«ANIMAth: Ένα ιαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης και ιδασκαλίας στο Χώρο των Μαθηµατικών»

Transcript

1 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 1 «ANIMAth: Ένα ιαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης και ιδασκαλίας στο Χώρο των Μαθηµατικών» Αλιµήση Ρενέ Φοιτήτρια τµήµατος Μηχ. Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και ικτύων, Παν. Θεσσαλίας realimis@inf.uth.gr Χρηστούλη Έλενα Φοιτήτρια τµήµατος Μηχ. Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και ικτύων, Παν. Θεσσαλίας elhristo@inf.uth.gr Χάλκη Παναγιώτα Φοιτήτρια τµήµατος Μηχ. Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και ικτύων, Παν. Θεσσαλίας pahalki@inf.uth.gr Χρονάκη Άννα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, ΠΤΠΕ, Παν. Θεσσαλίας chronaki@uth.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το διαδικτυακό περιβάλλον µάθησης «ANIMAth» αποτελεί µια προσπάθεια αξιοποίησης της τεχνολογίας για την ανάπτυξη µιας εκπαιδευτικής διαδικτυακής εφαρµογής που ενσωµατώνει δυνατότητες για πρόσβαση σε πληροφορία, για συνεργατική µάθηση και επικοινωνία σύµφωνα µε τις σύγχρονες θεωρίες µάθησης. Έχει δηµιουργηθεί µε την περιγραφική γλώσσα html Hypertext Markup Language και µε Javascript. Εµπεριέχει οπτικοακουστικό υλικό, κείµενα, δραστηριότητες και φύλλα εργασίας ειδικά διαµορφωµένα για µαθητές-τριες του δηµοτικού σχολείου. Αποσκοπεί στην οικοδόµηση µαθηµατικών εννοιών όπως η µέτρηση, η ανάγνωση γραφηµάτων κλπ, µέσα από αυθεντικά πλαίσια γνώσης και πληροφορίας. ίδεται, επίσης, η δυνατότητα κριτικού αναστοχασµού µέσω της γνωριµίας των µαθητών-τριών µε εναλλακτικά εργαλεία µέτρησης και αναπαράστασης της πληροφορίας. Το ΑΝΙΜΑth µπορεί να αξιοποιηθεί στο σχολικό εργαστήριο ΗΥ, στην τάξη των µαθηµατικών, ή και στο σπίτι. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: διαδικτυακό περιβάλλον µάθησης, συνεργατική µάθηση, κοινότητα µάθησης, λογισµικό για τα µαθηµατικά ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι πλέον γενικότερα αποδεκτό ότι η πρόσβαση σε πληροφορία και η συνεργασία αποτελούν βασική παραµέτρους σε θεµελιώδεις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είναι η εργασία και η µάθηση. Οι σύγχρονες ψυχολογικές θεωρίες, όταν µελετούν τους τρόπους µε τους οποίους εργαζόµαστε και µαθαίνουµε αποτελεσµατικά, δίνουν όλο και περισσότερο έµφαση στο ρόλο που διαδραµατίζει το κοινωνικό πλαίσιο, η ανθρώπινη επικοινωνία και αλληλεπίδραση καθώς και τα εργαλεία που διαµεσολαβούν διαδικασίες µάθησης και επικοινωνίας (βλ. θεωρίες όπως activity theory, situated cognition, distributed cognition στο Αβούρης και Κόµης, 2004). Μετατοπίζουν συνεπώς το ενδιαφέρον από τις ατοµικές διεργασίες στα συλλογικώς δρώντα υποκείµενα, αναγνωρίζοντας την ενεργή, αλληλεπιδραστική και κοινωνική φύση της γνώσης. Η συνεργατική µάθηση είναι η διαδικασία κατά την οποία δύο ή περισσότερα άτοµα εργάζονται παράλληλα και αλληλεπιδρούν για να «χτίσουν» τη λύση ενός προβλήµατος (Dillenbourg και Scheider, 1995). Έρευνες συνδέουν την συνεργατική µάθηση µε την κοινωνικοποίηση, µε την

2 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 2 ανάπτυξη µηχανισµών δηµιουργικής επίλυσης προβληµάτων καθώς και µε την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης (Cokhale, 1995). Τα παιδαγωγικά πλεονεκτήµατα που προσφέρει η συνεργασία και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που βασίζονται σε αυτήν µε χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων έχουν διεξοδικά συζητηθεί τα τελευταία χρόνια (Αβούρης και Κόµης, 2004). Έµφαση δίνεται στη δηµιουργία κοινοτήτων µάθησης (communities of learners) µε κοινούς στόχους, κανόνες δράσης, χρήση κατάλληλων εργαλείων και ανάλογο καταµερισµό εργασίας όπως προτείνεται από τη θεωρία της δραστηριότητας (Αβούρης και Κόµης, 2004). Τα διαδικτυακά περιβάλλοντα ενσωµατώνουν συνήθως τέτοιους µηχανισµούς και προσφέρουν νέες δυνατότητες. Το λογισµικό «ANIMAth» που παρουσιάζουµε, αποτελεί µια προσπάθεια αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας για την κατασκευή µιας βάσης εκπαιδευτικού υλικού µε πρόσβαση σε πληροφορία η οποία µπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα για τη συζήτηση και τον κριτικό αναστοχασµό επιµέρους θεµάτων για τα µαθηµατικά. ηµιουργήθηκε µε την χρήση html και µε την γλώσσα javascript. Αποτελεί µία διαδικτυακή συνεργατική εφαρµογή και απευθύνεται σε µαθητές και µαθήτριες της και Ε δηµοτικού. Ενσωµατώνει δυνατότητες πρόσβασης σε πληροφορία, επικοινωνία και συνεργασία. Μία εικονική σχολική τάξη µε διαστάσεις κοινότητας είναι ενσωµατωµένη µε την εφαρµογή. Οι µαθητές και οι µαθήτριες µπορούν να επικοινωνούν ασύγχρονα αξιοποιώντας το forum και να συζητούν σε online χρόνο µε τα υπόλοιπα συνδεδεµένα µέλη αξιοποιώντας την δυνατότητα για ηλεκτρονική κουβέντα. Συνεργατικές δραστηριότητες, ειδικά διαµορφωµένα φύλλα εργασίας, εκπαιδευτικό οπτικοακουστικό υλικό και κείµενα βρίσκονται στη διάθεση των µαθητών και των µαθητριών για αξιοποίηση. Το «ΑΝΙΜΑth», ήταν απόρροια της ακόλουθης παρατήρησης: «Τα µαθηµατικά «συχνάζουν» στην καθηµερινή ζωή, και αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι της ανάγκης κατανόησης του κοινωνικού και φυσικού κόσµου που µας περιβάλλει». Με αφορµή αυτό το γεγονός προσπαθήσαµε να εντοπίσουµε µαθηµατικές έννοιες σε αυθεντικά πλαίσια της καθηµερινής ζωής και να προβληµατίσουµε εποικοδοµητικά τους µαθητές και τις µαθήτριες ώστε να προαχθεί η επικοινωνία για τα µαθηµατικά και να τεθούν σε λειτουργία νοητικές διαδικασίες ερµηνείας µέσω χρήσης και ανάγνωσης διαφόρων µέσων αναπαράστασης. Στόχος µας είναι να διερευνήσουν οι µαθητές και οι µαθήτριες µαθηµατικά ζητήµατα µέσα από το πρίσµα της καθηµερινής ζωής. Ο κόσµος των πεταλούδων επιλέχθηκε ως ένα τέτοιο αυθεντικό πλαίσιο µάθησης για τα µαθηµατικά, καθώς πέρα από τη γοητεία που ασκεί η ίδια η οντότητα της πεταλούδας, η διάσωσή της παραπέµπει σε µια σειρά από κοινωνικά διλήµµατα και απαιτεί ενεργή δραστηριοποίηση για το περιβάλλον. Πως, λοιπόν, χρησιµοποιούνται τα µαθηµατικά µε στόχο αυτή την κατεύθυνση; ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Η διαδικτυακή πολυµεσική εφαρµογή που θα παρουσιάσουµε, αποτελείται από δύο βασικές οθόνες πλοήγησης και έξι κύριες ενότητες, οι οποίες συνδέονται µέσα από µία κεντρική εισαγωγική οθόνη πλοήγησης.

3 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3 Εικόνα 1: Εισαγωγική οθόνη πλοήγησης Το αριστερό φτερό της πεταλούδας (Μετρώ µε πεταλούδες) οδηγεί σε µία δεύτερη οθόνη πλοήγησης στο εκπαιδευτικό υλικό και στις ποικίλες δραστηριότητες. Υπάρχουν έξι ενότητες µε εκπαιδευτικό υλικό οι οποίες µελετούν από διαφορετικές σκοπιές τον κόσµο της πεταλούδας. Χαρακτηριστική η εικόνα που ακολουθεί. Εικόνα 2: Εισαγωγική οθόνη επιλογής ενοτήτων Ο µαθητής-τρια είναι ελεύθερος-η να επιλέξει όποια από τις ενότητες αυτό επιθυµεί. Η επιλογή πλοήγησης είναι ελεύθερη. Κάθε ενότητα εξετάζει από διαφορετική σκοπιά την πεταλούδα και εντοπίζει τα µαθηµατικά που κρύβονται εκεί. Συνοπτικά αναφέρουµε για την κάθε ενότητα : Στον κόσµο των ειδικών: Οι µαθητές-τριες έχουν στην διάθεση τους υλικό από επιστηµονικά πειράµατα, από τις απόψεις επιστηµόνων, από τις απαντήσεις των ερευνητών σε απορίες συνοµηλίκων τους. Το κρίσιµο ερώτηµα εδώ είναι πώς οι ειδικοί καταφέρνουν και µετρούν το πλήθος των διαφόρων ειδών των πεταλούδων. Στόχος είναι ο προβληµατισµός των µαθητών-τριων σχετικά µε προσεγγιστικά µοντέλα υπολογισµών που βασίζονται σε µαθηµατικούς τύπους. Για την διεκπεραίωση του στόχου έχει διαµορφωθεί σχετική δραστηριότητα και φύλλο εργασίας.

4 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 4 Μια πεταλούδα στην ζυγαριά: Στην διάθεση των µαθητών-τριών βρίσκονται κείµενα που αφορούν την µάζα των διαφόρων ειδών της πεταλούδας. Στόχος είναι ο προβληµατισµός τους σχετικά µε το πώς µετράµε την µάζα µιας πεταλούδας και για το πόσο περίπου ζυγίζει η τελευταία. Μέληµα επίσης είναι η εξοικείωση των µαθητών µε τις διάφορες µονάδες µέτρησης µέσα από συσχετίσεις που προκύπτουν από πραγµατικά δεδοµένα. Φωτογραφίες, κείµενα, δραστηριότητες και φύλλα εργασίας είναι ειδικά επιλεγµένα και κατασκευασµένα για την διεκπεραίωση των στόχων αυτής της ενότητας. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι οι δραστηριότητες που εµπεριέχονται στην ενότητα αυτή είναι µε τέτοιο τρόπο σχεδιασµένες ώστε να µπορεί ο/η εκπαιδευτικός να εξάγει συµπεράσµατα σχετικά µε τις αρχικές πεποιθήσεις των µαθητών-τριων και να διαπιστώσει πώς και αν αυτές µεταβλήθηκαν µετά την επαφή των εκπαιδευοµένων µε το διαθέσιµο εκπαιδευτικό λογισµικό. Το θερµόµετρο της πεταλούδας: Οι µαθητές-τριες έχουν στην διάθεση τους κείµενα και οπτικοακουστικό υλικό σχετικά µε την επίδραση της θερµοκρασίας στην ανάπτυξη και στην επιβίωση µιας πεταλούδας. Τις γνώσεις που αποκόµισαν από το εκπαιδευτικό υλικό καλούνται να συνθέσουν και να αξιοποιήσουν προκειµένου να φέρουν σε πέρας µία συνεργατική δραστηριότητα. Ένας παγκόσµιος χάρτης αλλάζει χρώµατα καθώς αλλάζουν οι µήνες. Κάθε χρώµα αντιστοιχεί σε κάποια θερµοκρασία. Οι µαθητές-τριες καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν την επιβίωση της πεταλούδας για τα διάφορα µέρη του κόσµου µας. Η πεταλούδα στο χρόνο: Σε αυτή την ενότητα οι µαθητές-τριες καλούνται να ερµηνεύσουν πολλαπλές αναπαραστάσεις, να εξαγάγουν συµπεράσµατα και να κάνουν µελλοντικές προβλέψεις. Στην διάθεση τους έχουν στοιχεία που αφορούν το πλήθος των διαφόρων ειδών της πεταλούδας από το 1994 έως και σήµερα. Τα δεδοµένα αυτά παρουσιάζονται σε κείµενο, σε πίνακες και σε γραφικές παραστάσεις. Οι µαθητές-τριες καλούνται να συµµετέχουν σε δραστηριότητες και να απαντήσουν ερωτήσεις καθώς και να κάνουν µελλοντικές προβλέψεις. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα και για την αντίστροφη διαδικασία, δηλαδή, για τη δυνατότητα να δηµιουργήσουν οι µαθητές-τριες τις δικές τους γραφικές αναπαραστάσεις. Τέλος και δεδοµένου ότι εγείρονται κάποια θέµατα προς συζήτηση που σχετίζονται µε το περιβάλλον και την προστασία του έχουµε µεριµνήσει να υπάρχει σχετικό εκπαιδευτικό υλικό καθώς και προτροπή για συζήτηση στο forum της εφαρµογής. Η πυξίδα της πεταλούδας: Οι µαθητές-τριες έχουν στην διάθεση τους υλικό σχετικό µε τον τρόπο που µία πεταλούδα προσανατολίζεται ώστε να βρίσκει τα µέρη µετανάστευσης. Το υλικό περιλαµβάνει τις παρατηρήσεις των ειδικών επί του θέµατος καθώς και την δυνατότητα εικονικής προσοµοίωσης του ταξιδιού µιας πεταλούδας συγκεκριµένου είδους κατά την φθινοπωρινή της µετανάστευση. Οι µαθητές καλούνται να προβληµατιστούν σχετικά µε το θέµα του προσανατολισµού για τα διάφορα όντα και να πάρουν µέρος σε συζητήσεις και δηµοσιευµένα θέµατα στην εικονική σχολική τάξη. Γνωρίζω την πεταλούδα: Στην ενότητα αυτή οι µαθητές έρχονται σε επαφή µε την µορφολογία της πεταλούδας και τον κύκλο ζωής της. Πολυµεσικές εφαρµογές, διαδραστικές εικόνες, απαντήσεις ειδικών σε σχετικά θέµατα βρίσκονται στην διάθεση των µαθητών. Οι µαθητές καλούνται να λάβουν µέρος σε µία δραστηριότητα συσχέτισης του κύκλου ζωής της πεταλούδας µε τον αντίστοιχο του ανθρώπου. Στο σηµείο αυτό αξίζει να τονίσουµε ότι σε κάθε µία από τις ενότητες που συνοπτικά περιγράψαµε υπάρχουν ιδέες προς συζήτηση και προτροπή για συζήτηση στο forum.

5 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 5 Επίσης η κάθε ενότητα είναι σχεδιασµένη µε τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρείται η ίδια δοµή και υπάρχει υπακοή σε πρότυπα. Κάθε οθόνη ενότητας έχει ένα µενού επιλογών στα αριστερά. Στο main frame απεικονίζεται το εκπαιδευτικό υλικό, τα µηνύµατα προς τους χρήστες-µαθητές, οι οδηγίες κτλ. Παρακάτω παρουσιάζουµε ενδεικτικά δύο από αυτές τις ενότητες. Εικονα 3: Εισαγωγική οθόνη στην ενότητα του χρόνου Εικονα 4: Εισαγωγική οθόνη στην ενότητα του κόσµου των ειδικών Το δεξί φτερό της πεταλούδας (Ας κουβεντιάσουµε) στην αρχική εισαγωγική οθόνη πλοήγησης οδηγεί στο χώρο της επικοινωνίας. Οι µαθητές έχουν την δυνατότητα να δουν συγκεντρωµένες όλες τις ιδέες προς συζήτηση που συναντήθηκαν στο αριστερό φτερό µε αφορµή τις έξι ενότητες. Επίσης µπορούν να εισέλθουν στην εικονική σχολική τάξη µε σκοπό να αξιοποιήσουν το φόρουµ για δηµοσιεύσεις και να χρησιµοποιήσουν τα διάφορα εργαλεία για επικοινωνία που τους προσφέρονται. Η εικονική σχολική τάξη έχει στηθεί µε την χρήση της ασύγχρονης πλατφόρµας τηλεκπαιδευσης e-class. Η οθόνη του λογισµικού αποτελείται από µία διαδραστική εικόνα που µεταβάλλεται µε την διέλευση του κέρσορα. Χαρακτηριστικές είναι οι δύο εικόνες που ακολουθούν: Εικόνα 5: Οθόνη εισαγωγής στο χώρο επικοινωνίας Εικόνα 6: Οθόνη εισαγωγής στο χώρο των ιδεών προς συζήτηση Το ίδιο το forum µπορεί να αξιοποιηθεί για επιπλέον δραστηριότητες, για δηµοσίευση θεµάτων και υλικού που άπτονται του προς εξέταση κάθε φορά αντικειµένου. Η εικονική αυτή σχολική τάξη αποτελεί µία κοινότητα που απαιτεί ηλεκτρονική εγγραφή. Τα µέλη της µπορούν να συζητούν, να δηµοσιεύουν τις απόψεις τους, να συλλέγουν πληροφορίες και να αξιοποιούν τις διάφορες δυνατότητες για να διεκπεραιώσουν την εξ αποστάσεως συνεργασία τους. Το λογισµικό λόγω της διαδικτυακής του διάστασης και η εικονική

6 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 6 σχολική κοινότητα µπορούν να φέρουν κοντά παιδιά από όλα τα σχολεία της Ελλάδας. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι ειδικοί επιστήµονες µπορούν επίσης να αποτελούν µέλη της κοινότητας. Κάτι τέτοιο είναι εµφανές ότι θα λειτουργούσε πολύ θετικά για τους µαθητές και τις µαθήτριες αφού θα µπορούσαν να συνοµιλήσουν µε ειδικούς και να συλλέξουν πληροφορίες διευρύνοντας τον γνωστικό τους ορίζοντα. Θεωρούµε ότι η κοινωνική και γνωστική επαφή των εκπαιδευοµένων αλλά και η επικοινωνία τους µε ειδικούς ερευνητές αποτελούν µοχλό για την επίδοση, την καλλιέργεια και την ανάπτυξη µάθησης. Στόχος είναι η κοινότητα να µην αποτελέσει απλά και µόνο µία συνάθροιση των εκπαιδευοµένων αλλά να προάγει τους τελευταίους κοινωνικά και µαθησιακά. Τέλος και όσον αφορά στο εκπαιδευτικό υλικό που παρέχουµε, θέλουµε να σηµειώσουµε ότι έχουµε φροντίσει ώστε να είναι έγκυρο, συµβατό µε το γνωστικό υπόβαθρο των µαθητών των συγκεκριµένων τάξεων του δηµοτικού. Οι εικόνες και τα βίντεο και γενικότερα όλο το οπτικοακουστικό υλικό που παρουσιάζεται, έχει επιλεχθεί µε τέτοιο τρόπο ώστε να µπορεί να λειτουργήσει αποτελεσµατικά στην αποσαφήνιση εννοιών, στην εξαγωγή γνώσης και στην ενίσχυση της διαδικασίας µάθησης. ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΙΕΠΑΦΗΣ Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αισθητική και στην ευχρηστία της διεπαφής. Βασικό µας µέληµα ήταν η διεπαφή της εφαρµογής να είναι ευχάριστη και να είναι εύκολη στη χρήση της από µαθητές δηµοτικού. Τα διάφορα εικονίδια, τα κουµπιά επιλογών, η γραµµατοσειρά και τα χρώµατα επιλέχθηκαν µε τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιούνται τα αισθητικά κριτήρια που είχαµε αρχικά θέσει. Φροντίσαµε ώστε η επιλογή των χρωµάτων να είναι τέτοια ώστε να καθιστά ευανάγνωστα τα κείµενα µας και να µην κουράζει τον αναγνώστη. ιατηρήσαµε µία ενιαία δοµή ώστε να µην προκαλείται η σύγχυση του χρήστη-µαθητή. Προσπαθήσαµε να υπακούσουµε στους περισσότερους από τους κανόνες που καθορίζει ο Ακουµιανάκης (2006) για τον αποτελεσµατικό σχεδιασµό µιας διεπαφής. Σε αυτό το σηµείο θα θέλαµε να διευκρινίσουµε ότι κάθε δραστηριότητα ενότητας συνοδεύεται από σχετικό και κατάλληλα διαµορφωµένο φύλλο εργασίας. Με ένα κλικ στο χαρακτηριστικό εικονίδιο του φύλλου εργασίας, εµφανίζεται σε ξεχωριστό παράθυρο το προς συµπλήρωση φύλλο εργασίας. Το φύλλο εργασίας µπορεί να συµπληρωθεί ηλεκτρονικά και να αποθηκευτεί τοπικά ή εναλλακτικά να εκτυπωθεί και να παραδοθεί στον επόπτη εκπαιδευτικό. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Το παρόν ψηφιακό περιβάλλον σχεδιάστηκε στα πλαίσια εργασίας που εκπονήθηκε για τις ανάγκες µαθήµατος του προγράµµατος σπουδών του ΠΤΠΕ, και ως εκ τούτου οι πόροι και τα χρονικά περιθώρια ήταν περιορισµένα. Καταλήγοντας, θα θέλαµε να επισηµάνουµε ότι πέρα από τον σχεδιασµό, η πρακτική εφαρµογή και αξιοποίηση σε πραγµατικές συνθήκες µιας διδακτικής διαδικασίας είναι αυτή που θα καταστήσει αποτελεσµατικό το λογισµικό ANIMAth και θα συντελέσει στη διαµορφωτική του αξιολόγηση. Σε αυτή τη διαδικασία θα πρέπει τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι µαθητές-τριες να ενθαρρυνθούν έτσι ώστε να αναλάβουν ενεργητικό και ανατροφοδοτικό ρόλο σε πλαίσια ισότιµης συνεργασίας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αβούρης Ν, Κόµης Β, (2004) Ζητήµατα σχεδιασµού και αξιολόγησης συνεργατικών συστηµάτων µάθησης µε υπολογιστή, Πάτρα, αντλήθηκε από:

7 4ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ- ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 7 df 2. Ακουµιανάκης, (2006) ιεπαφή Χρήστη-Υπολογιστή µια σύγχρονη προσέγγιση, Αθήνα, εκδόσεις Κλειδάριθµος 3. Dillenbourg P, Scneider D., (1995) Mediating the Mechanisms Which Make Collaborative Learning Sometimes Effective, University of Gevena, Switzerland, International Jl. of Educational Telecommunications 1(2/3), Gokhale Α, (1995) Collaborative Learning Enhances Critical Thinking, Journal of Technology Education Vol. 7 No. 1