Ο ρόλος της εκπαίδευσης στη διαχείρηση της αιμοθεραπείας.

Transcript

1 Ο ρόλος της εκπαίδευσης στη διαχείρηση της αιμοθεραπείας. Επίπεδο γνώσεων ειδικευομένων ιατρών: η Ελληνική Εμπειρία Ασπασία Αργυρού Αιματολόγος ΝΥ Αιμοδοσίας Γ.Ο.Ν.Κ. «Οι Αγιοι Ανάργυροι»

2 Μετάγγιση αίµατος: η συχνότερη ενδονοσοκοµειακή ιατρική πράξη October 2013 Most Frequent Procedures Performed in U.S. Hospitals, 2011 Anne Pfuntner, Lauren M. Wier, M.P.H., and Carol Stocks, R.N., M.H.S.A.

3

4

5

6 Συνήθως μονοκεντρικές μελέτες Οργάνωση από τις Υπηρεσίες Αιμοδοσίας πανεπιστημιακών νοσοκομείων Απάντηση ερωτηματολογίων (ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ή «σωστό λάθος») Καταγραφή τηλεφωνημάτων στον ειδικό της μεταγγισιοθεραπείας από τους ειδικευόμενους των κλινικών τμημάτων Ελεγχος και στατιστική επεξεργασία απαντήσεων

7 ερωτηματολόγια Θεματικές ενότητες Ενδείξεις μετάγγισης Διάγνωση και αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ενεργειών μετάγγισης Βασικές αρχές ανοσοαιματολογίας Χειρισμός παραγώγων αίματος Λοιπά (αναστροφή δράσης κουμαρινικών, σιδηροθεραπεία, συγκατάθεση ασθενούς στη μετάγγιση) Ποια είναι η προπτυχιακή τους εκπαίδευση σε θέματα μεταγγισιοθεραπείας Από ποιον ενημερώνονται στην ειδικότητα Ποιες παρεμβάσεις προτείνουν

8 απαντήσεις Κίνδυνος μετάδοσης HIV: <6%, HCV : 5% Τι είναι το TRALI: 17% Ποιες οι ενδείξεις ακτινοβόλησης των ερυθροκυττάρων: 0% Μεταγγίζουμε ΣΕ και όχι ολικό αίμα: 35% Τι είναι η πυρετική/ μη αιμολυτική αντίδραση: 17% Μετάγγιση 1 ΜΣΕ ανεβάζει τον Hct κατά 3%: 65% Αντενδείκνυται η μετάγγιση ΑΜΠ σε ΤΤΡ, ΗΙΤ, ΙΤΡ: 4%- 12% Επί πυρετού κατά τη διάρκεια μετάγγισης: σταματάμε τη μετάγγιση: 76% ζητάμε νέο ανοσοαιματολογικό έλεγχο: 1.5%- 8.5% ζητάμε αιμοκαλλιέργειες: 1.5% Transfusion 2010;50:

9 6.5% θα μετάγγιζαν ΣΕ για να βοηθήσουν στην επούλωση έλκους 47% θα μετάγγιζαν ΣΕ σε ασθενή με σιδηροπενία 16% υπερεκτιμούν τον κίνδυνο μετάδοσης HIV 50% αναγνωρίζουν βασικές παρενέργειες της μετάγγισης 18% θα μετάγγιζαν ΣΕ ομάδος ΑΒ σε ασθενή ομάδος Ο 87% θα μετάγγιζε άφοβα FFP ομάδος Ο σε ασθενή ομάδος ΑΒ 39% θεωρούν ότι η ακτινοβόληση είναι μέθοδος «αποστείρωσης» των ερυθροκυττάρων 79% θεωρεί ότι η αιμοδοσία θα μπορέσει να γίνεται επί πληρωμή

10 άλλα ενδιαφέροντα συμπεράσματα Προπτυχιακή εκπαίδευση: ελάχιστες ώρες Transfusion 2011;51: Δεν καταγράφονται σημαντικές διαφορές στις γνώσεις μεταξύ νεώτερων και παλαιότερων ειδικευομένων, ούτε στις γνώσεις μεταξύ ειδικευομένων παθολογικών και χειρουργικών ειδικοτήτων Transfusion 2014;54: Transfusion 2014;54: Transfusion 2010;50: Η ένταση της εκπαίδευσης εξασθενεί κατά τη διάρκεια της ειδικότητας Transfusion 2014;54:

11 άλλα ενδιαφέροντα συμπεράσματα Οι γνώσεις των ειδικευομένων σε θέματα μετάγγισης αποκτώνται κυρίως μέσα από την καθημερινή τους εμπειρία στην κλινική και όχι μέσα από τη θεωρητική επιμόρφωση (εξαίρεση: οι ασχολούμενοι με τη μετάγγιση, transfusion pracmmoners). Transfusion 2014;54:

12 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΙΑΤΡΟΥΣ: ΜΙΑ ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Α. Αργυρού¹, Σ. Κόκκορη², Α. Λειβαδά³, Ν. Κοντοστεργίου 4, Ε. Λαμπαρδάκη 5, Σ. Βαλσάμη 6, Α. Γάφου¹, Α. Τσαντές², Ε. Γρουζή³, Α. Κωστούρου 5, Μ. Πολίτου 6, Ν. Βγόντζα 4 ΝΥ Αιμοδοσίας: ¹Γ.Ο.Ν.Κ.«Οι Αγιοι Ανάργυροι», ²Π.Γ.Ν.«Αττικόν», ³Α.Ο.Ν.Α.«Ο Αγιος Σάββας», 4 Γ.Ν.Νέας Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο- Αγία Ολγα», 5 Γ.Ν.Α.«Η Παμμακάριστος», 6 «Αρεταίειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο

13 σκοπός Η καταγραφή λανθασμένων αντιλήψεων σχετικά με τη μετάγγιση αίματος/παραγώγων, μεταξύ των ειδικευόμενων ιατρών των έξι νοσοκομείων με σκοπό τη στοχευμένη εκπαίδευση από τις Νοσοκομειακές Επιτροπές Ιατρικής των Μεταγγίσεων.

14 υλικό & μέθοδοι 107 ειδικευόμενοι ιατροί από έξι νοσοκομεία απάντησαν σε κοινό ανώνυμο ερωτηματολόγιο που καταρτίσθηκε από την ομάδα μελέτης και περιελάμβανε 20 ερωτήματα πολλαπλής επιλογής με την παρακάτω θεματική κατανομή: Επιπλοκές μετάγγισης: 6 ερωτήματα Ενδείξεις μετάγγισης: 7 ερωτήματα Χειρισμός παραγώγων αίματος: 4 ερωτήματα Ανοσοαιματολογία: 3 ερωτήματα Ελεγχος απαντήσεων σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες Μετάγγισης Αίματος/Παραγώγων (Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, Τμήμα Αιμοδοσίας Αφαίρεσης, 2010) Η στατιστική ανάλυση των απαντήσεων έγινε με τη μέθοδο SPSS8.

15

16 Συγκεντρώθηκαν 107/ 107 ερωτηματολόγια (100%) αποτελέσματα Επιτυχείς απαντήσεις ανά θεματική ενότητα: χειρισμός παραγώγων : 60% επιπλοκές μετάγγισης: 44% ενδείξεις μετάγγισης: 57% ανοσοαιματολογία: 35% Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την ενημέρωση των ασθενών για τη μετάγγιση και τη συναίνεση σε αυτή. Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με την προπτυχιακή εκπαίδευση σε θέματα μεταγγισιοθεραπείας. Δεν κατατέθηκαν προτάσεις για τρόπους εκπαίδευσης.

17 Συχνότερες λανθασμένες απαντήσεις ανά κατηγορία : Α.«Χειρισμός Αίματος/Παραγώγων» 17% αγνοεί την ορθή πρακτική συντήρησης παραγώγων αίματος εκτός Αιμοδοσίας 15% θα συγχορηγούσε μέσω κοινής οδού, παράγωγα ερυθρών και ασύμβατα με αυτά διαλύματα Β.«Επιπλοκές Μετάγγισης» 41% θα αντιμετώπιζε επανειλημμένα πυρετικά μη αιμολυτικά επεισόδια λόγω μετάγγισης, χωρίς την πρόνοια χορήγησης λευκαφαιρεμένων παραγώγων 77% υποεκτιμά κλινικά τα σημεία οξείας αιμολυτικής αντίδρασης, ενώ 56% δυσκολεύεται στην αξιολόγηση των εργαστηριακών της ευρημάτων 59% δεν εκτιμά σωστά τον κίνδυνο μετάδοσης HΙV μέσω μετάγγισης 74% θεωρεί το ολικό αίμα ως το κυρίως υπεύθυνο παράγωγο για μετάδοση βακτηριδιακής λοίμωξης

18 Συχνότερες λανθασμένες απαντήσεις ανά κατηγορία : Γ.«Ενδείξεις Μετάγγισης» 42% θα μετάγγιζε ΦΚΠ ή/και ΑΜΠ εκτός ενδείξεων 26% θα χορηγούσε ερυθρά με μοναδικό κριτήριο την τιμή Hb, χωρίς συνεκτίμηση άλλων παραγόντων 57% δεν εκτιμά σωστά το χρόνο επίτευξης του θεραπευτικού αποτελέσματος μετά τη μετάγγιση ΑΜΠ Δ.«Ανοσοαιματολογία» 41% θα χορηγούσαν RhD(+) αιμοπετάλια (ΑΜΠ) σε RhD(- ) γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, χωρίς πρόνοια για χορήγηση αντι- D σφαιρίνης 67% θα μετάγγιζαν άφοβα φρέσκο καταψυγμένο πλάσμα (ΦΚΠ) ομάδας Ο σε ασθενή ομάδας μη- Ο 62% δε θα μετάγγιζαν RhD(+) ΦΚΠ σε ασθενή RhD(- )

19

20 συμπερασματικά Το επίπεδο γνώσεων των ειδικευομένων ιατρών κυρίως σε θέματα ενδείξεων μετάγγισης, αναγνώρισης των επιπλοκών και χειρισμού των παραγώγων αίματος, κρίνεται ικανοποιητικό. Τα ερωτηματολόγια βοηθούν στην ανάδειξη συγκεκριμένων αδυναμιών/ έλλειψης γνώσης και μπορούν να κατευθύνουν στοχευμένα τα προγράμματα εκπαίδευσης για τη διασφάλιση της ορθής πρακτικής της μετάγγισης.

21 και ποιος θα εκπαιδεύσει τους ειδικευόμενους συναδέλφους;

22

23

24

25

26 τρόποι παρέμβασης Ενημέρωση για τις κατευθυντήριες οδηγίες μετάγγισης και για τους αλγόριθμους αντιμετώπισης των παρενεργειών της μετάγγισης Δικαιολόγηση μετάγγισης (είδος και αριθμός μονάδων ζητούμενου παραγώγου) στο φύλλο πορείας νόσου- Κωδικοποίηση αιτιολογίας της μετάγγισης Παρακολούθηση και έλεγχος μεταγγίσεων (audit) Εφαρμογή ηλεκτρονικής παραγγελίας παραγώγων αίματος- Computer Decision Support System, CDSS

27

28 τρόποι παρέμβασης Διαλέξεις- εκπαίδευση μεγάλων ομάδων (μέθοδος «μαζική», οικονομική, ικανότητα διδάσκοντος, παθητικός ρόλος διδασκομένου) Εκπαίδευση μικρών ομάδων (διαδραστική προσέγγιση, ενεργός συμμετοχή διδασκομένων, ανταλλαγή εμπειρίας και μάθησης) Ατομική εκπαίδευση (εξατομικευμένες συζητήσεις, βιβλία, e- learning, ακατάλληλη για αναπτυσσόμενες πρακτικές δεξιότητες) Προσομοίωση εκπαίδευσης («επαναδημιουργία» των λαθών στην πρακτική της μετάγγισης, μη οικονομική, κατάλληλη για την εκπαίδευση μικρών ομάδων) Συμμετοχή των «ειδικών στη μετάγγιση» σε κλινικές συζητήσεις

29 Αξιολόγηση της εκπαιδευτικής παρέμβασης Από εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους Βελτιώθηκε η γνώση; Η βελτίωση της γνώσης εκφράζεται κλινικά; Παραμονή της δυναμικής της εκπαιδευτικής παρέμβασης Διατήρηση σταθερής επικοινωνίας με το προσωπικό της Αιμοδοσίας Γνωστοποίηση και συζήτηση- ανάλυση των ανεπιθύμητων συμβαμάτων κατά τη μετάγγιση Ενθάρρυνση επανάληψης της εκπαιδευτικής παρέμβασης

30 ...ένα αισιόδοξο μήνυμα

31 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ Μεταγγίσεις ΦΚΠ- Σύγκριση χρονικών περιόδων 1/1/ /12/2011 1/6/ /5/2014 % ΜΕΤΑΒΟΛΗ p ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΚΠ/ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ 2,19 2,46 0,513 (NS) ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ ΜΗ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΓΧΟ ΠΗΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ,69 0,165 (NS) ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΜΗ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΓΧΟ ΠΗΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ,91 0,888 (NS)

32 θερμές ευχαριστίες Σ. Κόκκορη, Α. Τσαντές (Π.Γ.Ν.«Αττικόν») Α. Λειβαδά, Ε. Γρουζή (Α.Ο.Ν.Α.«Ο Αγιος Σάββας») Ν. Κοντοστεργίου, Ν. Βγόντζα (Γ.Ν.Νέας Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο- Αγία Ολγα») Ε. Λαμπαρδάκη, Α. Κωστούρου (Γ.Ν.Α.«Η Παμμακάριστος») Σ. Βαλσάμη, Μ. Πολίτου («Αρεταίειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο) και προς όλους τους ειδικευόμενους συναδέλφους

33 Σας ευχαριστώ!

34 η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία

35 Ενδείξεις μετάγγισης: 58% Παρενέργειες μετάγγισης: 62% Βασικές αρχές ανοσοαιματολογίας: 61% ενδεικτικές απαντήσεις Transfusion 2010;50:

36

37 I &U: Inappropriate & Unnecessary Transfusion IBCT: Incorrect Blood Component Transfused