Μέτρα για την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε Τεχνητούς Υγρότοπους της Κρήτης

Transcript

1 Μέτρα για την Περιβαλλοντική Ενηµέρωση σε Τεχνητούς Υγρότοπους της Κρήτης LIFE ENVIRONMENT LIFE00 ENV/GR/ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΛΙΜΝΟ ΕΞΑΜΕΝΕΣ. ΕΠΙ ΕΙΞΗ ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Αναφορά αποτελεσµάτων των υποδοµών για την ενηµέρωση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, τον οικοτουρισµό και την αναψυχή ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2005

2 Το πρόγραµµα LIFE00 ENV/GR/ Μεσογειακοί Υγρότοποι και Ταµιευτήρες. Επιδεικτική διαχείριση πολλαπλών σκοπών στις τεχνητές υδατοσυλλογές της Κρήτης υλοποιήθηκε την περίοδο από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Πανεπιστήµιο Κρήτης (Μ.Φ.Ι.Κ. - Π.Κ.) µε τη συνεργασία του Μεσογειακού Αγρονοµικού Ινστιτούτου Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ.) και των ήµων Ιεράπετρας, Θραψανού, Ρούβα και Αρκαλοχωρίου. Την παρούσα αναφορά συνέταξε ο Μιχάλης ρετάκης Για περισσότερες πληροφορίες: Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Πανεπιστήµιο Κρήτης Τ.Θ Τ.Κ Ηράκλειο Κρήτης Τηλ: / nhmc@nhmc.uoc.gr Web site:

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Ταµιευτήρας Μπραµιανών ήµου Ιεράπετρας i) Περίπτερο Ενηµέρωσης ii) Θέση θέας iii) Παρατηρητήριο Πουλιών iv) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών v) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις 2. Ταµιευτήρες Αµουργελλών, Παρτίρων και Σκινιά ήµου Αρκαλοχωρίου i) Περίπτερο Ενηµέρωσης ii) Θέσεις θέας iii) Παρατηρητήριο Πουλιών iv) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών v) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις 3. Ταµιευτήρας Γέργερης ήµου Ρούβα i) Θέση θέας ii) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών iii) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις 4. Ταµιευτήρας Λιβάδας ήµου Θραψανού i) Παρατηρητήριο πουλιών ii) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών iii) Ανεµαντλία, λοφίσκος και Γεφυράκι iv) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις 5. Η παρακολούθηση και τα διορθωτικά ή πρόσθετα µέτρα

4 1. Ταµιευτήρας Μπραµιανών ήµου Ιεράπετρας i) Περίπτερο Ενηµέρωσης Η θέση του περιπτέρου ενηµέρωσης στα Μπραµιανά Ιεράπετρας είναι σε ιδανικό σηµείο για την θέαση του ταµιευτήρα καθώς και των κεντρικών παρεµβάσεων των έργων για τη βιοποικιλότητα (τεχνητός υγρότοπος, νησίδες και πλωτές σχεδίες). Η κατασκευή του επιτρέπει την δηµιουργία χώρου ενηµέρωσης του κοινού και ιδίως των µαθητών για το βιότοπο και για τη σηµασία του ταµιευτήρα αλλά και γενικότερα για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Η πρόσβαση του είναι εύκολη µέσω του κεντρικού δρόµου για τον οικισµό Καλαµαύκα και η καλαίσθητη ξύλινη περίφραξη το διαχωρίζει ασφαλώς από το δρόµο. Έχει προβλεφθεί και κατασκευάστηκε ράµπα για την είσοδο στο περίπτερο ατόµων µε ειδικές ανάγκες. Στο χώρο βρίσκονται καθηµερινά πολλοί επισκέπτες αλλά το περίπτερο παραµένει κλειστό, όντας χωρίς υλικό. Το ζητούµενο είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων από την τοπική κοινωνία της Ιεράπετρας για τον εµπλουτισµό του χώρου µε τις αναγκαίες υποδοµές και την αξιοποίηση του κτιρίου. Η κατάσταση του ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. ii) Θέση θέας Κατασκευάστηκε στα ΒΑ του ταµιευτήρα σε θέση εξαιρετική από θέµα θέασης αλλά και λόγω της παρουσίας πολλών ιθαγενών θάµνων και δέντρων στο χώρο. έχεται σε σταθερή βάση επισκέπτες, µεταξύ αυτών και σχολεία. Η κατάσταση του ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. iii) Παρατηρητήριο (Τοιχίο θέασης) Πουλιών Κατασκευάστηκε σε θέση τέτοια ώστε να υπάρχει οπτική επαφή µε τον τεχνητό υγρότοπο και τις νησίδες. Ο χώρος είναι προσβάσιµος σχετικά εύκολα από τον περιµετρικό δρόµο του ταµιευτήρα αλλά είναι προτιµότερο να οδηγούνται εκεί όσοι έχουν ιδιαίτερη σχέση µε την παρατήρηση των πουλιών ή µε οργανωµένο τρόπο. Η κατάσταση του ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. iv) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών Ταµπέλες κατεύθυνσης έχουν τοποθετηθεί σε επίκαιρες θέσεις του δρόµου Ιεράπετρα-Καλαµαύκα και περιµετρικά του φράγµατος και ενηµερώνουν για τη θέση του φράγµατος και τις θέσεις των παρεµβάσεων. Πινακίδες ενηµέρωσης έχουν τοποθετηθεί δίπλα στο περίπτερο ενηµέρωσης (3 που αφορούν το πρόγραµµα και τους στόχους του, την πανίδα-ορνιθοπανίδα και τις παρεµβάσεις του προγράµµατος), στο τοιχίο θέασης (1 που αφορά την ορνιθοπανίδα) και στη θέση θέας (1 για τη χλωρίδα της περιοχής) ενώ είκτες ειδών χλωρίδας έχουν τοποθετηθεί στη θέση θέας. Η κατάστασή τους είναι καλή και είχαν γίνει οι αναγκαίοι καθαρισµοί τον Νοέµβριο του 2005 αλλά φαινόµενα βανδαλισµού και µερική καταστροφή 2 πινακίδων ενηµέρωσης αναφέρθηκαν κατά τη συγγραφή της παρούσας αναφοράς στα τέλη εκέµβρη Με βάση την κατάσταση τους µπορούν να επανατοποθετηθούν στη βάση τους χωρίς ιδιαίτερο πρόβληµα, κάτι που αναµενόταν να γίνει τις πρώτες ηµέρες του Όµως τίθεται γενικότερο θέµα διατήρησης και προστασίας των υποδοµών καθώς και ενηµέρωσης του τοπικού πληθυσµού.

5 v) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις Καθιστικά και οχεία απορριµµάτων έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλες θέσεις των παρεµβάσεων.. Η κατάστασή τους είναι γενικά καλή αλλά καταστράφηκε λόγω βανδαλισµού ένας πάγκος και ένα δοχείο απορριµµάτων στο χώρο δίπλα στο περίπτερο ενηµέρωσης. Το επί µέρους ζήτηµα θα αποκατασταθεί εντός των πρώτων µηνών του Όµως και πάλι τίθεται γενικότερο θέµα διατήρησης και προστασίας των υποδοµών καθώς και ενηµέρωσης του τοπικού πληθυσµού. Μονοπάτια υπάρχουν στο σηµείο πρόσβασης της θέσης θέας και του τοιχίου θέασης, είναι όµως σε µέτρια κατάσταση προσβασιµότητας και απαιτείται τακτικός καθαρισµός. Η περίφραξη µπροστά από το περίπτερο ενηµέρωσης είναι λειτουργική.

6 2. Ταµιευτήρες Αµουργελλών, Παρτίρων και Σκινιά ήµου Αρκαλοχωρίου i) Περίπτερο Ενηµέρωσης Η θέση του περιπτέρου ενηµέρωσης στις Αµουργέλλες είναι σε ιδανικό σηµείο για την θέαση του ταµιευτήρα καθώς και των κεντρικών παρεµβάσεων των έργων για τη βιοποικιλότητα (εποχικός υγρότοπος, νησίδα και πλωτές σχεδίες). Η κατασκευή του επιτρέπει την δηµιουργία χώρου ενηµέρωσης του κοινού και ιδίως των µαθητών για το βιότοπο και για τη σηµασία του ταµιευτήρα αλλά και γενικότερα για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Η πρόσβαση του είναι εύκολη µέσω του δρόµου για τον οικισµό των Αµουργελλών ενώ υπάρχει και πρόσβαση από τον κεντρικό δρόµο Ηρακλείου-Πύργου. Η ιδιαίτερα καλαίσθητη ξύλινη περίφραξη, µε την κατάλληλη φύτευση, το διαχωρίζει ασφαλώς από το δρόµο. Στο χώρο βρίσκονται καθηµερινά πολλοί επισκέπτες αλλά το περίπτερο παραµένει κλειστό, όντας χωρίς υλικό. Το ζητούµενο είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων από την τοπική κοινωνία για τον εµπλουτισµό του χώρου µε τις αναγκαίες υποδοµές και την αξιοποίηση του κτιρίου. Το κτίριο κατασκευάστηκε µεγαλύτερο των αρχικών προδιαγραφών για να µπορεί να αξιοποιηθεί. Η κατάσταση του ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. ii) Θέσεις θέας Πρόκειται για 2 θέσεις θέας που κατασκευάστηκε στα ΝΑ του ταµιευτήρα Αµουργελλών και επί του φράγµατος Παρτίρων. Η κατάσταση τους ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη και η χρήση από τους κατοίκους της περιοχής τακτική. iii) Παρατηρητήριο (Τοιχίο θέασης) Πουλιών Κατασκευάστηκε στον ταµιευτήρα Αµουργελλών, στα δυτικά του και σε θέση τέτοια ώστε να υπάρχει οπτική επαφή µε σηµεία του βιοτόπου που δεν είναι πλήρως ορατά από το περίπτερο ενηµέρωσης αλλά έχουν και ιδιαίτερη σηµασία για την ορνιθοπανίδα. Ο χώρος είναι προσβάσιµος σχετικά εύκολα από το δρόµο για τον οικισµό Αµουργελλών αλλά είναι προτιµότερο να οδηγούνται εκεί όσοι έχουν ιδιαίτερη σχέση µε την παρατήρηση των πουλιών ή µε οργανωµένο τρόπο. Η κατάσταση του ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. iv) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών Ταµπέλες κατεύθυνσης έχουν τοποθετηθεί σε επίκαιρες θέσεις του δρόµου Αρκαλοχώρι-Πύργος-Βιάννος και ενηµερώνουν για τις θέσεις των παρεµβάσεων. Πινακίδες ενηµέρωσης έχουν τοποθετηθεί στις Αµουργέλλες δίπλα στο περίπτερο ενηµέρωσης (3 που αφορούν το πρόγραµµα και τους στόχους του, την πανίδαορνιθοπανίδα και τις παρεµβάσεις του προγράµµατος) και στη θέση θέας (1 που αφορά την ιχθυοπανίδα). Αντίστοιχα στα Πάρτιρα στη θέση θέας τοποθετήθηκαν µία πινακίδα που ενηµερώνει για τον βιότοπο και το πρόγραµµα ενώ µια άλλη πινακίδα δύο όψεων στα δυτικά του βιότοπου στην αρχή του µονοπατιού ενηµερώνει για την πανίδα της περιοχής και τα γεωργικά οικοσυστήµατα. είκτες ειδών χλωρίδας έχουν τοποθετηθεί σε διάφορες θέσεις των παρεµβάσεων και στους τρεις βιότοπους. Η κατάστασή τους είναι άριστη και είχαν γίνει οι αναγκαίες αλλαγές τον Νοέµβριο του 2005 εκτός από µία πινακίδα που παρουσίασε πρόβληµα υγρασίας σε τµήµα της και θα αποκατασταθεί σύντοµα.

7 v) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περίφραξη, Εξέδρα ψαρέµατος Καθιστικά και οχεία απορριµµάτων έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλες θέσεις των παρεµβάσεων και στις τρεις περιοχές. Η κατάστασή τους είναι άριστη και χρησιµοποιούνται σε τακτική βάση. Το µονοπάτι στα Πάρτιρα χρειάζεται µια επιπλέον φροντίδα µετά το τέλος της εποχής των βροχών για να διατηρείται απρόσκοπτη η πρόσβαση. Η ξύλινη περίφραξη µπροστά από το περίπτερο ενηµέρωσης είναι σε εξαιρετική κατάσταση. Στη λίµνη έχει τοποθετηθεί και εξέδρα για υποβοήθηση στο ψάρεµα αλλά και ασφαλή επαφή µε το νερό. Η θέση είναι λειτουργική τις περιόδους που το νερό βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στάθµης. Χρειάζεται µια µικρή επέµβαση για εκβάθυνση ώστε να µπορεί να χρησιµοποιηθεί περισσότερη διάρκεια µέσα στο χρόνο.

8 3. Ταµιευτήρας Γέργερης ήµου Ρούβα i) Θέση θέας Κατασκευάστηκε σε θέση µεταξύ των δύο υγροτόπων, του εποχιακού τέλµατος την φυσική κοιλότητα "Στου ιγενή το µνήµα" και τη λιµνοδεξαµενή. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε τον Οκτώβρη του έχεται σε σταθερή βάση επισκέπτες, µεταξύ αυτών και σχολεία. Η κατάσταση της ως τα τέλη του 2005 ήταν άριστη. ii) Ταµπέλες κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών Ταµπέλα κατεύθυνσης έχει τοποθετηθεί στην είσοδο των παρεµβάσεων και ενηµερώνει για τη θέση των παρεµβάσεων. Πινακίδες ενηµέρωσης έχουν τοποθετηθεί στην είσοδο (διπλής όψης για το πρόγραµµα-παρεµβάσεις και την πανίδαορνιθοπανίδα) και δύο ακόµη κοντά στις λιµνούλες (η µια αφορά το σύστηµα των υγροτόπων και η άλλη τη χλωρίδα της περιοχής) ενώ δείκτες ειδών χλωρίδας έχουν τοποθετηθεί διάσπαρτα στα σηµεία φυτεύσεων. Η κατάστασή τους στα τέλη εκέµβρη 2005 είναι άριστη. iii) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις, Θέση στάθµευσης Καθιστικά και οχεία απορριµµάτων έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλες θέσεις των παρεµβάσεων. Η επίβλεψη και η συντήρηση τους από το ήµο Ρούβα είναι συνεχής. Το µονοπάτι περιµετρικά από το τέλµα ιγενή και ως τα σηµεία των παρεµβάσεων είναι εξαιρετικά λειτουργικό και καλαίσθητο ενώ ο χώρος στάθµευσης εξυπηρετεί άριστα.

9 4. Ταµιευτήρας Λιβάδας ήµου Θραψανού Ο χώρος δέχεται καθηµερινά επισκέπτες από την περιοχή αλλά και ευρύτερα ενώ σηµαντική είναι η παρουσία των παρατηρητών πουλιών την άνοιξη. Επίσης γίνεται περιβαλλοντική εκπαίδευση στην πράξη από σχολεία της περιοχής. Οι παρακάτω υποδοµές φαίνεται σίγουρο ότι θα βοηθήσουν στην επιθυµητή κατεύθυνση. i) Παρατηρητήριο πουλιών Το τοιχίο θέασης για την ορνιθοπανίδα τοποθετήθηκε σε ιδανική θέση µε ΒΑ προσανατολισµό, κοντά στην ανεµαντλία, έχοντας απέναντι τα κύρια σηµεία στα οποία συχνάζουν τα περισσότερα άγρια πουλιά του βιότοπου, όπως η νησίδα και σηµεία µε παρόχθια βλάστηση. Βρίσκεται σε άριστη κατάσταση. ii) Ταµπέλα κατεύθυνσης, Πινακίδες ενηµέρωσης και είκτες ειδών Ταµπέλα κατεύθυνσης έχει τοποθετηθεί στην έξοδο του Θραψανού και ενηµερώνει για τη θέση του υγροτόπου και των παρεµβάσεων. Πινακίδες ενηµέρωσης έχουν τοποθετηθεί στην είσοδο του χώρου (διπλής όψης για την πανίδα-ορνιθοπανίδα) και δύο ακόµη κοντά στις λιµνούλες (η µια αφορά το πρόγραµµα και τις παρεµβάσεις και η άλλη τη χλωρίδα της περιοχής) ενώ δείκτες ειδών χλωρίδας έχουν τοποθετηθεί διάσπαρτα στα σηµεία φυτεύσεων. Η κατάστασή τους στα τέλη εκέµβρη 2005 είναι άριστη. iii) Ανεµαντλία, εξέδρα ψαρέµατος, λοφίσκος και Γεφυράκι Η ανεµαντλία, η εξέδρα για ψάρεµα και ασφαλή επαφή µε τη λιµνοδεξαµενή και το γεφυράκι στη λιµνούλα τοποθετήθηκαν και είναι σε άριστη κατάσταση. Ο λοφίσκος που σύµφωνα µε τα σχέδια γίνεται για να διαχωρίσει τη λιµνούλα από την λιµνοδεξαµενή κατασκευάζεται τώρα (12 ος 2005) παράλληλα µε την κατασκευή του καναλιού. iv) Καθιστικά, οχεία απορριµµάτων, Μονοπάτια, Περιφράξεις Καθιστικά και οχεία απορριµµάτων έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλες θέσεις των παρεµβάσεων. Η επίβλεψη και η συντήρηση τους από το ήµο Θραψανού είναι συνεχής. Το µονοπάτι συνδέει τη λιµνοδεξαµενή µε τα σηµεία των παρεµβάσεων και µε το υπό κατασκευή Μουσείο Αγγειοπλαστικής όπου θα λειτουργήσει και αναψυκτήριο - χώρος υποδοχής σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα σχέδια του ήµου Θραψανού.

10 5. Η παρακολούθηση και τα διορθωτικά ή πρόσθετα µέτρα Η παρακολούθηση των υποδοµών έχει προχωρήσει αρκετά εκτός από ένα µέρος από αυτές τις υποδοµές που καθυστέρησαν να γίνουν. Η παρακολούθηση θα συνεχιστεί και τον επόµενο χρόνο, το Το ΜΦΙΚ θα παρακολουθεί τις υποδοµές, σε τακτική βάση, και τα επόµενα χρόνια αλλά το κύριο βάρος πέφτει στους συνεργαζόµενους ήµους που αναλαµβάνουν να συντηρούν και να υποστηρίξουν τα έργα. Ένα απλό πρωτόκολλο παρακολούθησης έγινε για την καταγραφή της κατάστασης των υποδοµών και τη χρήση τους και το οποίο θα συµπληρώνεται σε µηνιαία βάση. Υπάρχει ξεχωριστή αναφορά για τα πρωτόκολλα παρακολούθησης. Από την παρακολούθηση προκύπτουν ή πιθανώς θα προκύψουν κάποια ακόµη αναγκαία διορθωτικά µέτρα, (πέρα από τα όσα αναφέρονται παραπάνω) καθώς και πρόσθετα µέτρα ανάδειξης των αξιών των βιοτόπων. Και για αυτά έχει συνταχτεί ξεχωριστή αναφορά.