ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéáöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Éíóôéôïýôï Áíèñùðéóôéêþí Åðéóôçìþí ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæéïò, ÓôÝëëá Öùóêüëïõ. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 30 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Áíôéðñüóùðïò Óýñïõ:ð. Áíô. Âïõôóßíïò Áíôéðñüóùðïò TÞíïõ: ê. ÓôÝëëá Öùóêüëïõ Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá & Åêôýðùóç: ΕDITORIAL TO ΘΕΜΑ: H διάταξη της Θειας Λειτουργίας ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ; ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΛΚΟΥ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΡΙΧΝΕΙ ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΦΤΩΧΕΣ ΧΩΡΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò Η Ελλάδα είχε μια μεγάλη ευκαιρία, αλλά τη χαράμισε. HΕλλάδα με την είσοδο της στην ΕΕ, τότε ΕΟΚ, είχε μπροστά της μια μεγάλη πρόκληση και μια μεγάλη ευκαιρία. Να αφήσει πίσω οριστικά ό,τι έμοιαζε κληρονομιά μια επαρχίας της οθωμανικής αυτοκρατορίας και να γίνει ένα σύγχρονο κράτος: Να καθιερώσει το κράτος δικαίου, την ισότητα και την αξιοπρέπεια των πολιτών, να κάνει τη δημόσια διοίκηση αποτελεσματική, να οργανώσει καλύτερα την οικονομία και την παραγωγή, να διευρύνει τις εμπορικές της σχέσεις, να συνεργαστεί στον πολιτιστικό τομέα, να συμβάλει σε μα προσπάθεια κοινή με άλλους ευρωπαϊκούς λαούς, να ξεπεράσει οριστικά τον απομονωτισμό της. Ιδιαίτερα, να ξεπεράσει το σύμπλεγμα κατωτερότητας που την ταλαιπωρεί χάρη στην ανάπτυξη της συνεργασίας και της συνεννόησης με άλλους λαούς. Με μια λέξη, η Ελλάδα να γίνει πιο δημοκρατική και ανεβάσει το επίπεδο ζωής στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή της ίδρυσης του νεότερου ελληνικού κράτους. Ποιο είναι το αποτέλεσμα το 2015; Δυστυχώς αρνητικό. Παρά τις κατά καιρούς φιλότιμες προσπάθειες, η γενική πορεία ήταν κακή και σε όλους τους παραπάνω στόχους ο απολογισμός είναι απογοητευτικός. Τι πήγε άσχημα; Σε τι σφάλλαμε; Τι δεν εκτιμήσαμε σωστά; Αρχικά, αυξήθηκε η κατανάλωση, χωρίς η παραγωγή να ακολουθεί και να στηρίζει αυτήν την κατανάλωση. Για τους πολίτες και τους κυβερνώντες ο στόχος ήταν καλύτερο και πιο πλούσιο βιοτικό επίπεδο. Αλλά η οργάνωση της εργασίας, η δημιουργία των υποδομών, η μακροπρόθεσμη προετοιμασία, όλα αυτά αφέθηκαν στην άκρη. Από την αρχή χάσαμε το παιχνίδι της παιδείας. Εκεί επεκράτησε ο στόχος της ελευθερίας. Αλλά μια ελευθερία της κοινωνική κινητοποίησης και του κομματισμού. Όχι μια ελευθερία της οργάνωσης, του προγραμματισμού, της υπευθυνότητας, της συνεννόησης. Αντί για «συνεννόηση» επικράτησε η «πάλη». Επικράτησε στην κοινωνία και στη νοοτροπία η μαρξιστική αντίληψη των πραγμάτων. Αυτό μακροπρόθεσμα είχε καταστροφικές συνέπειες. Ούτε οι φιλελεύθεροι ούτε η Εκκλησία περιόρισαν την επικράτηση της μαρξιστικής νοοτροπίας. Αφενός τα φιλελεύθερα κόμματα ήταν κατ ουσίαν λαϊκιστικά, χωρίς τα στοιχεία της εργασίας, της συνέπειας, της πρωτοβουλίας που χαρακτηρίζουν αυτόν τον χώρο. Αφετέρου, η Ορθόδοξη Εκκλησία, πάντα αντιδυτική και απομονωτική, δεν μπορούσε να προτάξει παρά ένα στείρο και παρωχημένο εθνικισμό. Ο μαρξισμός μάλιστα συνδυάστηκε γενικότερα στην αντίληψη του κόσμου με την δικαιοσύνη, την ισότητα και την πρόοδο. Ακόμη και η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων από τους λαούς που τον υπέστησαν δεν άλλαξε ουσιαστικά την νοοτροπία των Ελλήνων. Σιγά σιγά, η έννοια της «πάλης» έγινε κυρίαρχο στοιχείο στο επίπεδο των σχέσεων μας με τους άλλους ευρωπαίους εταίρους. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι θεσμοί και οι συνθήκες δίνουν απεριόριστη δυνατότητα στην συνεργασία και την συνεννόηση, αλλά αυτός ο δρόμος παραμερίστηκε, στην αρχή με διεκδικήσεις για τις επιδοτήσεις στη συνέχεια με τα μέτρα λιτότητας. Τελικά, η κυβέρνηση του Σύριζα οδήγησε αυτήν την αντιπαράθεση στα άκρα. Η Ελλάδα είχε μια μεγάλη ευκαιρία, από αυτές που οι χώρες έχουν μια φορά κάθε αιώνα. Αλλά τη χαράμισε. Δεν θέλησε να γίνει ευρωπαϊκή χώρα. Θέλησε να γίνει μαρξιστική. Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός της ήταν ανέκαθεν μισο-ξένος, και αντί για προσέγγιση επήλθε μεγαλύτερο χάσμα. Αυτό νομίζω είναι το βαθύτερο διαζύγιο μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης. Η διαμάχη φιλοδυτικών και αντιδυτικών ταλαιπωρεί την ελληνική ψυχή και το ελληνισμό από την εποχή του Σχίσματος και της Άλωσης. Τα τελευταία χρόνια ζήσαμε άλλο ένα κεφάλαιο αυτής της ιστορίας. ISSN ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

2 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ÅðéìÝëåéá: ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Η διάταξη της Θείας Λειτουργίας Κατά τη Θεία Λειτουργία, ο Χριστός λυτρωτής και αρχιερέας μας, συνεχίζει το έργο της σωτηρίας μας μέσα, μαζί και διαμέσου της Εκκλησίας Tου. Στη Θεία Λειτουργία, πραγματοποιείται πλήρης δημόσια λατρεία από το Μυστικό Σώμα του Ιησού Χριστού, δηλαδή από την Κεφαλή και τα μέλη Tου. Επομένως, κάθε τέλεση Θείας Λειτουργίας, επειδή είναι μια ενέργεια του Χριστού αρχιερέα και του Σώματός του, το οποίο αποτελεί η Εκκλησία, είναι μια ιερή ενέργεια, ανώτερη από κάθε άλλη. Στη Λειτουργία, συμμετέχουμε με την ίδια την προσευχή και την προσφορά του Χριστού προς τον Πατέρα εν Αγίω Πνεύματι. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

3 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Τι είναι η καθολική Θεία Λειτουργία; Η Θεία Λειτουργία είναι η κεντρική πράξη λατρείας στη ζωή των καθολικών. Είναι η πηγή, από την οποία πηγάζει όλη η δύναμη της Εκκλησίας, καθώς η Θυσία της Λειτουργίας είναι μια αναπαράσταση, με αναίμακτο τρόπο, της μίας και μεγάλης θυσίας του Χριστού για τη σωτηρία των ψυχών, ζωντανών και νεκρών. Πράγματι, κατά τη Θεία Λειτουργία τελείται και γίνεται παρόν ολόκληρο το Πασχαλινό Μυστήριο -προπαντός το Πάθος του Κυρίου μας, ο θάνατός Του, η Ανάστασή Του και η ένδοξη Ανάληψή Του στους ουρανούς- και η σωτήρια δράση του Πασχαλινού Μυστηρίου επικοινωνείται σ εμάς, ιδιαίτερα κατά την Ευχαριστία. Το να πηγαίνει κανείς στη Λειτουργία σημαίνει ότι αφιερώνει ένα μέρος του χρόνου του για να το περάσει μαζί με τον Θεό, αλλά επίσης σημαίνει ότι δέχεται και τις χάρες Του, δηλαδή την εσωτερική δύναμη, ώστε να ζει χριστιανικά. ΗΛειτουργία αποτελείται από τέσσερα βασικά μέρη: την Τελετουργία της Εισόδου, την Ακολουθία του Λόγου, την Ευχαριστιακή Ακολουθία και την Ακολουθία της Απόλυσης. Προτού δούμε πιο αναλυτικά τα στάδια αυτά της Λειτουργίας, επισημαίνουμε ότι πολλά πράγματα στη Λειτουργία έχουν συγκεκριμένο νόημα. Για παράδειγμα, προτού ξεκινήσει η Λειτουργία, ο ιερέας προσεύχεται με μια ειδική προσευχή καθώς ντύνεται. Κάθε κομμάτι της ενδυμασίας του έχει ένα νόημα και υπάρχει κι από μία προσευχή που συνδέεται με αυτό. Το πετραχήλι που ο ιερέας φοράει γύρω απ το λαιμό του είναι σημείο κύρους. Το λευκό ένδυμα κάτω από το χρωματιστό είναι σύμβολο τέλειας ακεραιότητας. Η ζώνη είναι σύμβολο της αγνής αγάπης που ο ιερέας έχει για το λαό του. Το χρωματιστό, εξωτερικό ένδυμα είναι σύμβολο αγάπης και ο ζυγός του Χριστού. Πριν τη Λειτουργία Μπαίνοντας στο ναό, βρίσκουμε ένα δοχείο με αγιασμό. Ο αγιασμός συμβολίζει την ανανέωση των βαπτισμιαίων υποσχέσεών μας. Κάνουμε το σημείο του σταυρού αργά, έχοντας στο μυαλό μας ότι ο Ιησούς πέθανε επάνω στο σταυρό για εμάς από αγάπη και ότι χρειαζόμαστε τη δική του βοήθεια καθημερινά, ώστε να σηκώνει ο καθένας το σταυρό του και να Τον ακολουθεί. Το σημείο του σταυρού είναι η αρχαιότερη χειρονομία της πίστης μας κι ένας χαιρετισμός. Με το σημείο του σταυρού πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, στις πρώιμες παραδόσεις της Ευχαριστίας. Είναι ένα προοίμιο προσευχής και μια μορφή ευλογίας. Η κοινότητα που πρόκειται να λατρέψει τον Κύριο είναι πρωτίστως και κυρίως μια βαπτισμιαία κοινότητα. Στρεφόμαστε προς τον Ιησού που βρίσκεται μέσα στο αρτοφόριο και γονατίζουμε. Ο Ιησούς είναι αληθινά παρών. Στη συνέχεια, είναι καλό, αφού επιλέξουμε τη θέση μας, να γονατίσουμε και να συγκεντρωθούμε σε αυτό που πρόκειται να κάνουμε: Ετοιμαζόμαστε να παρευρεθούμε στο Μυστικό Δείπνο, να συμμετάσχουμε στο Γολγοθά, ώστε να είμαστε μαζί με τον Χριστό, καθώς Εκείνος πρόσφερε το σώμα και το αίμα Του για τη σωτηρία μας. Πρόκειται να Τον ακούσουμε να μας μιλάει και μετά να συμμετάσχουμε στην Ανάστασή Του, τρώγοντας το σώμα και πίνοντας το αίμα Του. Η προσευχή του καθενός πριν την έναρξη της Λειτουργίας, μας βοηθάει να αποκλείσουμε τα επίγεια πράγματα, ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να προσευχηθούμε κατά τη Θεία Λειτουργία με πίστη. Είναι καλό πριν τη Λειτουργία να έχουμε διαβάσει τα αναγνώσματα της ημέρας, για να εξοικειωθούμε περισσότερο με αυτά, ώστε να μας βοηθήσουν καλύτερα. Η τελετουργία της Εισόδου Στην αρχή, ο ιερέας μπαίνει στο ιερό ενώ συνοδεύεται από αγόρια και κορίτσια, τα οποία τον βοηθούν να μεταφέρει διάφορα αντικείμενα. Το εκκλησίασμα συχνά ψάλλει κάποιον ύμνο. Το εισοδικό άσμα είναι μια μορφή προσευχής. Ο άγιος Αυγουστίνος έλεγε ότι, όταν ψάλλουμε, προσευχόμαστε διπλά. Οι ύμνοι μάς βοηθούν να προσευχόμαστε μαζί και μας βάζουν σε διάθεση προσευχής. Όταν ο ιερέας φτάσει στο βωμό, ξεκινάει τη Λειτουργία με το σημείο του σταυρού. Το σημείο του σταυρού δεν είναι κάτι που κάνουμε «πριν» ή «μετά» την προσευχή, αλλά το ίδιο είναι προσευχή. Υπενθυμίζει σε όλους ότι έχουν βαπτιστεί εις Έναν Θεό με τρία πρόσωπα, μας θέτει υπό την προστασία Του. Το «Αμήν» που απαντάμε, σημαίνει ότι επιβεβαιώνουμε την πρόθεσή μας να κάνουμε τα πάντα σε κοινωνία με την Αγία Τριάδα. Ο ιερέας απευθύνεται σε εμάς λέγοντας μια ειδική προσευχή, που έχουμε πάρει από τις επιστολές του αποστόλου Παύλου: «Η χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, η αγάπη του Θεού Πατέρα και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος να είναι μαζί σας». Μετά από αυτό, επικεντρωνόμαστε σε ό,τι πρόκειται να κάνουμε ευθύς αμέσως. Οι πρώτες λέξεις του Ιησού στη δημόσια διακονία του ήταν «Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο». Πάντοτε ξεκινάμε τη Λειτουργία έχοντας κατά νου ότι χρειαζόμαστε τη βοήθεια του Κυρίου, ότι είμαστε αμαρτωλοί που χρειάζονται τη σωτηρία, την οποία ο Ιησούς πέθανε για να μας δώσει. Δίνεται λίγος χρόνος στο εκκλησίασμα για να σκεφτεί τις πράξεις του, όσα έκανε και όσα παρέλειψε να κάνει. Με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο θυμόμαστε την ανάγκη μας για την ευσπλαχνία Του, αλλά επίσης θυμόμαστε πόσο πολύ χρειαζόμα- 6 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

4 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ στε τη βοήθεια που Εκείνος θέλει να μας δώσει στη Θεία Λειτουργία, η οποία τελείται. Επομένως, αφού ομολογήσουμε τα αμαρτήματά μας σε σκέψεις, λόγια και πράξεις, εκφράζουμε την ανάγκη μας για την ευσπλαχνία του Ιησού, ο οποίος πλήρωσε ένα τόσο μεγάλο τίμημα για να την αποκτήσει για εμάς, λέγοντας: «Κύριε Ελέησον, Χριστέ Ελέησον, Κύριε Ελέησον». Είναι μια από τις παλαιότερες γνωστές προσευχές της Λειτουργίας. Ύστερα ψάλλουμε το Δόξα εν υψίστοις Θεώ, εκτός από την περίοδο της Τεσσαρακοστής και της Παρουσίας. Με αυτή την προσευχή υμνούμε, δοξολογούμε, λατρεύουμε, ευλογούμε και ευχαριστούμε τον Θεό για το δώρο που μας έκανε, δηλαδή τον Υιό του. Αυτή η χαρούμενη προσευχή είναι πραγματικά ένας ύμνος επαίνου, ένα άσμα. Οι πρώιμοι χριστιανοί αντέγραψαν την εβραϊκή πρακτική, κατά την οποία οι Εβραίοι έψαλλαν με άσματα που βασίζονταν στη Γραφή στη διάρκεια της λειτουργίας τους. Σε αυτή την παράδοση, οι πρώιμες χριστιανικές κοινότητες δημιούργησαν τα δικά τους άσματα επαίνου. Το «Δόξα εν υψίστοις», με τα ίδια ακριβώς λόγια που χρησιμοποιούμε σήμερα, βρέθηκε σε χριστιανικά βιβλία προσευχής που χρονολογούνται από το 380 μ.χ. Με αυτά τα λόγια, ζη- τάμε από τον Κύριο να δεχθεί την προσευχή μας για ευσπλαχνία. Μετά από αυτή την προσευχή, είμαστε έτοιμοι για την εναρκτήρια προσευχή, με την οποία στρεφόμαστε προς τον Θεό Πατέρα και προσευχόμαστε μέσω του Ιησού, στην ενότητα του Αγίου Πνεύματος, για κάτι συγκεκριμένο, το οποίο πηγάζει κάθε φορά από τα διάφορα αναγνώσματα. Η Ακολουθία του Λόγου Το δεύτερο μέρος της λειτουργίας ονομάζεται «Ακολουθία του Λόγου». Το τμήμα αυτό της Θείας Λειτουργίας είναι μέρος της επίσημης προσευχής της Εκκλησίας. Κατά τη διάρκειά της, όλοι οι πιστοί ακούνε τα αναγνώσματα από τη Βίβλο. Η ανάγνωση της Αγίας Γραφής υπήρξε πάντοτε ένα αναπόσπαστο μέρος της Λειτουργίας. Στην αρχή διαβάζεται ένα ανάγνωσμα από την Παλαιά Διαθήκη ή, κατά τη διάρκεια της Πασχαλινής περιόδου, από τις Πράξεις των Αποστόλων. Η παρουσία της Παλαιάς Διαθήκης στο πρώτο ανάγνωσμα, εκδηλώνει την πάγια πεποίθηση της Εκκλησίας ότι όλη η Γραφή είναι ο Λόγος του Θεού. Ο Θεός μιλάει στον εκλεκτό λαό του με τα λόγια της αγάπης σε όλη τη διάρκεια της Ακολουθίας του Λόγου. Το πρώτο ανάγνωσμα σχεδόν πάντοτε συνδέεται με το Ευαγγέλιο της ημέρας και αυτός είναι ο λόγος που επιλέχθηκε. Η Παλαιά Διαθήκη φανερώνεται στην Καινή, και η Καινή περικλείει την Παλαιά, και υπάρχει σύνδεση μεταξύ πρώτου αναγνώσματος και Ευαγγελίου κάθε Κυριακή. Και η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη μάς οδηγούν στον Χριστό. Αυτό μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα και τα δύο και είναι καλό, όταν τα ακούμε, να έχουμε το γεγονός αυτό στο νου μας. Κάθε φορά που ακούμε τα αναγνώσματα της Λειτουργίας, είμαστε όπως οι μαθητές του Χριστού που περπατούσαν με τον Αναστημένο Χριστό στο δρόμο προς την Εμμαούς. Ο Ιησούς «αρχίζοντας από τα βιβλία του Μωυσή και όλων των προφητών, τους εξήγησε όσα αναφέρονταν στις Γραφές για τον εαυτό του» (Λκ 24:27). Στη συνέχεια διαβάζεται συνήθως ένας από τους 150 Ψαλμούς, ή κατά περίπτωση, ένα άσμα από κάποιο από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Με τους ύμνους αυτούς οι Εβραίοι όπως και ο Ιησούς, η Μαρία και ο Ιωσήφέψελναν κατά τη λατρεία του Θεού στη συναγωγή, στο σπίτι, πηγαίνοντας στο ναό κ.τ.λ. Οι ψαλμοί αυτοί είναι φτιαγμένοι για να τραγουδιούνται, κι αυτός είναι ο λόγος που τους ψέλνουμε. Ονομάζονται «αντιφωνικοί ψαλμοί» και απαντούν στο πρώτο ανάγνωσμα. Είναι πρωτίστως η απάντηση του εκκλησιάσματος στο πρώτο ανάγνωσμα που μόλις διαβάστηκε. Κάποιο κομμάτι, τουλάχιστον, μέσα από τον ψαλμό, θα παρατηρήσουμε ότι είναι πάντοτε μια ευθεία απάντηση στο πρώτο ανάγνωσμα. Μετά τον ψαλμό έρχεται η σειρά του δεύτερου αναγνώσματος, το οποίο παίρνουμε από μια από τις επιστολές της Καινής Διαθήκης, κυρίως από τον απόστολο Παύλο. Στο δεύτερο ανάγνωσμα, το εκκλησίασμα συναντά την πρώιμη Εκκλησία, καθώς εκείνη βιώνει τη χριστιανική πίστη της. Αυτή η μαρτυρία της αποστολικής κοινότητας παρέχει ένα παράδειγμα για όλες τις εποχές, αφού οι χριστιανοί κάθε εποχής διατηρούν ζωντανή την ανάμνηση της αγάπης του Πατέρα, η οποία φανερώνεται στον Χριστό, των καλών ειδήσεων της λύτρωσης και του καθήκοντος της χριστιανικής αγάπης και ευσπλαχνίας. Στη διάρκεια τριών ετών των λειτουργικών ετών, καλύπτουμε τα σημαντικότερα μέρη της εφαρμογής των διδαγμάτων του Ιησού στη ζωή της πρώιμης Εκκλησίας και στη ζωή της Εκκλησίας κάθε εποχής. Και συνεχίζουμε με το Ευαγγέλιο. Το Ευαγγέλιο είναι ιερό, καθώς πρόκειται να ακούσουμε τα ίδια τα λόγια και τα έργα του Χριστού. Για το λόγο αυτό, γύρω από το Ευαγγέλιο εκδηλώνουμε το σεβασμό μας με διάφορες ενέργειες, μία από τις οποίες είναι να στεκόμαστε όρθιοι. Παραμένουμε όρθιοι, επειδή μέσα απ αυτό πρόκειται να μας μιλήσει ο Ιησούς. Στεκόμαστε, λοιπόν, προς τιμήν του, όπως θα σηκωνόμασταν από το κάθισμά μας αν έμπαινε κάποιος επιφανής σε μια αίθουσα. Η αναγγελία του Ευαγγελίου εκφράζει την πασχαλινή χαρά, καθώς ενθυμούμαστε τη ζωή, τον θάνατο, την Ανάσταση και την Ανάληψη του Ιησού. Ψέλνουμε Αλληλούια, που σημαίνει στα εβραϊκά «Δοξάστε τον Κύριο» και ανάμεσα στα Αλληλούια, ακούμε ένα εδάφιο του Ευαγγελίου, που πάντα κατά κάποιον τρόπο συνοψίζει ολόκληρο το νόημα του Ευαγγελίου, το οποίο ετοιμάζεται να διαβάσει ο ιερέας. Έτσι αινούμε τον Χριστό, που έρχεται να αναγγείλει την καλή είδηση της σωτηρίας. Είναι σημαντικό να ακούμε προσεκτικά το εδάφιο αυτό και μετά να είμαστε συγκεντρωμένοι στα λόγια του Ευαγγελίου. Η Εκκλησία διδάσκει ότι όταν το Ευαγγέλιο κηρύττεται κατά τη Θεία Λειτουργία, είναι ο ίδιος ο Ιησούς που μας μιλάει. Λίγο πριν διαβάσει το Ευαγγέλιο, ο ιερέας προσεύχεται με τα ακόλουθα λόγια: «Καθάρισε την καρδιά και τα χείλη μου, παντοδύναμε Θεέ, ώστε να δυνηθώ να αναγγείλω επάξια το άγιό σου Ευαγγέλιο». Δε χρειαζόμαστε μόνο καθαρά χείλη, αλλά και καθαρή καρδιά, γιατί πιστεύουμε στο Ευαγγέλιο μέσα στην καρδιά μας και το αναγγέλλουμε με τα χείλια μας. Αμέσως μετά την αναγγελία του 8 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

5 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ευαγγελίου, κάνοντας το σημείο του σταυρού στο μέτωπο, τα χείλια και την καρδιά μας, λέμε «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι». Τη στιγμή που κάνουμε αυτή την κίνηση, θα πρέπει μέσα μας να προσευχόμαστε με τα λόγια αυτά: «Ο Κύριος να είναι στο μυαλό, τα χείλια και την καρδιά μου», δηλαδή προσευχόμαστε να έχουμε ανοιχτό το πνεύμα μας στο Λόγο του Θεού και να τον αναλογιζόμαστε, να ομολογούμε το Λόγο του Θεού με το στόμα μας και να τον φυλάμε στην καρδιά μας. Είναι ένας καλός τρόπος να ετοιμαστούμε και να ακούσουμε ολόκληρη την Ακολουθία του Λόγου. Θα ήταν πολύ καλό, πολύ περισσότερο από το να διαβάζουμε κι εμείς το Ευαγγέλιο την ώρα που διαβάζεται από τον ιερέα, να ακούμε προσεκτικά. Η πίστη έρχεται ακούγοντας και ο Λόγος μπορεί να μας διαπεράσει πολύ ευκολότερα όταν τον ακούμε απ ό,τι όταν προσπαθούμε να τον διαβάσουμε την ώρα που κάποιος άλλος τον λέει φωναχτά. Μετά το Ευαγγέλιο, ο ιερέας φιλάει το Ευαγγέλιο και λέει «Είθε δια του ευαγγελικού λόγου να εξαλειφθούν τα παραπτώματα ημών» και ξεκινάει την ομιλία του, που είναι αδιάσπαστο τμήμα της Ακολουθίας του Λόγου, είναι η συνέχιση του σωτήριου μηνύματος του Θεού, το οποίο θρέφει την πίστη και τη μεταστροφή. Είναι η ομολογία των σωτήριων έργων του Θεού εν Χριστώ. Η Εκκλησία μάς διδάσκει ότι ο σκοπός της ομιλίας δεν είναι να μας διασκεδάσει, παρόλο που είναι ευχής έργο να διατηρεί την προσοχή μας προσηλωμένη στο μυαλό και την καρδιά μας. Ο σκοπός της δεν είναι κυρίως να εξηγήσει τα αναγνώσματα, αν και είναι καλό να μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα το νόημά τους. Σύμφωνα με τη Β Σύνοδο του Βατικανού, η ομιλία πρέπει να μας οδηγεί στη «μεταστροφή» και την «αγιότητα». Πρέπει να μας βοηθάει να αλλάξουμε, να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε όπως ο Χριστός, να ζούμε μαζί Του, και όχι όπως ο περισσότερος κόσμος, που ζει μακριά Του. Επομένως, πρέπει να μας προκαλεί να εξετάζουμε αν ζούμε πραγματικά με άγιο τρόπο και έπειτα να μας δείξει ποια βοήθεια θέλει να μας προσφέρει ο Χριστός, ώστε να πραγματικά να αφήσουμε πίσω μας τους παλιούς τρόπους μας και να αρχίσουμε να ζούμε περισσότερο κοντά Του. Όταν παρακολουθούμε μια ομιλία, θα ήταν καλό να την παρακολουθούμε προσεκτικά, έχοντας στο μυαλό μας την ερώτηση: «Πώς αυτός ο Λόγος του Θεού μπορεί να αλλάξει για πάντα τη ζωή μου;». Η ομιλία έχει σκοπό τόσο να μας καθοδηγήσει, όσο και να μας εμπνεύσει να μεταστραφούμε και να επιμείνουμε στην προσευχή, δηλαδή να αναζητήσουμε την αγιότητα που ο Ιησούς μάς προτείνει μέσω μια ζωή επίμονης προσευχής. Αφού τελειώσει η ομιλία, απαντάμε σε ολόκληρη την Ακολουθία του Λόγου, ανανεώνοντας την πίστη μας. Το Σύμβολο της πίστης που χρησιμοποιούμε σήμερα ονομάζεται Σύμβολο της Πίστεως Νικαίας Κωνσταντινουπόλεως, διότι το ανέπτυξαν αυτές οι δύο Σύνοδοι της πρώιμης Εκκλησίας. Είναι μια κοινή προσευχή για καθολικούς, ορθοδόξους και τους περισσότερους χρι- στιανούς για τουλάχιστον 1700 χρόνια. Τόσοι πολλοί χριστιανοί έζησαν γι αυτή την ομολογία πίστεως και πολλοί άλλοι πέθαναν γι αυτήν. Συμπεριλαμβάνει δώδεκα κύρια θέματα. Προκειμένου να προσευχηθούμε πραγματικά με το Σύμβολο της Πίστεως, και όχι απλώς να το πούμε με τα χείλια μας μόνο, θα πρέπει να αναλογιζόμαστε και να μελετούμε τις αλήθειες που ομολογούμε και να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στον Θεό Πατέρα, τον Θεό Υιό και τον Θεό Άγιο Πνεύμα, όπως και τη μία Καθολική και αποστολική Εκκλησία. Κλίνουμε το κεφάλι μας στο σημείο «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου ενανθρωπήσαντα» ως ένδειξη σεβασμού, γιατί η Ενσάρκωση είναι η ιερότερη στιγμή όλης της δημιουργίας, όταν το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός του Θεού, ταπείνωσε τον εαυτό του λαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση. Αφού ανανεώσουμε την πίστη μας στον Θεό, στρεφόμαστε σ Εκείνον με τις Δεήσεις των Πιστών, που ονομάζονται επίσης Γενικές Μεσιτείες. Αυτές είναι οι προσευχές που υψώνουμε προς τον Θεό ως κοινότητα. Μέσω των Δεήσεων των Πιστών, προσευχόμαστε ώστε όλο το εκκλησίασμα, στο οποίο συμμετέχουμε, πραγματικά να ομοιάσει στο Σώμα του Χριστού. Οι Δεήσεις των Πιστών είναι προσευχές αίτησης προς τον Θεό. Πάντοτε προσευχόμαστε υπέρ της Εκκλησίας, των ηγετών της, για όλους όσοι υπηρετούν σε δημόσια αξιώματα, για τους φτωχούς, τους καταπιεσμένους και τους αρρώστους, τους νεκρούς, την τοπική κοινότητα και ενορία και για άλλες ανάγκες κατά περίσταση. Είναι σημαντικό να ακούμε ενεργά τις προσευχές μας, ώστε η προσευχή μας προς τον Κύριο να είναι ολόκαρδη. Οι προσευχές των πιστών είναι ένα από τα μέρη της Λειτουργίας όπου η προσοχή μπορεί να αποσπαστεί ευκολότερα. Είναι πολύ πιθανό αν ο αναγνώστης των δεήσεων αυτών έλεγε «Κατάστρεψέ μας τώρα με μια ατομική βόμβα, Κύριε, ας προσευχηθούμε!», οι μισοί από τους πιστούς να απαντούσαν «Εισάκουσέ μας, Κύριε!». Είναι επίσης καλή στιγμή για να θυμηθούμε όλες τις δικές μας, προσωπικές προσευχές. Ευχαριστιακή Ακολουθία Στρεφόμαστε προς τον Θεό Πατέρα και προσευχόμαστε να μας χορηγήσει τα δώρα Του ως προς κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Για παράδειγμα, μπορεί να του ζητάμε τη χάρη να εκτιμήσουμε πραγματικά όλα τα δώρα Του ώστε να εξαγιαστούμε μέσω των Μυστηρίων που πρόκειται να λάβουμε. Έπειτα έρχεται η Ευχαριστιακή Προσευχή. Ξεκινάει με μια αρχαία προσευχή, όπου συμμετέχει και το εκκλησίασμα. Ο ιερέας προσεύχεται ο Κύριος να είναι μαζί μας και εμείς προσευχόμαστε ο Κύριος να είναι με τον ιερέα, ο οποίος έχει χειροτονηθεί, για να τελεί τη Θεία Λειτουργία. Υπάρχει πράγματι η ανάγκη να προσευχόμαστε για το λόγο αυτό. Θέλουμε πραγματικά ο Κύριος να είναι μαζί του. Στη συνέχεια, ο ιερέας μάς καθοδηγεί με τα λόγια του αποστόλου Παύλου, να υψώσουμε τις καρδιές μας κι εμείς απαντάμε «είναι στραμμένες προς τον Κύριο». Η καρδιά όλων σε εκείνο το σημείο πρέπει να είναι μαζί με τον Κύριο. Εδώ ξεκινάει το δεύτερο μεγάλο μέρος της Λειτουργίας. Μέχρι αυτή τη στιγμή, όλες οι ενέργειές μας έχουν λάβει χώρα μακριά από το βωμό, είτε κοντά στο κάθισμα του ιερέα, είτε στον άμβωνα. Από εδώ και πέρα, όλα θα επικεντρωθούν επάνω στο βωμό, όπου η Ευχαριστιακή Θυσία θα λάβει χώρα. Η Ακολουθία της Ευχαριστίας ξεκινά με την Προσφορά. Ο βωμός έχει ετοιμαστεί. Το εκκλησίασμα φέρνει τα δώρα του άρτου και του οίνου, που θα μετουσιωθούν και θα γίνουν το σώμα και το αίμα του Ιησού. Κάνουμε όπως και οι πρώτοι χριστιανοί, που έφερναν τα δώρα τους στο βωμό. Ο άρτος και ο οίνος θυμίζουν το Μυστικό Δείπνο που μοιράστηκε ο Ιησούς με τους μαθητές Του. Τα δώρα παρουσιάζονται ως ένδειξη της επιθυμίας όλης της κοινότητας να ενσωματωθεί στη θυσία του Χριστού. 10 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

6 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΗΕυχαριστία δεν είναι μόνο δώρο του Θεού καρπός της γης- αλλά επίσης έργο της ανθρώπινης εργασίας. Και προσφορά είναι όταν προσφέρουμε όχι μόνο την εργασία μας, όχι μόνο τη γενναιόδωρη προσφορά χρημάτων για τη συντήρηση της Εκκλησίας ή για ειδικούς σκοπούς της Εκκλησίας, αλλά ολόκληρη τη ζωή μας στον Πατέρα μαζί με τον Υιό, Ιησού, ευχαριστώντας Τον για όλα όσα μας έχει δώσει. Μερικές φορές οι άνθρωποι λένε «Δεν καταλαβαίνω τίποτα από τη Λειτουργία!». Πιθανότατα αυτό οφείλεται στο ότι δεν προσφέρουν τίποτα κατά τη Θεία Λειτουργία. Η λιτάνευση των δώρων είναι ένα εξωτερικό σημείο ότι δίνουμε τον εαυτό μας στον Κύριο μαζί με την προσφορά μας. Γι αυτό είναι σημαντικό οι άνθρωποι να θέλουν να προσφέρουν τον εαυτό τους. Φυσιολογικά, κατά την Προσφορά στην κυριακάτικη Λειτουργία, ψέλνουμε. Αυτός ο ύμνος της προσφοράς είναι μια γέφυρα που ενώνει την Ακολουθία του Λόγου με την Ευχαριστιακή Ακολουθία. Συχνά είναι ένας στοχασμός επάνω στα όσα ακούσαμε και μια προετοιμασία για ό,τι πρόκειται να κάνουμε. Συνιστάται να ψέλνουν όλοι από καρδιάς. Οιερέας προσφέρει πρώτα τον άρτο και έπειτα τον οίνο στον Πατέρα, ευχαριστώντας τον για τη γενναιοδωρία του και ικετεύοντάς τον να τα μετατρέψει στον Υιό του, δηλα- δή τον Άρτο της Ζωής και Πνευματικό Ποτό μας. Ο ιερέας λέει κάποιες προσευχές ιδιωτικά, με τις οποίες προσευχόμαστε να μπούμε σε Κοινωνία με τον Ιησού. Επίσης, προσευχόμαστε για ταπεινότητα και συντριβή, αναγνωρίζοντας ότι δεν είμαστε άξιοι γι αυτό που πρόκειται να κάνουμε, όμως ζητάμε από τον Θεό να δεχθεί αυτή τη θυσία ευάρεστα. Στο σημείο αυτό, ο ιερέας πλένει τα χέρια του ως σύμβολο εσωτερικού καθαρμού, ώστε να προετοιμαστεί για το ιερότερο μέρος της Θείας Λειτουργίας. «Πλύνε με, Κύριε, από την ανομία μου και από την αμαρτία μου καθάρισέ με»: ο ιερέας εδώ θυμάται με τα λόγια του Ψαλμού 51, ότι είναι ένας αμαρτωλός και ζητά από τον Θεό να τον εξαγνίσει, ώστε να προσφέρει επάξια αυτή τη θυσία Τότε ο ιερέας λέει: «Παρακαλείτε, αδελφοί, τον παντοδύναμο Θεό Πατέρα, να δεχθεί τη θυσία την οποία του προσφέρουμε». Όλοι μας πρέπει να ενώσουμε την προσωπική θυσία μας με τον Θεό, δηλαδή όλες μας τις δυσκολίες και όλες μας τις ελπίδες. Καθώς λέμε αυτά τα λόγια, στεκόμαστε όρθιοι, για να δείξουμε ότι είμαστε έτοιμοι γι αυτή τη θυσία και να πούμε «Ναι, μπορούμε!», όπως έκαναν οι άγιοι Ιάκωβος και Ιωάννης. Όλοι προσευχόμαστε ώστε ο Κύριος να δεχθεί τη θυσία αυτή, προς δόξαν του ονόματός του, προς όφελος του καθενός μας και για το καλό ολόκληρης της Εκκλησίας. Αυτές είναι οι προθέσεις της Εκκλησίας: προσευχή για τον Θεό, για τους άλλους και για τον εαυτό μας. Ευχαριστιακή Προσευχή Στρεφόμαστε προς τον Θεό Πατέρα και, σε κάθε Θεία Λειτουργία, προσευχόμαστε για κάτι ιδιαίτερο που αφορά τα δώρα. Για παράδειγμα, μπορεί να ευχαριστήσουμε τον Κύριο για όλα τα δώρα Του και να προσευχηθούμε για τον εξαγιασμό μας μέσω των μυστηρίων που ετοιμαζόμαστε να τελέσουμε. Έχουμε φτάσει, λοιπόν στο ιερότερο μέρος της Λειτουργίας, την Ευχαριστιακή Προσευχή. Ουσιαστικά είναι μια δήλωση επαίνου και ευχαριστίας για τα έργα σωτηρίας του Θεού, καθιστώντας παρόντα το σώμα και το αίμα του Κυρίου και τις λυτρωτικές ενέργειές του μέσα στη ζωή μας. Ο ιερέας, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και στο πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος, προσφέρει την Ευχαριστιακή θυσία στον Θεό Πατέρα για τη σωτηρία ζώντων και νεκρών. Εμείς, ως εκκλησίασμα, ενώνουμε τις προσευχές και τις θυσίες μας με εκείνες του Κυρίου. Ηεισαγωγή της Ευχαριστιακής Προσευχής ξεκινάει με μια αρχαία προσευχή σε μορφή διαλόγου: «Ο Κύριος να είναι μαζί σας», λέει ο ιερέας και εμείς απαντάμε: «Και με το πνεύμα σου». Ο ιερέας προσεύχεται ώστε ο Κύριος να είναι μαζί με τον καθέναν και το εκκλησίασμα προσεύχεται επίσης ο Κύριος να είναι με το πνεύμα του χειροτονημένου ιερέα, που μπορεί να τελέσει τη Θεία Λειτουργία. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητη η προσευχή, γιατί θέλουμε ο Κύριος να είναι μαζί μας. Έπειτα, ο ιερέας μάς καθοδηγεί με τα λόγια του αποστόλου Παύλου να υψώσουμε τις καρδιές μας κι εμείς απαντάμε ότι είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Και πράγματι, εκείνη την ώρα οι καρδιές μας πρέπει να είναι μαζί με τον Κύριο, γιατί έτσι δίνονται ολοκληρωτικά στην προσευχή και ο θησαυρός τους είναι με τον Θεό, δηλαδή ζητούν ό,τι κι Εκείνος. Ο ιερέας ενθαρρύνει το εκκλησίασμα να ευχαριστήσει τον Κύριο, τον Θεό μας. Η Ευχαριστία είναι αυτό που λέει και η λέξη: ευχαριστούμε τον Θεό. Και είναι πάντα σωστό να ευχαριστούμε τον Θεό: «Άξιον και δίκαιον». Είτε τα Χριστούγεννα, είτε το Πάσχα, είτε σε γάμο, είτε σε κηδεία, λέμε αυτή την προσευχή. Είναι πάντα άξιο και δίκαιο να ευχαριστούμε και να υμνούμε τον Κύριο. Ύστερα από αυτά, ερχόμαστε στην Εισαγωγή. Εδώ αινούμε τον Θεό Πατέρα για τα δώρα της δημιουργίας και της λύτρωσης. Ο Θεός είναι πάντοτε πιστός στη διαθήκη Του. Τα σωτήρια έργα του Θεού, εν Χριστώ, πραγματοποιούνται εδώ και τώρα! Στρεφόμαστε προς τον Θεό Πατέρα και προσευχόμαστε για κάτι ιδιαίτερο. Είναι μια όμορφη προσευχή που ποικίλλει ανάλογα με τις εορτές. Θυμόμαστε ότι δεν είμαστε οι μόνοι που προσευχόμαστε, αλλά ότι ενωνόμαστε με τους αγγέλους και τους αγίους για πάντα στον ουρανό, καθώς ετοιμαζόμαστε να ενωθούμε με όσα ο προφήτης Ησαΐας έβλεπε να συμβαίνουν στον ουρανό και με όσα έλεγαν οι άνθρωποι, καθώς ο Ιησούς ετοιμαζόταν να μπει στην ιερή πόλη την Κυριακή των Βαΐων. Είναι μια προσευχή, λοιπόν, που βρίσκεται στο έκτο κεφάλαιο του βιβλίου του προφήτη Ησαΐα. Επισημαίνει ότι, κατά τη Λειτουργία όχι μόνο συμμετέχουμε στον Παράδεισο, αλλά και ότι ο Ιησούς έρχεται σε μας. Είναι μια ένωση μεταξύ παραδείσου και γης. Αυτό μάς προετοιμάζει να πούμε στον Θεό, Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα: «Άγιος, Άγιος, Άγιος!» και «Ωσαννά!» ή «Σώσε μας, Σωτήρα εν τοις υψίστοις». Μετά το Άγιος, Άγιος, Άγιος, έρχεται το πιο επίσημο μέρος της Λειτουργίας, το οποίο δεν μπορεί να διακοπεί. Κάποτε υπήρχε μόνο μία Ευχαριστιακή Προσευχή που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Την ονομάζαμε Ευχαριστιακή Προσευχή Ι από το Ρωμαϊκό Κανόνα. Σήμερα υπάρχουν τέσσερις κύριες Ευχαριστιακές Προσευχές, δύο Ευχαριστιακές Προσευχές συμφι- 12 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

7 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ λίωσης και Τέσσερις Ευχαριστιακές Προσευχές για διάφορες ανάγκες, συνολικά δέκα. Όλες τους είναι διαφορετικές. Όλες τους είναι όμορφες. Η Ευχαριστιακή Προσευχή ΙΙ θεωρείται η αρχαιότερη. Εκείνο που διαφέρει σε καθεμία από αυτές είναι τα λόγια του καθαγιασμού. Εδώ ο ιερέας πρόκειται να θέσει τα χέρια του πάνω από τον άρτο και τον οίνο για να τα ευλογήσει. Αυτή η πράξη, που ονομάζεται Επίκληση, καλεί να έρθει το Άγιο Πνεύμα επάνω στον άρτο και τον οίνο, ώστε να μετουσιωθούν σε Σώμα και Αίμα, Ψυχή και Θεότητα του Χριστού. Τα λόγια της καθαγίασης τα έχουμε πάρει από την αφήγηση του Μυστικού Δείπνου στην Αγία Γραφή. Καθώς ο άρτος και ο οίνος αλλάζουν πραγματικά στον πλήρη Χριστό, ο ιερέας υψώνει το καθένα από αυτά, για να τα λατρέψουμε. Ξεκινάμε υμνώντας τον Θεό Πατέρα. Έπειτα ζητάμε το Άγιο Πνεύμα να έρθει εδώ και να μετουσιώσει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα του Χριστού. Όταν αυτό συμβαίνει, ακούμε να χτυπούν για πρώτη φορά τα καμπανάκια. Μετά έχουμε τα λόγια της καθαγίασης, καθώς ο Ιησούς ο ίδιος λέει τα λόγια αυτά διαμέσου του ιερέα. Κατά τα λόγια της καθαγίασης, κατά την ύψωση του άρτου, θα πρέπει να λέμε μέσα μας κάτι στον Ιησού ως λατρεία, ευχαριστία ή ικεσία, όπως «Κύριέ μου και Θεέ μου!», «Σε αγαπώ, Ιησού!», «Ιησού, ένωσέ με πλήρως μαζί σου!», «Ιησού, σε λατρεύω με αφοσίωση!». Όταν ο άρτος υψώνεται, πρέπει να λατρεύουμε τον Ιησού. Η ύψωση του Σώματος και του Αίματος του Χριστού σηματοδοτεί την ιστορία του κόσμου και την ύστατη μοίρα του. Δηλαδή, όλη η δημιουργία ήρθε στην ύπαρξη διαμέσου του Χριστού και όλη η δημιουργία είναι γεμάτη με την αγάπη του Αγίου Πνεύματος. Μετά, έχουμε την Δοξολογία, στην οποία πραγματοποιούμε την προσευχή για τον εαυτό μας τώρα και την εφαρμόζουμε στον εαυτό μας. Έπειτα, προσευχόμαστε ώστε το Άγιο Πνεύμα να μας μεταμορφώσει σε ένα σώμα και ένα πνεύμα εν Χριστώ, να βοηθήσει την Εκκλησία και όλους τους ηγέτες της. Προσευχόμαστε για τους νεκρούς και για όσους βρίσκονται σε ανάγκη. Και τελειώνουμε προσφέροντας κάθε δόξα και τιμή προς τον Πατέρα, εν Χριστώ και εν ενότητι του Αγίου Πνεύματος. Απαντάμε «Αμήν!». Ακολουθία της Κοινωνίας Αφού έχουμε δώσει έπαινο και δόξα στον Πατέρα, στρεφόμαστε προς Εκείνον, με τα λόγια που ο Ιησούς μας δίδαξε. Είναι σημαντικό να μην απαγγέλλουμε απλώς το Πάτερ Ημών, αλλά να εννοούμε τα επτά πράγματα που ζητάμε μέσω της προσευχής αυτής. Επίσης, είναι σημαντικό να κατανοούμε ότι προσευχόμαστε με το «Πάτερ Ημών», επειδή προσευχόμαστε ως οικογένεια. Το Πάτερ Ημών είναι μέρος της Ευχαριστίας από τα τέλη του 400 μ.χ. και είναι πραγματικά η σύνοψη ολόκληρου του Ευαγγελίου. Η προσευχή αυτή δε μας διδάσκει μόνο ποια πράγματα να ζητάμε από τον Θεό, αλλά και με ποια σειρά θα πρέπει να τα επιθυμούμε. Είναι τοποθετημένη ανάμεσα στην Ευχαριστιακή Προσευχή που μόλις ολοκληρώθηκε και στην Κοινωνία μας. Συνοψίζει όλες τις ικεσίες και μεσιτείες μας, τις οποίες εκφράσαμε στην κύρια Ευχαριστιακή Προσευχή και, από την άλλη πλευρά, βρίσκεται στο κατώφλι του συμποσίου της Βασιλείας του Θεού, την οποία προεξοφλεί το Μυστήριο της Κοινωνίας. Μετά την Προσευχή του Κυρίου, έχουμε ένα είδος ενίσχυσης της προσευχής που ήδη κάναμε, καθώς ζητάμε να απελευθερωθούμε από τον πονηρό, ζητάμε ειρήνη, ευσπλαχνία, ελευθερία από την αμαρτία και τη θλίψη. Δείχνουμε, αμέσως μετά, την πραγματική σχέση μας με τον Θεό, όταν λέμε «Διότι δική Σου είναι η βασιλεία, η δύναμη και η δόξα, εις τους αιώνες!». Η δόξα είναι όλη για τον Θεό, όχι δική μας. Αυτό ακριβώς αναζητάμε ως χριστιανοί. Μετά από αυτό, μιλάμε στον Ιησού, που είναι παρών για εμάς στο Μυστήριο της Ευχαριστίας, και του θυμίζουμε την υπόσχεσή του για ειρήνη. Του ζητάμε, με την πίστη όλης της Εκκλησίας, ειρήνη και ενότητα. Και αμέσως μετά την προσευχή αυτή δίνουμε ο ένας στον άλλο το σημείο της ειρήνης του Χριστού. Εδώ δεν είναι στιγμή που ο ένας χαιρετάει τον άλλο! Είναι αληθινή προσευχή: λέμε στον άλλο «Η ειρήνη του Κυρίου να είναι μαζί σου!». Αυτή είναι η ειρήνη που δίνεται μετά τη συγχώρηση των αμαρτιών. Η χειρονομία της ειρήνης είναι μέρος της Λειτουργίας από τον τέταρτο αιώνα. Η ειρήνη, στα εβραϊκά shalom, σημαίνει κάθε είδους ευημερία. Προσευχόμαστε ώστε κάθε άνθρωπος να ζήσει σε πλήρη αρμονία με τη φύση, τον εαυτό του και τον Θεό. Ακολουθεί το σπάσιμο του άρτου, της όστιας, στα δύο. Αυτό συμβολίζει τον τρόπο που η σάρκα του Χριστού σκίστηκε κατά το Πάθος του. Ξεκινάμε να προσευχόμαστε με το «Αμνέ του Θεού». Είναι σημαντική προσευχή. Δύο φορές λέμε «ο αίρων την αμαρτία του κόσμου» και ύστερα «δος εις ημάς την ειρήνη», γνωρίζοντας ότι ο Αμνός του Θεού μάς δίνει ειρήνη ακριβώς όταν είμαστε ελεύθεροι από την αμαρτία και βρισκόμαστε σε σωστή σχέση με τον Θεό. Οιερέας στη φάση αυτή της Λειτουργίας προσεύχεται με μια όμορφη προσευχή που μπορεί να μας διδάξει όλους πώς να προετοιμαστούμε για τη Θεία Κοινωνία, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του ζωντανού Θεού, με τη θέληση Πατέρα και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, ο θάνατός Σου έφερε ζωή στον κόσμο. Μέσω του ιερού σώματος και αίματός 14 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

8 ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Σου, ελευθέρωσέ με από όλες τις αμαρτίες μου κι από κάθε κακό. Κράτησέ με πιστό στη διδασκαλία σου και μην επιτρέψεις ποτέ να αποχωριστώ από σένα». Έπειτα ο ιερέας λέει, με τα λόγια του αγίου Ιωάννη βαπτιστή και το Βιβλίο της Αποκάλυψης «Ιδού ο Αμνός του Θεού. Ιδού ο αίρων τις αμαρτίες του κόσμου. Μακάριοι οι καλεσμένοι στον Δείπνο του Αμνού», και όλοι μαζί προσευχόμαστε με τα λόγια του Εκατόνταρχου στο Ευαγγέλιο: «Κύριε, δεν είμαι άξιος να σε δεχθώ, αλλά πες μόνο έναν λόγο και η ψυχή μου θα θεραπευτεί». Πρέπει και εδώ να εννοούμε όσα λέμε. Δεν έχουμε το δικαίωμα να λάβουμε τον Ιησού. Εκείνος θέλει να μας δώσει τροφή, αλλά η ψυχή μας πρέπει να είναι θεραπευμένη και καθαρισμένη. Αυτό το κάνει ο Ιησούς στο Μυστήριο της Εξομολόγησης. Δεν θα πρέπει να λαμβάνουμε τη Θεία Κοινωνία εκτός αν είμαστε ηθικά σίγουροι ότι η ψυχή μας είναι καθαρή, ότι δεν έχουμε αμαρτίες στην ψυχή μας. Η Θεία Μετάληψη Αφού πούμε αυτά τα λόγια, προσερχόμαστε με μεγάλη ευλάβεια για να λάβουμε τον κύριο. Υποκλινόμαστε με μεγάλη ευλάβεια λέγοντας μέσα μας μια προσευχή, καθώς πλησιάζουμε στη Θεία Μετάληψη. Ο προτιμώμενος τρόπος να λαμβάνουμε τη Θεία Κοινωνία, έχει διδάξει και εξακολουθεί να διδάσκει η Εκκλησία, είναι στη γλώσσα. Έχει δοθεί μια εξαίρεση σε ορισμένες χώρες, ώστε να μεταλαμβάνεται η Θεία Κοινωνία στο χέρι, αλλά αν κάποιος πρόκειται να τη λάβει στο χέρι, πρέπει να σταυρώνει τις παλάμες του με το κυρίαρχο χέρι κάτω από το άλλο. Και αμέσως μετά πρέπει να καταναλώνουμε την Όστια, χωρίς να ευλογούμε με την Όστια τον εαυτό μας, χωρίς να φεύγουμε, αλλά στεκόμαστε στο πλάι και αμέσως να καταναλώνουμε τον Βασιλιά των βασιλέων με αγάπη. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τα δύο χέρια μας, επειδή για παράδειγμα κρατάμε ένα μωρό ή χρησιμοποιούμε μπαστούνι, πρέπει με μεγάλη ευλάβεια να δεχόμαστε την Όστια στη γλώσσα. Και δεν ξεχνάμε ότι πάντοτε πρέπει να πλησιάζουμε τη Θεία Μετάληψη με αληθινή λατρεία και προσευχή. Ζητάμε από τον Ιησού κάτι όπως «Κύριε δώσε μου τη δύναμη να αντιμετωπίσω αυτή τη δυσκολία», ή απλώς «Ιησού μου, βοήθησέ με να ζω μαζί σου κι εσύ μαζί μου». Όταν επιστρέφουμε στη θέση μας, πρέπει να προσευχόμαστε με τεράστια αίσθηση ευχαριστίας. Τώρα έχουμε λάβει μέσα μας τον Θεό! Δεν αξίζουμε αυτό το δώρο, αλλά ο Κύριος προσέφερε τον εαυτό του σε μας. Κάποιες φορές, το «ευχαριστώ» μας μπορεί να πάρει τη μορφή ειδικής προσευχής. Άλλες φορές μπορούμε απλώς να πούμε ένα ειλικρινές «Σ ευχαριστώ». Και σε άλλες περιστάσεις, μπορούμε να τον ευχαριστήσουμε επαινώντας τον με τα λόγια του Ευχαριστιακού ύμνου. Όμως είναι ώρα για προσευχή, όχι για να παρατηρούμε τους άλλους που πλησιάζουν στη Θεία Κοινωνία. Σίγουρα δεν είναι η σωστή ώρα για να φύγουμε από την εκκλησία. Αν σκοπός μας ήταν να φύγουμε αμέσως αφού λάβουμε την Θεία Κοινωνία, δε θα την έχουμε λάβει άξια. Προσευχή Λήξης και Απόλυση ΗΠροσευχή μετά τη Θεία Κοινωνία πάντοτε συνδέει το θαυμάσιο προνόμιο του να έχουμε μόλις λάβει μέσα μας τον Ιησού με κάποιους συγκεκριμένους τρόπους, μέσα από τους οποίους ο Ιησούς θέλει να μας αλλάξει. Για παράδειγμα, μπορούμε να προσευχηθούμε ώστε, αφού λάβαμε το θησαυρό του παραδείσου, να μας βοηθήσει ο Θεός Πατέρας εδώ στη γη να προετοιμαστούμε για τα δώρα που θέλει να μας δώσει για πάντα στον ουρανό. Είναι η σύνδεση μεταξύ Ευχαριστίας και ουρανού. Ο ιερέας προσεύχεται ώστε η Θεία Μετάληψη να οδηγήσει σε συγκεκριμένα και καθορισμένα πνευματικά οφέλη για όσους μοιράστηκαν την Ευχαριστία στην καθημερινή ζωή τους. Συνήθως υπάρχουν και κάποιες ανακοινώσεις, κυρίως επειδή ο κόσμος που προσέρχεται στη Θεία Λειτουργία δεν διαβάζει τις αναρτημένες ανακοινώσεις στην ενορία. Για το λόγο αυτό είναι ευκαιρία για τον εφημέριο να ενημερώσει το εκκλησίασμα από άμβωνος. Έπειτα έρχεται η σειρά της τελικής ευλογίας και της απόλυσης. Λαμβάνουμε την ευλογία της Αγίας Τριάδας, ώστε να μας ενδυναμώσει, καθώς πηγαίνουμε να ζήσουμε μια ζωή σε πλήρη κοινωνία με τον Ένα Θεό που μόλις λάβαμε. Και επίσης, λαμβάνουμε μια εντολή από τον Θεό να πορευθούμε «και να αναγγείλουμε το Ευαγγέλιο του Κυρίου» ή να «πορευθούμε εν ειρήνη Κυρίου». Έχουμε ένα σοβαρό καθήκον, να μεταδώσουμε την πίστη με τα λόγια και τη μαρτυρία μας. Έχοντας ακούσει τον Λόγο του Θεού κατά τη Λειτουργία και, έχοντας λάβει τον Κύριο στη Θεία Μετάληψη, έχουμε επίσης λάβει και τη δύναμη για το καθήκον αυτό. Και τελειώνουμε χαρούμενα τη Λειτουργία προσευχόμενοι με κάποιον ύμνο. Δεν είναι καλή συνήθεια να φεύγουμε αμέσως μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας. Αν κάποιος μας έχει αυτή τη συνήθεια, θα ήταν σωστό να τη σταματήσει. Προσευχόμαστε και υμνούμε τον Θεό σε όλη τη διάρκεια της Λειτουργίας, ώσπου αυτή να λήξει. Καθώς φεύγουμε από την εκκλησία, πάντα γονατίζουμε μπροστά στον Ιησού στο αρτοφόριο και τον ευχαριστούμε για άλλη μια φορά για το ανεκτίμητο δώρο της παρουσίας Του ανάμεσά μας και για την απίστευτη αγάπη Του. 16 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

9 ΝΕΟΙ & ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΝΕΟΙ & ΕΚΚΛΗΣΙΑ Γιατί οι νέοι απομακρύνονται από την εκκλησία; Του π. Michael Cummins ΗΘεία Λειτουργία είναι το κέντρο της χριστιανικής ζωής μας. Η συμμετοχή μας σε αυτήν είναι ένα από τα βασικά καθήκοντά μας ως χριστιανοί. Αυτό, ωστόσο, δεν αποτελεί γεγονός σήμερα. Πολλοί πιστοί δε βλέπουν έτσι τη Θεία Λειτουργία και κυρίως οι νέοι. Δεν θεωρούν ότι έχουν θέση μαζί με την υπόλοιπη Εκκλησία στη θεία λατρεία, την αντιμετωπίζουν σαν κάτι έξω από αυτούς, σαν κάτι ξένο και αδιάφορο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Στην σχεδόν δικτατορική επικέντρωση της κοινωνίας μας στο άτομο, μήπως έχουμε ξεχάσει πώς να δεχόμαστε και πώς να είμαστε ευγνώμονες; Μια διαπίστωση και συνειδητοποίηση στην οποία έχω καταλήξει μέσα από την προσευχή μου, είναι ότι ο Κύριος ούτε έχει επηρεαστεί, ούτε και έχει βαρύνει από το φορτίο του ατομικισμού όσο εμείς. Εύκολα μπορεί να αποδειχθεί ότι ο ατομικισμός είναι μια αγαπημένη ιδέα στο σύγχρονο πολιτισμικό τοπίο του εκκοσμικευμένου κόσμου, αν όχι στην πραγματικότητα, η ανώτερη αρετή την οποία προσυπογράφουμε. Εξυψώνουμε τα θετικά σημεία του ατομικισμού, και σίγουρα υπάρχουν, αλλά είμαστε εξίσου έτοιμοι να αναγνωρίσουμε τα αρνητικά σημεία του; Θα υποστήριζα ότι ένα αρνητικό σημείο, που προέρχεται από μια άκριτη υιοθέτηση των βασικών αρχών του ατομικισμού, είναι ότι υποχρεούται κάποιος σε όλη τη ζωή του να φέρει το βάρος της εικασίας ότι αν κάτι δεν προέρχεται από εμένα αποκλειστικά, τότε δεν αξίζει πραγματικά τον κόπο. Σε μια από τις προηγούμενες αρμοδιότητές μου ως εφημέριος κολλεγίου, έπρεπε να επισκέπτομαι μία φορά την εβδομάδα το μουσείο τέχνης της πανεπιστημιούπολης, όπου εκτίθεντο τα έργα τέχνης τελειοφοίτων. Για πολλούς από τους φοιτητές αυτή η έκθεση ήταν η πτυχιακή εργασία τους. Πολλά από τα έργα τους ήταν ελκυστικά, δημιουργικά, και προκαλούσαν πολύ τη σκέψη. Όμως ένα αρκετά μεγάλο μέρος από αυτά τα έργα δεν ήταν έτσι και έφευγες από την έκθεση με την αντίληψη και τη διαίσθηση ότι ο φοιτητής σχεδόν άσθμαινε υπό τον καταναγκασμό ότι έπρεπε να παρουσιάσει τη δική του, μοναδική εντύπωση της πραγματικότητας, την ιδιαίτερη άποψή του ή τα συναισθήματά του στον κόσμο. Ειλικρινά, σ αυτή την εξαναγκασμένη κατάσταση, η άποψή τους δεν ήταν καθόλου ενδιαφέρουσα και συχνά ήταν κοινότοπη και τελείως βαρετή. Εκείνες τις στιγμές έβγαινα από την έκθεση με τα λόγια ενός σοφού, ηλικιωμένου Βενεδικτίνου μοναχού και φίλου μου να ηχεί στ αυτιά μου: «Ξεπέρνα τον εαυτό σου!». Αυτό το βάρος μπορεί να λειτουργεί με ανεπαίσθητο τρόπο, όμως υπάρχει: το βάρος του να πρέπει πάντα να είσαι μοναδικός, πάντα πρωτότυπος και να πρέπει να το αποδεικνύεις! Κάτι τέτοιο σε συντρίβει και, απλούστατα, δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό. Ο Χριστός όμως δε φαίνεται να βάραινε από αυτό. Ο Κύριός μας δείχνει την ελευθερία του, καθώς και την ενότητά του με τον Πατέρα, όταν απαντά στο αίτημα του Φιλίππου να δείξει στους μαθητές τον Πατέρα, στο δέκατο τέταρτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη ευαγγελίου: «Αυτός που έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα. Πώς μπορείς εσύ να λες δείξε μας τον Πατέρα ; Δεν πιστεύεις πως εγώ είμαι αχώριστος από τον Πατέρα, κι ο Πατέρας από μένα; Τα λόγια που σας λέω εγώ, δεν τα λέω από μόνος μου. Κι ο Πατέρας, που είναι ένα μ εμένα, αυτός πραγματοποιεί τα έργα. Πιστέψτε με ότι εγώ είμαι αχώριστος από τον Πατέρα, κι ο Πατέρας από μένα. Αν πάλι δεν πιστεύετε στο λόγο μου, πιστέψτε εξαιτίας των ίδιων των έργων» (Ιω 14:9-11). ΟΚύριός μας άνετα μοιράζεται το γεγονός ότι όσα έχει να προσφέρει προέρχονται τόσο από τον Πατέρα, όσο και από τη σχέση του με τον Πατέρα. Δε φαίνεται να περιορίζεται από την εικασία ότι τα πάντα πρέπει να είναι μια πρωτότυπη και μοναδική σκέψη που πηγάζει μόνο από μέσα του, προκειμένου να είναι αυθεντική και αξιόλογη. Αυτή η ελευθερία την οποία επιδεικνύει ο Κύριος, είναι κάτι που, στην πραγματικότητα, μοιράζεται και με το Άγιο Πνεύμα. «Πολλά έχω ακόμη να σας πω, αλλά δεν μπορείτε τώρα να σηκώσετε μεγαλύτερο βάρος. Όταν όμως θα έρθει εκείνος, το Πνεύμα της Αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια. Γιατί δε θα μιλήσει από μόνος του, αλλά θα πει όσα θα ακούσει, και θα σας αναγγείλει αυτά που μέλλουν να συμβούν. Εκείνος θα φανερώσει τη δική μου δόξα, γιατί θα πάρει από αυτά που εγώ έχω και θα σας τα αναγγείλει. Όλα όσα ανήκουν στον Πατέρα είναι δικά μου. Γι αυτό σας είπα πως το Πνεύμα θα πάρει από αυτά που έχω εγώ και θα σας τα αναγγείλει» (Ιω 16:12-15). Αυτά τα εδάφια του ευαγγελίου οδηγούν τον αναγνώστη στο μυστήριο της Αγίας Τριάδας, αλλά ταυτόχρονα μαρτυρούν το βάθος της ελευθερίας της οποίας ο Κύριος έχαιρε μέσα στο πρόσωπό του, με συστατικό στοιχείο αυτής της ελευθερίας την ικανότητα ελεύθερης αναγνώρισης όσων έχει λάβει από τον Πατέρα. Ο Κύριός μας είναι το πιο ελεύθερο πρόσωπο που περπάτησε ποτέ στη γη, ελεύθερο και από το αρνητικό φορτίο του ατομικισμού. Χάρη σ αυτό το γεγονός, ο Κύριος μπορούσε να δεχθεί πλήρως από τον Πατέρα και μπορούσε να ζήσει πλήρως εν ευγνωμοσύνη. Εμείς, από την άλλη πλευρά, όχι και τόσο. Τελευταία παρατήρησα μια σειρά άρθρων, που ήρθαν ως απάντηση σε μια πρόσφατη έρευνα σχετικά με το γιατί οι νεότεροι δεν ασκούν την πίστη τους και απομακρύνονται από την Εκκλησία. Δεν προτείνω τη σκέψη μου ως οριστική απάντηση, αλλά πράγματι πιστεύω ότι ένας παράγοντας που συμβάλλει στην τάση αυτή, είναι αυτό το αρνητικό βάρος του ατομικισμού και ειδικότερα ο τρόπος που περιορίζει την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε αυτά που έχουμε λάβει και να είμαστε ευγνώμονες γι αυτό το γεγονός. Πολλοί θα πουν ότι η Εκκλησία πρέπει να βελτιωθεί στην προσέγγιση των νέων, ότι τα κηρύγματα χρειάζονται βελτίωση ώστε να γίνουν πιο ενδιαφέροντα, ότι πρέπει να επιστρέψουμε σε μια αίσθηση παραδοσιακής καθολικής ταυτότητας ή να είμαστε πιο πιεστικοί επί κοινωνικών θεμάτων που απασχολούν τις νεότερες γενιές και άλλα. Ο κατάλογος δε σταματάει εδώ. Συμφωνώ με τα σημεία αυτά και πιστεύω ότι ισχύουν. Ναι, υπάρχουν πολλά πράγματα που η Εκκλησία πρέπει να κάνει και οφείλει να κάνει, αλλά νομίζω ότι υπάρχει και μια άλλη όψη σ αυτή την εξίσωση και την προσφέρω με μέγιστη ποιμαντική ευαισθησία, καθώς έχω εργαστεί πολλά χρόνια με νεότερες γενιές. Νομίζω πως αρκετοί νέοι πρέπει να ξεπεράσουν επιτέλους τον εαυτό τους και, ειλικρινά, απλώς θα πρέπει να αναπτύξουν ένα ηθικό σθένος σε ό,τι αφορά την πίστη τους. Αρκετές φορές ήρθαν σε μένα νεαρά ζευγάρια για προετοιμασία γάμου, με τον έναν από τους δύο να είναι καθολικός και ο άλλος από διαφορετικό χριστιανικό δόγμα και παράδοση, για να μου πουν ότι σχεδιάζουν να πηγαίνουν σε διαφορετική εκκλησία αφού παντρευτούν, σχεδόν σαν αυτό το γεγονός να μην πειράζει καθόλου. Αυτό στη συνέχεια οδηγεί σε ολόκληρη συ- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

10 ΝΕΟΙ & ΕΚΚΛΗΣΙΑ ζήτηση, όπου τους ρωτάω αν μπορούν να αναγνωρίσουν πώς η δική τους χριστιανική παράδοση, καθολική και μη, έχει συμβάλει στη διαμόρφωσή τους. Εκείνο που συνειδητοποίησα είναι ότι πάρα πολύ συχνά δεν το αναγνωρίζουν. Αυτό είναι επιβαρυντικό, αλλά, πιστεύω, όχι τόσο πολύ για το ίδιο το ζευγάρι καθώς τελικά τους βλέπω περισσότερο ως θύματα στην εξίσωση αυτή, αν και κάποιους ως ηθελημένα θύματα- όσο για το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσαν και ζουν. Εστιαζόμαστε τόσο πολύ στο άτομο μέσα στην κοινωνία μας, ώστε αποτυγχάνουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να μάθουν πώς να αναγνωρίζουν όσα έχουμε λάβει και πώς διαμορφωθήκαμε μέσω εξωτερικών επιρροών, συμπεριλαμβανομένης και της πίστης μας. Αποτυγχάνουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει μόνο ο εαυτός μας και δεν είμαστε μόνο ο εαυτός μας. Ενθαρρύνω το ζευγάρι να συνειδητοποιήσει ότι μέρος όσων αγαπάει και τους ελκύει στον αρραβωνιαστικό ή την αρραβωνιαστικιά τους είναι ο τρόπος που η χριστιανική τους παράδοση συνέβαλε στη διαμόρφωση του ποιοι είναι. Το να παραμερίζουν με συνοπτικές διαδικασίες ο ένας την παράδοση του άλλου ή να ζητούν από τον άλλο να κάνει το ίδιο, ή το να σχεδιάζουν να το κάνουν στην πορεία ως παντρεμένοι σαν να μην έχει σημασία, προκαλεί βαθιά ζημιά και δείχνει μια θλιβερή έλλειψη επίγνωσης. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από αυτή την έλλειψη επίγνωσης. Επικεντρωνόμαστε τόσο πολύ στο άτομο και την ψευδαίσθηση ότι είμαστε αυτοδημιούργητοι, ώστε ξεχνάμε στην πραγματικότητα πόσα πολλά έχουμε λάβει, ξεχνάμε πώς να δεχόμαστε και χάνουμε την ικανότητα να είμαστε ευγνώμονες. Είναι μια θλιβερή κατάσταση, πραγματικά. Βεβαίως και η Εκκλησία πρέπει να ανταποκριθεί στο ρόλο της, αλλά και οι νέοι επίσης έχουν έναν ρόλο να διαδραματίσουν. Έχουν να κάνουν επιλογές. Δεν πιστεύω ότι οι νεότεροι που επιλέγουν να εγκαταλείψουν την Εκκλησία είναι απαραιτήτως αθώοι που δεν έχουν ευθύνη στο όλο θέμα. Ίσως η επιλογή τους αντικατοπτρίζει πόσο πολύ οι ίδιοι έχουν επενδύσει στην ψευδαίσθηση του ατομικισμού, όπου δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ούτε και να είναι ευγνώμονες για όσα έχουν λάβει, όπως επίσης μπορεί και να καταδεικνύει κάποια κενά εκ μέρους της Εκκλησίας. Σε όλες τις εποχές και τους καιρούς η Εκκλησία πρέπει να αναζητά στον Κύριο τη σοφία, τη χάρη και τη γνώση. Η προθυμία του Κυρίου να αναγνωρίσει την εμπιστοσύνη στον Πατέρα και τη χαρά που βρήκε σε αυτό, είναι μια σωτήρια διορθωτική κίνηση απέναντι στις ψευδαισθήσεις του ατομικισμού με τα βάρη του που συντρίβουν τον άνθρωπο. Ο Χριστός ήξερε ότι έλαβε από τον Πατέρα, ήξερε πώς να δέχεται και ήξερε πώς να είναι ευγνώμων. Ο Χριστός δεν επηρεάστηκε ούτε και βάρυνε από τον ατομικισμό όπως εμείς. Τα λόγια του Βενεδικτίνου μοναχού φίλου μου δεν έχουν σκοπό να πληγώσουν, και μάλλον είναι αρκετά ποιμαντικά, αν τα εκλάβει κανείς με ελαφρώς διαφορετική χροιά: «Για χάρη του εαυτού σου, ξεπέρνα τον εαυτό σου, και ναι, ανάπτυξε ένα ηθικό ανάστημα σε ό,τι αφορά την πίστη σου!». Το ταξίδι του πάπα Φραγκίσκου στη Λατινική Αμερική ρίχνει φως στις φτωχές χώρες Οχτώ ημέρες με γεμάτο πρόγραμμα συναντήσεων, επισκέψεων και συζητήσεων, είτε σε πολιτικό είτε σε ποιμαντικό επίπεδο, συνέθεσαν το πρόγραμμα του ταξιδιού του πάπα Φραγκίσκου σε Εκουαδόρ, Βολιβία και Παραγουάη, από τις 5 μέχρι τις 13 Ιουλίου. Πρόκειται για το ένατο διεθνές ταξίδι του Πάπα, το δεύτερο στη Λατινική Αμερική μετά την επίσκεψή του στη Βραζιλία τον Ιούλιο του Οπάπας Φραγκίσκος, με το ταξίδι αυτό στις μικρές νοτιοαμερικανικές και λιγότερο γνωστές καθολικές χώρες, μας έδωσε ένα μάθημα γεωγραφίας που αφορά μικρές χώρες και τις κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ήταν μια πολυαναμενόμενη επίσκεψη στα πάτρια εδάφη του Αγίου Πατέρα. Αυτή η επίσκεψή του στο ομόγλωσσο ποίμνιό του έδωσε στην παγκόσμια Εκκλησία μια ιδιαίτερα ζωντανή εικόνα του Πάπα, του οράματός του και του τρόπου που το Άγιο Πνεύμα τον κινεί. Οι τρεις χώρες παρέχουν μια ιδέα θετικών μοντέλων κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, που ισορροπούν την ανάπτυξη με τη δικαιοσύνη. Επίσης, τις απασχολούν θέματα που συμβάλλουν στο όραμα του Πάπα για τη διαχείριση της Γης, για την οποία γράφει στην πρόσφατη εγκύκλιό του Laudato Si (Δοξασμένος να είσαι, Κύριε). Χαρά και Λογική Ο ΠΑΠΑΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ Τεράστια πλήθη περίμεναν για να καλωσορίσουν τον Πάπα, του οποίου η επίσημη ατζέντα για όλες τις μέρες του ταξιδιού του περιελάμβανε πέντε δημόσιες Λειτουργίες, οι οποίες συγκέντρωσαν εκατομμύρια πιστών στο τραπέζι του Χριστού και όπου εκδηλώθηκαν οι χαρακτηριστικές λαϊκές ευλάβειες κάθε τοπικής πολιτιστικής παράδοσης. Το πρόγραμμα του ταξιδιού περιελάμβανε επίσης εξορμήσεις στις περιφέρειες: ο πάπας Φραγκίσκος επισκέφθηκε μια σαφώς επικίνδυνη φυλακή της Βολιβίας, την οποία λειτουργούν οι ίδιοι οι εγκληματίες και επίσης πραγματοποίησε επίσκεψη σε μια πλημμυρισμένη και εξαθλιωμένη πυκνοκατοικημένη περιοχή, την Banado Norte, στις όχθες του ποταμού Rio Paraguay, που όμως είναι γνωστή για τη μεγάλη αλληλεγγύη της. Ηδιαδρομή του πάπα Φραγκίσκου φώτισε την πεμπτουσία της ποιμαντικής του: στη Βολιβία συναντήθηκε με μέλη κινημάτων που έχουν αφιερωθεί κυρίως σε περιθωριοποιημένους εργάτες και κοινότητες, όπως τους σκουπιδιάρηδες, τους κατοίκους παραγκουπόλεων και τους χωρικούς, καθώς και τη συνάντηση με έναν οίκο ευγηρίας τον οποίο διαχειρίζονται οι Ιεραπόστολοι της Αγάπης στο Quito του Εκουδάορ. Λίγες μέρες μετά, επισκέφθηκε βαριά άρρωστα παιδιά για να τους προσφέρει παρηγοριά, σε ένα κορυφαίο παιδιατρικό νοσοκομείο στην Asuncion της Παραγουάης. «Θέλω να είμαι μάρτυρας αυτής της χαράς του Ευαγγελίου και να σας φέρω την τρυφερότητα και το χάδι του Θεού Πατέρα μας, ιδιαίτερα στα τέκνα που το έχουν περισσότερο ανάγκη, τους ηλικιωμένους, τους αρρώστους, τους φυλακισμένους, τους φτωχούς, σε όσους είναι θύματα αυτού του πολιτισμού της μιας χρήσης», είπε ο Πάπας σε ένα βινεοσκοπημένο μήνυμά του προς τις «τρεις αδελφές χώρες». Στο πρόγραμμα του ποντίφικα δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στο τάγμα των πατέρων Ιησουιτών, καθώς και σε ομάδες πολιτών. Όπως γνωρίζουμε όλοι, τον πάπα Φραγκίσκο απασχολούν βαθύτατα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα. Καθεμιά από τις χώρες που επισκέφθηκε αντιμετωπίζει με επιτυχία το ίδιο ζήτημακλειδί για την ανάπτυξη, δηλαδή πώς να κινητοποιήσει την οικονομία της για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, προστατεύοντας παράλληλα ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και το περιβάλλον. Και οι τρεις χώρες βρίσκονται σε τροχιά οι- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

11 Ο ΠΑΠΑΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ Ο ΠΑΠΑΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ κονομικής ανάπτυξης. Όμως ταυτόχρονα και οι τρεις χώρες έχουν επίσης κι ένα κοινό χαρακτηριστικό: έχουν καθολικούς ηγέτες που προσπαθούν να ενσωματώσουν την πίστη και το δημόσιο λειτούργημά τους με διακριτό τρόπο και με τη δέσμευση μιας θετικής συνεργασίας ανάμεσα στο κράτος και την Καθολική Εκκλησία. Εκουαδόρ «Έρχομαι ως μάρτυρας της ευσπλαχνίας του Θεού». Στον πρώτο σταθμό του ταξιδιού του, στην ιστορική πρωτεύουσα της χώρας, Quito, ο Πάπας ευχαρίστησε τον πρόεδρο Rafael Correa για τα λόγια του και τη «συμφωνία» στον τρόπο σκέψης μεταξύ τους. Ο πάπας υπογράμμισε έτσι τα βήματα προόδου, τα οποία έγιναν στη διαδικασία της ανανέωσης της χώρας. Ο Πάπας ενθάρρυνε τον πρόεδρο να προχωρήσει στην ανανέωση αυτή, γιατί τα αποτελέσματα «που επιτυγχάνονται, εγγυώνται ένα καλύτερο μέλλον για όλους και προπαντός για τους πιο ευαίσθητους αδελφούς και τις πιο ευάλωτες μειονότητες», οι οποίες, επεσήμανε ο πάπας Φραγκίσκος, «είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της Λατινικής Αμερικής». Έτσι, ο Πάπας διαβεβαίωσε ότι «για το σκοπό αυτό το Εκουαδόρ μπορεί να βασίζεται πάντα στο ενδιαφέρον και τη συνεργασία της Εκκλησίας, η οποία θέλει να υπηρετήσει το λαό του Εκουαδόρ και να υπερασπίσει την αξιοπρέπειά του». Τα λόγια αυτά κατά την άφιξη του ποντίφικα έχουν μεγάλη σημασία για μια χώρα όπου η δημοκρατία και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ακόμη εύθραυστες κατακτήσεις και βρίσκονται σε κίνδυνο από εσωτερικά και εξωτερικά οικονομικά συμφέροντα, από πολιτικές τάσεις αντίθετες με την κυβέρνηση. Σχετικά με το κοινωνικό ζήτημα, αναφέρθηκε στην εγκύκλιο Gaudium et spes, παραθέτοντας επίσης τις εγκυκλίους Evagnelii Gaudium και την πρόσφατη Laudato Si. Απευθυνόμενος στο πλήθος αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Correa, είπε: «Να είστε όλοι αδελφοί, αυτό θα κάνει το Εκουαδόρ μια σπουδαία χώρα!». Στην εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου, σχεδόν στο τέλος της επίσκεψής του στη χώρα, ο πάπας Φραγκίσκος έγινε ακόμη σαφέστερος ζητώντας από τους αντιπροσώπους της κοινωνίας πολιτών να «βλέπουν τον πολιτικό αντίπαλο, το γείτονα, με τα ίδια μάτια που βλέπουν τα παιδιά, τις συζύγους τους ή τους γονείς τους». «Αγαπάμε την κοινωνία μας; Αγαπάμε τη χώρα μας, την κοινότητα που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε; Οι κοινωνικές σχέσεις μας ή το πολιτικό παιχνίδι συχνά βασίζονται στον ανταγωνισμό, στην απόρριψη». «Η δική μου θέση, η δική μου ιδέα, το δικό μου σχέδιο δυναμώνουν αν μπορούν να επιβληθούν στον άλλο και να τον πολεμήσουν». «Στις οικογένειες, αντίθετα, όλοι συμβάλλουν στο κοινό σχέδιο, όλοι εργάζονται για το κοινό καλό, αλλά χωρίς να εκμηδενίζουν το άτομο. Αντιθέτως, το υποστηρίζουν, το προωθούν. Οι χαρές και οι θλίψεις του καθενός γίνονται χαρές και θλίψεις όλων». Εξέφρασε ακόμη την ανησυχία του για τους νέους άνευ σπουδών και εργασίας, «θύματα της απελπισίας, που καταλήγουν να στρατολογούνται σε έργα κοινωνικής παράνοιας». Σε ό,τι αφορά το οικολογικό ζήτημα, είπε: «Η Αμαζονία αντιπροσωπεύει ένα από τα μέρη της γης που χρειάζονται ειδική φροντίδα εξαιτίας της τεράστιας σημασίας τους για το παγκόσμιο οικοσύστημα» και παρατήρησε ότι «όταν αυτά τα δάση καίγονται ή αποψιλώνονται προς όφελος των καλλιεργειών, σε λίγα χρόνια χάνονται αναρίθμητα είδη και οι περιοχές μετατρέπονται σε άνυδρες ερήμους». Και έκλεισε λέγοντας: «Εμείς έχουμε κληρονομήσει από τους γονείς μας τον κόσμο, αλλά επίσης τον έχουμε δανειστεί από τις μελλοντικές γενεές, στις οποίες και οφείλουμε να τον παραδώσουμε!». Βολιβία Δεύτερος σταθμός στο ταξίδι του Πάπα, η Βολιβία όπου τον υποδέχθηκε ο πρόεδρος Evo Morales, ο οποίος τον αποκάλεσε «πάπα των φτωχών». Ο πάπας Φραγκίσκος κάλεσε τον κόσμο να συνεχίσει στο δρόμο της κοινωνικής συνοχής με ένα ολοκληρωμένο όραμα προόδου να προστατευτούν οι φτωχοί, οι τελευταίοι, «όσοι έχουν απορριφθεί εξαιτίας των πολλών συμφερόντων που τοποθετούν στο κέντρο της ζωής το θεό χρήμα». Χιλιάδες πιστών περίμεναν επί ώρες την άφιξη του Πάπα κατά μήκος της διαδρομής που τον έφερε μέχρι την πρωτεύουσα La Paz. Ηποιμαντική επίσκεψη του Πάπα στη Βολιβία πραγματοποιήθηκε 27 χρόνια μετά το πέρασμα στη χώρα του αγίου πάπα Ιωάννη Παύλου Β. Η ποικιλία εν ενώσει του λαού αυτού είναι η σκέψη που εμπνέει αμέσως τον πάπα Φραγκίσκο. Ποικιλία τοπίων καθώς και εθνικής και πολιτισμικής πραγματικότητας της Βολιβίας, ένα σύνολο λαών που αποτελούν έναν τεράστιο πλούτο και «διαρκές κάλεσμα στον αμοιβαίο σεβασμό και διάλογο». Διασαφηνίζοντας τον ποιμαντικό χαρακτήρα του ταξιδιού του, «προσκυνητής και φιλοξενούμενος» που ήρθε για να «επιβεβαιώσει την πίστη των πιστών ώστε να αποτελέσουν τη μαγιά για έναν καλύτερο κόσμο», ο Πάπας σημείωσε τα «σημαντικά βήματα» που έκανε η Βολιβία για να περικλείσει ευρείς τομείς του πληθυσμού στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας. Εκτίμησε την ευαισθησία των τοπικών θεσμών σχετικά με τα δικαιώματα των μειονοτήτων, που αναγνωρίζονται από το Σύνταγμα, και ζήτησε ένα ανανεωμένο πνεύμα συνεργασίας και διαλόγου των πολιτών: «Η ολοκληρωμένη πρόοδος ενός λαού συμπεριλαμβάνει την ανάπτυξη των ατόμων σε επίπεδο αξιών και την σύγκλιση σε κοινά ιδεώδη που να μπορούν να ενώσουν τη βούληση όλων χωρίς να αποκλείουν και να απορρίπτουν κανέναν. Αν η ανάπτυξη είναι μόνο υλική», εξήγησε ο Πάπας, «υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να επιστρέψουμε στη δημιουργία νέων διαφορών, η αφθονία κάποιων από τις οποίες οικοδομείται επάνω στην έλλειψη άλλων. Για το λόγο αυτό, εκτός από τη θεσμική διαφάνεια, η κοινωνική συνοχή απαιτεί μια προσπάθεια στην εκπαίδευση των πολιτών». Μια τέτοια εκπαιδευτική προσπάθεια πρέπει να ξεκινήσει από μια ευαγγελική επιλογή για τους φτωχούς και τους τελευταίους, γιατί «δεν μπορεί να πιστεύει κανείς στον Θεό Πατέρα χωρίς να βλέπει έναν αδελφό σε κάθε άνθρωπο». Η εκπαίδευση πρέπει να στοχεύει, σύμφωνα με τον Πάπα, σε μια ιδιαίτερη μέριμνα για τα παιδιά και να εξασφαλιστεί ότι ενδιαφέρονται για ευγενή ιδανικά, ως εγγύηση ενός μέλλοντος για την κοινωνία. Ένα μέλλον που πρέπει να συμπεριλαμβάνει την εκτίμηση για τους ηλικιωμένους και που δεν μπορεί να παραβλέψει την προστασία της οικογένειας: «Σε μια εποχή στην οποία πολλές φορές τείνουμε να ξεχάσουμε ή να μπερδεύουμε τις θεμελιώδεις αξίες, η οικογένεια αξίζει μια ιδιαίτερη προσοχή από πλευράς υπευθύνων για το κοινό καλό, γιατί είναι το θεμελιακό κύτταρο της κοινωνίας, που φέρνει στέρεους δεσμούς νεότητας, επάνω στους οποίους βασίζεται η ανθρώπινη συμβίωση και, με τη δημιουργία και εκπαίδευση των παιδιών της, διασφαλίζει την ανακαίνιση της κοινωνίας». ΟΠάπας εξέφρασε τη χαρά του που βρέθηκε «σε αυτή την πατρίδα που αυτοπροσδιορίζεται ως ειρηνική», προωθεί «το δίκαιο και τον πολιτισμό της ειρήνης», πατρίδα ευλογημένη από τον Θεό. Υπενθυμίζοντας το προοίμιο του βολιβιανού συντάγματος, υπενθυμίζει ξανά το καθήκον να προστατευτεί η δημιουργία: «Ο κόσμος είναι κάτι περισσότερο από ένα πρόβλημα προς επίλυση, είναι ένα χαρούμενο μυστήριο που αναλογιζόμαστε μέσα στην ευτυχία και τον έπαινο». Παραγουάη Στην τρίτη χώρα που επισκέφθηκε ο πάπας Φραγκίσκος, την Παραγουάη, έκανε έκκληση για δικαστική διαφάνεια και κατήγγειλε την κρατική διαφθορά, σε ένα ακροατήριο που περιελάμβανε τον πρόεδρο της Παραγουάης, αγγίζοντας ευαίσθητα θέματα στην πολιτική κουλτούρα αυτής της νοτιοαμερικανικής χώρας. Ο ποντίφικας έκανε τις παρατηρήσεις του αυτές κατά το κλείσι- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

12 Ο ΠΑΠΑΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ μο μιας ομιλίας του προς ομάδες που αποτελούνταν από επιχειρηματίες, ηγέτες εταιρειών, αγρότες, εκπαιδευτικούς και καλλιτέχνες, στην πρωτεύουσα Asuncion, την προτελευταία μέρα του ταξιδιού του στη Λατινική Αμερική. Ηομιλία του Πάπα ήρθε ως απάντηση σε παρατηρήσεις έξι ατόμων που αντιπροσώπευαν διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας της Παραγουάης: έναν φοιτητή πανεπιστημίου, μια επιχειρηματία, έναν κυβερνητικό αξιωματούχο και τρία μέλη αυτοχθόνων ομάδων. Ο Πάπας τόνισε τη σημασία της μέριμνας για τους φτωχούς και το διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες- κοινά θέματα του ταξιδιού του και στις τρεις λατινοαμερικανικές χώρες και της θητείας του ως πάπα. Προς το τέλος της ομιλίας του, ο πάπας Φραγκίσκος είπε ότι ήθελε να αναφερθεί σε δύο ειδικά ζητήματα. Και προσέχοντας ότι ο Πρόεδρος Horacio Cartes βρισκόταν στο ακροατήριο, ο πάπας Φραγκίσκος είπε ότι ήθελε να μιλήσει «αδελφικά». «Προκειμένου να υπάρξει αληθινός πολιτισμός σε ένα έθνος, μια πολιτική κουλτούρα του κοινού καλού, γρήγορες και ξεκάθαρες δοκιμασίες» είναι απαραίτητες. «Δεν ξέρω αν αυτό υπάρχει εδώ ή όχι», είπε ο Πάπας προκαλώντας αντιδράσεις στο ακροατήριο. Σύμφωνα με την Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του State Department των ΗΠΑ για το 2013, «τα κύρια προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Παραγουάη ήταν η ατιμωρησία στον δικαστικό τομέα, μακροχρόνια προδικαστική κράτηση και καθυστερήσεις στις δίκες, σκληρές και απειλητικές για τη ζωή συνθήκες κράτησης, και εμπλοκή της αστυνομίας σε εγκλημα- τικές δραστηριότητες, καθώς και παράνομους φόνους από άτομα μέσα στις δυνάμεις ασφαλείας». Οπάπας Φραγκίσκος κατήγγειλε τη διαφθορά στην τάξη των δημοσίων αξιωματούχων. «Κανένας πολιτικός δεν μπορεί να φέρει εις πέρας το ρόλο του, τη δουλειά του, αν είναι διεφθαρμένος», είπε ο Πάπας, και προσέθεσε: «αν ένας λαός θέλει να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του, πρέπει να απομακρύνει τη διαφθορά. Μιλάω για κάτι παγκόσμιο». Η Παραγουάη βρισκόταν στην 150ή θέση ανάμεσα σε 174 στο Δείκτη Διαφθοράς 2014, που εξέδωσε η Διεθνής Διαφάνεια, ενώ το 28% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι είχαν δωροδοκήσει τους δικαστικούς. Ο Πάπας αναφέρθηκε στην περίπτωση ενός αστυνομικού από την Παραγουάη, που απήχθη τον Ιούλιο του 2014 από μια ομάδα κομουνιστών ανταρτών και σημείωσε ότι «μια από τις μεθόδους των δικτατορικών ιδεολογιών του τελευταίου αιώνα» ήταν να «απομακρύνουν ανθρώπους με εξορία ή φυλακή, ή στην περίπτωση των Ναζιστών ή των Σταλινιστών, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου τους θανάτωναν». Ηεπίσκεψη του Πάπα στην Παραγουάη έκλεισε με την επίσκεψή του σε μια φτωχογειτονιά μεταναστών από τις αγροτικές περιοχές στην πρωτεύουσα, την τέλεση δημόσιας Λειτουργίας και τη συνάντηση με νέους προτού πετάξει πίσω στη Ρώμη. Μτ. 5,13-16 είστε το αλάτι της γης. Αν το αλάτι χάσει «Εσείς την αρμύρα του, πώς θα την ξαναποκτήσει; Δεν χρησιμεύει πια σε τίποτε. Το πετούν έξω στο δρόμο και το πατούν οι άνθρωποι. Εσείς είστε το φως του κόσμου. Μια πόλη χτισμένη ψηλά στο βουνό δεν μπορεί να κρυφτεί. Ούτε ανάβουν το λυχνάρι και το βάζουν κάτω από το μόδιο, αλλά το τοποθετούν στον λυχνοστάτη, για να φωτίζει όλους τους ανθρώπους του σπιτιού. Έτσι να λάμψει και το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξολογήσουν τον ουράνιο Πατέρα σας». Εσείς είστε το αλάτι της γης, μας λέει ο Ιησούς. Εσείς είστε το φως του κόσμου Και καταλήγει: Έτσι να λάμψει και το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους. ΘΕΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ «Είστε το αλάτι της γης, είστε το φως του κόσμου» Π. Σεβαστιανός Φρέρης Εκ πρώτης όψεως, οι φράσεις αυτές του Ιησού εντυπωσιάζουν. Μόλις πριν λίγο, στο ίδιο το ευαγγέλιο του Ματθαίου, έχει διακηρύξει: «μακάριοι» οι φτωχοί και οι μικροί, γιατί σ αυτούς ανήκει η βασιλεία του Θεού. Είχε πει ακόμη, μακάριοι οι πράοι και οι ελεήμονες, μακάριοι οι πενθούντες και οι δεδιωγμένοι. Είχε πει επίσης, «Μακάριοι εστέ αν διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ ημών ψευδόμενοι ένεκεν εμού». Και να, τώρα, χωρίς άλλο πέρασμα, διακηρύττει με τρόπο το ίδιο κατηγορηματικό τη μεγαλοσύνη των μαθητών, και τους προτρέπει μάλιστα να την κάνουν να φανεί και να γίνει αντιληπτή «μπροστά στους ανθρώπους», «όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα». Η προτροπή αυτή του Ιησού φαίνεται σαν αντίθετη τόσο με αυτά που προηγήθηκαν όσο και με αυτά που θα ακολουθήσουν: «η ελεημοσύνη σας να μη γίνεται μπροστά στους ανθρώπους για να σας επιδοκιμάσουν» (Μτ. 6,1). Σαφέστατα, νομίζω πως πρέπει να καταλάβουμε ότι ο Κύριος ζητάει από τους μαθητές του να διαδραματίσουν ένα ποικιλόμορφο ρόλο μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία. Με τους Μακαρισμούς, ο Ιησούς καλεί το μαθητή του να δώσει μαρτυρία για την αφοσίωσή του στην καινούρια Βασιλεία που του αποκαλύπτεται, να ξεκολλήσει από τα υλικά και τα γήινα και να στρέψει το βλέμμα του προς τα ουράνια, να αντιληφθεί ότι εκεί βρίσκεται ο πραγματικός του θησαυρός. Να πωλήσει τα υπάρχοντά του και να αγοράσει τον πολύτιμο μαργαρίτη. Κι αυτό πρέπει να το επιτύχει ακόμη κι αν πρέπει να φθάσει μέχρι τον «ονειδισμό και την καταδίωξιν», «ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς». ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

13 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ Το δεύτερο μέρος της Ομιλίας επί του Όρους το καταλαβαίνω ως παρουσίαση του νέου νόμου, τον οποίο κάθε πιστός, κάθε μαθητής του Ιησού Χριστού, πρέπει να ακολουθήσει και να εφαρμόσει στην προσωπική του ζωή. Πρόκειται για το νόμο, ο οποίος δεν πηγάζει πια από την έννοια της δικαιοσύνης και της ανταπόδοσης ή έστω από μια απλή συμφιλίωση με τον αντίδικο. Πρόκειται μάλλον για το νόμο που πηγάζει από τη νέα εντολή: «να αγαπάς τον Κύριον τον Θεό σου μ όλη την καρδιά σου, μ όλη την ψυχή σου και μ όλο το νου σου, και ν αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου» (Μτ. 22,37-39). Όχι πια «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος», αλλά «αν κάποιος σε πάρει αγγαρεία για ένα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο» (Μτ. 5,41). Μια πρώτη παρατήρηση: Το κείμενο του Ματθαίου μάς καθοδηγεί να διαπιστώσουμε τη διάκριση που ο Ιησούς κάνει ανάμεσα στο ατομικό και στο κοινό έργο, δηλαδή το έργο και τη μαρτυρία που οι μαθητές έχουν να δώσουν ως σώμα. Ασφαλώς, μπορούμε να πούμε ότι αυτή η τελευταία προτροπή του Ιησού αναφορικά με τα καλά έργα για τα οποία οι μαθητές δεν πρέπει να περιμένουν την επιδοκιμασία και τον έπαινο των ανθρώπων, (δηλ. όταν προσεύχεσαι., όταν κάνεις ελεημοσύνη, όταν νηστεύεις) αφορά τα προσωπικά έργα κάθε μαθητή. Αντίθετα, το σύνολο των μαθητών παραβάλλεται με «μια πόλη χτισμένη ψηλά στο βουνό», που δεν μπορεί να κρυφτεί. Μια πόλη που βρίσκεται πάνω στο βουνό φωτίζει, είναι παρούσα, δείχνει την κατεύθυνση, δίνει ελπίδα στον οδοιπόρο. Δεν είναι το φως κάθε σπιτιού που έχει σημασία. Ίσως κάποια σπίτια να είναι ακόμη σβηστά ή κάποια άλλα ίσως να είναι περισσότερο φωτισμένα. Αλλά δεν είναι αυτό το περιεχόμενο της διάκρισης που γίνεται εδώ. Ο Ιησούς επιμένει να διακηρύττει ως «μακαρίους» τους φτωχούς, τους πράους, τους διωκόμενους, σε αντίθεση με εκείνους που θέλουν να εντυπωσιάσουν. Αυτούς τους τελευταίους τούς παραβάλλει με «τάφους ασβεστωμένους, που εξωτερικά φαίνονται ωραίοι, εσωτερικά όμως είναι γεμάτοι κόκαλα και κάθε είδους ακαθαρσία» (Μτ. 23,27). Οι φτωχοί και οι ταπεινοί, οι πράοι και οι διωκόμενοι θα δουν «τη δόξα του Θεού», γι αυτό και ο προφήτης Ησαΐας διακήρυττε : «Δύναμη δώστε στα εξαντλημένα χέρια, τα γόνατα στερεώστε που κλονίζονται. Πέστε στους φοβισμένους κάντε καρδιά και μη φοβάστε!» (Ησ. 35,2-3). Η δόξα του Κυρίου θα ενδυναμώσει και θα φωτίσει όλους εκείνους που βρέθηκαν βυθισμένοι στα σκότη της αμαρτίας. Όμως το Ευαγγέλιο λέει και κάτι άλλο: Εσείς είστε το αλάτι της γης! ΗΣοφία Σειράχ (39,26) απαριθμεί το αλάτι, ανάμεσα στα απαραίτητα εφόδια για τη ζωή του ανθρώπου. Το αλάτι, όταν ενώνεται με άλλα πράγματα, προσθέτει κάτι σ αυτό με το οποίο ενώνεται, το αναβαθμίζει και του δίνει άλλη ουσία, άλλη αξία. Το αλάτι δίνει διάρκεια στα διάφορα πράγματα με τα οποία ενώνεται και, με την ανάμειξή του στις τροφές, τις καθιστά νόστιμες και ωραίες. Για το λόγο αυτό, με αλάτι πρέπει να αλατίζονται τα κρέατα που προσφέρονται θυσία στο Θεό και με αυτό συμβολίζεται η διαρκής Διαθήκη του Θεού με το λαό του («Διαθήκη αλός», Αρ. 18,19). Με αυτό, ακόμα, έκλεισε η αμετάκλητη Διαθήκη, την οποία ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, έδωσε στο Δαβίδ και στους απογόνους του για να βασιλεύουν για πάντα. «Ουχ υμίν γνώναι ότι Κύριος ο Θεός Ισραήλ έδωκεν βασιλείαν επί τον Ισραήλ εις τον αιώνα τω Δαυίδ και τοις υιοίς αυτού διαθήκην αλός;» (2 Παρ. 13,5). το άλας εάν δε το άλας μωρανθεί, εν τίνι αρτυθήσεται;» (Λκ. 14,34: «Καλόν Μκ. 9,50). Σύμφωνα με τη έννοια που μόλις λίγο πριν είδαμε, εάν η Διαθήκη με τον Κύριο διασπαστεί, πώς θα ξανασυναφθεί; Γι αυτό, οι μαθητές πρέπει να είναι το άλας της γης, δηλαδή να είναι αυτοί που διατηρούν και που νοστιμίζουν τον ανθρώπινο κόσμο μέσα στη διαθήκη του με το Θεό. Διαφορετικά, οι μαθητές είναι άχρηστοι: «εμωράνθησαν» και πρέπει να «βληθούν έξω» (Λκ. 14,35). Οι μαθητές του Ιησού έχουν ήδη μέσα τους το φως του Θεού. Τα καλά έργα που πραγματοποιούν οι μαθητές, κάνουν να λάμψει αυτό το φως ενώπιον των ανθρώπων, για να αναγνωρίζουν και να δοξάζουν τον Θεό «Πατέρα, που βρίσκεται στους ουρανούς». Γι αυτό και δε χρειάζεται κανενός είδους διαφήμιση, ούτε για τα καλά έργα των μαθητών, ούτε για τα καλά έργα μιας χριστιανικής κοινότητας, ούτε ακόμη και για την ίδια την Εκκλησία. Το φως πρέπει να τοποθετηθεί πάνω στον λυχνοστάτη για να φωτίζει «κάθε άνθρωπο». Το φως, όταν υπάρχει, φωτίζει από μόνο του. Ομαθητής του Χριστού δεν έχει τίποτε άλλο να αναγγείλει και να επιδείξει παρά «το σωτήριο σχέδιο του Θεού για τον άνθρωπο, χωρίς καμιά υψηλή ρητορική τέχνη ή ανθρώπινη σοφία». Η μαρτυρία και το κήρυγμα του αποστόλου δε στηρίζονται σε ανθρώπινη σοφία, αλλά πρέπει η πίστη του να βασίζεται στη δύναμη του Θεού (Α Κορ. 2,1-5). Πάνω σε αυτή τη δύναμη θεμελιώνεται η πίστη μας, και όχι σε ανθρώπινες φήμες, σε οποιαδήποτε ανθρώπινη προσπάθεια ή σε οποιουσδήποτε ανθρώπινους θεσμούς. «Ινα η πίστις υμών μη ή εν σοφία ανθρώπων, αλλ εν δυνάμει Θεού» (Α Κορ. 2,5). Έγραφε ο π. Yves de Montcheuil (1946) : «Η μαρτυρία την οποία οφείλουμε να μιμηθούμε και να μεταδώσουμε είναι η μαρτυρία του Εσταυρωμένου. Δεν υπάρχει αληθινή μαρτυρία χωρίς πόνο, που ενώνεται με το μαρτύριο του Χριστού. Σκληρή αλήθεια επειδή ο πόνος είναι ένα κακό, με το οποίο κανένας άνθρωπος δεν θέλει να βρεθεί αντιμέτωπος. Αλήθεια σκληρή επειδή μας αποκα- λύπτει το κενό μιας μέρας που είναι γεμάτη δραστηριότητες, από όπου όμως ο σταυρός δεν έχει τη θέση του. Αλήθεια όμως, την οποία πρέπει να αποδεχθούμε, αν θέλουμε να δώσουμε μαρτυρία για τη Βασιλεία του Θεού». Στην εποχή μας, όπως και σε κάθε εποχή, κατά την οποία, σε πολλές χώρες, διάφορες χριστιανικές κοινότητες αλλά και η Εκκλησία γενικά δε χαίρουν πια της παλιάς αναγνώρισης ή βρίσκονται υπό διωγμό, το μήνυμα αυτό του Ευαγγελίου γίνεται επίκαιρο. Τη στιγμή κατά την οποία μαθητές του Χριστού διώκονται και φονεύονται ένεκα της πίστης τους στο Χριστό, τα λόγια του ευαγγελιστή Μάρκου γίνονται και πάλι επίκαιρα: «πας πυρί αλισθήσεται, και πάσα θυσία αλί αλισθήσεται» (ο καθένας θα αλατιστεί με τη φωτιά της δοκιμασίας, όπως κάθε θυσία αλατίζεται με αλάτι) (Μκ.9,50). Τα λόγια αυτά μάς θυμίζουν ότι ο μαθητής του Χριστού οφείλει να μιμείται και να διατηρεί παρόντα το Σταυρό του Κυρίου. Δεν υπάρχει χριστιανική αποστολή χωρίς δοκιμασία και πόνο που να μην αναπαράγει τη δοκιμασία και τον πόνο του Σταυρού. Αλατισμένοι οι χριστιανοί με το πνεύμα της θυσίας θα αποτελέσουν για τον κόσμο «λυχνάρι πάνω στον λυχνοστάτη για να φωτίζει όλους τους ανθρώπους του σπιτιού» και «πόλη χτισμένη ψηλά στο βουνό» που φαίνεται, συντροφεύει και προσανατολίζει τον οδοιπόρο. 26 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

14 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Συχνές ερωτήσεις που τίθενται στους καθολικούς - Γιατί στέκεστε, κάθεστε και γονατίζετε κατά τη Θεία Λειτουργία; Κάθε στάση που παίρνουμε στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας έχει έναν σκοπό και ένα νόημα. Όταν καθόμαστε, συγκεντρωνόμαστε και ακούμε ενεργά, δίνοντας προσοχή στα αναγνώσματα, το κήρυγμα και κάποιες από τις προσευχές. Στεκόμαστε όρθιοι για να ακούσουμε το Ευαγγέλιο για άλλα αναγνώσματα καθόμαστε- ώστε να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε μέσα στην παρουσία του Χριστού. Το Ευαγγέλιο είναι ο Λόγος του Θεού που μας μιλάει σήμερα. Ακούμε ιστορίες για τον Ιησού και τα λόγια που είπε κι έτσι στεκόμαστε όρθιοι προς τιμήν αυτού του γεγονότος. Κάποιες φορές, όταν στεκόμαστε όλοι μαζί, αυτό δείχνει την ενότητα στην προσευχή, όπως όταν λέμε το Σύμβολο της πίστεως ή τις γενικές μεσιτείες, ως Σώμα του Χριστού. Επίσης, στεκόμαστε μαζί ως κοινότητα που ετοιμάζεται να λάβει το Σώμα του Χριστού στην Ευχαριστία. Η γονυκλισία είναι μια στάση ευλάβειας και μετανοίας. Αναγνωρίζουμε την αμαρτωλότητά μας και την ανάγκη μας για τη θεραπεία του Θεού, κι έτσι γονατίζουμε στην Παρουσία του Θεού, κυρίως καθ όσον προσευχόμαστε με προσευχές που αφορούν την Ευχαριστία, και ζητάμε αυτή τη θεραπεία. - Τι είναι αυτή η κίνηση που όλοι κάνουν μπροστά στο πρόσωπό τους πριν την ανάγνωση του Ευαγγελίου; Προτού διαβαστεί το Ευαγγέλιο, όταν η κοινότητα στέκεται όρθια για να το ακούσει, κάνουμε το σημείο του σταυρού, συνήθως με τον αντίχειρα, πρώτα στο μέτωπο, μετά στα χείλια και, τέλος, στην καρδιά μας. Με τον τρόπο αυτό σηματοδοτούμε το γεγονός ότι ζητάμε από τον Θεό να διατηρήσει το Ευαγγέλιο στο νου, στα χείλια και την καρδιά μας. Αν διατηρήσουμε το Ευαγγέλιο σε αυτά τα τρία μέρη, όλες μας οι σκέψεις, τα λόγια και οι επιθυμίες μας θα ευθυγραμμίζονται με τον Ιησού. Είναι μια σωματική υπενθύμιση προς τον εαυτό μας ότι δεν χρειαζόμαστε απλώς να ακούμε το Ευαγγέλιο, αλλά πρέπει και να το ζούμε κάθε μέρα στη ζωή μας. - Πώς γίνεται όλοι να γνωρίζουν τι συμβαίνει στη λειτουργία και τι να περιμένουν; Είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα στην καθολική Θεία Λειτουργία. Ο τρόπος που τελείται η Λειτουργία είναι κοινός σε όλες τις χώρες. Και ο τρόπος που γίνεται είναι σχεδόν ίδιος με τον τρόπο που γινόταν ήδη από τον 1ο αιώνα. Είναι αρκετός χρόνος για να έχουμε μάθει πώς να κάνουμε κάτι. Από τις προσευχές που λέμε, μέχρι τα αναγνώσματα της Αγίας Γραφής που διαβάζονται, τη στάση του σώματος και τις απαντήσεις με τις οποίες συμμετέχουμε, τα πάντα είναι ήδη έτοιμα και προδιαγεγραμμένα. Και είναι όλα ομοιόμορφα σε κάθε γλώσσα. Αυτό είναι κάτι πολύ καλό, γιατί, αν είναι σε κάποιον οικείο, μπορεί να αφεθεί, να αφήσει κατά μέρος ό,τι τον βαραίνει και να απολαύσει το τελετουργικό. Υπάρχει μια ροή, μια ομορφιά και μια άνεση σε αυτή τη «ρουτίνα». Μέσα στη ρουτίνα αυτή είναι ενσωματωμένος ένας κύκλος αναγνωσμάτων της γραφής, που αλλάζουν κάθε εβδομάδα, ύμνοι που αλλάζουν εβδομαδιαίως, ένα κήρυγμα που θα πρέπει να αλλάζει σύμφωνα με το Ευαγγέλιο και μερικές από τις προσευχές που αλλάζουν εβδομαδιαίως. Επομένως, ποτέ δεν είναι ακριβώς ίδια κάθε Θεία Λειτουργία, όμως πάντα έχει την ίδια δομή και μορφή. Όσο περισσότερο συμμετέχει κανείς, τόσο πιο εύκολο γίνεται γι αυτόν να την παρακολουθήσει. Πολλές ενορίες τυπώνουν και αφήνουν στα καθίσματα της εκκλησίας ολόκληρη τη διάταξη της Λειτουργίας και όποιος συμμετέχει, μπορεί να την παρακολουθήσει ενώ αυτή εξελίσσεται. -Τι είναι αυτή η στρογγυλή όστια που λαμβάνετε; Μπορεί να τη λάβει ο καθένας; Πηγή και κορυφή όλων όσων κάνουμε ως καθολικοί είναι η Ευχαριστία, ή αλλιώς, η Θεία Κοινωνία. Ο Ιησούς είπε στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (6:51): «Εγώ είμαι ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό και χαρίζει τη ζωή. Όποιος φάει απ αυτόν τον άρτο θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος τον οποίο θα δώσω εγώ είναι το σώμα μου, που θα το προσφέρω για να ζήσει ο κόσμος». Αυτό το παίρνουμε κυριολεκτικά και πολύ σοβαρά. Κατά το Μυστικό Δείπνο, ο Ιησούς πήρε άρτο και οίνο, τα ευλόγησε και είπε «Αυτό είναι το Σώμα μου», «Αυτό είναι το Αίμα μου». «Αυτό που κάνω τώρα, να το κάνετε σε ανάμνησή μου» (Λκ 22). Και αυτό επίσης, μαζί με το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, το εκλαμβάνουμε πολύ σοβαρά. Η θυσία του Ιησού για εμάς επάνω στο σταυρό είναι ακριβώς αυτό που εορτάζουμε τελώντας τη Θεία Λειτουργία. Έκανε αυτή τη θυσία μία και μοναδική φορά, αλλά μας είπε να συμμετέχουμε επίσης σε αυτήν. Ο εορτασμός αυτής της θυσίας δεν είναι καινούργιος. Φέρνει στο παρόν τη μία και μοναδική αυτή θυσία. Ο άρτος, δηλαδή η στρογγυλή όστια όπως λέγεται, και ο οίνος αλλάζουν και μετουσιώνονται στην Αληθινή Παρουσία του, δηλαδή στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Αυτό δεν είναι κά- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

15 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ τι συμβολικό για εμάς. Είναι μια πραγματικότητα. Κι έτσι, ζητάμε μόνο όσοι είναι ενωμένοι μαζί μας σε αυτή την πίστη μέσω της Καθολικής Εκκλησίας να συμμετέχουν λαμβάνοντας τη Θεία Κοινωνία. Εκκλησία είναι το «Σώμα του Χριστού» και αυτό το νερό μας θυμίζει ότι η οικογένεια της ενορίας μας και η παγκόσμια οικογένεια των πιστών, όλοι μας συγκροτούμε αυτό το σώμα. Ανήκουμε ο ένας στον άλλο, είμαστε υπεύθυνοι ο ένας για τον άλλο και έχουμε κληθεί να μοιραστούμε την πίστη μας και τη ζωή μας ο ένας με τον άλλο. Και είμαστε όλοι ενωμένοι, ενώ οι αμαρτίες μας έχουν συγχωρηθεί μέσω αυτού του ενός Βαπτίσματος. - Γιατί οι καθολικές εκκλησίες πάντα έχουν έναν σταυρό με το σώμα του Χριστού επάνω τους; Ονομάζουμε τον σταυρό που έχει επάνω του το σώμα του Χριστού «εσταυρωμένο». Εμείς οι καθολικοί δεν τιμάμε μόνο τον σταυρό καθεαυτό, αλλά και όσα έκανε ο Ιησούς για εμάς επάνω στο Σταυρό. Ο Ιησούς φυσικά αναστήθηκε δεν είναι ακόμη νεκρός επάνω στο σταυρό- όμως είναι σημαντικό για εμάς να εισέλθουμε σε αυτή την εμπειρία της σταύρωσης. Δεν ήταν κάτι το στείρο και δεν μπορεί να είναι κάτι το στείρο στη μνήμη μας. Ο Ιησούς, πλήρως Θεός και πλήρως άνθρωπος, πραγματικά υπέφερε και πραγματικά πέθανε επάνω στο Σταυρό. Πιστεύουμε ότι αυτή η ενέργεια, μαζί με την ανάσταση, μας προσφέρει τη σωτηρία. Επίσης, πιστεύουμε ότι εξαιτίας του πάθους του Ιησού, και οι δικές μας δυσκολίες έχουν νόημα. Όταν κοιτάζουμε τον εσταυρωμένο, θυμόμαστε ότι ο Θεός γνωρίζει καλά τις δυσκολίες μας. Θυμόμαστε επίσης ότι, όπως ο Ιησούς δεν ήταν μόνος του κατά το πάθος του, ούτε κι εμείς είμαστε μόνοι μας. Και όπως ακριβώς το πάθος του Ιησού δεν ήταν το τέλος της ιστορίας, έτσι κι εμείς δεν τελειώνουμε εδώ. Ο Θεός ποτέ δεν αφήνει τις δυσκολίες μας να συμβούν δίχως λόγο και ο εσταυρωμένος είναι το λάβαρο της ύστατης κατάκτησης της αμαρτίας και του θανάτου από τον Θεό, μέσω του δικού του πάθους. - Γιατί οι καθολικοί βουτούν τα δάχτυλά τους στο νερό μόλις μπουν στην Εκκλησία; Το νερό, είτε μέσα στην κολυμπήθρα, είτε μέσα στα δοχεία αγιασμού που συνήθως είναι κολλημένα επάνω στους τοίχους στην είσοδο των εκκλησιών, είναι αγιασμός. Όταν μπαίνουμε μέσα στην εκκλησία, βουτάμε τα δάχτυλά μας στον αγιασμό και κάνουμε το σημείο του σταυρού ως ανάμνηση του Βαπτίσματός μας. Μέσω του Βαπτίσματος μπαίνουμε στην Εκκλησία, δηλαδή γινόμαστε χριστιανοί, μέσω του Βαπτίσματος λαμβάνουμε την ταυτότητά μας ως υιοθετημένα παιδιά του Θεού και λαμβάνουμε το αρχικό κάλεσμά μας από τον Θεό να ζούμε διαφορετικά. Μπαίνουμε στο ναό και στο ξεκίνημα της Θείας Λειτουργίας με αυτό το τελετουργικό, θυμόμαστε ότι είμαστε παιδιά του Θεού, ότι βρισκόμαστε στον οίκο του Θεού και ότι θα μοιραστούμε το πιο ιδιαίτερο γεύμα που ο Θεός προσφέρει σε εμάς μαζί με άλλα παιδιά του Θεού. Λέμε ότι η - Γιατί άλλες φορές οι πιστοί κοινωνούν μόνο με όστια και άλλες φορές με όστια και κρασί; Ηπρακτική που έχουμε στην Ελλάδα είναι να κοινωνούμε στα δύο είδη του άρτου και του οίνου, εμβαπτίζοντας τον άρτο την όστια- μέσα στον οίνο και δίνοντας την κοινωνία στο στόμα. Όσοι ταξιδεύουν σε άλλες χώρες θα δουν συχνά ότι η κοινωνία δίνεται στο χέρι και άλλοτε στους πιστούς προσφέρεται και το ποτήριο της κοινωνίας, άλλοτε όχι. Αυτό γίνεται για λόγους συχνά πρακτικούς, ιδίως όταν υπάρχει μεγάλο πλήθος πιστών. Η κοινωνία του καθαγιασμένου άρτου είναι βεβαίως κοινωνία στη ζωή του Χριστού και ένωση μαζί Του. Πλην όμως είναι αλήθεια ότι η κοινωνία στο Σώμα και στο Αίμα, δηλαδή και στα δύο είδη, είναι πιο ολοκληρωμένη και ανταποκρίνεται στη βιβλική περιγραφή του Μυστικού Δείπνου. Πράγματι, η κοινωνία στο Αίμα είναι σύμβολο της συμμετοχής στη Διαθήκη του λαού με τον Θεό του και συμμετοχή του καθενός στη Διαθήκη αυτή. Οπότε θα ήταν σωστό, με κάθε σεβασμό στο Μυστήριο, και όσο οι συνθήκες το επιτρέπουν, η κοινωνία να γίνεται στα δύο είδη. - Γιατί γονατίζουμε κάθε φορά μπροστά στο αρτοφόριο και όχι σε οποιαδήποτε εικόνα; Γιατί εκεί βρίσκεται ο καθαγιασμένος άρτος, δηλαδή ο ίδιος ο Χριστός, που είναι το κέντρο της λατρείας και της πίστης μας. Συνεπώς, η θέση του αγίου αρτοφορίου πρέπει να ξεχωρίζει μέσα στο ναό και προς αυτή την παρουσία του Χριστού οι πιστοί πρέπει να δείχνουν τον ιδιαίτερο σεβασμό τους. Γι αυτό έχουμε τη συνήθεια να γονατίζουμε ενώπιον του αρτοφορίου, εκφράζοντας έτσι πάντα μια ιδιαίτερη ευλάβεια και αναγνώριση της παρουσίας του Χριστού μέσα στην Εκκλησία Του, χάρη στη Θεία Ευχαριστία. Είναι λάθος, λοιπόν, να αγνοούν οι πιστοί την παρουσία του Χριστού και να δίνουν μεγαλύτερη σημασία σε άλλες εικόνες, παρότι φυσικά και τα ιερά πρόσωπα που βλέπουμε στις εικόνες πρέπει να τα τιμούμε. - Τι εννοούμε όταν λέμε «ανάμνηση του Πάθους και της Αναστάσεως του Χριστού»; ΗΘεία Ευχαριστία είναι μια ανάμνηση κι ένα τελετουργικό. Είναι δηλαδή ένα τελετουργικό που εδώ και τώρα πραγματοποιεί αυτό το οποίο μας διηγείται. Δεν είναι μια επανάληψη της σταύρωσης ούτε της Αναστάσεως. Αυτά τα γεγονότα του Χριστού έγιναν μια για πάντα προς σωτηρία όλης της ανθρωπότητας. Ούτε μπορούμε να πούμε ότι η Θεία Ευχαριστία ανανεώνει το Σταυρό και την Ανάσταση, γιατί ανανεώνουμε κάτι που φθείρεται και έχει ανάγκη ανακαίνισης. Αλλά η θυσία του Σταυρού δε φθείρεται ποτέ. Η Θεία Ευχαριστία όμως «επικαιροποιεί» για εμάς τη χάρη του Σταυρού και της Αναστάσεως. Κατά κάποιον τρόπο μας κάνει να είμαστε παρόντες στο Σταυρό και στην Ανάσταση. Ανανεώνει τη δική μας συμμετοχή στο μυστήριο του Σταυρού και της Αναστάσεως. Ό,τι κάνουμε στη Θεία Λειτουργία βασίζεται και έχει τις ρίζες του σε αυτό που έζησε ο Χριστός για τη σωτηρία μας. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094

16 γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα Κοντά στα ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ: Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα, ο πάπας Φραγκίσκος έκανε έκκληση να προσευχηθούν οι πιστοί για τον λαό της Ελλάδας. «Τα νέα από την Ελλάδα αναφορικά με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας είναι ανησυχητικά», είχε δηλώσει ο π. Federico Lombardi, ο εκπρόσωπος Τύπου της Αγίας Έδρας. «Ο πάπας Φραγκίσκος καλεί όλους τους πιστούς να ενώσουν την προσευχή τους για το καλό του αγαπημένου ελληνικού λαού». Η δήλωση από την Αγία Έδρα προσέθεσε ότι «η αξιοπρέπεια του ανθρώπου πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο κάθε πολιτικής και τεχνικής συζήτησης, καθώς και στην ανάληψη ευθυνών κατά τη λήψη αποφάσεων». «Ο Άγιος Πατέρας επιθυμεί να εκφράσει ότι είναι κοντά του σε ολόκληρο τον ελληνικό λαό, με τη σκέψη του ιδιαίτερα στις τόσες οικογένειες που βασανίζονται σοβαρά από μια τόσο πολύπλοκη και έντονα αισθητή ανθρώπινη και κοινωνική κρίση». ΕΛΠΙΔΑ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ; Στον απόηχο της προσοχής που εκδήλωσε ο πάπας Φραγκίσκος προς τους κρατουμένους, η Κάριτας Ιταλίας δημοσίευσε έναν φάκελο για την σωφρονιστική κατάσταση στον κόσμο, και ειδικά στην Αϊτή. Η έκθεση περιγράφει την ταπείνωση, τα βασανιστήρια, την απουσία πόσιμου νερού, τις εξευτελιστικές συνθήκες διαβίωσης μέσα στις φυλακές της Αϊτής και καταγγέλλει την πρακτική της προληπτικής και αυθαίρετης κράτησης, την άρνηση στο δικαίωμα μιας δίκαιης διαδικασίας, την έλλειψη νομικής βοήθειας και τον υπερπληθυσμό. Ο ποινικός κώδικας δεν καθιερώνει καμία διάκριση μεταξύ αδικήματος και ποινής. Έτσι, ένα άτομο που έκλεψε μια μπανάνα μπορεί να περάσει τρία χρόνια ως κρατούμενος, για να μην συγκαταλέξουμε και τους τόσους πολλούς που μένουν ξεχασμένοι μέσα στη φυλακή χωρίς προηγούμενη απόφαση. Αναφέροντας τον πάπα, η Κάριτας θέλει να πιστέψει ωστόσο ότι ακόμα και μέσα σε ακραίες συνθήκες, η φυλακή μπορεί να γίνει τόπος ενσωμάτωσης και ευσπλαχνίας, όπου είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν επιμορφωτικά μαθήματα εξανθρωπισμού και απελευθέρωσης. ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ, ΑΘΕΟΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ Εδώ και δύο χρόνια, έχουν διαπραχθεί πολλές δολοφονίες κατά δημοσιογράφων, μπλόγκερ και διανοουμένων από τους ισλαμιστές. Η τελευταία δολοφονία διαπράχθηκε τον περασμένο Μάρτιο, εκείνη του Washiqur Rahman, ενός εικοσιεπτάχρονου άθεου. Η Διεθνής Αμνηστία ελπίζει ότι οι αρχές τελικά θα αντιδράσουν. Η ΜΚΟ εκφράζει τη λύπη της για την απουσία διώξεων, ακόμη και μετά τη διεξαγωγή έρευνας. Το μήνυμα που εστάλη είναι ότι επιδεικνύεται ανοχή απέναντι σε τέτοιες πράξεις. Μια άποψη που συμμερίζονται οι Ρεπόρτερ χωρίς σύνορα, που καταγγέλλουν «την παθητικότητα των αρχών σε ό,τι αφορά την προστασία των μπλόγκερ, ειδικότερα εκείνων που εκφράζονται και πληροφορούν για θέματα θρησκείας, θεμελιωδών ελευθεριών και για τους εξτρεμιστές κάθε είδους». Η οργάνωση υπεράσπισης της ελευθερίας του τύπου κάλεσε τον Πρωθυπουργό του Μπανγκλαντές «να καταπολεμήσει την αυξανόμενη ανασφάλεια στην χώρα, με κόστος να δει τη φυγή όλων των λαϊκών στοχαστών και την οριστική εγκατάσταση μιας αυστηρής αυτολογοκρισίας στις δημόσιες συζητήσεις». Για το πρακτορείο Church in Asia, η βία κατά των αθεϊστών και των ελεύθερα σκεπτόμενων θα συνεχιστεί, καθώς τα ισλαμικά κόμματα θα διατηρήσουν την πίεση στην κυβέρνηση για να πάρουν την ψήφο υπέρ ενός νόμου κατά τη βλασφημίας, παρόμοιο με εκείνον που ισχύει στο Πακιστάν. apic 32 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

17 γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΙΓΗΡΙΑΝΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΟΠΛΑ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ Οι εισαγωγές όπλων από τα αφρικανικά κράτη αυξήθηκαν κατά 45% τα έτη , σε σχέση με το Αυτό αποκαλύπτει μια έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου έρευνας για την ειρήνη της Στοκχόλμης. Ανάμεσα στο 2010 και 2014, η Αφρική αντιπροσώπευε το 9% του παγκόσμιου εμπορίου όπλων. Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς της ηπείρου Ο νιγηριανός στρατός κατηγορείται για βασανιστήρια, παράνομες εκτελέσεις άνευ δίκης και τυχαίες συλλήψεις, που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά της εξτρεμιστικής ομάδας Boko Haram. Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που τιτλοφορείται «Stars on their shoulders, blood on their hands» (Αστέρια στις πλάτες τους, αίμα στα χέρια τους), οι νιγηριανοί στρατιώτες διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι, από το Μάρτιο του 2011, πάνω από άνθρωποι πέθαναν σε συνθήκες στρατιωτικής κράτησης. Πολλοί από τους φυλακισμένους δικάστηκαν μέσα στα κρατητήρια, ενώ οι υπόλοιποι πέθαναν εξαιτίας της πείνας, του συνωστισμού, των βασανιστηρίων και της άρνησης για παροχή ιατρικής βοήθειας. Από το Φεβρουάριο του 2012, περισσότερα από άτομα υπήρξαν θύματα παράνομων εκτελέσεων και οι στρατιωτικοί συνέλαβαν, χωρίς καμία εντολή, πάνω από , κυρίως νέους και άνδρες. Εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, άλλοι εξαφανίστηκαν υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. «Αυτές οι ενέργειες, που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο μιας εθνικής ένοπλης σύγκρουσης, αποτελούν εγκλήματα πολέμου», δήλωσε ο Salil Shetty, γενικός γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας. «Η έκθεση παρέχει στέρεες βάσεις για έρευνες σχετικά με την πιθανή εγκληματική ευθύνη μελών του στρατού, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι. Είναι θεμελιώδες να ανοίξει το συντομότερο μια έρευνα για τα εγκλήματα αυτά, τόσο για την ευθύνη ατόμων, όσο και για την ευθύνη της νιγηριανής ηγεσίας, με τρόπο που να θέσει τέλος στην ατιμωρησία που διαποτίζει τις ένοπλες δυνάμεις της ΘΑΝΑΤΙΚΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ Οι ιησουίτες στοιχηματίζουν όλο και περισσότερο υπέρ της Αφρικής, ενθαρρύνοντας τις σχέσεις ανάμεσα στην πραγματικότητα του τάγματός τους όπως βιώνεται στην Αφρική και την Ευρώπη. Έτσι, δύο ευρωπαίοι Έπαρχοι ενέκριναν στο τέλος του 2014 την χρηματοδότηση για πέντε χρόνια του Jesuit Historical Institute of Nairobi. «Ο Γενικός Ηγούμενος θέλησε ένα μέρος του Ιστορικού Ινστιτούτου της Ρώμης να μεταφερθεί στην Αφρική, προκειμένου η ιστορία της Αφρικής να διαβαστεί και να γραφτεί με αφρικανικά μάτια», ανακοίνωσε ο πατέρας Lewis, πρόεδρος της Συνόδου των ιησουιτών της Αφρικής και της Μαδαγασκάρης. Το Ινστιτούτο υπόσχεται να γίνει εκεί ένα σημαντικό κέντρο ερευνών. apic ήταν η Αλγερία (30% του συνόλου των εισαγωγών), το Μαρόκο (26%) και το Σουδάν (6%). Η Νιγηρία και το Καμερούν έλαβαν διαφορετικές προμήθειες, για να αντιμετωπίσουν τον ανταρτοπόλεμο της ισλαμικής σέκτας Boko Haram. Σημειώνεται επίσης ότι ορισμένα θωρακισμένα οχήματα, που παρείχε μια καναδική εταιρεία, προέρχονται από γραμμές παραγωγής με βάση τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Νιγηρία. Αυτή η μετεγκατάσταση της παραγωγής όπλων εξηγείται από την έρευνα κόστους κατώτερων προϊόντων και από την επιθυμία να παρακαμφθούν οι πιο περιοριστικοί κανόνες σε ό,τι αφορά το εμπόριο οπλισμού που επιβάλλεται από ορισμένα κράτη fides «Λιγότερες εκτελέσεις, αλλά περισσότερες καταδίκες σε θάνατο το 2014». Αυτό είναι το συμπέρασμα της καινούργιας έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας για τη θανατική ποινή. Η αύξηση του αριθμού καταδικών (500 παραπάνω απ ό,τι το 2013) οφείλεται ειδικά στην κορύφωση που σημειώθηκε στην Αίγυπτο και τη Νιγηρία. Και σε ό,τι αφορά την εφαρμογή (κάποιες φορές δημόσια) της ποινής, στις πρώτες θέσεις συμπεριλαμβάνονται η Κίνα, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, η θανατική ποινή έγινε πολιτικό όπλο για να καταπολεμηθεί η τρομοκρατία. Radio ΕΞΟΔΟΣ ΣΤΟ ΚΟΣΣΟΒΟ Στο Κόσσοβο, εδώ και κάποιους μήνες, έχει σημειωθεί μια μαζική μετανάστευση. Οι επίσημες στατιστικές δεν είναι ακόμη πλήρως καθορισμένες, αλλά εκτιμάται ότι 50 με Κοσσοβάροι εγκατέλειψαν τη χώρα από την αρχή του χρόνου, με προορισμό τη γειτονική Σερβία. Μια έξοδος που οφείλεται στην αλλαγή της νομοθεσίας ανάμεσα στα δύο Κράτη. Από τον Απρίλιο του 2014, οι Κοσσοβάροι μπορούν να μπουν ελεύθερα στο σερβικό έδαφος. Έτσι, σύμφωνα με τον Σέρβο υπουργό Εσωτερικών, Nebojsa Stefanovic, αιτήσεις απόκτησης ιθαγένειας έχουν γίνει από Αλβανούς του Κοσσόβου. Ένας μεγάλος αριθμός Κοσσοβάρων, ωστόσο, ελπίζουν να περάσουν στην Ουγγαρία, και επομένως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Σερβίας. Radio Vaticana 34 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

18 γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΟΠΛΑ Αμέσως μετά την ανακοίνωση αγοράς γαλλικών αεροπλάνων Rafale από την ινδική κυβέρνηση, ο ιησουίτης πατέρας Christian Mellon, μέλος του Κέντρου έρευνας και κοινωνικής δράσης (Ceras), δήλωσε στην εφημερίδα La croix ότι η Εκκλησία δεν δικαιολογεί την πώληση όπλων παρά μόνο σε περιπτώσεις επιτακτικής ανάγκης για άμυνα. «Κάθε άλλη χρήση όπλων είναι αντίθετη προς τη χριστιανική ηθική». Ο π. Mellon αναφέρεται σε ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε το 1994 από το Ποντιφικό Συμβούλιο «Δικαιοσύνη και ειρήνη» της Αγίας Έδρας, το οποίο τιτλοφορείται «Το διεθνές εμπόριο όπλων, ένας ηθικός στοχασμός». Μπορούμε να διαβάσουμε σε αυτό ότι «κάθε κράτος πρέπει να μπορεί να δικαιολογήσει κάθε κατοχή ή απόκτηση όπλων στο όνομα της αρχής της επάρκειας, με την οποία ένα κράτος μπορεί να κατέχει μόνο τα απαραίτητα όπλα για την εξασφάλιση της νόμιμης άμυνάς του». Το ερώτημα που τίθεται είναι λοιπόν αυτό: η Ινδία αντιμετωπίζει μια πραγματική απειλή, στην οποία θα μπορούσαν να απαντήσουν τα αεροπλάνα Rafale; Από την πλευρά του, πάντα σε σχέση με τα όπλα, ο Σεβασμιότατος Mgr Tomasi, μόνιμος παρατηρητής της Αγίας Έδρας στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, ζήτησε στις 16 Απριλίου, κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης για τα θανατηφόρα όπλα, την απαγόρευση συστημάτων που «ξεφεύγουν από έναν ανθρώπινο, αποτελεσματικό έλεγχο». Η «υποκατάσταση της ανθρώπινης λήψης απόφασης» από «εξελιγμένες και αυτόνομες μηχανές» μπορεί να κάνει τους ανθρώπους «σκλάβους των ίδιων των εφευρέσεών τους», δήλωσε, καλώντας να είναι προσεκτικοί στην «γοητεία» και το «αίσθημα ισχύος», που δημιουργούν αυτά τα μηχανήματα. Αν «όλοι οι πόλεμοι είναι ένα βήμα προς τα πίσω μέσα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια», ένας πόλεμος που γίνεται μονόπλευρα από τεχνολογικά συστήματα όπου ο άνθρωπος απουσιάζει, μπορεί να αυξήσει αυτή την απανθρωποποίηση», γιατί «η συνάντηση με το πρόσωπο ενός άλλου είναι μια από τις θεμελιώδεις εμπειρίες που αφυπνίζουν την ηθική συνείδηση και την υπευθυνότητα». la ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ, ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ Δεν είναι όλοι οι οιωνοί καλοί για το μέλλον της Εκκλησίας, καθώς αντιμετωπίζει μείζονες δημογραφικές και κοινωνικές αλλαγές. Το Global Catholicism Trends & Forecasts (Παγκόσμιες Τάσεις και Προγνώσεις του Καθολικισμού), το οποίο δημιουργήθηκε από το Κέντρο Εφαρμοσμένης Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Georgetown στην Ουάσινγκτον, εξετάζει επτά περιοχές του κόσμου. Επικεντρώνεται «στους τρεις πιο σημαντικούς δείκτες ζωτικότητας για την Καθολική Εκκλησία τον αριθμό των καθολικών, τον αριθμό ενοριών και τον αριθμό των ιερέων». Ανάμεσα στα σημαντικότερα ευρήματα είναι το γεγονός ότι ο παγκόσμιος καθολικός πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 57% από το Ωστόσο, αυτή η αύξηση ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή. Οι Ευρωπαίοι απορρίπτουν ταχύτατα την ιστορική καθολική ταυτότητά τους, ενώ στον νότο της Γης, ιδιαίτερα στην Αφρική και την Ασία, ο καθολικός πληθυσμός γνωρίζει έκρηξη. Η Ευρώπη είδε μόνο μια αύξηση του 6% - από 271 εκατομμύρια στα 284 εκατομμύρια περίπου. Στο μεταξύ, η αύξηση στην Αφρική ήταν 238%, καθώς ο αριθμός των καθολικών σκαρφάλωσε από τα 58,6 εκατομμύρια το 1980, στα 198 εκατομμύρια το Όμως αυτή η αύξηση οφείλεται κατά κύριο λόγο στον υψηλότερο ρυθμό γεννήσεων, «όχι σε μεταστροφή ή στον ευαγγελισμό», παρατήρησε ο σεβ. Thomas Reese, κοινωνιολόγος και αρθρογράφος, ο οποίος έχει δει αυτή την έκθεση. ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ ΤΟΥ ΝΕΠΑΛ Μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε το Νεπάλ, στις 25 του περασμένου Απριλίου, δεκάδες χιλιάδες γυναίκες που επιβίωσαν κινδυνεύουν να καταλήξουν εργαζόμενες σε οίκους ανοχής της νοτιοανατολικής Ασίας. Ο σεισμός προκάλεσε το θάνατο πάνω από ανθρώπων, και εκτιμάται ότι χιλιάδες ζουν ακόμη σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς. Μέσα στο χάος που προκλήθηκε στη χώρα τις επόμενες μέρες μετά το σεισμό, πολλές νέες γυναίκες απήχθησαν και στρατολογήθηκαν από διακινητές, για να πωληθούν ως σκλάβες του σεξ. «Μετά την καταστροφή του σεισμού, οι διακινητές πλησιάζουν τις γυναίκες με τη δικαιολογία ότι θέλουν να φέρουν ανθρωπιστική βοήθεια και τις απάγουν ή τις πείθουν να τους ακολουθήσουν», ανέφερε στην εφημερίδα The Guardian η διευθύντρια της ανθρωπιστικής οργάνωσης με έδρα στο Κατμαντού, Shakti Samuha. Κάθε χρόνο στο Νεπάλ από 12 μέχρι και 15 χιλιάδες κορίτσια είναι θύματα ενός δικτύου διακίνησης ανθρώπων που τις εκμεταλλεύεται σεξουαλικά, σύμφωνα με τα δεδομένα των Ηνωμένων Εθνών. Η πλειονότητα αυτών καταλήγει σε οίκους ανοχής στην Ινδία, αλλά κάποιες πωλούνται και στη Νότια Κορέα και τη Νότια Αφρική. Η κυβέρνηση του Νεπάλ δεν κατάφερε να διαχειριστεί εγκαίρως την επείγουσα κατάσταση και χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν να κοιμούνται στο ύπαιθρο για εβδομάδες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι βιαιότητες απέναντι στους πιο ευάλωτους, όπως τις γυναίκες και τα παιδιά, ήταν συχνές. ΧΙΛΗ, Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΟΓΟΚΡΙΝΕΙ Ο καρδινάλιος Ricardo Ezzati, αρχιεπίσκοπος του Σαντιάγο και Μέγας Καγκελάριος του Καθολικού Ποντιφικού Πανεπιστημίου της Χιλής, κατηγόρησε τον ιησουίτη πατέρα Jorge Costadoat ότι δεν σεβάστηκε το δόγμα της Εκκλησίας στο θέμα της οικογένειας. Ο ιερέας απαλλάχθηκε από τα καθηγητικά του καθήκοντα στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ο π. Costadoat είχε κρίνει «αντίθετο προς την αλήθεια του Ευαγγελίου» την άρνηση της θείας μετάληψης στους διαζευγμένους και ξαναπαντρεμένους και είχε υποστηρίξει την αναγνώριση της ομοφυλοφιλίας από την Καθολική Εκκλησία. Υποστηρίζεται από τον έπαρχό του, τον π. Cristian del Campo, τ.ι., και από ένα μέρος του σώματος των διδασκόντων, σύμφωνα με τους οποίους το Τμήμα Θεολογίας πρέπει «να αντικατοπτρίζει τον πλουραλισμό της Εκκλησίας». Έτσι, 175 διδάσκοντες του Πανεπιστημίου υπέγραψαν μια εσωτερική επιστολή, μέσα στην οποία υπογραμμίζουν ότι ο Jorge Costadoat δεν αμφισβήτησε ποτέ το χριστιανικό δόγμα, αλλά απλώς ασχολήθηκε ο ίδιος με την υπεράσπιση θέσεων, οι οποίες θα αντιμετωπιστούν στην επόμενη Σύνοδο για την οικογένεια. Ιδέες επί των οποίων έτσι κι αλλιώς οι καρδινάλιοι διαφόρων ιεραρχιών εξέφρασαν την οπτική τους και στις οποίες ο πάπας κάλεσε τους ίδιους τους ενορίτες να τοποθετηθούν με το γνωστό ερωτηματολόγιο! Οι υπογράψαντες υπογραμμίζουν ότι αυτό το «αυθαίρετο και αδικαιολόγητο μέτρο» είναι επιζήμιο για το Πανεπιστήμιο και θα προκαλέσει την υποβάθμιση των πηγών δημιουργικότητας που είναι απαραίτητες για την παροχή καλής ακαδημαϊκής και επιστημονικής εργασίας. choisir 36 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1094 ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

19 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Henri Denis ΠΩΣ ΤΕΛΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Μετάφραση: π. Σεβαστιανός Φρέρης Εκδόσεις Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών Σελ. 93 ISBN : Τιμή: 4 ευρώ Διάθεση: Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών. Τηλ.: εσωτ.104 Από τα προλεγόμενα του βιβλίου: «Οι σελίδες του βιβλίου αυτού επαναλαμβάνουν, με πολλές βελτιώσεις, ένα φυλλάδιο που αφορά την Ευχαριστία, καρπό διαφόρων συναντήσεων και συζητήσεων μιας ομάδας για την Ποιμαντική των Μυστηρίων της εκκλησιαστικής επαρχίας της Λυών. Η ομάδα σκεπτόταν και ενεργούσε στα πλαίσια της μόρφωσης εμψυχωτών για την Κυριακάτικη Λειτουργία. Αυτές οι σκέψεις επιθυμούν, με απλότητα και σαφήνεια, να προσφέρουν μια βοήθεια στους πιστούς που συγκεντρώνονται για να συμμετάσχουν στη Θεία Λειτουργία, και να τους επιτρέψουν να εισχωρήσουν καλύτερα στο νόημά της. Η κεντρική ιδέα είναι πολύ απλή: το νόημα της Ευχαριστίας και η κατανόηση του Μυστηρίου της μας δίδονται μέσα στην ίδια την τελετή ή μέσα από την εξέλιξη της Θείας Λειτουργίας. Η Θεία Λειτουργία δεν είναι αυτό που λέγεται, αλλά αυτό που γίνεται. Το νόημα αναβλύζει από την πράξη, αλλά η πράξη έχει πάντα ανάγκη να θρέψει το νόημά της» Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Σ Τ Ο Ε Π Ο Μ Ε Ν Ο Τ Ε Υ Χ Ο Σ : Ãßíåôå õðïóôçñéêôýò êáé åõåñãýôåò ôïõ ðåñéïäéêïý. ÐñïóöÝñù ùò äùñåü ôï ðïóü ôùí 20,00 50,00 100,00 ãéá ôçí õðïóôþñéîç ôùí «Áíïé ôþí Ïñéæüíôùí». ÐëçñùìÞ ÄÙÑÅÁÓ ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. To oικολογικό πρόβλημα Η πρόσφατη εγκύκλιος του πάπα Φραγκίσκου Laudato si, ασχολείται με το οικολογικό πρόβλημα που θίγει όλη τη ζωή και την κοινωνία. Δεν αφορά μόνο τον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε, αλλά και τις σχέσεις μας και κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Μέχρι τώρα παραμελήσαμε πλήρως το οικολογικό ζήτημα, όμως τώρα έχει έρθει η στιγμή να λάβουμε σοβαρά μέτρα για να το αντιμετωπίσουμε. Ευχαριστούµε πολύ όσους υποστηρίζουν την έκδοση του περιοδικού µαςµε τη γενναιόδωρη προσφορά τους. Η βοήθειά τους είναι πολύτιµη σε καιρούς δύσκολους για κάθε έντυπο. ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ώρο ÐñïóöÝñåôå ìéá óõíäñïìþ óå ãíùóôü óáò ðñüóùðï. Ιερά Σύνοδος Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Έκδοση Συνοδικής Επιτροπής για τη θεία Λατρεία, Αθήνα 2015 Σελ. 83 Τιμή: 2 ευρώ Διάθεση: Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών - Ομήρου 9, Αθήνα. Τηλ.: Στο εγχειρίδιο αυτό αποτυπώνεται ολόκληρη η Θεία Λειτουργία, τα λόγια του ιερέα και τα λόγια του εκκλησιάσματος. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την παρακολούθηση της Λειτουργίας. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Eπισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας και συμβουλευτείτε τη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ μας ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com Áíáíåþóôå ôç óõíäñïìþ óáò ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.:

20 Ä É Ì Ç Í É Á É Ï Ê Á È Ï Ë É Ê Ï Ð Å Ñ É Ï Ä É Ê Ï È Ñ Ç Ó Ê Å Õ Ô É Ê Ï Õ & Ê Ï É Í Ù Í É Ê Ï Õ Ð Ñ Ï Â Ë Ç Ì Á Ô É Ó Ì Ï Õ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Êùäéê üò: 1044 ΤΕΥΧΟΣ 1094 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015 Προτεινόμενη Τιμή: 5 ευρώ Το καλοκαίρι να μην ξεχνάμε να φροντίζουμε την πνευματική ζωή μας Η διάταξη της Θείας Λειτουργίας ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ; ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ