ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Transcript

1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ 1 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

2 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Νοσηματα που οφείλονται σε απόλυτη ή σχετική ανεπάρκεια της ινσουλίνης Υπεργλυκαιμία αύξηση επίπεδων γλυκόζης, οφείλεται σε ανεπαρκή δράση της ινσουλίνης να διεγείρει την πρόσληψη της γλυκόζης από τους ιστούς και να ρυθμίσει μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών Διάγνωση γλυκόζη νηστείας>125 mg/dl ή >200mg/dl 2 ωρες μετα την φορτιση με γλυκόζη ή >200mg/dl σε τυχαία μετρηση κλασσικά συμπτώματα ΣΔ συνδυασμό με HbA1c αντανακλα επίπεδα γλυκόζης 2-3 μήνες 2

3 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Διακρίνεται σε ΣΔ τυπου Ι (απόλυτη ποσοτική ανεπάρκεια ινσουλίνης) ΣΔ τύπου ΙΙ (αντίσταση στην ινσουλίνη και ανεπαρκή αντισταθμιστική αύξηση της έκκρισής της) ΣΔ κύησης Ειδικοί τύποι (γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου, νόσοι εξωκρινούς μοίρας πχ κυστική ίνωση, ενδοκρινοπάθειες πχ συνδρομο Cushing, φαρμακα, λοιμώξεις, κοκ) 3

4 ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ (ΚΑΜΠΥΛΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ) 4 Πρo της χορήγησης γλυκόζης γλυκόζη νηστείας (χρόνος 0 ). Στον ασθενή δίνονται 75 gr γλυκόζης διαλυμένα σε νερό. Το διάλυμα πρέπει να καταναλωθεί μέσα σε χρονικό διάστημα 5 λεπτών. Η γλυκόζη πρέπει να έχει διαλυθεί καλά και να μην μείνει υπόλειμμα στο ποτήρι μετά την κατανάλωση του διαλύματος. Χρήσιμο είναι να διαλύεται σε ζεστό νερό, ακολούθως όμως να προσφέρεται δροσερό στον ασθενή, ώστε να μην προκαλεί ναυτία. Αν ένας ενήλικας ζυγίζει λιγότερο από 43 kg, δίδεται μικρότερη δόση γλυκόζης (1,75 gr γλυκόζης/kg βάρους σώματος). Γίνονται αιμοληψίες σε τακτά χρονικά διαστήματα, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο γίνεται η εξέταση.

5 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Οφείλεται σε καταστροφή των ινσουλινοπαραγωγών βήτα κυττάρων των νησιδίων του Langerhans Ανεπαρκής έκκριση ινσουλίνης Αυτόανοσος μηχανισμός % των παιδιών κατά τη διάγνωση έχουν αναπτύξει αντισώματα κατά των συστατικών του κυτταροπλάσματος των νησιδίων του παγκρέατος Αντισώματα έναντι της ισομορφής της αποκαρβοξυλάσης του γλουαμικού οξέος (GAD-65) Αντισώματα εναντι φωσφατασης τυροσίνης-ια2 και της ινσουλίνης Συνήθως κατά την πρωτοδιάγνωση έχει ήδη καταστραφεί το 80% των β-κυττάρων (διατήρηση των επιπέδων γλυκόζης μέχρι να καταστραφούν 80-90% των β κυττάρων)

6 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Κληρονομικότητα: 5% μεταξυ αδελφών 6% σε απογόνους διαβητικού πατέρα 2% σε απογόνους διαβητικής μητέρας Στα μονοζυγωτικά δίδυμα: 30-50% πιθανότητα ανάπτυξης 6

7 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι 7 Νεανικός διαβήτης (ηλικία έναρξης <30 ετών, κυρίως παιδιά και εφηβοι 6-14 ετων) Νέοι, αδύνατοι Συσχετιση με άλλα αυτοάνοσα νοσηματα πχ νόσο Graves, Hashimoto, λευκη

8 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Κλινική εικόνα: Νέοι, αδύνατοι Τυπικά συμπτώματα: πολυπουρία-πολυδιψία-πολυφαγία-απώλεια βάρους (συνήθως υπάρχουν λιγότερο από 1 μήνα πριν τεθεί η διάγνωση) Άλλα συμπτώματα: νυκτερινη ενούρηση-ακράτεια ούρων, κόπωσηευερεθιστότητα ή λήθαργος, κοιλιακό άλγος με ή χωρίς εμέτους, υποτροπιάζουσες βακτηριακές λοιμώξεις του δέρματος 25% διαβητική κετοξέωση στη διάγνωση 8

9 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Οξείες επιπλοκές Διαβητική κετοξέωση Υπογλυκαιμία 9

10 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 10 Διαβητική κετοξέωση Η πιο σοβαρή μεταβολικη διαταραχη του ΣΔ Σε 25% των παιδιών η διάγνωση γινεται με διαβητική κετοξέωση Σοβαρού βαθμού απόλυτη ή σχετική ανεπάρκεια ινσουλινης και αύξηση των αντιρρυθμιστικών ορμονών λόγω στρες με αποτέλεσμα υπεργλυκαιμία, αυξημένη παραγωγή κετονικών σωματων (παραπροϊόντα του μεταβολισμού των λιπαρών οξέων, όταν αυτά διασπώνται στο ήπαρ για να δώσουν ενέργεια σε περιπτώσεις έλλειψης υδατανθράκων) και οξέωση Για να εκδηλωθει εκτός από την ανεπάρκεια ινσουλίνης είναι απαραίτητη και η υπαρξη στρεσογόνου παράγοντα πχ λοίμωξη

11 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 11 Διαβητική κετοξέωση Αυξηση των επιπεδων των αντιρρυθμιστικών ορμονων ή ορμονών του στρες (γλυκαγόνη, κατεχολαμίνες, κορτιζόλη, αυξητική ορμόνη) που σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια ινσουλίνης διεγείρουν την νεογλυκογένεση, τη γλυκογονόλυση και παρεμποδίζουν την πρόσληψη και την οξείδωση της γυκόζης Η υπεργλυκαιμία οδηγεί σε ωσμωτική διούρηση (με συνοδό απώλεια νατρίου και καλίου από τα ούρα) και αφυδάτωση Στα σρχικά σταδια παρατηρούνται φυσιολογικά η αυξημένα επίπεδα καλίου, στη συνέχεια όμως ελαττωνονται Επίσης παρατηρείται υπονατριαμία

12 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Διαβητική κετοξέωση Κλινική εικόνα: κλασσικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας, ταχύπνοια, υπέρπνοια (αναπνοή Kussmaul), κοιλιακό άλγος, εμέτους, αφυδάτωση και απόπνοια οξόνης 12 Σε σοβαρές περιπτωσεις βυθιότητα ή κωμα Σε βρεφη και μικρά παιδιά η κλινική εικόνα μοιάζει με σηψαιμία (λήθαργος, ταχύπνοια, αφυδάτωση)

13 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Διαβητική κετοξέωση ε/ε: Glu>250mg/dl, κετονουρία, μεταβολιή οξέωση, διττανθρακιά <15meq/L, λευκοκυττάρωση, υπονατριαιμία, υποφωσφαταιμία, υπερφαμυλασαιμία 13

14 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 14 Διαβητική κετοξέωση Θεραπεία Βασικές αρχές-> προληψη και αντιμετωπιση επιπλοκών(πχ καρδιακες επιπλοκές από υποκαλιαιμία), αντιμετώπιση αφυδάτωσης και ηλεκτρολυτικών διαταραχών, διορθωση μεταβολικής οξέωσης, αποφυγη επιπλοκών θεραπείας

15 15

16 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 16 Χρόνιες επιπλοκές Καθυστερημένη έναρξη εφηβείας διαταραχές παιδικής και εφηβικής ανάπτυξης Ετήσιος τουλάχιστον έλεγχος αρτηριακής πίεσης Μικροαγγειακές επιπλοκές Αμφιβληστροειδοπάθεια (σπάνια με τα παιδιά) Νεφροπάθεια Νευροπάθεια Μακροαγγειακες επιπλοκές Καρδιαγγειακή νόσος Ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια Περιφερική αρτηριοπάθεια

17 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Αντιμετωπιση Επειγουσα αντιμετωπιση υπεργλυκαιμίας, υπογκαιμίας, διαβητικής κετοξέωσης και εκλυτικών παραγόντων όπως λοιμώξεις Εκπαιδευση μελών οικογενείας και ασθενών στον έλεγχο της γλυκόζης με την ινσουλίνη, το χειρισμό των βελονών, την ασκηση και τη διατροφή Ελεγχος λιπιδίων, αρτηριακής πίεσης, φροντίδα ποδιών, λειτουργια περιφερικών νευρων, νεφρική λειτουργία, αμφιβληστροειδής 17

18 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Αντιμετωπιση Βασική κατανόηση παθοφυσιολογίας διαβήτη Εκπαιδευση σε τεχνική και θέση ένεσης Παρακολούθηση επιπεδων γλυκόζης όταν ο ασθενής δεν αισθάνεται καλά Φαρμακευτική θεραπεία διαβήτη ινσουλινη 18

19 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Αντιμετωπιση Ο καλυτερος έλεγχος της γλυκόζης μειώνει τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές του διαβήτη (νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπαθεια) Αποφυγή υπογλυκαιμίας Αναγνωριση αδρενεργικών συμπτωματων (εφίδρωση, ανησυχία, τρόμος)-διαταραχη νοητικών λειτουργιών έως συγχυση, θόλωση, απώλεια συνείδησης Χορηγηση υδατανθράκων άμεσα Επανέλεγχος γλυκόζης 19

20 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Αντιμετωπιση Διατροφή: εξατομίκευση αναγκων Λίπη<7% Χοληστερόλη<200mg/ημερα πρωτεΐνη 15-20% θερμίδων Φυτικές ίνες >14g/1000θερμίδες Μειωμένη καταναλωση αλατιού-επεξεργασμένων υδτανθράκων Καταναλωση σταθερης ποσότητας υδατανθράκων Διατηρηση σταθερού βάρους Ασκηση-αντιστοιχη προσαρμογή δίαιτας 20

21 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τυπου Ι Μακροχρόνια αντιμετώπιση Σκοπός της μακροχρόνιας αντιμετώπισης είναι Φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη Διατηρηση της ζωής σε όσο πιο φυσιολογικά πλαίσια γίνεται Καλός έλεγχος διαβήτη Ενθαρρυνση της αυτοεξυπηρέτησης Αποφυγη υπογλυκαιμίας Πρόληψη μακροχρόνιων επιπλοκών 21

22 Τακτική παρακολούθηση παιδιών με διαβήτη Παρακολούθηση ελέγχου της νόσου Υπογλυκαιμία-διαβητική κετοξέωση Επεισόδια υπογλυκαιμίας? Απουσία από το σχολείο? Παρεμβολή διαβήτη στη ζωή τους? Αποτελεσματα HbA1c? Ημερολόγιο γλυκόζης? Αγωγή ινσουλίνης? Λιπουϋπερτροφία ή λιποατροφία στα σημεία της ένεσης? Διατροφή-υγιεινλη διατροφή, τροποποιεί πρόσληψη τροφής και ινσουλίνης για να διατηρηθεί καλός έλεγχος? 22

23 Τακτική παρακολούθηση παιδιών με διαβήτη 23 Γενικός περιοδικός έλεγχος Φυσιολογική εφηβική αύξηση και ανάπτυξη, αποφυγη παχυσαρκίας Έλεγχος πίεσης του αίματος για υπερταση Νεφρική νόσος-ελεγχος μικρολευκωνατινουρία από 12 ετών Μάτια-ελεγχος για αμφιβληστροειδοπάθεια ή καταρρακτη από 12 ετων Φροντίδα ποδιών Ελεγχος για κοιλιοκάκη και θυρεοειδοπάθεια κατά τη διάγνωση και κατόπιν ετησίως Αντιγριππικός εμβολιασμός

24 ρρα 24