύ ποιων λιθοσφαιρικών πλακών βρίσκεται η Ελλάδα; A.? Αφρικανική και Ινδοαυστραλιανή B.? Βορειοαμερικάνική και Ευρασίας C.? Αφρικανική και Ευρασίας D.? Ειρηνικού και Ινδοαυστραλιανή 2. Οι εσωτερικές δυνάμεις της Γης Άσκηση ανακατεμένων λέξεων 1:41 Τοποθέτησε τις λέξεις σε σειρά ώστε να σχηματιστεί μια πρόταση. Αν κολλήσεις κάπου πάτησε το κουμπί βοήθεια για να σου εμφανιστεί η επόμενη λέξη Έλεγχος Αναίρεση Ξαναδοκίμασε Βοήθεια αποτελούν ηφαίστεια και δυνάμεις τα Γης της σεισμοί ενδογενείς τις Οι 10

11 3. Οι εσωτερικές δυνάμεις της Γης Άσκηση αντιστοίχισης 1:48 Ταίριαξε τα αντικείμενα στα δεξιά με αυτά στα αριστερά Έλεγχος τεκτονικές ηφαίστεια σύγκρουση πλακών ενδογενείς σεισμοί Έλεγχος 11

12 Πλοήγηση στον τρισδιάστατο χάρτη Η πλοήγηση μπορεί να γίνει πολύ εύκολα με το ποντίκι, το πληκτρολόγιο ή με το αντίστοιχο χειριστήριο. Χειριστήριο 1. Αλλάζει τη γωνία από την οποία βλέπουμε την εικόνα (εξ ορισμού είναι κάτοψη) 2. Λειτουργεί σαν χειριστήριο και κινεί την εικόνα στην κατεύθυνση που κινείται. 3. Τα βέλη δηλώνουν την κατεύθυνση στην οποία θέλουμε να μετακινηθεί η εικόνα. 4. Δείχνει τον Βορρά. Αν πατήσουμε πάνω στο Ν τότε επαναφέρει τον χάρτη στον αρχικό του προσανατολισμό 5. Αλλάζει την κλίμακα (μεγέθυνση, σμίκρυνση). 6. Περιστρέφει την εικόνα. Ποντίκι Με πατημένο το αριστερό κουμπί του ποντικιού μπορούμε να κινηθούμε δεξιάαριστερά. Με πατημένο το δεξί κουμπί αλλάζουμε την κλίμακα του χάρτη. Με πατημένο το μεσαίο κουμπί μπορούμε να αλλάξουμε οπτική γωνία και να περιστρέψουμε την εικόνα. Αν κάνουμε διπλό κλικ σε κάποιο σημείο του χάρτη τότε γίνεται αυτόματη προήγηση σε αυτό. Πληκτρολόγιο Λειτουργικότητες Πλήκτρο Μετακίνηση της εικόνας προς τα αριστερά Μετακίνηση της εικόνας προς τα δεξιά Μετακίνηση της εικόνας προς τα πάνω Μετακίνηση της εικόνας προς τα κάτω Σμίκρυνση - Μεγέθυνση + Αλλαγή οπτικού πεδίου Αλλαγή οπτικού πεδίου Page Up Page Down 12

13 Βιβλιογραφία: Κόμης Β. & Ράπτης Α. (2002), Η Υπολογιστική Μοντελοποίηση στη διδασκαλία και τη μάθηση των θετικών επιστημών, Πρακτικά 3 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτική των Φυσικών Επιστημών και Εφαρμογή Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση. Διαθέσιμο και στο Κοσσυβάκη, Φ. (2005). Εναλλακτική Διδακτική. Προτάσεις για μετάβαση από τη Διδακτική του Αντικειμένου στη Διδακτική του Ενεργού Αντικειμένου. Αθήνα: Gutenberg Μακράκης, Β. (2000), Υπερμέσα στην Εκπαίδευση - Μια Κοινωνιολογική- Εποικοδομητική Προσέγγιση. Αθήνα: Μεταίχμιο Ματσαγγούρας, Η. (2002), Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα: Μ. Γρηγόρης Ματσαγγούρας, Η. (2005), Στρατηγικές διδασκαλίας: Η κριτική σκέψη στη διδακτική Πράξη, τόμοι Α & Β, Αθήνα: Gutenberg Ράπτης, Α. & Ράπτη, Α.(2005). Μάθηση και Διδασκαλία στην Eποχή της Πληροφορίας: Ολική Προσέγγιση, Τόμος. Α, Αθήνα Υ.Π.ΔΒΜ.Θ, Π.Ι., Γεωγραφία Στ' Δημοτικού: Μαθαίνω για τη Γη, Βιβλίο Μαθητή, Βιβλίο Δασκάλου, Τετράδιο Εργασιών, ΟΕΔΒ, Αθήνα Τελευταία πρόσβαση 7/8/ Τελευταία πρόσβαση 9/8/